NETYKIETA Netykieta - (z ang. netiquette) zbi≤r regu│ obowi▒zuj▒cych w kontaktach w internecie: dotyczy to zar≤wno poczty elektronicznej, grup dyskusyjnych jak i innych, aspekt≤w cyberprzestrzeni. Nieprzestrzeganie netykiety mo┐e doprowadziµ np. do zamkniΩcia skrzynki pocztowej u┐ytkownika, opisania jego zachowania na stronie WWW tak, aby ka┐dy m≤g│ to przeczytaµ, k-line'a na serverze IRCowym, czy te┐ zablokowania dostΩpu do grupy dyskusyjnej, w kt≤rej zachowa│ siΩ niezgodnie z netykiet▒.
Reasumuj▒c netykieta zosta│a wymy╢lona przez ludzi - dla ludzi, aby wszystkim wiod│o siΩ 10x lepiej w ╢wiecie wirtualnym. Poni┐ej opiszΩ jak nale┐y siΩ zachowywaµ na IRCu, grupach dyskusyjnych, ICQ, w grach,
e-mailach, przy stronach WWW...
I od razu - apelujΩ:
Czytelnicy Ready!
Nie przyno╢cie wstydu naszej kochanej Polsce... Niestety, prawd▒ jest, ┐e wiΩkszo╢µ z nas - Polak≤w - nie wie zbyt du┐o na temat internetowego
savoir-vivre'u. Podczas mojego przebywania na IRCu, na miΩdzynarodowych kana│ach, zauwa┐y│em, ┐e najbardziej znienawidzeni s▒ tam W│osi i... Polacy! A dlaczego? A no dlatego, ┐e nie potrafi▒ siΩ odpowiednio zachowaµ czy wys│owiµ... Np. na kanale #mIRC (pomoc popularnego klienta IRCowego) administratorzy uwa┐aj▒, za normalnych u┐ytkownik≤w tylko 4 Polak≤w, kt≤rzy tam w miarΩ czΩsto bywaj▒ (m.in. ReV :)) A dodam, ┐e dziennie przez ten kana│ przewija siΩ najmarniej stu, dwustu naszych rodak≤w, to chyba nie wymaga komentarza :-/ Mam nadziejΩ, ┐e ju┐ mnie rozumiecie, teraz przejd╝my do tego - o czym jest ten artyku│, czyli netykiety:
Jako jeden z pierwszych opracowa│ j▒ Arlene H. Rinaldi w roku 1992. Konkurencyjny (ale za to bardziej "oficjalny") dokument opisuj▒cy zasady netykiety przedstawi│ w 1995 jako RFC 1855 - S. Hambridge z firmy Intel.
Og≤lne zasady netykiety, u│o┐one na kszta│t Dekalogu - aktualizowane i uelastyczniane na podstawie do╢wiadcze± internaut≤w - przedstawiaj▒ siΩ nastΩpujaco:
- Nie bΩdziesz u┐ywaµ komputera w celu zak│≤cania pracy innym osobom, lub szkodzenia innym osobom
- Nie bΩdziesz zagl▒daµ bez pozwolenia do cudzych plik≤w.
- BΩdziesz szanowa│ pogl▒dy wyra┐ane przez innych u┐ytkownik≤w sieci
- Nie bΩdziesz u┐ywaµ komputera do dawania fa│szywego ╢wiadectwa.
- Nie bΩdziesz u┐ywaµ ani kopiowaµ program≤w, za kt≤re nie zap│aci│e╢ (chyba, ┐e taka op│ata nie by│a wymagana przez autora programu lub w│a╢ciciela praw do tego programu)
- Nie bΩdziesz u┐ywaµ zasob≤w cudzych komputer≤w bez zezwolenia
- Nie bΩdziesz przyw│aszczaµ sobie owoc≤w pracy innych os≤b
- BΩdziesz stara│ siΩ przewidywaµ konsekwencje informacji, kt≤re wypuszczasz "w sieµ"
- BΩdziesz u┐ywaµ komputera rozwa┐nie i ostro┐nie.
