By│ szary, posΩpny, kwietniowy dzie±, w kt≤rym odchodz▒ca zima triumfuje nad nie╢mia│▒ jeszcze wiosn▒. Sztormowy wiatr szarpa│ palta zebranej wzd│u┐ szosy grupki ludzi. Nagle przez jΩk wichury da│ siΩ s│yszeµ obcy d╝wiΩk. Burza? W kwietniu ? Nie ! Ku zebranym widzom, ╢wiadkom tego wydarzenia pΩdzi│ samotny motocykl.
Za aerodynamiczn▒ owiewk▒ siedzia│ skulony, odziany w sk≤rzany kombinezon ╢mia│ek. Motocykl grzmi▒c opatrzonym w megafon wydechem, min▒│ bia│▒ liniΩ i zacz▒│ oddalaµ siΩ ku horyzontowi. Operator Polskiej Kroniki Filmowej zakl▒│ szpetnie. Motocykl jecha│ zbyt szybko, by utrzymaµ go w kadrze.
Przez u│amek sekundy zebrani mogli odczytaµ namalowany na czerwonej owiewce stylizowany numer "350" i napis "Junak". Na moment ca│a uwaga zebranych koncentruje siΩ na grupie chronometra┐yst≤w. Wynik? Chwila wahania... Odczyt ze smuk│ych wskaz≤wek stoper≤w... 24,3 sekundy, czyli 148,1 km/h ze startu lotnego. Teraz jeszcze raz, lecz w przeciwnym kierunku - takie s▒ wymogi regulaminu. Silny boczny wiatr niemal spycha motocykl ze zbyt w▒skiej, betonowej drogi. Kierowca musi pochyliµ motocykl, by przeciwstawiµ siΩ naporowi wichru. Po chwili mija bia│▒ liniΩ. Tym razem mimo wiatru wynik by│ lepszy : 151 km/h. A wiΩc ╢rednia wynosi 149,3 km/h. Rekord POLSKI !.
By│o to 15 kwietnia 1959 roku. Na prostym, trzykilometrowym odcinku betonowej autostrady pomiΩdzy Malborkiem a Tczewem odby│a, siΩ pr≤ba bicia polskiego rekordu prΩdko╢ci na motocyklu. Bohaterem dnia by│ Junak i jego kierowca - Franciszek Stachiewicz. Rekord ten jest po dzi╢ dzie± nie pobity !.
Spytacie: a co to jest 150km/h? I du┐o, i ma│o. Ma│o bior▒c pod uwagΩ ≤wczesny rekord ╢wiata nale┐▒cy do Niemca Wilhelma Herza, kt≤ry na bolidzie NSU 500 osi▒gn▒│ 338 km/h. Ale to by│a maszyna skonstruowana specjalnie do bicia rekordu. Dwucylindrowy silnik z kompresorem dawa│ moc 110 KM. Ten sam kierowca, osi▒gn▒│ na NSU, lecz ju┐ 350 prΩdko╢µ 304 km/h ze startu lotnego. Jak mia│ siΩ do tego nasz skromny Junak 350 ?. Przed wojn▒ polski rekord prΩdko╢ci nale┐a│ do Micha│a Nangengasta. Na motocyklu Rudge 500 Replica osi▒gn▒│ on 163 km/h.
Po wojnie nowo powsta│y Polski Zwi▒zek Motorowy wprowadzi│ nowy regulamin dotycz▒cy krajowych rekord≤w prΩdko╢ci. Podstawowym warunkiem by│o, aby motocykl by│ polskim produktem - co najmniej silnik powinien byµ krajowej konstrukcji i wykonany w kraju. Nota bene regulamin ten obowi▒zuje bez zmian do dzi╢. Rekord ten zdaje siΩ byµ niezagro┐ony jeszcze na d│ugie lata.
