Holandia

   Sprawy zwi▒zane z narkomani▒ oraz reglamentacj▒ substancji odurzaj▒cych i psychotropowych reguluje w Holandii ustawa opiumowa z 1928 r. wielokrotnie nowelizowana (ostatnio w 1985 r.).
   W systemie holenderskim bardzo jednoznacznie r≤┐nicuje siΩ ╢rodki "miΩkkie" i "twarde". Kategorie te s▒ precyzyjnie zdefiniowane w wykazie stanowi▒cym za│▒cznik do ustawy opiumowej. Spis I tego wykazu zawiera ╢rodki zaliczane do grupy "twardych", natomiast spis II - ╢rodki "miΩkkie". Do tej ostatniej grupy zosta│y zaliczone wy│▒cznie konopie, tj. ka┐da ro╢lina z gatunku cannabis. Ustawa opiumowa okre╢la zakazane czynno╢ci takie jak ww≤z i wyw≤z, przetwarzanie, sprzedawanie, dostarczanie, promowanie, wytwarzanie, a tak┐e posiadanie, kt≤rych przedmiotem s▒ ╢rodki znajduj▒ce siΩ w spisie I oraz w spisie II.
   Sankcje za naruszenie zakaz≤w przewidzianych w obu tych artyku│ach s▒ zr≤┐nicowane w zale┐no╢ci od rodzaju ╢rodka, czynno╢ci wykonywanej itp. Za posiadanie ╢rodk≤w "twardych" przewiduje siΩ karΩ do 4 lat pozbawienia wolno╢ci lub karΩ grzywny do 100 tys. gulden≤w. Typ uprzywilejowany przestΩpstwa polegaj▒cy na posiadaniu ╢rodk≤w "twardych" w niewielkich ilo╢ciach i na w│asny u┐ytek, zagro┐ony kar▒ do 1 roku pozbawienia wolno╢ci lub grzywn▒ do 10 tys. gulden≤w. Za posiadanie ╢rodk≤w "miΩkkich" przewiduje siΩ karΩ do 2 lat pozbawienia wolno╢ci lub grzywnΩ do 10 tys. gulden≤w.
   R≤wnocze╢nie stwierdza siΩ, ┐e przepisy ustawy nie znajduj▒ zastosowania, je╢li przedmiotem czynu s▒ ╢rodki "miΩkkie" (tj. konopie lub pochodne), w ilo╢ci nie przekraczaj▒cej 30 g. Postanowienie to nie oznacza jednak, ┐e posiadanie do 30 g. cannabis jest w Holandii ca│kowicie zdekryminalizowane. Czyn taki stanowi nadal wykroczenie przewidziane w ustawie opiumowej, zagro┐one kary aresztu do 1 miesi▒ca lub kar▒ grzywny do 5 tys. gulden≤w.
   Holenderska ustawa opiumowa przewiduje wiΩc szeroki zakres penalizacji tak┐e posiadania ╢rodk≤w odurzaj▒cych i psychotropowych. Nie przewiduje ona formalnie rzecz bior▒c - ┐adnego obszaru ca│kowitej depenalizacji czyn≤w zwi▒zanych z narkotykami, w tym tak┐e posiadania, ani r≤┐nicowania konsument≤w i wszelkich innych os≤b.
   Praktycznie jednak funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwo╢ci w Holandii kszta│towane jest przede wszystkim przez zasadΩ oportunizmu. Dekryminalizacja i depenalizacja ╢rodk≤w "miΩkkich" rozwa┐ana przez ustawodawcΩ w tym kraj u od 1976 r. nie mog│a zostaµ wprowadzona wskutek przyjΩcia przez HolandiΩ zobowi▒za± miΩdzynarodowych wynikaj▒cych z faktu ratyfikacji konwencji o ╢rodkach odurzaj▒cych z 1961 r. oraz konwencji o substancjach psychotropowych z 1971 r. Dokonano natomiast dekryminalizacji , poprzez wytyczne parlamentarne dla urzΩdu prokuratorskiego. Niezwykle liberalne wytyczne s▒ w dodatku czΩstokroµ interpretowane w rozszerzaj▒cy spos≤b. W konsekwencji mamy w Holandii do czynienia z ca│kowitym zaniechaniem ╢cigania za posiadanie ╢rodk≤w "miΩkkich". Posiadacze niewielkich ich ilo╢ci, nie przekraczaj▒cych 30 g nie s▒ nawet przez policjΩ rejestrowani.
