produkowany od 1972 r. przez zak│ady Alvis w Coventry na potrzeby armii
brytyjskiej, jako nastΩpca ciΩ┐kiego samochodu pancernego
Alvis Saladin (6╫6).
Czo│g FV 101 Scorpion, pierwszy w armii brytyjskiej w≤z rozpoznawczy na
podwoziu g╣sienicowym, przeznaczony jest, opr≤cz zada± rozpoznawczych,
r≤wnie┐ do wsparcia ogniowego piechoty, ubezpieczania skrzyde│ nacieraj╣cych
wojsk, eskortowania konwoj≤w przez tereny niebezpieczne, patrolowania
rozleg│ych obszar≤w zagro┐onych atakiem. Wielokrotnie sprawdza│ siΩ w takich
zadaniach w wojskach ONZ.
W Brytanii okre£lono wymogi dla dw≤ch, wzajemnie uzupe│niaj╣cych siΩ woz≤w.
Pierwszy z nich, przeznaczony do zada± rozpoznawczych, mia│ posiadaµ ruchom╣
wie┐Ω z 76-mm armat╣, a drugi, przeznaczony do niszczenia cel≤w opancerzonych,
mia│ byµ uzbrojony w ppk Swingfire. Wsp≤lne wymagania jakie przed nimi stawiano
to:
- ma│y nacisk na grunt,
- du┐a manewrowo£µ i taka sama zwrotno£µ,
- szer. do 2,13 m, waga do 8,2 t (dwa wozy o takich gabarytach m≤g│ zmie£ciµ w
swojej │adowni samolotu transportowego C-130 Hercules),
- prΩdk. w terenie pow. 40 km/h (25 mil), a na drodze od 80 do 96 km/h (50 - 60
mil),
- mo┐liwo£µ u┐ycia podstawowej wersji kad│uba do budowy pojazd≤w pochodnych, z
zastosowaniem wielu wsp≤lnych element≤w.
UwzglΩdniaj╣c powy┐sze, postanowiono oba pojazdy zbudowaµ na podwoziu
g╣sienicowym. W 1965 r.powsta│ do£wiadczalny w≤z g╣sienicowy TV-15000.
Zastosowano w nim silnik Rolls Royce B60 o mocy 130 KM, zast╣piony p≤┐niej przez
silnik benzynowy Jaguar J60, kt≤ry pozwala│ na jazdΩ z wymagan╣ prΩdko£ci╣.
Nowo£ci╣ by│y: aluminiowy pancerz (l┐ejszy od stalowego) i hydropneumatyczne
zawieszenie. Za│o┐ono te┐ szerokie g╣sienice. Te trzy rozwi╣zania da│y w sumie
niedu┐╣ masΩ, niewielki nacisk na grunt (0,36 kg/cm2), doskona│╣ zwrotno£µ i
│atwo£µ poruszania siΩ w ciΩ┐kim terenie. 23 I 1969 r. zak│ady Alvis dostarczy│y
armii brytyjskiej pierwszy z 30 zam≤wionych prototyp≤w pojazd≤w rozpoznawczych, kt≤re
oznaczono symbolem P1-P17 i nazwano Scorpion. Dostarczono te┐ 6 prototyp≤w o
symbolu P18-P30.
W maju 1970 r. zako±czono seriΩ test≤w i w lipcu wojsko z│o┐y│o zam≤wienie na
275 Scorpion≤w z armat╣ 76-mm i na 288 Scimitar≤w z armat╣ 30-mm. Rok p≤zniej
rozpoczΩto produkcjΩ seryjn╣ pojazd≤w
W 1979 r. RAF z│o┐y│ zam≤wienie na 150 pojazd≤w (Samson, Scorpion, Spartan,
Sultan) potrzebnych do ochrony lotnisk i l╣dowisk. W listopadzie 1981 r.
pierwsze pojazdy otrzyma│ pu│k lotniczy z Catterick w pn. Anglii.
