|
Menu |
 |
|
Ciekawe w TV |
|
| 01.07.2001 | program |  Jeżeli znasz date i godzine ciekawego dokumentu nadawanego w telewizji zwiazanego z modelarstwem i lotnictwem, przeslij informacje na nasz e-mail a my zamiescimy to w tej rubryce-godz.22:00
| | |
Liczba osób oglądających teraz strone to 2
| |
Nocny jastrząb, czyli historia powstania samolotu i plany modelarskie.
(przeczytano: 156 razy)
Narodziny słynnego F-117A
Historia słynnego już dziś samolotu „niewidzialnego” dla radaru – Lockheed F 117A Nighthawk (Nocny Jastrząb) swymi korzeniami sięga roku 1974, gdy Agencja ds. Zaawansowanych Badawczych Projektów Obronnych DARPA (Defense Advanced Research Projects Agency) zwróciła się do pięciu amerykańskich przedsiębiorstw przemysłu lotniczego z propozycją przestudiowania możliwości opracowania samolotu myśliwskiego o obniżonym poziomie wykrywalności przez radar. Firma Lockheed Corporation, która ostanie prace nad samolotami myśliwskimi, a dokładniej rzecz biorąc nad myśliwcem F-104 Starfighter, zakończyła 10 lat wcześniej, nie została zaproszona do udziału w tych pracach.
Na początku 1975 roku wieści o nieutajnionym jeszcze wówczas projekcie agencji DARPA dotarły do uszu inżynierów z ośrodka Lockeed Advanced Development projects (ADP) znanego lepiej pod nazwą Skunk Works. Ta niewielka pod względem liczebności personelu część zakładów Lockeed Corporation w Burbank w stanie Kalifornia od lat zajmowała się najbardziej zaawansowanymi projektami w dziedzinie najnowocześniejszych technologii lotniczych, realizowanymi w warunkach ścisłej tajemnicy. Uzyskiwanie zmniejszonej wykrywalności samolotu przy użyciu środków radiolokacyjnych przez długie lata stanowiło priorytetowy kierunek badań ośrodka ADP. Inżynierowie Skunk Works odnieśli rónież niemałe sukcesy, zarówno w dziedzinie nadania płatowcowi odpowiedzialnego kształtu, jak i wykorzystaniu przy jego konstruowaniu materiałów pochłaniających promieniowanie mikrofalowe. Ben R.Rich, wówczas zastępca Clarence L. „Kelly” Johnsona (założyciela i szefa zakładów Skunk Works), który wkrótce zastąpił go na stanowisku kierownika ADP, lepiej niż ktokolwiek inny wiedział, że doświadczenie Lockeeda w dziedzinie technologii stealth (w j.ang. dyskretnie – określenie samolotów niewidzialnych dla radaru) zdobyte przy konstruowaniu naddźwiękowego samolotu rozpoznawczego SR-71 Blackbird pozwoli na skonstruowanie dokładnie tego o co chodzi agencji DARPA. Rich i Johnson uzyskali od Centralnej Agencji Wywiadowczej pisemną zgodę na przedyskutowanie charakterystyk niskiej obserwowalności samolotu SR-71 w petycji o włączenie firmy Lockheed od nowego projektu.
Kluczem w podejściu Lockeeda do problemu skonstruowaniu samolotu stealth stały się prace inżyniera Denysa Overholsera – specjalisty w dziedzinie oprogramowania komputerów i matematyka Billa Schroedera, autorów programu komputerowego o nazwie ECHO I, który dla projektantów myśliwca stealth stał się tym samym, czym dla badaczy starożytnego Egiptu słynny kamień z Rosetty pozwalający na odczytywanie hieroglifów.
Program ECHO I zrodził się z twórczej dociekliwości Schroedera, który postanowił wnikliwie przyjrzeć się równaniom matematycznym opracowanym sto lat wcześniej przez szkockiego fizyka Jamesa Clerka Maxwella i uzupełnionym na przełomie stuleci przez niemieckiego eksperta w dziedzinie elektromagnetyzmu Arnolda Johannesa Sommerfelda. Obliczenia dokonane za pomocą tych równań pozwalają określić sposób w jaki dana konfiguracja geometryczna rozproszy lub odbije promieniowanie elektromagnetyczne.
Rosyjski fizyk Piotr Ufimciew posunął te prace o krok dalej, opracowując uproszczone podejście, koncentrujące się na zjawiskach elektromagnetycznych powstających na krawędziach kształtów geometrycznych. Równania Maxwella, Somerfelda i Ufimciewa były dostępne dla każdego, ale mało kto uważał, że mogą one znaleźć zastosowanie dla czegokolwiek więcej jak tylko prostych form geometrycznych.
