|
 |
||||
| Temat
miesi▒ca
Spis artyku│≤w Archiwum Kontakty Informacje Strona g│≤wna Poczta do redakcji
|
|
Ma│o jest chwil w roku, kt≤rych tak bardzo oczekujemy, jak przywo│uj▒cych najwiΩcej wspomnie±, pe│nych rado╢ci i nadziei ªwi▒t Bo┐ego Narodzenia. By│y i nadal s▒ one obchodzone w Polsce bardzo uroczy╢cie, a szczeg≤lny charakter - jak nigdzie na ╢wiecie - ma wieczerza wigilijna. Jej nastr≤j tworz▒ nie tylko obyczaje: ubierania choinki, ╢piewania kolΩd, obdarowywania upominkami, ale i tradycyjne potrawy. W dawnej Polsce obchodzono r≤wnie┐ Gody. Obejmowa│y one dni Bo┐ego Narodzenia do ªwiΩta Trzech Kr≤li. By│y to w ludowej opinii dni feralne, dlatego nie wykonywano w tym okresie ┐adnych prac gospodarczych, zw│aszcza kobiecych. Wierzono, ┐e ka┐da chrze╢cija±ska praca jest nara┐ona na wp│ywy si│ nieczystych, dlatego te┐ zamiast pracy bawiono siΩ, ╢piewano pie╢ni, zast▒pione p≤╝niej kolΩdami. Czasami po│▒czone to by│o r≤wnie┐ z wr≤┐bami. DziewczΩta, kt≤re nie mog│y siΩ doczekaµ zam▒┐p≤j╢cia, wyci▒ga│y ╝d╝b│a siana spod obrusa, kt≤re mia│y okre╢liµ ich los w nadchodz▒cym roku; zielone oznacza│o rych│y ╢lub, zwiΩd│e - oczekiwanie, a ┐≤│te - staropanie±stwo. PiΩknym staropolskim obyczajem by│o zapraszanie na wigilijn▒ wieczerzΩ ludzi samotnych, tego bowiem wieczoru nikt nie m≤g│ czuµ siΩ opuszczony. Jedn▒ za╢ z m│odszych tradycji wigilijnych jest strojenie choinki. Zwyczaj ten rozpowszechni│ siΩ w Polsce dopiero na pocz▒tku XIX wieku, a z nim │▒czy siΩ obdarowywanie upominkami. W ten wiecz≤r nawet najskromniejszy podarek nabiera wyj▒tkowej warto╢ci. Podobnie ciekaw▒ przesz│o╢µ ma wiele potraw wigilijnych. Takim pradawnym daniem by│a kutia, popularna kiedy╢ na Litwie i na Rusi. Pierwotnie kutiΩ przygotowywano bardzo prosto: zmia┐d┐one ziarna zbo┐a mieszano z miodem, a nastΩpnie gotowano. Wsp≤│czesna kutia niewiele r≤┐ni siΩ od dawnej: ziarna zbo┐a, najczΩ╢ciej pszenicy, oczyszczone z zewnΩtrznej │uski, gotuje siΩ w ma│ej ilo╢ci wody. Gdy s▒ miΩkkie, dodaje siΩ jeszcze sparzonego, a nastΩpnie zmielonego maku, miesza z miodem oraz bakaliami. W centralnej Polsce tradycyjn▒ potraw▒ wigilijn▒ s▒ kluski z makiem lub │ama±cami, a na zachodzie "mak≤wki", czyli tort makowy. Bez przesady mo┐na chyba powiedzieµ, ┐e w wielu domach zachowuje siΩ tradycje rodzinne, co powoduje, ┐e na naszych sto│ach pojawiaj▒ siΩ przer≤┐ne potrawy. I wreszcie najbardziej uroczysty moment ªwi▒t- wigilijna wieczerza. Wed│ug starej tradycji zachowanej w wiΩkszo╢ci dom≤w do dzi╢, do Wigilii zasiadano z chwil▒ ukazania siΩ pierwszej gwiazdki na niebie, pilnie wypatrywanej przez dzieci. WieczerzΩ - tak jak dawniej - rozpoczyna siΩ od dzielenia op│atkiem, kt≤re sta│o siΩ symbolem ╢wiΩta rodzinnego i pojednania. W Polsce wieczerza wigilijna by│a i jest posi│kiem postnym. Do przyrz▒dzania potraw u┐ywa siΩ t│uszcz≤w ro╢linnych. W zale┐no╢ci od zamo┐no╢ci domu podawano od siedmiu do dwunastu, a nawet trzynastu dal w╢r≤d kt≤rych dominowa│y potrawy rybne. Nie mog│o zabrakn▒µ karpia lub szczupaka, a do tradycyjnych zup rozpoczynaj▒cych wieczerzΩ nale┐a│y: barszcz czerwony z uszkami, zupa grzybowa, rzadziej migda│owa. Podawa│o siΩ te┐ groch z kapust▒, symbolizuj▒ce zdrowie i si│Ω, ponadto potrawy z grzyb≤w suszonych oraz wspomnian▒ ju┐ kutiΩ. Wa┐nym sk│adnikiem wigilijnych potraw by│ mak - symbol urodzaju. W╢r≤d ciast ╢wi▒tecznych prym wiod│y pierniki i makowce. WieczerzΩ ko±czy│y kompoty z suszonych owoc≤w, kisiele z ┐urawin oraz jab│ka i orzechy. Dzi╢ wystawne wigilie z wielk▒ liczb▒ da± z przyczyn oczywistych nie s▒ ju┐ tak powszechne. Jednak nadal ka┐dy stara siΩ, aby podawane w tym dniu potrawy mia│y tradycyjny charakter. Zgodnie z tradycj▒ do nakrywania sto│u u┐ywa siΩ nieskazitelnie bia│ego obrusa, dekoruje go ga│▒zkami z choinki, ╢wiecami, wszystkim, co tworzy uroczysty, ╢wi▒teczny nastr≤j. W ten wiecz≤r odk│adamy codzienne k│opoty, troski i zgodnie z obyczajem ┐yczymy bliskim zdrowych i spokojnych ╢wi▒t. Krzysztof Wanta
Historia | Pogl▒dy | Wywiady
| Heraldyka | Religia i polityka
| Polska daleka i bliska
|
Data publikacji
|
|
|
||||
|
|
|