Do po│. 1987 r. wyprodukowano 3500 woz≤w z rodziny Scorpion na bazie wsp≤lnego,
samono£nego nadwozia, a u┐ytkownikami ich jest 21 armii:
FV 101 Scorpion - lekki pojazd rozpoznawczych ,
FV 102 Striker - niszczyciel czo│g≤w,
FV 103 Spartan - transporter opancerzony,
FV 104 Samaritan - opancerzony w≤z sanitarny,
FV 105 Sultan - opancerzony w≤z dowodzenia,
FV 106 Samson - opancerzony w≤z zabezpieczenia technicznego,
FV 107 Scimitar - czo│g lekki,
Sabre - czo│g lekki,
Scorpion 90 - czo│g lekki,
MARDI - opancerzony, bezza│ogowy pojazd zdalnie sterowany.
Kad│ub Scorpiona wykonany jest ze spawanych p│yt ze stopu aluminiowego (glin,
cynk, magnez). Zabezpiecza on za│ogΩ przed pociskami 7,62 mm, przed od│amkami
pocisk≤w kal. do 105 mm w promieniu pow. 30 m od miejsca wybuchu i od przodu
przed pociskami kal. 14,5 mm wystrzelonymi z odl. pow. 200 m. Z przodu znajduj╣
siΩ: przedzia│ kierowania (po lewej stronie) i napΩdowy (po stronie prawej).
Przedzia│ bojowy z wie┐╣ zajmuje ty│ pojazdu i jest on po│╣czony ze stanowiskiem
kierowcy. Sterowanie odbywa siΩ przy u┐yciu dw≤ch dr╣┐k≤w, a zmiana bieg≤w
peda│em. Kierowca obserwuje teren za pomoc╣ szerokok╣tnego peryskopu, kt≤ry
mo┐na wymieniµ na wzmacniacz obrazu II generacji NV39S, u┐ywany przy
ograniczonej widoczno£ci. We wie┐y znajduj╣ siΩ dwa siedziska: po lewej stronie
dla dow≤cy i po stronie prawej dla dzia│onowego. Obaj dysponuj╣ osobnymi
w│azami. Dow≤dca, bΩd╣cy jednocze£nie │adowniczym i strzelcem kaemu, pos│uguje siΩ 7
peryskopami i obracanym w zakresie 85░ celownikiem optycznym No 71 o pow. 1╫ i
10╫ przekazuj╣cym obraz z przodu wozu. Dla dzia│onowego przewidziano dwa
peryskopy i celownik optyczny No 54 o powiΩkszeniu jak u dow≤dcy.
Po prawej stronie armaty znajduje siΩ celownik noktowizyjny L2A1 lub L3A1
(inaczej SS100 i SS110). Oba dzia│aj╣ w dw≤ch trybach: 5,8╫/8░ i 1,6╫/28░.
Przed zbyt silnym £wiat│em ich kaskadowy przetwornik elektrooptyczny chroni
przys│ona irysowa, a przed b│yskiem wystrza│u zas│ona elektromagnetyczna w│╣czaj╣ca
siΩ w chwili naci£niΩcia spustu.
Obiektywy celownik≤w s╣ ods│oniΩte tylko w trybie celowania. Ka┐dy z nich ma
indywidualne wycieraczki. Scorpiony nie s╣ wyposa┐one w urz╣dzenia termowizyjne.
ArmatΩ na cel mo┐e kierowaµ tylko dzia│onowy, dca nie ma takiej mo┐liwo£ci ze
swojego stanowiska.
Z ty│u kad│uba mo┐na umie£ciµ zamiennie uk│ad os│ony ABC lub pojemnik na
amunicjΩ. Czo│g wyposa┐ono w trzy radiostacje: VRC 321, VRC 322 i VRC 353. W
tyle wie┐y jest miejsce na dwie radiostacje VRC 353. Wszystkie urz╣dzenia
zasilane s╣ pr╣dem o napiΩciu 28,5 V. Sieµ elektryczna jest ekranowana, by nie
zak│≤caµ pracy radiostacji. Pojazd posiada 4 akumulatory. Na lewym boku kad│uba
znajduje siΩ ga£nica ppo┐. po│╣czona rur╣ z przedzia│em napΩdowym.
