Anna Sobieska, "Przeludnienie"

"Ziemia jest ograniczona. Jej zdolno╢µ do absorpcji odpad≤w i szkodliwych ╢ciek≤w jest sko±czona. Jej mo┐liwo╢µ utrzymania rosn▒cej liczby ludzi jest sko±czona. Je╢li mamy powstrzymaµ destrukcjΩ naszego ╢rodowiska musimy zgodziµ siΩ na ograniczenie wzrostu demograficznego" - m≤wi fragment "Ostrze┐enia dla ludzko╢ci".
Przeludnienie w spos≤b niezaprzeczalny jest jednym z g│≤wnych problem≤w, kt≤rym trzeba stawiµ czo│a. Je┐eli nie jest to problem- korze±, problem, z kt≤rego wyrastaj▒ wszystkie inne, to jest to co najmniej problem pie±, z kt≤rym w mniej lub bardziej widoczny spos≤b powi▒zane s▒ wszystkie inne nasze k│opoty.
CytujΩ liczby za doktorem Waloszczykiem: "Szacuje siΩ, ┐e we wczesnym neolicie, mniej wiΩcej dziesiΩµ tysiΩcy lat przed nasz▒ er▒, liczba ludno╢ci ca│ej Ziemi niewiele wykracza│a ponad milion. Oko│o roku dwutysiΩcznego przed Chrystusem wynosi│a od piΩciu do dziesiΩciu milion≤w. Za czas≤w Chrystusa ┐y│o oko│o trzystu milion≤w ludzi. Gdy Kolumb odkry│ AmerykΩ (1492 r.) by│o nas oko│o piΩciuset milion≤w. Dalej wzrost ten przedstawia│ siΩ nastΩpuj▒co: pocz▒tek XIX stulecia - jeden miliard, po│owa naszego stulecia - dwa miliardy, 1975 rok - cztery miliardy. Obecnie (1997 r.) ZiemiΩ zamieszkuje oko│o piΩciu miliard≤w sze╢ciuset milion≤w ludzi*. (...) Obecne prognozy takich instytucji jak ONZ i Bank ªwiatowy m≤wi▒, ze w roku 2050 ludno╢µ osi▒gnie liczbΩ oko│o dziesiΩciu miliard≤w po czym liczba ta zacznie siΩ stabilizowaµ, d▒┐▒c do prostej zastΩpowalno╢ci pokole±. To przewidywanie zak│ada jednak zdecydowane i skuteczne przeciwdzia│anie nadmiernej dzietno╢ci w przeludnionych krajach".
Jako bezpo╢rednie przyczyny eksplozji demograficznej doktor Waloszczyk podaje naturalne d▒┐enie do ekspansji populacyjnej, przy cywilizacyjnym opanowaniu czynnik≤w ograniczaj▒cych, brak o╢wiaty seksualnej, dostΩpu do ╢rodk≤w antykoncepcyjnych i zatrudnienia, zw│aszcza dla kobiet i w ko±cu nΩdzΩ. Frances Moore Lappe i Joseph Collins jednak w swej ksi▒┐ce "Food first. Beyond the myth of scarcity" twierdz▒, ┐e prawdziwie znacz▒cymi powodami s▒ nΩdza i trwaj▒ce w wielu miejscach na ╢wiecie zniewolenie kobiet. Odno╢nie tej drugiej przyczyny autorzy ci pisz▒ "Pozbawiona mo┐liwo╢ci ┐yciowych wybor≤w i uzale┐niona od aprobaty mΩ┐a kobieta czΩsto jest bezsilna i nie mo┐e podejmowaµ decyzji co do ilo╢ci dzieci. Nie maj▒c osobistej autonomii uznaje za nie do pomy╢lenia nawet spytanie mΩ┐a, czy zezwoli│by na u┐ycie ╢rodk≤w antykon-cepcyjnych". Sytuacja taka jest powszechna we wszystkich krajach tzw. Trzeciego ªwiata. Niew▒tpliwie jedynym rozwi▒zaniem dla tego problemu jest zniesienie patriarchatu z ca│ym jego okrucie±stwem i wyzyskiem.
NΩdza z kolei nie jest spowodowana brakiem, niemo┐no╢ci▒ wyhodowania wystarczaj▒cej ilo╢ci jedzenia, lecz niew│a╢ciwym u┐yciem ziemi ornej i jej plon≤w oraz niesprawiedliw▒ dystrybucj▒.
