Opracowanie : Kalin Roszczenko                      

Czas nie by│ │askawy dla Mozambiku, D│uga, straszna wojna domowa zniszczy│a kraj i jego infrastrukturΩ oraz pozostawi│a miliony min rozsianych po ca│ym kraju. WiΩkszo╢µ du┐ych zwierz▒t zosta│a zdziesi▒tkowana przez wojnΩ, a znaczna czΩ╢µ wybrze┐a jest nawiedzana przez cyklony. Susze i powodzie dorzucaj▒ soli do krwawi▒cych jeszcze ran Mozambiku.

Wielu Mozambijczyk≤w, mimo to, od│o┐y│o przesz│o╢µ na bok i rozpoczΩ│o odbudowywanie kraju. Mo┐liwe jest teraz podr≤┐owanie, ale nie zapomnijcie zabraµ ze sob▒ rozumu z odrobin▒ odpowiedzialno╢ci. A jest co zobaczyµ. MiΩdzy innymi ╢wie┐o odnowione pla┐e, miejsca ªwiatowego Dziedzictwa oraz ciekaw▒ architekturΩ kolonialn▒.

(wielko╢µ : 22 KB)

Fakty w skr≤cie
ªrodowisko
Profil ekonomiczny
ªwiΩta
Istotne sprawy
Pieni▒dze i koszty
Kiedy jechaµ
Atrakcje
Co mo┐na robiµ?
Tam i z powrotem
Transport lokalny

Mozambik rozci▒ga siΩ na 2500km na po│udniowo wschodnim wybrze┐u Afryki, graniczy z Tanzani▒ na p≤│nocy, Malawi i Zambi▒ na p≤│nocnym zachodzie, z Zimbabwe na zachodzie i RPA  i Swaziland na po│udniowym zachodzie. Madagaskar le┐y dok│adnie na wsch≤d, 400km przez kana│ Mozambicki.

Nadmorska r≤wnina , szeroka na 200km na po│udniu przemienia siΩ w p│askowy┐ i g≤ry na zachodzie i p≤│nocy. Dwie najd│u┐sze po│udniowo afryka±skie rzeki, Zambezi i Limpop, przep│ywaj▒ przez kraj. Inne g│≤wne rzeki to Save i Rovuma ( na kt≤rej jest granica z Tanzani▒). Olbrzymie jezioro Malawi (znane r≤wnie┐ jako Nyasa) kszta│tuje granicΩ z Malawi.

Kieruj▒c siΩ na zach≤d , krajobraz zmienia siΩ gwa│townie z w▒skich otoczonych palmami pla┐ na wybrze┐u w sawannΩ i zalesione g≤ry. Drzewa to miΩdzy innymi drzewo ┐elazne, akacje , papaya. Ze zwiΩrz▒t jest tu czarny nosoro┐ec.

Wiele jest regionalnych klimat≤w w Mozambiku, ale generalnie pora sucha trwa od kwietnia do wrze╢nia, kiedy to ╢rednia dzienna siΩga 27░C na wybrze┐u, w g│Ωbi l▒du jest ch│odniej. Pora deszczowa trwa przez pozosta│▒ czΩ╢µ roku, a ╢rednia dzienna temperatura osi▒ga 31░C

Z powodu zniszcze± w infrastrukturze Mozambik jest tanim krajem. Bardzo komfortowa podr≤┐, mo┐liwa jest za US$ 100dziennie, albo i mniej, luksusowe hotele i loty czarterowe podnios▒ koszty. ªredni bud┐et to wydatki  oko│o US$ 50 dziennie albo i wiΩcej w zale┐no╢ci od doboru restauracji i safari. Je┐eli jedziesz na oszczΩdne wakacje, ko┐ystasz z publicznych ╢rodk≤w lokomocji i nie kupujesz zbyt wieu pami▒tek mo┐esz utrzymaµ koszty poni┐ej US$20 dziennie.

NajchΩtniej akceptowane pieni▒dze to dolary USA i po│udniowo afryka±skie randy. Na po│udniu za wiele rzeczy mo┐na p│aciµ bezpo╢rednio w randach. Najlepszym miejscem do zmiany walut s▒ prywatne kantory, kt≤re oferuj▒ lepsze kursy ni┐ banki. Krajowe banki maj▒ swe oddzia│y we wszystkich wiΩkszych miastach. Wymiana pieniΩdzy na ulicy nigdzie nie jest bezpieczna.