W programie myśliwca Stealth realizowanym przez Lockheeda przełomowym elementem stała się koncepcja Schroedera polegająca na tym, aby złożony kształt tradycyjnego samolotu zastąpić skończonym zestawem dwuwymiarowych powierzchni, które mogłyby być w sposób racjonalny poddane obliczeniom. W wyniku powstał trójwymiarowy projekt samolotu złożonego, nie jak zwykle, z gładkich, elegancko wyoblonych powierzchni, ale ze zbioru płaskich paneli.
Schroeder stwierdził, że używając grup trójkątnych płaskich paneli poszycia do uformowania powierzchni, ale ze zbioru płaskich paneli.
Schroeder stwierdził, że używając grup trójkątnych płaskich paneli poszycia do uformowania powierzchni samolotu, liczba indywidualnych obliczeń odbić fal radarowych ulegnie zmniejszeniu do rozsądnej wartości. Jeśli więc każda płaska powierzchnia mogłaby zostać nachylona pod takim kątem, aby wiązka fal elektromagnetycznych odbiła się w kierunku innym niż ten, z którego nadbiegła i jeżeli tak skomponowana bryła geometryczna wciąż była w stanie wytworzyć sile nośną, wówczas uzyskanie samolotu stealth stałoby się rzeczywistością.
Kierownictwo Skunk Works, chcąc koniecznie włączyć się do konkursu na myśliwiec stealth, zwróciło się do zespołu Overholera o jak najszybsze opracowanie programu komputerowego dla obliczenia tzw. Przekroju radarowego RCS (w j.ang. Radar Cross Section) samolotu o kształcie zaproponowanym przez Schroedera. Programiści Overholsera stworzyli bardzo pomysłowy system przewidywania tego, jak płatowiec zbudowany z płaskich, trójkątnych płyt „widziany” będzie przez stację radio-lokacyjna. Tak w ciągu zaledwie pięciu tygodni narodził się program ECHO I.
Dla doświadczalnego sprawdzenia trafności obliczeń teoretycznych w zakładzie badań elektromagnetycznych Skunk Works w Burbank zbudowano prosty, wyidealizowany model o zaproponowanym przez teoretyków kształcie, który zyskał sobie niezbyt eleganckie przezwisko „Hopeless Diamond” (w j.ang. „Beznadziejny Diament”). Jego przekrój radarowy RCS okazał się być znacznie mniejszy od RCS wszystkich modeli konstrukcji lotniczych opracowanych dotąd w firmie Lockheed.
Program myśliwca stealth finansowany przez agencję DARPA otrzymał kryptonim Have Blue. Firma Lockheed została oficjalnie włączona do tego programu, a w kwietniu 1976 roku wybrana spośród dwóch konkurentów (drugim była firma Northtop) na realizatora dalszych faz projektu.
Nieutajniony dotąd projekt zdominowanej przez cywilnych specjalistów agencji DARPA został od tej pory utajniony, a patronat nad nim przejęło Biuro Projektów Specjalnych (Special Projects Office) kierowane przez oficerów US Air Force.
Pierwszym etapem programu Have Blue realizowanego w zakładach Skunk Works stało się zbudowanie dwóch prototypów mających na celu zademonstrowanie w praktyce opracowanej technologii oznaczonych XST (eXperimental Stealth Technology). Samoloty te, mniejsze o ok. 40 % od przyszłych F-117A były napędzane dwoma silnikami odrzutowymi General Electric CJ 610 o ciągu 2x11,12 - 12,46 kN. XST miał podobny kształt do F-117a z wyjątkiem usterzenia pionowego złożonego z dwóch stateczników nachylonych w kierunku osi podłużnej samolotu. Prototyp XST miał rozpiętość skrzydeł wynoszącą 6,86 m, długość 11,58 m, wysokość 2,29 m, maks. masę startową 5443 kg . Skrzydła charakteryzowały się skosem 72o 30’. Oszklenie kabiny składało się z czterech płaskich szyb. Pierwszy XST wystartował do pierwszego lotu z tajnej bazy USAF na wyschniętym dnie słonego jeziora Gromm Lake w stanie Nevada w grudniu 1977 roku pilotowany przez Williama C.Parka. Oba prototypy odegrały bardzo ważną rolę w programie myśliwca stealth. Spotkał je jednak smutny los: pierwszy rozbił się w maju 1978 roku, drugi zaś 1980 na poligonie Tonapah Test Range.
