Historia, informacje techniczne. 

 Historia, informacje techniczne. 

 Jak robiµ dobre zdjΩcia ? 

 Jak robiµ dobre zdjΩcia ? 

    



   Wynalezienie urz▒dzenia CAMERA OBSCURA przypisywane jest angielskiemu mnichowi ┐yj▒cemu w latach 1214-1294 Rogerowi Becon.
   CAMERA OBCURA to ciemnia optyczna z otworkiem do 0,5 mm gdzie tylna ╢cianka zrobiona jest np. z kalki technicznej, na kt≤rej tworzy siΩ obraz odwr≤cony stronami. Wed│ug tego opisu wykonanego przez Leonarda da Vinci w XV w. Eraz Reinhold w 1540 roku zbudowa│ przyrz▒d iáwykorzysta│ go do obserwacji zaµmienia s│o±ca.
    Jednak za tw≤rcΩ pierwszej ciemni optycznej uwa┐any jest fizyk Jan Babtysta Porta ┐yj▒cy w latach 1540-1615, kt≤ry wykorzysta│ soczewkΩ wypuk│▒. Warto wspomnieµ, ┐e jednym z tw≤rc≤w soczewki by│ Polak Witela ┐yj▒cy w XIII w.
NastΩpni wynalazcy dokonali utrwalenia otrzymanych obraz≤w.
Z urz▒dzenia CAMERA OBSCURA korzystali arty╢ci malarze stosuj▒c lustro ustawione pod k▒tem 45 stopni i rzutuj▒c obraz na matowane szk│o.

   Wynalezienie w 1871 roku przez angielskiego lekarza fotoamatora Richarda Maddoxa suchych klisz szklanych pokrytych emulsj▒ bromosrebrow▒ ┐elatynow▒ oraz ╢wiadome nieopatentowanie tego wynalazku przyczyni│o siΩ do rozwoju fotografii. W zwi▒zku z wiΩksz▒ czu│o╢ci▒ suchych klisz nast▒pi│a masowa produkcja aparat≤w fotograficznych do pracy bez u┐ycia statywu. Nast▒pi│ rozw≤j aparat≤w sk│adanych, rozp≤rkowych, skrzynkowych i sk│adanych rΩczno-statywowych.
   Przed wykonaniem ekspozycji aparatem sk│adanym rozp≤rkowym nale┐a│o go najpierw roz│o┐yµ. Obiektyw musia│ byµ wyci▒gniΩty do pozycji roboczej poprzez rozci▒gniΩcie miecha w kt≤rym stabilizowa│y go odpowiednie rozp≤rki. Pocz▒tkowo stosowano rozp≤rki p│ytowe, a nastΩpnie rozp≤rki mechanizmu r≤wnoleg│owodowego. Do tej grupy aparat≤w nale┐a│y XIT - 1895r. produkcji firmy "Shew&Co", "CORFAC" - 1913r., "LILIPUT" - 1913r., "OMNIGRAF" i "SMALL TONGS CAMERA" z 1897r., "NETTEL" - 1904, "MAKINA" - 1914r.
Do aparat≤w ze sk│adanymi rozp≤rkami nale┐a│y m.in. ANSCHUTZ - 1896, FOCALPLANE -1903, RECORD - 1908.