   To samo dotyczy w zasadzie posiadaczy i konsument≤w niewielkich, przeznaczonych na w│asny u┐ytek ilo╢ci ╢rodk≤w "twardych". W rzadkich przypadkach, w kt≤rych s▒ oni w og≤le przedmiotem zainteresowania policji czy prokuratora, osoby te s▒ co najwy┐ej rejestrowane, a prokurator po╢redniczy tylko w nawi▒zywaniu przez nich kontaktu z odpowiedni▒ plac≤wk▒ lecznicz▒.
   Co wiΩcej, w Holandii mamy do czynienia tak┐e z faktyczn▒ legalizacj▒ handlu ╢rodkami "miΩkkimi". Mo┐na je nie tylko legalnie posiadaµ, ale te┐ w spos≤b legalny wej╢µ w ich posiadanie. S│u┐y temu instytucja tzw. Hausdealera. Hausdealer - to osoba, kt≤ra w ╢wietlicach m│odzie┐owych, kawiarniach i temu podobnych miejscach, za wiedz▒ i pod nadzorem w│adz, sprzedaje haszysz i inne ╢rodki miΩkkie. Wspomniane wytyczne przewiduj▒ w konsekwencji jedynie ╢ciganie handlu i posiadania w celach handlowych ╢rodk≤w "twardych", przede wszystkim heroiny.
   IstotΩ holenderskiego modelu traktowania narkomanii stanowi pr≤ba rozbicia czarnego rynku narkotyk≤w poprzez stworzenie mo┐liwo╢ci legalnego obrotu ╢rodkami miΩkkimi. Uwa┐a siΩ bowiem, ┐e opanowanie nielegalnego nimi obrotu jest po prostu niemo┐liwe, lepiej wiΩc skoncentrowaµ siΩ na pr≤bach kontroli bardziej szkodliwych substancji.
   W systemie holenderskim widaµ r≤wnie┐ wyra╝ne pr≤by unikania stosowania represji karnej wobec konsument≤w i os≤b uzale┐nionych. Odbywa siΩ to przede wszystkim poprzez faktyczne zaniechanie ╢cigania tych os≤b. Ustawa opiumowa nie zawiera, co prawda, ┐adnych przepis≤w dotycz▒cych leczenia, a tak┐e stosowania wobec narkoman≤w ╢rodk≤w alternatywnych wobec kary kryminalnej, w Holandii istnieje jednak powszechna dostΩpno╢µ program≤w terapii metadonowej.
   Trzeba zaznaczyµ, ┐e polityka holenderska wobec narkotyk≤w podlega pewnym wahniΩciom. Wynika to z tego, ┐e kraj ten znajduje siΩ pod ci▒g│▒ presj▒ miΩdzynarodow▒ (przede wszystkim ze strony Niemiec) i czΩsto oskar┐any jest o nadmierny liberalizm i nieprzestrzeganie ratyfikowanych um≤w miΩdzynarodowych. Prowadzi to do okresowego nasilenia ╢cigania i represji.
   Zwraca siΩ jednak uwagΩ, ┐e wspomniane wytyczne przewiduj▒ obowi▒zek konsekwentnego ╢cigania os≤b nak│aniaj▒cych do za┐ywania narkotyk≤w i sprzedaj▒cych ╢rodki "twarde". Obowi▒zek ten jest te┐ realizowany w praktyce, co wobec braku w obowi▒zuj▒cym prawie mo┐liwo╢ci stosowania wobec os≤b uzale┐nionych ╢rodk≤w alternatywnych wobec kary kryminalnej (poza ca│kowitym odst▒pieniem od ╢cigania), prowadzi do wzrostu odsetka narkoman≤w w populacji wiΩziennej.