O pracy nad jΩzykiem PojΩcie pracy nad jΩzykiem ma dla bardzo wielu os≤b tre£µ czysto negatywn╣: ta praca bywa zrozumiana przede wszystkim jako walka z b│Ωdami, wyplenienie chwast≤w z ojczystej niwy, tΩpienie obcych nalecia│o£ci, obrona jΩzyka przed spaczeniem jego linii rozwojowej. W ka┐dej dziedzinie ┐ycia nale┐y siΩ opieraµ na warto£ciach pozytywnych, a nie negatywnych, nale┐y wiΩcej dbaµ o to, by krzewiµ dobro, ni┐ o to, by tΩpiµ z│o. Ten postulat mo┐e mieµ zastosowanie w zakresie spraw jΩzykowych. Niedope│nianie b│Ωd≤w jΩzykowych jest rzecz╣ wa┐n╣, powinno ono jednak byµ pochodn╣ og≤lnej kultury jΩzykowej, jakiej siΩ nie da kszta│towaµ za pomoc╣ nakaz≤w i zakaz≤w. Zapytano mnie kiedy£, jaka jest najwa┐niejsza przyczyna b│Ωd≤w jΩzykowych. Odpowiedƒ na to pytanie jest │atwa: t╣ najwa┐niejsz╣ przyczyn╣ jest lenistwo i bezmy£lno£µ. Na czym wiΩc powinna polegaµ praca nad kultur╣ jΩzyka? - Na tym, aby szerzyµ rozumienie prostej prawdy, ┐e pos│ugiwanie siΩ jΩzykiem jest jedn╣ z form uczestniczenia w historycznej wsp≤lnocie pracy, kt≤r╣ jest jΩzyk, £wiadomo£µ za£ przynale┐no£ci do tej wsp≤lnoty jest ƒr≤d│em r≤wnowagi, poszanowania s│owa i poczucia odpowiedzialno£ci za nie. Tej odpowiedzialno£ci na nikogo, na ┐adnych doradc≤w nie mo┐na przerzuciµ, nie mo┐na nigdzie znaleƒµ gotowych, sztywnych wzor≤w wys│owienia. Gotowe szablony i wzory s╣ nawet jedn╣ z najgorszych klΩsk stylu. Trzeba wk│adaµ osobisty trud w przek│adzie wyra┐e± i my£li na s│owo, w to, ┐eby w ka┐dej sytuacji, jak m≤wi Norwid, "odpowiednie daµ rzeczy - s│owo", to za£ "odpowiednie s│owo" samo siΩ nasuwa, gdy siΩ rzecz widzi jasno, to znaczy siΩ j╣ przemy£li. Sugestywna blisko£µ wyraz≤w jΩzyka ojczystego u│atwia wyczucie ich warto£ci stylistycznej, pozwala siΩ zorientowaµ w falowaniu i historycznej dynamice ich znacze±. Gdy siΩ fakty jΩzyka ojczystego opisuje, to poniewa┐ one wszystkich obchodz╣, nale┐y formu│owaµ s╣dy w spos≤b mo┐liwie najprostszy, d╣┐enie za£ do prostoty sformu│owa± oddaje us│ugi samemu my£leniu, bo tylko my£l dojrza│a i jasna daje siΩ wypowiedzieµ w s│owach prostych. Witold Doroszewski (fragment ksi╣┐ki "O kulturΩ s│owa") [ g≤ra ]