W listopadzie 1978 roku Lockheed otrzymał kontrakt na wykonanie pełnoskalowego programu rozwoju konstrukcji myśliwca stealth o kryptonimie Senior Trend. W warunkach tajemnicy porównywalnych tylko do środków ostrożności podjętych w latach czterdziestych przy realizacji Projektu Manhattan (budowa pierwszych bomb atomowych), zespół specjalistów Lockheeda przystąpił do przygotowania ostatecznego projektu samolotu.
Prace rozwojowe prowadzone były w rekordowym tempie. Po ostatecznym obliczeniu kształtu samolotu przy użyciu metod komputerowych przystąpiono do budowy modeli do badań w tunelach aerodynamicznych i na poligonach radarowych. W 1979 roku zbudowano pełnoskalową makietę samolotu wykonaną z drewna, którą wykorzystano do ostatecznego dopasowania wszystkich elementów płatowca.
Założono, że nie będzie prototypów. Pierwsze pięć egzemplarzy miało zostać zbudowane jako samoloty przeznaczone do prób. Otrzymały one numery seryjne USAF od 79-10780 do 79-10784. Ich osiągi miały wpłynąć na ewentualne zmiany projektowe w samolotach już montowanych w wytwórni Lockheeda w Burbank.
W czerwcu 1981 roku, około 30 miesięcy po rozpoczęciu realizacji programu Senior Trend pierwszy –117A, nazywany Aircraft 780 (od końcówki numeru seryjnego) lub Ship One, wystartował do pierwszego lotu pilotowany przez pilota doświadczalnego wytwórni Lockheed Hala Farleya. Początkowo Aircraft 780 pomalowany był w barwy kamuflażu pustynnego złożonego z nieregularnych plam w odcieniach brązu i szarości. Większość prób w locie odbywało się w dzień i chodziło o to, by ukryć „kanciasty” kształt samolotu przed wścibskimi obiektywami radzieckich satelitów zwiadowczych. Żaden z późniejszych F-117a nie był pomalowany w ten sposób. Wkrótce potem postanowiono, że wszystkie F-117a używane w programie prób pomalowane będą jednolicie na kolor jasnoszary. Kolejno nadeszło zarządzenie dowódcy Tactical Air Command USAF o jednolitym malowaniu wszystkich samolotów czarną farbą matową.
Początkowo planowano wyprodukowanie 100 egzemplarzy F-117A, jednak ostatecznie US Air Force zamówiły 59 samolotów, które otrzymały numery seryjne od 80-0785 do 88-07843. Już w trakcie produkcji pierwszych samolotów seryjnych, w październiku 1979 roku, dowództwo Tactical Air Command powierzyło pułkownikowi Bobowi Jacksonowi zorganizowanie pierwszej jednostki US Air Force wyposażonej w myśliwce stealth. Jego podstawową zasadą, którą kierował się przy selekcji kandydatów na pilotów F-117a, był wybór lotników charakteryzujących się nie tylko doświadczeniem, ale również dojrzałością.
Głównymi kandydatami byli oficerowie w stopniu majora lub kapitana posiadający duże doświadczenie zarówno w wykonywaniu lotów o charakterze myśliwskim, jak i szturmowym. Selekcjonowano pilotów latających poprzednio na następujących typach samolotów bojowych: F-4 Phantom II, F-15 Eagle, F-111, A-7 Corsair II oraz A-10 Thunderbolt. W październiku w 1979 roku oficjalnie aktywowano 4450 Grupę Taktyczną tzw. „4450th Tactical Group”. Tajna baza nowej jednostki TONOPACH w stanie Nevasa znajdowała się na pustyni, w odległości 225 km na północny zachód od Las Vegas. Dopiero w 1983 roku grupa 4450th uzyskała wstępną gotowość operacyjną. Osoby związane z programem F-117 zaczęły używać w odniesieniu do nowych samolotów określenia „Nightawk” czyli Nocny jastrząb.
Obecnie myśliwiec F-117 jest wykrywany przez nowoczesne radary, jednak swoją sylwetką budzi refleksję i podziw u miłośników lotnictwa.
Niżej umieściliśmy plany modelu tego samolotu.
plik spakowany zipem z planami F-117(461 kb)gif
Autor artykułu: Jacek Nowicki
|
|
[ Powrót do artykuly |
Indeks działów ]
|
|
|