Przeludnienie poci▒ga za sob▒ wiele konsekwencji bezpo╢rednich i po╢rednich. Do najbardziej znacz▒cych nale┐▒ nΩdza, niesprawiedliwy podzia│ d≤br (warto zauwa┐yµ, ┐e te dwie konsekwencje s▒ r≤wnocze╢nie przyczynami nadmiernej dzietno╢ci), wzrastaj▒ca wrogo╢µ i wojny, niszczenie innych gatunk≤w i Ziemi oraz uruchomienie biologicznych mechanizm≤w. kontroluj▒cych rozmiar populacji. Zaczynaj▒c od ostatniego zjawiska, kt≤re jest powi▒zane z poprzednimi; cz│owiek nie mo┐e uciec od mechanizm≤w kontrolnych przyrody, bowiem jest w spos≤b nieuchronny jej czΩ╢ci▒. G│≤wnymi czynnikami stabilizuj▒cymi rozw≤j populacji s▒ g│≤d, drapie┐niki i choroby. Gdy mimo wszystko dochodzi do zagΩszczenia uwalniaj▒ siΩ mechanizmy fizjologiczne redukuj▒ce albo p│odno╢µ albo wsp≤│czynnik prze┐ycia zarodk≤w lub noworodk≤w, a tak┐e ro╢nie wzajemna wrogo╢µ osobnik≤w danego gatunku, co prowadzi do samoniszcz▒cych zachowa±. Mechanizmy te wi▒┐▒ siΩ z natΩ┐eniem stresu wzrastaj▒cym wraz z zagΩszczeniem i s▒ r≤wnie prawdziwe dla populacji myszy jak i dla populacji cz│owieka. Pisze na ten temat m.in. profesor antropologii Uniwersytetu Kalifornijskiego w Los Angeles, Bernard Campbell, kt≤ry tak podsumowuje rozwa┐ania na temat przetrwania ludzko╢ci zale┐nego od powstrzymania wzrostu naszej populacji: "Je╢li nasze przetrwanie zale┐y od poronie±, du┐ej ╢miertelno╢ci noworodk≤w, upo╢ledzenia umys│owego, przestΩp-czo╢ci, zbocze± seksualnych itd. - pozostan▒ one z nami, pomimo ogromnych wysi│k≤w medycyny. Istnieje jednak pod rΩk▒ alternatywa: kulturowe metody kontroli populacji s▒ znane od tysi▒cleci i choµ dzieciob≤jstwo i nawet aborcja mog▒ wydawaµ siΩ okrutne i s▒ uwa┐ane w wielu spo│eczno╢ciach za moralnie naganne i niepo┐▒dane, to s▒ one bez w▒tpienia lepsze ni┐ biologiczne reakcje na nadmiern▒ liczebno╢µ populacji. (...) Na szczΩ╢cie dostΩpne s▒ dzi╢ takie metody kontroli urodzin, kt≤re pozwalaj▒ nam ograniczyµ wielko╢µ rodziny, nawet bez odwo│ywania siΩ do aborcji lub dzieciob≤jstwa. Prymitywne techniki kontroli urodzin by│y znane staro┐ytnym Grekom i Egipcjanom, lecz dopiero w ci▒gu ostatnich 20 lat medycyna wytworzy│a takie ╢rodki, kt≤re s▒ proste w u┐yciu i skuteczne. Jest to jeden z nielicznych przypadk≤w (innym przypuszczalnie jest odkrycie ╢rodk≤w znieczulaj▒cych) kiedy postΩp naukowy i technologiczny mo┐e byµ i czasami bez w▒tpienia jest korzystny dla ludzko╢ci. Potrzeba ograniczenia wska╝nika urodzin jest najwa┐niejsza. Koszty jakiegokolwiek dalszego wzrostu (a w rzeczywisto╢ci nawet utrzymania naszej obecnej liczebno╢ci) ponoszone przez ╢rodowisko bΩd▒ nieobliczalne. Jak pisze doktor Waloszczyk: "Nowo rodz▒cy siΩ ludzie potrzebuj▒ nie tylko po┐ywienia, ale tak┐e mieszka±, energii przemys│owej, edukacji, zatrudnienia, opieki zdrowotnej, ╢rodk≤w komunikacji, nowych dr≤g, dworc≤w, lotnisk itp. Zaspokojenie wiΩkszo╢ci tych potrzeb wi▒┐e siΩ z postΩpuj▒c▒ presj▒ ludzk▒ na resztΩ przyrody. Ta "reszta", choµ obejmuje kilkadziesi▒t milion≤w gatunk≤w ro╢linnych i zwierzΩcych, jest w ten spos≤b spychana na margines ┐ycia na wsp≤lnej wszystkim istotom Planecie.
Ju┐ obecnie gatunek ludzki konsumuje lub marnotrawi oko│o 40% pierwotnej produkcji l▒dowej natury (fotosyntezy ro╢lin). Wobec dzisiejszych aspiracji materialnych podwojenie siΩ liczby ludno╢ci, oczekiwane za oko│o trzydziestu do czterdziestu lat, oznacza│oby zatem gro╝bΩ wymarcia ogromnej liczby gatunk≤w pozaludzkich".

*) 12 pa╝dziernika 1999 r. przyjmuje siΩ za dzie±, w kt≤rym ludzko╢µ przekroczy│a liczbΩ 6 miliard≤w (przyp. red.)