   W 1889 roku wprowadzono do szerokiego zastosowania wynalazek E. Goodwina: b│onΩ celuloidow▒, kt≤ra by│a czΩsto stosowana do aparat≤w na klisze szklane. Wykorzystywana by│a a┐ do drugiej wojny ╢wiatowej.
Wynalazek ten by│ bod╝cem dla Georga Eastmana Kodaka do zbudowania pierwszego popularnego modelu aparatu skrzynkowego z obiektywem ustawionym na sta│▒ ostro╢µ, czasem migawki r≤wnym 1/25 sek. i │adunkiem filmu na 100 zdjΩµ. Aparat ten otrzyma│ nazwΩ "KODAK No 1" i sta│ siΩ dostΩpny dla wszystkich.
   Aparaty skrzynkowe czyli BOX'y wziΩ│y sw≤j pocz▒tek z chwil▒ zastosowania jako materia│u ╢wiat│oczu│ej celuloidowej ta╢my. W zwi▒zku z tym coraz szerzej upowszechnia│ siΩ zwyczaj fotografowania. Odpad│ wreszcie problem ustawiania d╝wigni, niewygodnego przenoszenia wiΩkszych i ciΩ┐kich aparat≤w na szklane klisze. Boxy zwane inaczej skrzynkowymi by│y zbudowane w formie prostopad│o╢cian≤w z blachy, w kt≤rej umieszczano filmy papierowe, a p≤╝niej celuloidowe. Przewijano je kluczem po│▒czonym ze szpul▒ odbiorcz▒. Obiektywy by│y ciemne tj. o maksymalnym otworze przys│ony 11, z migawk▒ o czasie migowym najczΩ╢ciej 1/30 sek.+ B (czas dowolnie d│ugi). Przednia soczewka obiektywu by│a zazwyczaj wbudowana tak, ┐e nie wystawa│a poza p│aszczyznΩ czo│a aparatu. Celowniki lustrzane by│y zainstalowane na dw≤ch p│aszczyznach celem obserwacji fotografowanych obiekt≤w w p│aszczy╝nie pionowej lub poziomej. Rzutowa│y one obraz na lustro ustawione pod k▒tem 45 stopni, a obserwowane przez drug▒ soczewkΩ.
   Najpopularniejszym Boxem w przedwojennej Europie by│ TENGOR produkcji niemieckiej, a najta±szym by│ Box produkcji polskiej FILMA. Do aparat≤w tego typu zalicza siΩ aparaty ALTISSA, POUVA, PERFEKTA, PIONYR, DRUH, AMI. Niekt≤re wykonane z bakelitu z przys│on▒ otworkow▒ z wykrΩcanym tubusem zwanym tubuskamer▒, sprawia│y wra┐enie aparat≤w wy┐szej klasy.

   Aparaty sk│adane, rΩczno-statywowe posiada│y budowΩ skrzynkow▒. Po otwarciu przedniej ╢cianki wyci▒gano miech po prowadnicach, na kt≤rych by│a oznaczona skala odleg│o╢ci. Posiada│y sprawne migawki, celowanie odbywa│o siΩ poprzez celownik ramkowy lub obrotowy lustrzany, czΩsto z poziomic▒. Niekt≤re z nich posiada│y podw≤jny wyci▒g miecha lub mo┐liwo╢µ pok│onu obiektywu w pionie i poziomie.

   Nazwa tych aparat≤w pochodzi od pierwszego aparatu zaprojektowanego na film kinematograficzny przez Oscara Barnacka w 1913 roku pod nazw▒ Leica. By│ to aparat na film perforowany 35 mm z obiektywem anastygmatem o nazwie Elmar. Jest to obiektyw produkowany do dzi╢ pod r≤┐nymi nazwami. Pomimo pierwotnych za│o┐e± sta│y siΩ do╢µ ciΩ┐kie bior▒c pod uwagΩ wykorzystanie ich pe│nych mo┐liwo╢ci z zastosowaniem obiektyw≤w dodatkowych.
   Pierwsze aparaty ma│oobrazkowe posiada│y celowniki lunetkowe, migawki szczelinowe, dalmierze dwupolowe w oddzielnym okienku, a nastΩpnie zespolone w jednym okienku razem z celownikiem. úadowanie aparatu filmem odbywa│o siΩ od spodu po zdjΩciu denka aparatu. W aparatach tego typu czΩsto dochodzi│o do blokady filmu, a tym samym do utraty mo┐liwo╢ci wykonywania zdjΩµ w najbardziej niew│a╢ciwym momencie.

   Lustrzankami nazywamy aparaty, w kt≤rych obraz nastawiamy jest na mat≤wce lub w celowniku z pryzmatem pentagonalnym. Nastawianie ostro╢ci i wycinek obrazu jest bardziej dok│adny w tego typu aparatach, gdy┐ obraz jest utworzony przez obiektyw, a nastΩpnie odbity od lustra ustawionego pod k▒tem 45 stopni na mat≤wkΩ lub pryzmat pentagonalny.