Generalnie nigdzie nie jest oczekiwane dawanie napiwk≤w, a nawet mo┐esz zostaµ pouczony, o tym ┐e nie potrzebuj▒ twoich drobnych. Inaczej jest w Maputo, gdzie nap│yw turyst≤w, da│ lokalnym mieszka±com zasmakowaµ w napiwkach. Zazwyczaj zostawia siΩ tu od 5% do 15%, w zale┐no╢ci od miejsca i jako╢ci obs│ugi.

Targowanie siΩ, zw│aszcza na bazarach, jest czΩste i mo┐na na tym sporo zyskaµ.

Najlepszym okresem na wizytΩ s▒ miesi▒ce od czerwca do sierpnia, kiedy to opady i temperatury s▒ najni┐sze. P≤╝niej w porze suchej, pod koniec sierpnia i we wrze╢niu, temperatury zaczynaj▒ rosn▒µ, ale jest to okres kiedy to naj│atwiej jest zobaczyµ du┐▒ zwierzynΩ. Z kolei mi│o╢nicy ptak≤w powinni zjawiµ siΩ w porze deszczowej od listopada do grudnia.

Maputo
Beira
Pemba
Wyspa Mozambik

Poza utartymi szlakami

Archipelag Bazuruto
Pla┐e Tofu i Barra
Lago de Cahora Bassa

Maputo

Po│o┐ony w pobli┐u po│udniowego ko±ca kraju, Maputo by│o kiedy╢ odnowione i jako piekne miasto by│o notowane przez podr≤┐nik≤w na r≤wni z Cape Town i Rio. Ale po prawie 20 latach wojny i bezprawia, stolica jest bardzo zaniedbana, z rozwalaj▒cymi siΩ budynkami i brudnymi ulicami. Mimo to nadal jest miejscem godnym uwagi, z urocz▒ atmosfer▒. Miasto powoli podnosi siΩ z kryzysu. Starsi mieszka±cy twierdz▒, ┐e zaczyna odzyskiwaµ co╢ ze swej starej atmosfery.

Najstarsz▒ budowl▒ jest fort, gdzie mo┐esz patrolowaµ wa│y, spojrzeµ na stare armaty, albo posiedzieµ na trawiastym podw≤rzu. Koniecznie musisz zobaczyµ dworzec kolejowy, zaprojektowany i zbudowany na pocz▒tku stulecia przez Eiffel'a, tego samego, kt≤ry zbudowa│ wie┐Ω w Pary┐u. Ostatnio odnowiony, wygl▒da bardziej jak pa│ac, z wypolerowanym drewnem i wspania│ymi dekoracjami, przykryty gigantyczn▒ miedzian▒ kopu│▒.

Innym ciekawym miejscem jest Ogr≤d Botaniczny; Narodowe Muzeum Sztuki, z kolekcj▒ najlepszych dzia│ lokalnych artyst≤w; oraz Bazar Rolny, gdzie owoce, warzywa, przyprawy i koszyki s▒ sprzedawane.

Beira

Beira, drugie najwiΩksze miasto w Mozambiku, jest g│≤wnym portem i wΩz│em kolejowym. Jego kompaktowe ╢r≤dmie╢cie i staro ╢r≤dziemnomorski styl budynk≤w daj▒ temu miejscu trochΩ uroku. Sercem miasta jest Praτa (g│≤wny rynek), otoczony sklepami, bazarami, i biurami. Katedra, trochΩ na po│udniowy wsch≤d od centrum, wygl▒da o wiele gorzej w tych dniach, ale warta jest obejrzenia. Zat│oczony bazar w Tchunga Moyo (Waleczne serce) jest pe│ne importowanych d≤br, kontrabandy i pare nieciekawych postaci, wiΩc zwiedzaj bez zbΩdnych baga┐≤w i zachowaj ostro┐no╢µ.

Stara czΩ╢µ portu jest zapchana wrakami statk≤w. Wielu ludzi kierowa│o siΩ do piΩknych piask≤w i czystych w≤d w Praia dde Macuti. Stary wrak statku wyrzucony na brzek blisk  czerwonobia│ej latarni na p≤│nocnym kra±cu pla┐y.