Netykieta nie jest ┐adnym "kodeksem karnym". Nie musisz jej przestrzegaµ, nie ma ┐adnych organ≤w ╢cigania z ni▒ zwi▒zanych (s▒ nieliczne wypadki, w kt≤rych │amanie netykiety jest jednocze╢nie │amaniem prawa karnego w danym kraju). Niemniej - sami internauci mog▒ zabawiµ siΩ w "prokuratora" i ukaraµ u┐ytkownik≤w nie przestrzegaj▒cych netykiety.
W ka┐dym ╢rodowisku mog▒ istnieµ zupe│nie inne zasady np. na IRCu (na r≤┐nych kana│ach), na poszczeg≤lnych grupach dyskusyjnych, dlatego przedstawiΩ Wam regu│y z kilku najwa┐niejszych ╢rodowisk komputerowych: E-MAIL, GRUPY DYSKUSYJNE, IRC, STRONY WWW, GRY SIECIOWE, ICQ. E-MAIL - Niezale┐nie od tego, czy masz w│asne konto wykupione u dostawcy us│ug sieciowych (Internet provider), czy te┐ korzystasz z konta udostΩpnionego Ci przez pracodawcΩ / szko│Ω, sprawd╝ przepisy i warunki, na jakich dany dostawca posiada i udostΩpnia Ci swoje konto.
- Nie przesy│aj plik≤w o du┐ych rozmiarach, chyba ┐e zgodzi│ siΩ na to odbiorca (PamiΩtaj o tym, ┐e plik do│▒czany za pomoc▒ stosowanego w poczcie elektronicznej MIME ma wiΩksz▒ objΩto╢µ ni┐ plik oryginalny).
- CzΩsto sprawdzaj swoj▒ skrzynkΩ i usuwaj z niej niepotrzebne / nieaktualne wiadomo╢ci.
- Nie u┐ywaj konta s│u┐bowego do korespondencji prywatnej, lepiej za│≤┐ sobie drugie (np. darmowe) konto, przeznaczone specjalnie do tych cel≤w.
- Nie pisz w e-mailach zbyt poufnych informacji, pamiΩtaj ┐e mog▒ one byµ przechwycone i przeczytane przez niepo┐▒dane osoby, traktuj e-mail jak kartkΩ pocztow▒, na kt≤rej nie pisze siΩ takich informacji jak chocia┐by w li╢cie. PamiΩtaj, ┐e mo┐esz szyfrowaµ listy elektroniczne np. za pomoc▒ programu PGP, mimo tego pa±stwo i tak bΩdzie mog│o rozszyfrowaµ tΩ wiadomo╢µ, no ale nie jaki╢ tam "chakier" :)
- Je┐eli przesy│asz zakodowane listy upewnij siΩ, ┐e adresat jest w stanie je zdekodowaµ.
- Je╢li "forwardujesz" maila (przesy│asz go dalej) nie zmieniaj jego tre╢ci, mo┐esz jedynie oddzieliµ oryginaln▒ czΩ╢µ i dodaµ sw≤j komentarz.
- Nie rozsy│aj "│a±cuszk≤w szczΩ╢cia" - jest to niemile widziane.
- Nie umieszczaj w polu "To" lub - w polskiej wersji "Do" wszystkich znajomych z Twojej ksi▒┐ki adresowej, taka korespondencja "seryjna" jest traktowana w wiΩkszo╢ci przypadk≤w jako spam, czyli co╢ niechcianego.
- Nie zostawiaj pustego pola "Subject" czyli "Temat".
- W jednej linii nie powinno byµ wiΩcej jak 65 znak≤w, osoby kt≤re maj▒ UNIXa musz▒ po prostu wpisywaµ odpowiednie komendy, aby zobaczyµ / zawin▒µ dalsz▒ czΩ╢µ linii...
- Ka┐d▒ liniΩ zako±cz ENTERem.
- Podpis (z and. signature) nie powinien przekroczyµ czterech linii tekstu.
- Przestrzegaj prawa autorskiego (copyright) w stosunku do reprodukowanego przez siebie materia│u. Prawie wszystkie pa±stwa maj▒ przepisy dotycz▒ce prawa autorskiego.