   D▒┐no╢µ do sta│ej obserwacji na mat≤wce eksponowanych przedmiot≤w doprowadzi│o do zbudowania pierwszej lustrzanki dwuobiektywowej w roku 1881 o nazwie SIMPLEX, kt≤ra sta│a siΩ pierwowzorem ROLLEIFLEXA.
   Lustrzanki dwuobiektywowe s▒ w zasadzie na film szeroko╢ci 60 mm, a format uzyskiwanych obraz≤w wynosi 60/60 i 45/60 mm . Pierwszym znanym aparatem tego typu by│ ROLLEIFLEX wyprodukowany w 1922 roku przez fabrykΩ Paula Franke i Rheinholda Heidecke w Brunszwiku. Aparaty te posiadaj▒ ruchom▒ czo│≤wkΩ na kt≤rej zamocowane s▒ dwa obiektywy. Obiektyw dolny jest zdjΩciowy, natomiast g≤rny o tej samej ogniskowej co dolny jest celowniczy. Rzutuje on obraz do oddzielnej komory na lustro, a nastΩpnie na poziom▒ mat≤wkΩ. Przesuwaj▒c czo│≤wk▒ z obiektywami w prz≤d lub ty│ uzyskujemy ┐▒dan▒ ostro╢µ na mat≤wce, a w dolnej komorze ostro╢µ w p│aszczy╝nie b│ony ╢wiat│oczu│ej. Obraz na mat≤wce utworzony przez g≤rny obiektyw bez przys│ony jest zawsze jasny, czytelny i nie znika w czasie ekspozycji Jest to najwa┐niejsza zaleta lustrzanek dwuobiektywowych.
   Jedn▒ z wad tych aparat≤w jest brak mo┐liwo╢ci stosowania obiektyw≤w wymiennych oraz paralaksa. Jest to niezgodno╢µ wycinka pola obrazu utworzonego na mat≤wce przez g≤rny obiektyw z wycinkiem pola obrazu utworzonej ekspozycji na b│onie ╢wiat│oczu│ej. Paralaksa wystΩpuje tylko przy zdjΩciach z ma│ej odleg│o╢ci.
Do ROLLEIFLEXA wyprodukowano obiektywy dodatkowe, a japo±czycy wyprodukowali wymienne przednie czo│≤wki wraz z obiektywami. Do lustrzanek dwuobiektywowych zaliczaj▒ siΩ m.in. polskie STARTY, czeski FLEXARET i japo±ska YASHICA. Aparatami tymi mo┐na np. wykonywaµ zdjΩcia w t│umie trzymaj▒c aparat nad g│ow▒ i patrz▒c na mat≤wkΩ od do│u.

   Pierwsze lustrzanki jednoobiektywowe posiada│y mankament: po dokonaniu ekspozycji lustro nie opada│o, wskutek czego fotografowany obiekt znika│ z pola widzenia w celowniku z chwil▒ wyzwolenia migawki. Drugim mankamentem tych aparat≤w by│a konieczno╢µ rΩcznego przys│aniania obiektywu do przys│ony roboczej po ustawieniu ostro╢ci. Wynika│o to z tego, ┐e obserwacja fotografowanego obiektu na przys│onie roboczej by│a zbyt ciemna, a przez to utrudniona. Mankamenty te usuniΩto po zastosowaniu lustra samopowrotnego i po zastosowaniu przys│ony automatycznej.
   Przys│ony automatyczne s▒ ustawiane do uprzednio zaprogramowanej warto╢ci w chwili ekspozycji. Po zako±czeniu na╢wietlania nastΩpuje powr≤t przys│ony do pozycji wyj╢ciowej.
Do pomiaru czasu ekspozycji zastosowano ╢wiat│omierz selenowy, na kt≤rym wychylenie wskaz≤wki galwanometru zgrywano z indeksem poprzez odpowiedni obr≤t pier╢cienia, na kt≤rym odpowiednie warto╢ci czas≤w na╢wietlania i warto╢ci przys│ony tworzy│y pary. Jedn▒ z tych par odczytywano i ustawiano na skali przys│on obiektywu i tarczy czas≤w ekspozycji.
   Bardziej udoskonalonym sposobem pomiaru czasu ekspozycji by│o zastosowanie ╢wiat│omierzy CdS (siarczek - kadmu). Pomiar ten wykonywany by│ przez obiektyw (pomiar wewnΩtrzny). Polega│ on na ustawieniu warto╢ci przys│ony i odpowiednim dopasowania czasu ekspozycji poprzez zgrywanie wskaz≤wki ╢wiat│omierza z odpowiednim indeksem (aparaty typu Zenit TTL) lub doprowadzenie do zapalenia siΩ dw≤ch diod r≤wnocze╢nie poprzez zmianΩ czasu ekspozycji lub zmianΩ warto╢ci przys│ony. W Zenicie 12 XP w czasie tej czynno╢ci kadrowanie by│o utrudnione z powodu przys│oniΩcia obiektywu. Mankament ten usuniΩto po zastosowaniu przys│ony elektrycznej.
   Obiektyw z elektryczn▒ przys│on▒ posiada kontakty elektryczne │▒cz▒ce go z aparatem. W czasie pomiaru ekspozycji obiektyw jest ca│kowicie otwarty. W tym czasie dzia│a symulator przys│ony. Obiektyw jest przys│oniΩty do zaprogramowanej warto╢ci tylko przez moment dokonywania ekspozycji.
    Obecnie lustrzanki produkowane s▒ z automatycznym pomiarem czas≤w ekspozycji i nastawianiem odleg│o╢ci oraz programami, m.in.: portret, grupa, krajobraz itp. Aparaty te s▒ niewsp≤│miernie drogie w stosunku do uzyskiwanych efekt≤w. Ich mo┐liwo╢ci nie s▒ wiΩksze od aparat≤w lustrzanych p≤│automatycznych.
Przy preferencyjnie ustalonej przys│onie automatycznie dopasowany czas mo┐e okazaµ siΩ zbyt d│ugi i spowodowaµ nieostro╢µ ruchow▒ fotografowanego obrazu.
Dodatkowym mankamentem aparat≤w lustrzanych s▒ drogie obiektywy wymienne.