G│≤wne uzbrojenie czo│gu stanowi bruzdowana armata L23A1 kal. 76,2 mm o d│. 23
kalibr≤w z p≤│automatycznym zamkiem klinowym o pionowym ruchu klina. Jest to
l┐ejsza wersja armaty L5 z samochodu Alvis Saladin. Jej maksymalna dono£no£µ to
5 tys. m, szybkostrzelno£µ 6 strz./min, k╣t podniesienia od -10░ do +35░,
odrzut wynosi 280 mm. Zar≤wno nastawa dzia│a jak i obr≤t wie┐y odbywaj╣ siΩ rΩcznie.
Dostrzelania u┐ywa siΩ naboj≤w: L29 HESH, L24 HE, L32 Smoke (dymne),
L33 Canister (kartacz do zwalczania si│y ┐ywej na odl. do 100 m).
Zapas przewo┐onej amunicji wynosi 40 szt. Dodatkowe uzbrojenie stanowi╣:
obs│ugiwany przez dcΩ km L43A1 kal. 7,62 mm z zapasem 3 tys. szt. amunicji
umocowany na lewo od dzia│a i dwie poczw≤rne wyrzutnie granat≤w dymnych
na obu przednich rogach wie┐y.
Na ┐yczenie importer≤w czΩ£µ Scorpion≤w wyposa┐ono w belgijsk╣ armatΩ Cockerill
Mk 3 kal. 90 mm.Silnik Scorpiona to 6-cylindrowy, benzynowy Jaguar J6 o mocy 195
KM przy 5000 obrot≤w, o stopniu sprΩ┐ania 7,75:1.
CzΩ£µ woz≤w na eksport wyposa┐ona zosta│a, r≤wnie┐ na ┐yczenie importer≤w, w
silniki Diesela (potrzebΩ tak╣ zg│osi│y si│y zbrojne Botswany, Chile i Hiszpanii).
Mechaniczny uk│. napΩdowy TN15 zawiera skrzyniΩ bieg≤w (po 7 bieg≤w do przodu
i tylu), sprzΩg│o g│≤wne i przek│adnie boczne.
Kierowanie pojazdu odbywa siΩ przy u┐yciu mechanizmu r≤┐nicowego,
sterowanego hamulcami tarczowymi. Zawieszenie posiada 10 wa│k≤w skrΩtnych. Ko│a
napΩdowe znajduj╣ siΩ z przodu. G╣sienice wymienia siΩ po 5 tys. km przebiegu.
Do p│ywania stawia siΩ dooko│a kad│uba ekrany p│awne zwiΩkszaj╣ce wyporno£µ
pojazdu. Czynno£µ ta zajmuje ok. 5 min. Ruch w wodzie odbywa siΩ przez
przewijanie g╣sienic z prΩdko£ci╣ 6,5 km/h, lub przez do│╣czany napΩd £rubowy z
prΩdko£ci╣ 9,5 km/h.
W 1994 r. armia brytyjska wycofa│a z u┐ytku ostatnie egz. Scorpiona FV 101
g│≤wnie z uwagi na nieodpowiadaj╣ce wymogom wsp≤│czesnego pola walki parametry
dzia│a L23A1 Pozosta│e wersje tego wozu zostan╣ wycofane ok. roku 2007.
Najprawdopodobniej zast╣pi╣ je pojazdy bΩd╣ce efektem
prowadzonego obecnie wsp≤lnie przez FrancjΩ, Niemcy i W. BrytaniΩ programu o
nazwie MRAV (Multi Role Armoured Vehicles - wielozadaniowe pojazdy pancerne).
Jednak wspomina siΩ ostatnio tak┐e o ich mo┐liwej modernizacji, w wyniku kt≤rej
maj╣ otrzymaµ wysokoprΩ┐ne silniki Jaguar o mocy 190 KM, nowe radiostacje i
termowizory. Od 1996 r. firma Alvis proponuje zagranicznym u┐ytkownikom swoich
pojazd≤w ich unowocze£nienie, oferuj╣c: elektryczne systemy sterowania wie┐╣ i
armat╣, ulepszone ko│a napΩdowe i napinaj╣ce oraz zawieszenie i przek│adnie
boczne, nowsze uk│ady napΩdowe i ppo┐,, wydajniejsze akumulatory i g╣sienice o
przed│u┐onej ┐ywotno£ci.