- Staraj siΩ nie uczestniczyµ we "Flame war" czyli wojnie na obelgi, nie zni┐aj siΩ do poziomu os≤b, kt≤re je prowadz▒. Je╢li jednak uznasz, ze zosta│y przekroczone pewne granice masz prawo "forwardn▒µ" ten list na e-mail: Abuse@tpnet.pl (UWAGA: przesy│any do ABUSE list musi zawieraµ pe│ny nag│≤wek (u│atwia to m.in. opcja "w│a╢ciwo╢ci" z menu Plik w programie Outlook Express). Ta specjalistyczna kom≤rka TP S.A. namierzy sieciowego chuligana, nie poda Ci jego danych, jednak wy╢le mu ostrze┐enie, a przy recydywie odetnie mu dostΩp do Internetu. Masz tak┐e prawo zwr≤ciµ siΩ do prokuratury wnioskuj▒c o ukaranie osoby utrudniaj▒cej Ci w ten spos≤b prace. W≤wczas Abuse bΩdzie musia│o podaµ prokuraturze znalezione namiary. :))
- Pisz jasno i zrozumiale... w trosce o czas sw≤j i osoby koresponduj▒cej z Tob▒.
- Nigdy nie pytaj w mailach o rzeczy podstawowe, takie, kt≤re mo┐esz znale╝µ w podrΩcznikach, FAQ (najczΩsciej zadawane pytania i odpowiedzi) na sieci, czy w podobnych miejscach.
- Nie zdziw siΩ je╢li nie otrzymasz szybko odpowiedzi na Tw≤j list, pamiΩtaj, ┐e adresat mo┐e otrzymywaµ setki takich list≤w dziennie, a opr≤cz czytania poczty i odpisywania na ni▒ zapewne ma i inne zajΩcia. Nie miej zatem pretensji je╢li odpowiedzi nie otrzymasz natychmiast i nie domagaj siΩ jej zbyt szybko i zbyt natarczywie.
- Zawarto╢µ pola "Subject:" powinna byµ zgodna z zawarto╢ci▒ listu.
- Je┐eli odpisujesz na list, ale zmieniasz tematykΩ poruszan▒ w li╢cie, zmie± r≤wnie┐ pole "Subject:", lub napisz nowy list. Bardzo czΩsto do tematu takiego listu dodaje siΩ: Subject: nowy_temat (by│o: stary_temat) co bardzo pomaga w konstruowaniu w▒tk≤w dyskusji. Ponadto pole to bardzo czΩsto wykorzystywane jest do przeszukiwania list≤w pod okre╢lonym k▒tem.
- Spr≤buj dostosowaµ d│ugo╢µ listu do atmosfery konwersacji; je┐eli zadajesz tylko proste pytanie list powinien te┐ byµ kr≤tki i trzymaµ siΩ tematu.
- Miej ╢wiadomo╢µ do kogo wysy│asz list, niewinny adres mo┐e okazaµ siΩ do╢µ spor▒ grup▒ u┐ytkownik≤w.
- List zawieraj▒cy ponad 100 linii uwa┐any jest za "d│ugi", mo┐na zaznaczyµ ten fakt w temacie aby odbiorca wiedzia│, ┐e potrzebuje sporo czasu na przeczytanie tego listu i na odpowied╝.
- Spr≤buj pisaµ swoje listy stosuj▒c og≤lnie przyjΩte regu│y: stosuj akapity, akapity oddzielaj pustymi liniami, stosuj przerwy pomiΩdzy zdaniami, stawiaj kropkΩ na ko±cu zdania, za╢ zdania rozpoczynaj od du┐ej litery.
- Nie pisz ca│ego listu du┐ymi literami PONIEWA» TAKI LIST CZYTA SI╩ BARDZO ¼LE I JEST TO M╩CZíCE DLA OCZU! :) Je┐eli chcesz, mo┐esz ewentualnie napisaµ w ten spos≤b jak▒╢ z│ot▒ my╢l.