Dyrekcja Szczeci±skiej Fabryki Motocykli, chc▒c zainteresowaµ swym produktem szerokie rzesze motocyklist≤w, postawi│a na sport. Niejako przy okazji mia│ to byµ poligon do╢wiadczalny dla nowych rozwi▒za± i udoskonale±.
Dyrekcja zak│adu podpisa│a z Gda±skim Klubem Motocyklowym "Budowlani" porozumienie, na mocy, kt≤rego fabryka mia│a nieodp│atnie dostarczyµ klubowi kilka seryjnych motocykli, za co ten zobowi▒za│ siΩ przystosowaµ je do start≤w w zawodach. Wszelkie udoskonalenia i spostrze┐enia wynik│e podczas eksploatacji mia│y byµ wykorzystywane w macierzystej wytw≤rni i wprowadzane do produkcji seryjnej. Nasta│y z│ote czasy zar≤wno dla SFM jak i klubu "Budowlani". Junaki zaczΩ│y startowaµ w zawodach przynosz▒c klubowi i fabryce wiele tytu│≤w mistrzowskich. Kierownik klubu - Jerzy D▒browski dostrzeg│ szansΩ w biciu rekordu prΩdko╢ci. To by│ pomys│ D▒browskiego z biciem rekordu - m≤wi Franciszek Stachiewicz - Kiedy╢ przyszed│ do mnie i powiedzia│ : "Mo┐e by╢my tak zrobili wszystkim niespodziankΩ ? Przygotuj motocykl, a ja zobaczΩ, co da siΩ zrobiµ". Franciszek Stachiewicz mia│ w≤wczas 25 lat, ale ju┐ wtedy by│ okrzykniΩty │owc▒ trofe≤w.
W pierwszych zawodach, w jakich wystartowa│ - wy╢cigu ulicznym o Wielk▒ NagrodΩ Ba│tyku w Gdyni, zdoby│ bezapelacyjnie pierwsze miejsce. Mia│ wtedy...15 lat. Potem przysz│y starty w motocrossie i sze╢ciodni≤wka. Losy Stachiewicza i Junaka splot│y siΩ nierozerwalnie. Do bicia rekordu wykorzystano jeden z seryjnych motocykli, kt≤re dostarcza│a fabryka do motocrossu, zasadniczej dyscypliny sportu uprawianej w klubie "Budowlani". Silnik poddany zosta│ niewielkim przer≤bkom.
Rozwiercono fabryczny ga╝nik, zwiΩkszono nieco stopie± sprΩ┐ania, wypolerowano kana│y w g│owicy, dostrojono wydech, zak│adaj▒c zamiast t│umika megafon. Silnik by│ precyzyjnie ustawiony i wyregulowany. Prze│o┐enie by│o tak przystosowane, ┐e pierwszy bieg by│ prawie tak szybki jak, standardowy drugi, a nastΩpne by│y ze stopniowane w kr≤tszych odstΩpach. Paliwem by│a zwyk│a benzyna, taka, jak▒ w≤wczas mo┐na by│o kupiµ na ka┐dej stacji benzynowej. P≤╝niej te same przer≤bki stosowano w motocyklach startuj▒cych w mistrzostwach Polski w motocrossie. W podwoziu rekordowego Junaka nie poczyniono ┐adnych zmian. Nawet opony zosta│y te same, montowane fabrycznie marki "Dogum". Aby zmniejszyµ ciΩ┐ar z motocykla zdjΩto wszystko, co zdawa│o siΩ niepotrzebne. KierownicΩ zast▒pi│y niskie "clipnosy" przykrΩcone bezpo╢rednio do rur teleskop≤w.
Dominuj▒cym elementem w sylwetce by│a owiewka - wyklepana z jednego arkusza blachy aluminiowej. Po╢piech, w kt≤ry, powstawa│ rekordowy Junak, nie pozwoli│ na zbudowanie pe│nej os│ony aerodynamicznej. Czas nagli│, SFM potrzebowa│a spektakularnego sukcesu.