Beira jest oko│o 880km na p≤│noc od Maputo, dostΩpna samolotem ( z Maputo i paru innych miast w Mozambiku i Zimbabwe) oraz poci▒giem  parΩ razy w tygodniu. Autobusy je┐dz▒ czΩ╢ciej, ale potrzebuj▒ 2 dni do Maputo.

Pemba

Pemba jest miastem le┐▒cym po╢rodku du┐ej zatoki. Jest w nim kilka godnych uwagi budynk≤w (szczeg≤lnie w Baixa - star≤wce) oraz przyjemna atmosfera. Jednak wiΩkszo╢µ turyst≤w przyje┐d┐a tu dla pla┐ - zw│aszcza dla Wimbi Beach (wymawiane czasami jako WImbe) - oraz dla raf koralowych. Wimbi le┐y oko│o 5km na wsch≤d od miasta. Rafa jest tak blisko, ┐e mo┐na dop│yn▒µ do niej. Przemys│ turystyczny zape│ni│ to miejsce barami, restauracjami, oraz wypo┐yczalniami wszelkiego rodzaju sprzΩtu wodnego. Warsztat na drodze pomiΩdzy miastem a pla┐▒ oferuje piΩkne rze╝by z drewna po rozs▒dnych cenach (ale trzymaj siΩ z daleka od ko╢ci s│oniowej).  

Wyspa Mozambik

Wyspa Mozambik (Ilha de Moτambique - zwana czΩsto "Ilha") jest ma│ym kawa│kiem ziemi zakotwiczonym oko│o 3km od sta│ego l▒du (po│▒czenie mostem). Kiedy╢ by│a stolic▒ Portugalskiej Wschodnio-Afryka±skiej kolonii. Wyspa znana jest ze swoich meczet≤w, ko╢cio│≤w i ╢wi▒ty± Hindu. WiΩkszo╢µ z nich znajdujΩ siΩ na p≤│nocnej czΩ╢ci wyspy, kt≤ra to zosta│a uznana za miejsce ªwiatowego Dziedzictwa przez UNESCO. Atrakcj▒ numer 1 jest Pa│ac i kaplica Sao Paulo - by│a rezydencja gubernatora - datuj▒ca siΩ na pocz▒tki XVIII wieku. Przed tym du┐ym budynkiem jest  plac wy│o┐ony mozaik▒. Dzisiaj w pa│acu jest muzeum, zawieraj▒ce meble i ornamenty pochodz▒ce z Portugalii, Arabii, Indii i Chin. Pomimo ostatnich 20 dziwnych lat, jest w nadzwyczaj dobrym stanie. W pobli┐u jest muzeum sztuki religijnej, zawieraj▒ce ozdoby religijne, malowid│a i rze╝by. Na p≤│nocnym ko±cu wyspy jest Fort Sao Sebastiano, tak┐e w zadziwiaj▒co dobrym stanie. Zaraz na prawo jest Kaplica Nossa Senhora de Baluarte, kt≤ra podobno jest najstarszym budynkiem na po│udniowej p≤│kuli. Do Ilha mo┐na dostaµ siΩ albo bezpo╢rednim autobusem z Nampuka na l▒dzie. inny spos≤b to wynaj▒µ │≤dkΩ lub samoch≤d.

 Poza utartymi szlakami

Archipelag Bazaruto

Bazaruto Archipelago (Morski Park Narodowy) zlokalizowany jest oko│o 10km od wybrze┐a. Archipelag jest jednym z najpiΩkniejszych miejsc na kontynΩcie, z azurow▒ wod▒ i piaszczystymi pla┐ami, palmami  i dziekiczej rafie koralowej plus tropikalne ryby do ogl▒dania i du┐e do │apania. Ca│y obszar pomiΩdzy l▒dem a 150 bojami jest teraz pod ochron▒ jako ╢witowej klasy obszar chroniony. Je┐eli zatrzymasz siΩ w jednym z wytwornych domk≤w, transport motor≤wk▒ jest dostΩpny za oko│o US$100 . Raczej tanie s▒ lokalne napΩdzane ┐aglami │≤dki, kt≤re mo┐na znale╝µ w Vilankulo na kontynencie.