- Je┐eli chcesz co╢ podkre╢liµ mo┐esz to zrobiµ mniej wiΩcej w ten spos≤b:
_to_jest_podkre╢lony_text, albo *ten tak┐e siΩ wyr≤┐nia*
- PamiΩtaj, ┐e ka┐dy e-mail ╢wiadczy o _Tobie_. Staraj siΩ u┐ywaµ poprawnej ortografii i gramatyki.
- U┐ywaj emoticonek (np. ":-) ='( :] >:0 "), ale z umiarem.
- Nie u┐ywaj polskich znak≤w, je╢li nie jeste╢ pewien, ┐e odbiorca bΩdzie w stanie je odczytaµ.
- Je┐eli Tw≤j program pocztowy pozwala na formatowanie czcionki (np.: pogrubienie, kursywa) upewnij siΩ, ┐e Tw≤j adresat ma mo┐liwo╢µ odczytaµ taki list; bardzo wiele program≤w pocztowych potrafi wy╢wietlaµ tylko "czysty" tekst, przez co Tw≤j list mo┐e byµ nieczytelny dla adresata.
- Najlepiej wysy│aj e-maile w formacie zwyk│ego tekstu (Plain Text), a nie HTML. Poniewa┐ jest on mniejszy i szybciej siΩ ╢ci▒ga takie listy z serwera.
- Je┐eli odpowiadasz na list, dobrym nawykiem jest w│▒czanie do odpowiedzi fragment≤w listu na, kt≤ry odpowiadasz - pozwala to adresatowi na zorientowanie siΩ, czego Twoja odpowied╝ dotyczy. Cytowany tekst nie mo┐e zajmowaµ wiΩcej miejsca ni┐ Twoja odpowied╝. Niedopuszczalne jest co╢ takiego: list ma kilkadziesi▒t Kb, a Ty cytujesz ca│y mail i odpowiadasz np. "zgadzam siΩ z tob▒", "mnie r≤wnie┐" lub "acha, jestem tego samego zdania".
[...]
> to jest cytat
> to jest cytatu ci▒g dalszy
a to jest ju┐ moja odpowied╝
CzΩsto stosowanym wyr≤┐nikiem s▒ znaki: "> " ": " "|"
- Niekt≤re programy pocztowe na ko±cu listu "doklejaj▒" binarne ╢mieci, tj. kilka lub kilkana╢cie linijek, kt≤re nie s▒ zrozumia│e dla adresata takiego listu - spr≤buj tak sw≤j program skonfigurowaµ aby tego nie robi│. Je┐eli nie potrafisz tego zrobiµ sam - skontaktuj siΩ ze swoim administratorem lub z innymi osobami, kt≤re podobnego programu u┐ywaj▒ (nie jest to "o╢mieszeniem siΩ", czy te┐ "ujawnieniem swojej niewiedzy"). GRUPY NEWSOWE I LISTY DYSKUSYJNE- Zapoznaj siΩ z regulaminem danej grupy!
- Z regu│y nie mo┐na wysy│aµ ┐adnych za│▒cznik≤w ani post≤w w formacie HTML.
- Wysy│aj informacje _tylko_ i wy│▒cznie adekwatne do tematu danej grupy.
- Unikaj kr≤tkich komentarzy np. "zgadzam siΩ", "dok│adnie tak samo jest u mnie"...
- Nie przekraczaj 65 znak≤w w linii.
- Nie u┐ywaj polskich znak≤w!
- Podawaj w li╢cie mail zwrotny. Mile widziane jest imiΩ i nazwisko.
- Je╢li odpowiadasz komu╢ na forum ca│ej grupy, pozostaw tylko najwa┐niejsze fragmenty. ResztΩ bezwzglΩdnie wytnij, np. sygnturΩ (podpis).
- Je╢li zamierzasz wej╢µ w polemikΩ a'la 'Flame' z jak▒╢ osob▒ - uczy± to na privie, czyli na prywatnym adresie osoby.