Pr≤bie bicia rekordu towarzyszy│a niepewno╢µ. Boczny wiatr osi▒ga│ 6░ w skali Beauforta. Przywiezione z Krakowa przyrz▒dy do elektrycznego chronometra┐u nie chcia│y za nic dzia│aµ. Zbuntowa│y siΩ fotokom≤rki. SΩdzia Wac│aw Kossowski i chronometra┐ysta mgr Hanl zdecydowali o rΩcznym pomiarze czas≤w za pomoc▒ stoper≤w. W zasadzie ze startem nale┐a│oby poczekaµ, a┐ ucichnie wichura, lecz poci▒gnΩ│oby to za sob▒ dodatkowe koszty, na kt≤re klubu nie by│o staµ. Po kr≤tkiej naradzie Stachiewicz zdecydowa│ siΩ jechaµ. Trzy kilometrowy fragment autostrady pomiΩdzy Malborkiem a Tczewem bieg│ poprzez niczym nie os│oniΩty fragment ┐u│awskiej r≤wniny.
Dwie, odleg│e od siebie o 1000 m bia│e linie wyznacza│y bazΩ pomiarow▒. Porywisty wiatr by│ g│≤wnym przeciwnikiem Stachiewicza, zbudowany motocykl by│ bardzo czu│y na podmuchy. Szczeg≤lnie tam, gdzie przy drodze stali ludzie, tworzy│y siΩ zawirowania przerzucaj▒ce pΩdz▒cy motocykl o ponad metr. Na pr≤bach przeprowadzanych kilka dni wcze╢niej uzyskiwano ponad 150 km/h. Jednak wiatr i zmieniona, nieco wy┐sza owiewka spowodowa│y gorsze osi▒gi motocykla. Na pr≤bie ze startu stoj▒cego uzyskano czasy 35,6 i 34,7 sek, co dawa│o ╢redni▒ z obu przejazd≤w 35,15 sek.
Jeden kilometr ze startu lotnego zosta│ pokonany z prΩdko╢ci▒ 149,3 km/h. Pobity zosta│ rekord Polski stanowiony jesieni▒ 1954 roku przez Krzysztofa Bruna na WFM 125 wynosz▒cy 128,5 km/h.
A co sta│o siΩ z rekordowym Junakiem ? ZdjΩto z niego owiewkΩ, zmieniono prze│o┐enia i opony. Motocykl - │amacz rekord≤w prΩdko╢ci, wystartowa│ w ... Mistrzostwach Polski w motocrossie. Ma│o znany jest epizod z pr≤b▒ poprawienia rekordu. Franciszek Stachiewicz, wyczerpuj▒c mo┐liwo╢ci zwiΩkszenia mocy silnika przez jego precyzyjne strojenie, zdecydowa│ siΩ na powiΩkszenie pojemno╢ci skokowej do 500ccm poprzez zwiΩkszenie ╢rednicy i skoku t│oka. W ten spos≤b powsta│o kilka legendarnych silnik≤w 500 doskonale potem spisuj▒cych siΩ w motocrossie. Kilka z nich trafi│o do bada± w fabryce. Niestety ich dalszy los nie jest znany. Franciszek Stachiewicz jeden z takich silnik≤w na pr≤bΩ zamontowa│ z zwyk│ym, szosowym podwoziu. Podobno podczas pr≤b mierzona prΩdko╢µ ze startu lotnego wynios│a 192 km/h. Poniewa┐ motocykl pozbawiony by│ owiewek, mo┐na szacowaµ jego maksymaln▒ prΩdko╢µ na trochΩ ponad 200 km/h.
Niestety, czasy siΩ zmieni│y. SFM nie wykaza│ zainteresowania biciem nowego rekordu, a klub "Budowlani" nie mia│ mo┐liwo╢ci zorganizowania pr≤by we w│asnym zakresie.
(tekst na podst. Krzysztof Wydrzycki "ªwiat Motocykli" nr 3/95)
Copyright (C) 1999 - 2001 by Mariusz Gandzel
|