Pla┐e Tofu i Barra

D│ugie, piΩkne pla┐e Tofu i Barra by│y kiedy╢ legendarne, a teraz odzyskuj▒ sw▒ by│▒ s│awΩ. Tofu jest bardziej dostΩpna i bardziej zagospodarowana, z hotelami i domkami kempingowymi. Barra jest trudniej dostΩpna ale za to jest cichsza, i ma lepsze usytuowana : czyste piaszczyste wydmy z falami morskimi po jednej i palmami po drugiej, gdzie papugi i ma│py robi▒ to co robi▒ papugi i ma│py. Kiedy po│udniowo afryka±scy rybacy przestan▒ je╝dziµ po pla┐y, bΩdzie idealnie. Na pla┐e mozna siΩ dostaµ samochodem (4x4 bΩdzie bardzo porΩczny przez ostatnie parΩ kilometr≤w po piaszczystej drodze)

Lago de Cahora Bassa

Oko│o 500km na p≤│nocny zach≤d od wybrze┐a, rzeka Zambezi jest przegrodzona tam▒ Barragem de Cahora Bassa. Zosta│a ona wybodowana w latach siedemdziesi▒tych, jako  jednen z najwiΩkszych cywilnych projekt≤w in┐ynieryjskich w aAfryce. Dzisiaj nadal robi wra┐eniΩ. Postwaiona w zapieraj▒cej dech w piersi scenerii na pocz▒tku wspania│ego w▒wozu. Tama stworzy│a Lago de Cahora Bassa - ogromne jezioro d│ugie na 270km, rozci▒gaj▒ce siΩ do miejsca w kt≤rym │▒cz▒ siΩ rzeki Zambezi i Luangwa na granicy z Zambi▒. Z powodu zniszcze± spowodowanych wojn▒ domow▒ nie pracuje ona na pe│nej mocy, a jedyn▒ rzecz▒ kt≤r▒ mo┐esz tu robiµ (opr≤cz ogl▒dania wspania│ych widok≤w) jest ycieczka po tamie z obowi▒zkowym ogl▒daniem turbin. 

Mo┐esz dostaµ siΩ tutaj samochodem, ale tak┐e autobusem je┐dz▒cym po miΩdzy Songo, miasteczkiem obs│uguj▒cym tamΩ, i Tete, najbli┐szym wiΩkszym miastem, kt≤re le┐y 150km na po│udniowy wsch≤d w d≤│ Zambezi. 

Koniecznie trzeba za│atwiµ zezwolenie w Tete zanim bΩdzie mozna siΩ udaµ do tamy. W Songo mo┐na wynaj▒µ pokoje. 

Co mo┐na robiµ?

Mozambik ma wiele mo┐liwo╢ci dla os≤b lubi▒cych zwierzΩta lub hiking (wΩdr≤wki), ale niestety obecno╢µ prawie miliona min przeciw piechotnych w parkach narodowych i g≤rzystych rejonach (oraz w znacznej czΩ╢ci kraju) oznacza, ┐e te atrakcje nie s▒ dostΩpne. Najbezpieczniejsze jest nurkowanie, a najlepsze miejsca gdzie mo┐na pojechaµ to pla┐e w Wimbi na p≤│nocy, albo Tofu i Barra, albo archipelag Bazaruto, z rafami koralowymi.

Ogl▒danie ptak≤w jest popularne w Mozambiku, szczeg≤lnie na po│udniu. Rezerwat S│oni Maputo, zlokalizowany na oceanie, jest dobrym miejscem do ogl▒dania ptak≤w.

Poza Afryk▒, Portugalia i Francja maj▒ najlepsze po│▒czenia z Mozambikiem. Air France i Air Portugal maj▒ loty do i z Maputo, ale taniej jest leciec do Jahannesburga w RPA i podr≤┐owaµ l▒dem do Mozambiku. W Afryce podr≤┐nicy z/do Maputo mog▒ lecieµ do/z Lilongwe, Malawi czy Johanesburga. Podatek lotniskowy (dla odlot≤w miΩdzynarodowych) wynosi US$10.

Najlepsze po│▒czenia l▒dowe s▒ z RPA. Kursuj▒ trzy poci▒gi tygodniowo pomiΩdzy Johanesburgiem, a Maputo (oko│o 15h w jedn▒ stronΩ). S▒ tak┐e minibusy pomiΩdzy Maputo i ro┐nymi miastami w RPA, oraz codziennie bezpo╢redni luksusowy (czytaj drogi) autobus │▒cz▒cy Maputo i Johanesburg. Minibusy je┐dz▒ pomiΩdzy Maputo i miastami w Swazilandzie, przeje┐dzaj▒c granicΩ w Namaacha, Mozambik.