- Je╢li masz jaki╢ problem, postaraj siΩ go opisaµ w miarΩ dok│adnie, mo┐esz zostaµ zlekcewa┐ony lub ukarany za co╢ takiego: "Kupi│em sobie now▒ kartΩ graficzn▒ - i nie dzia│a?!?"
- Nigdy nie wykorzystuj grup dyskusyjnych do cel≤w komercyjnych / reklamowych! No, chyba ┐e taka jest tematyka danej grupy np. *.biz Albo og│oszenie jest na temat i za pozwoleniem innych os≤b.
- Staraj siΩ nie pisaµ d│ugich post≤w. Je╢li musisz zaznacz ten fakt w temacie.
- Zamiast wysy│aµ pojedynczy list do 2-3 grup osobno, lepiej jest wys│aµ jeden, do wszystkich jednocze╢nie. Ale uwaga - wiΩcej ni┐ 5-10 mo┐e zostaµ potraktowane jako "spam".
- Wiele serwer≤w NIE POZWALA wys│aµ listu, w kt≤rym jest wiΩcej cytowanego tekstu od w│asnego.
- W odr≤┐nieniu od list dyskusyjnych, w newsach mo┐na ograniczyµ zasiΩg wysy│anego artyku│u. Wysy│aj▒c go we Wroc│awiu na przyk│ad mo┐na w polu "Distribution:" wpisaµ pwr, wroc, wroclaw lub pl, co oznacza ograniczenie zasiΩgu na PolitechnikΩ Wroc│awsk▒, Wroc│aw lub tylko PolskΩ (Standardow▒ dystrybucj▒ jest "world")
- Przejrzyj i przeczytaj listy lub newsy z ostatniego czasu (powiedzmy miesi▒ca) przed napisaniem czegokolwiek na listΩ (do grupy). Pozwoli Ci to lepiej zrozumieµ tematykΩ, kulturΩ, atmosferΩ i temat bie┐▒cej dyskusji jaka toczy siΩ w danej grupie.
- PamiΩtaj, ┐e listy dyskusyjne i grupy newsowe mog▒ byµ archiwizowane i ┐e Twoje s│owa mog▒ byµ przechowywane przez d│ugi czas w miejscu, do kt≤rego wiele os≤b ma dostΩp.
- Zawarto╢µ "Subject:" (Temat) powinna odzwierciedlaµ tematykΩ danej grupy.
- Je┐eli przez przypadek wys│a│e╢ list skierowany prywatnie do jakie╢ osoby na adres listy dyskusyjnej (czasami repliki wysy│ane s▒ na adres, z kt≤rego otrzyma│e╢ dany list, co w wielu przypadkach daje adres listy dyskusyjnej b▒d╝ grupy news) b▒d╝ do grupy os≤b, wy╢lij tak┐e przeprosiny: zar≤wno do tej osoby jak i do danej grupy.
- Nie odpowiadaj na co╢ tylko dla samego faktu odpowiedzi; ona musi zawieraµ jak▒╢ tre╢µ, kt≤ra zainteresuje pozosta│e osoby.
- PamiΩtaj, ┐e wysy│anie og│osze± seksualnych lub innych obra╝liwych list≤w mo┐e poci▒gaµ za sob▒ skutki prawne.
- Twoim zadaniem jest dowiedzieµ siΩ (nauczyµ) w jaki spos≤b dana lista dzia│a, na jaki adres nale┐y wys│aµ odpowiedni▒ komendΩ (np. subscribe / unsubscribe).
- Niekt≤re listy dyskusyjne s▒ listami prywatnymi. Nie wysy│aj list≤w do tych list je╢li nie zosta│e╢ o to poproszony. Nie rozsy│aj te┐ do innych informacji uzyskanych od takiej grupy.
- Mo┐esz wypisaµ siΩ z danej grupy dyskusyjnej lub ustawiµ opcjΩ "postpone" (je┐eli jest ona dostΩpna) gdy wyje┐d┐asz na d│u┐szy okres czasu lub z jakiego╢ powodu nie bΩdziesz m≤g│ odbieraµ poczty. IRC- IRC jest dla ludzi! A nie dla bot≤w udaj▒cych ┐ywe istoty. (niekiedy boty s▒ potrzebne, ale to tylko przez "pseudo-IRCownikow", kt≤rzy przejmuj▒ kana│y tzw. "takeover kiddies", jednak tak jak wcze╢niej wspomnia│em, wszystko w odpowiedniej ilo╢ci, bo je╢li np. wchodzΩ na kana│ gdzie jest 15 "os≤b" i za chwilΩ okazuje siΩ, ┐e nie mam z kim porozmawiaµ bo to s▒ same boty!)
- Tzw. "sesje" s▒ niedopuszczalne! (sesja to pozostawienie komputera po│▒czonego z sieci▒ IRC i "siedz▒cego" na jakim╢ kanale / kana│ach przez jaki╢ czas, w kt≤rym przed komputerem nie ma ┐adnej osoby)
- Nie pro╢ o status operatora czy inne przywileje! Osoba, kt≤ra po pierwszym / drugim wej╢ciu na dany kana│ prosi o OPa (status operatora) jest najczΩ╢ciej lekcewa┐ona lub kopana / banowana. Nie pisane prawo IRCowe m≤wi, ┐e na Opa trzeba sobie zas│u┐yµ...
- Informacje prywatne lub nie zwi▒zane z tematyk▒ kana│u przekazuj do konkrentej osoby (tzw. priv), a nie na forum ca│ego kana│u.
- Unikaj ro┐nych nieciekawych i "nietypowych" skrypt≤w / program≤w / procedur. Np. rozsy│anych automatycznie wiadomo╢ci / reklam do os≤b znajduj▒cych siΩ / wchodz▒cych na dany kana│ czy te┐ kolork≤w, kt≤re piΩknie wygl▒daj▒, ale _tylko_ na Twoim komputerze.
- Nie flooduj! Za to przewidziany jest kick albo ban, w zale┐nosci od kana│u :) Flood (z ang. pow≤d╝) to czΩste powtarzanie tej samej wypowiedzi, jest to jeszcze bardziej powszechne na chatach (strony www), gdzie z regu│y s▒ mniej do╢wiadczeni u┐ytkownicy. A Flood mo┐e wygl▒daµ na przyk│ad tak:
<nick>: Czekam na odpowiedz!!!
<nick>: Czekam na odpowiedz!!!
<nick>: Czekam na odpowiedz!!!
<nick>: Czekam na odpowiedz!!!
<nick>: Czekam na odpowiedz!!!
<nick>: Czekam na odpowiedz!!!
<nick>: Czekam na odpowiedz!!!
- Unikaj wulgaryzm≤w, z│o╢liwo╢ci czy obra╝liwych tekst≤w, pamiΩtaj ┐e po drugiej stronie kabla siedzi taki sam cz│owiek jak Ty...
- Nie podszywaj siΩ pod innych u┐ytkownik≤w. CzΩste jest podszywanie siΩ mΩ┐czyzn pod kobiety aby tylko pograµ na nerwach / uczuciach innych osobnik≤w p│ci mΩskiej.
- Rozwa┐nie i m▒drze korzystaj ze skrypt≤w.
- Je╢li wchodzisz na kana│ nie witaj siΩ z ka┐dym z osobna. Ewentualnie je╢li ju┐ musisz: "cze╢µ wszystkim", albo przywitaj siΩ ze swoimi 2-3 najlepszymi przyjaci≤│mi.
- Szanuj anonimowo╢µ innych! - to jest bardzo wa┐na zasada. PamiΩtaj, ┐e nie mo┐esz siΩ zwr≤ciµ po imieniu / nazwisku na kanale do osoby, kt≤r▒ bardzo dobrze znasz, albo nawet w danej chwili siedzi obok Ciebie.
- Podobnie jak i w innych ╢rodowiskach, dobrze jest najpierw trochΩ "pos│uchaµ" aby zapoznaµ siΩ z kultur▒ danej grupy. :)
- Przejrzyj materia│y zawarte na serwerze FTP lub stronie WWW (je╢li s▒ dostΩpne), a mo┐esz dowiedzieµ siΩ naprawdΩ wielu rzeczy o danej grupie i zasadach panuj▒cych w tym ╢rodowisku.