Inne granicy s▒ mniej pewne i godne zaufania. Mo┐esz przekroczyµ granicΩ pomiΩdzy Palma (na p≤│nocno wschodnim kra±cu Mozambika) i Mwambo w Tanzanii, ale niewiele jest transportu na po│udnie od Palma , a drogi s▒ okropne. Miny i bandyci sprawiaj▒, ┐e przej╢cie pomiΩdzy Mozambikiem i Zambi▒ s▒ ryzykowna propozycj▒; wiΩkszo╢µ ludzi jedzie przez Malawi. S▒ dwa g│≤wne przej╢cia pomiΩdzy Mozambikiem i Zimbabwe: Nyamapanda w Korytarzu Tete i Machipanda na drodze Beira-Harare.

Autobusy s▒ najlepszym ╢rodkiem transportu. Je┐dz▒ miΩdzy g│≤wnymi miastami przynajmniej codziennie. S▒ tu trzy g│≤wne prywatne firmy i ka┐da posiada linie expresowe (co oznacza, ┐e s▒ one mniej wolne, ale nie szybkie). Gdzie drogi s▒ w dobrym stanie mo┐na wygodnie podr≤┐owaµ. Gdzie s▒ w z│ym stanie (wiΩkszo╢µ teren≤w wiejskich) - najlepiej jest zko┐ystaµ z ciΩ┐ar≤wek (zwancych czapas)

LAM ma loty w Mozambiku pomiΩdzy Maputo, Beira, Tete i innymi miastami. Loty s▒ czΩsto op≤╝nione lub co gorsza odwo│ane; baga┐ jest czΩsto gubiony lub okradany. S▒ tak┐e dwa razy w tygodniu loty pomiΩdzy Maputo  i archipelagiem Bazaruto. Sabin Air - prywatna linia czarterowa zabierze ciΩ gdziekolwiek zechcesz, ale to odpowiednio kosztuje.

Je┐eli je╝dzisz w│asnym samochodem w Mozambiku, uwa┐aj bo, policja ma zwyczaj znajdowaµ nieprawid│owo╢ci w papierach lub w samochodzie i wypisywaµ s│one mandaty. Ale je┐eli jeste╢ mi│y, masz porz▒dek w papierach i stosujesz siΩ do przepis≤w mo┐esz unikn▒µ dodatkowych koszt≤w. Samochody mo┐na wynaj▒µ w Maputo i Beira, gdzie kilka duzych i parΩ ma│ych ma swe biura.

Lotnisko jest oko│o 1km na p≤│nocny zach≤d od centrum miasta. Taks≤wki i autobusy s▒ dostΩpne. Dworzec kolejowy i autobusowy jest na po│udniowym ko±cu miasta.

Szacuje siΩ, ┐e prawie milion min - po│o┐onych przez obie strony konfliktu podczas wojny domowej - pozostaje nieodkryte w Mozambiku. Niekt≤re pola minowe maj▒ ostrzegawcze znaki, ale wiΩkszo╢µ jest nieoznakowana i czΩsto odkrywana dopiero jak kto╢ wyleci na minie. Z tego powodu jest niebezpieczne chodzenie po buszu, bez zasiΩgniΩcia opinii od lokalnych mieszka±c≤w, ale nawet wtedy twoje bezpiecze±stwo nie jest gwarantowane - ╢wiadczy o tym liczba os≤b z amputowanymi ko±czynami.

Trzymajcie siΩ dr≤g i czΩsto u┐ywanych ╢cie┐ek. Jak chcecie siΩ zatrzymaµ za potrzeb▒ , lepiej "laµ" na asfalt ni┐ na zapalnik schowany parΩ centymetr≤w pod ziemi▒.

Wiele jest te┐ broni w Mozambiku podobnie jak zdesperowanych biednych ludzi. Napady z broni▒ w rΩku - g│ownie na osoby podr≤┐uj▒ce samochodami w pobli┐u Maputo . Od 1996 wydarzy│o siΩ kilka takich incydent≤w.