- Je┐eli jeste╢ na kanale anglojΩzycznym - to m≤w w jΩzyku _ANGIELSKIM_! Jest to obecnie czΩsto nie przestrzegana zasada i co najgorsze Polacy s▒ tu chyba liderami ;-/ Informacje o tym, w jakim jΩzyku powinni╢my m≤wiµ zawarte s▒ najczΩ╢ciej w temacie (topicu), albo w nazwie kana│u.
- PamiΩtaj, ┐e na IRCu du┐e litery oznaczaj▒ KRZYK! Tak┐e swojego Caps Lock'a u┐ywaj z rozwag▒.
- B▒d╝ cierpliwy, czasem nie od razu otrzymasz odpowied╝ na Twoje pytanie, takich os≤b jak Ty na kanale mo┐e byµ wiΩcej.
- Zanim zadasz jakie╢ (czΩsto s▒ banalne i prawie oczywiste) pytanie - zapoznaj siΩ z instrukcj▒ lub FAQ.
- PostΩpuj tak jakby╢ postΩpowa│ w rzeczywisto╢ci (realu) i nie musia│ siΩ wstydziµ swoich czyn≤w... STRONY WWW- Nie pope│niaj plagiat≤w, czyli nie zamieszczaj na swojej stronie tekst≤w i ilustracji, do kt≤rych nie masz prawa (chyba, ze wyrazi na to zgodΩ autor lub w│a╢ciciel tych praw)
- Nie zamieszczaj na swojej witrynie materia│≤w niezgodnych z obowi▒zuj▒cym prawem w danym pa±stwie (np. "twardej" pornografii).
- Nie nadu┐ywaj grafiki, scrypt≤w i tym podobnych rzeczy.
To, ┐e Ty masz Pentium2GHz nie oznacza, ┐e inni maj▒ tak samo dobr▒ konfiguracjΩ. Je╢li masz robiµ ramki czy Jave, daj chocia┐ wyb≤r odwiedzaj▒cym, kt≤rzy w wielu przypadkach nie mog▒ odwiedziµ takiej strony: wersja "z" i wersja "bez bajer≤w" ;)
- Staraj siΩ jak najczΩ╢ciej aktualizowaµ swoja stronΩ.
- Nie umieszczaj napis≤w / obrazk≤w typu: Under Construction, poniewa┐ jest to non-sensem. Strona WWW nie jest zamkniΩtym dzie│em tak jak chocia┐by obraz albo film, ona siΩ ci▒gle rozwija tΩtni ┐yciem.
- Je╢li zmieniasz server, poinformuj o tym go╢ci, zr≤b link do nowej lokalizacji znajduj▒cy siΩ na starym adresie.
- Nie umieszczaj na stronie zbyt d│ugich tekst≤w ani olbrzymich plik≤w, np. obrazk≤w.
- Nie pozostawiaj na stronie "martwych" link≤w, czyli odno╢nik≤w, kt≤re do nik▒d nie prowadz▒.
- Nie wykorzystuj znacznik≤w META do nieuczciwej reklamy, chodzi tu o wpisywanie du┐ej ilo╢ci s│≤w kluczowych (keywords) nie zwi▒zanych z tematem strony. Na przyk│ad na stronie o budowie anatomicznej w▒s≤w Suma, w s│owach kluczowych znajduj▒ siΩ takie wyrazy jak: MP3, sex, money, free, zdjΩcia, za darmo itp. Albo jeszcze do tego na czarnym tle, czarn▒ czcionk▒ to samo :( Doprawdy maj▒ ludzie fantazje...
- Tekst zawarty na stronie powinien byµ poprawny ortograficznie i gramatycznie. GRY SIECIOWE- Zapoznaj siΩ z regu│ami gry przed jej rozpoczΩciem (uwaga: w ka┐dej grze sieciowej mog▒ byµ one inne) i przestrzegaj ich!
- Nie zdziw siΩ je╢li Twoja pora┐ka wynik│a z nieznajomo╢ci tych przepis≤w.
- Nie wy┐ywaj siΩ nad tym z kim wygra│e╢. "Elemele dudki a ja jestem lepszy!" ;)
- Nie wykorzystuj przewagi sprzΩtowej.
- Nie pr≤buj cheatowaµ!
- Nie przeszkadzaj innym w grze - b▒d╝ jej czΩ╢ci▒!
- Na chatach udostΩpnianych przez serwery "gierkowe" obowi▒zuj▒ dok│adnie te same zasady co na IRCu czy jakimkolwiek innym chacie. ICQ- Nie zamieniaj ICQ w IRCa.
- Nie u┐ywaj wulgaryzm≤w, z│o╢liwo╢ci czy obra╝liwych tekst≤w, pamiΩtaj ┐e po drugiej stronie kabla siedzi taki sam cz│owiek jak Ty...
- Nie wysy│aj "│a±cuszk≤w"
- W swoim "formularzu" podaj informacje o sobie i zainteresowaniach. Je╢li chcesz je upubliczniµ, to powiedz o sobie jak najwiΩcej. W≤wczas │atwiej znajda CiΩ osoby o podobnych zainteresowaniach. Je╢li chcesz pozostaµ anonimowy - to raczej nie wysy│aj niewype│nionych ankiet osobowych na listy.
- Nie zaczepiaj osoby, kt≤ra ma ustawion▒ opcjΩ "Don't disturb" (nie przeszkadzaµ). No, chyba ┐e masz _naprawdΩ_ wa┐n▒ sprawΩ...
- Pliki wysy│aj tylko tym osobom, kt≤re na nie czekaj▒. Nie nadu┐ywaj tej opcji.
- Nie wysy│aj pr≤╢b o podanie UIN'a lub wpisanie na listΩ "przyjaci≤│", je┐eli nie masz czasu ani ochoty rozmawiaµ z dan▒ osob▒.
- Je╢li wysy│asz pro╢bΩ o autoryzacjΩ - przedstaw siΩ.
- Pisz rozs▒dnie, "rozmawiaj" tak jakby╢ to robi│ w realu (rzeczywisto╢ci), nie wstyd╝ siΩ za siebie.
Naturalnie jest jeszcze o wiele wiΩcej specyficznych ╢rodowisk, kt≤re rz▒dz▒ siΩ swoimi prawami. My╢lΩ jednak, ┐e opisa│em te najwa┐niejsze i najpopularniejsze. PamiΩtajcie, ┐e netykieta jest do╢µ "elastyczna" i z up│ywem czasu bΩdzie siΩ co raz to bardziej zmieniaµ, no ale c≤┐ poradziµ - tak ju┐ jest w tym naszym cyfrowym ╢wiecie... :) Internet jest medium og≤lno╢wiatowym - nie przyno╢my wstydu Polsce! Mam nadziejΩ, ┐e ten mocno parenetyczny artyku│ nauczy│ Was czego╢, je╢li nie - to nie poruszymy siΩ ani "do przodu", ani "do ty│u"... Tym oto - ╢rednio - optymistycznym akcentem, ┐egnam siΩ z Wami, magazynu Ready czytelnikami, ehm... zn≤w gadam jak Mickiewicz Adam ;).
-=( ReV )=- [2001] for Ready magazine.
Je╢li chcecie jeszcze bardziej zg│Ωbiµ wiedzΩ dotycz▒c▒ netykiety - polecam te ksi▒┐ki:
-=< M.DΩbowski: Mini Netykieta list dyskusyjnych i grup news
-=< S.Hambridge: Netiquette Guidelines, RFC 1855, Intel Corp. October 1995
-=< D.Harris: Electronic Mail Etiquette
-=< S. Horwitz: Internet Etiquette
-=< J. Rafa: Etykieta Usenetu, Internet 2/96
-=< A.H. Rinaldi: The Net User Guidelines and Netiquette
-=< A.H. Rinaldi: WSKAZ╙WKI DLA U»YTKOWNIK╙W I ZASADY ETYKIETY, t│um. K.Snopek, grudzie± 1993
|