   Kolejnym etapem rozwoju i ulepszania aparat≤w jest lustrzanka jednoobiektywowa ╢redniego formatu, skonstruowana przez Victora Hascelblad w Goteborgu oko│o 1937 roku. Jest to aparat o budowie modu│owej na film zwojowy szeroko╢ci 6cm z wymienn▒ optyk▒ Zeissa o ogniskowych od 38-500 mm. Posiada│ on dopinane kasety na film czarnobia│y, kolorowy i Polaroid (natychmiastowy). Mo┐na je wymieniaµ w dowolnej chwili niezale┐nie od ilo╢ci na╢wietlonych klatek bez obawy za╢wietlenia. Ka┐dy obiektyw jest wyposa┐ony w migawkΩ "Synchro-Compur" (centraln▒) o czasach otwarcia od 1 - 1/5000 s. Aparat posiada automatyczny naci▒g b│ony i migawki. Jest jednym z najlepszych aparat≤w ╢rednioformatowych na ╢wiecie, kt≤remu ustΩpuj▒ miejsca jedynie aparaty firm Maniya, Bronica i Rollei Flex.
   Jako ciekawostkΩ mo┐na dodaµ, ┐e aparaty Hasselblad 500 EL by│y m.in. u┐ywane na ksiΩ┐ycu przez za│ogΩ statku APOLLO-11.

   Obiektywy standardowe posiadaj▒ ogniskow▒ od 45-58 mm. Ogniskowe obiektyw≤w standardowych w przybli┐eniu r≤wnaj▒ siΩ d│ugo╢ci przek▒tnej na╢wietlanego obrazka na negatywie przez ten obiektyw. K▒t wycinka obrazu wynosi oko│o 45 stopni. Do wiΩkszej skali odwzorowania obrazu s│u┐▒ obiektywy o d│u┐szej ogniskowej 80-300 mm, oraz obiektywy lustrzane o ogniskowej 500 i 1000 mm. Obiektywami o ogniskowej np. 80 mm mo┐na robiµ zbli┐enia twarzy bez obawy przerysowania. Obiektywy szerokok▒tne o ogniskowej 35-20 mm s│u┐▒ do fotografowania w ma│ych pomieszczeniach lub do fotografowania przedmiot≤w o du┐ych gabarytach z bliska.
   Obiektywy kr≤tko ogniskowe maj▒ szeroki k▒t widzenia do 180 stopni (tzw. "rybie oko"), natomiast d│ugoogniskowe posiadaj▒ ma│y k▒t widzenia, przez co na filmie odwzorowany jest ma│y wycinek obrazu, a tym samym obraz jest jakby zbli┐ony.

   W przypadku stosowania obiektyw≤w o innych ogniskowych ni┐ standardowe nale┐y stosowaµ razem z nimi celownik o tym samym k▒cie widzenia. Konieczno╢µ stosowania r≤┐nego rodzaju celownik≤w nie zachodzi przy wymianie obiektyw≤w na inne ogniskowe ni┐ standard w aparatach lustrzanych jednoobiektywowych.
W lustrzankach jednoobiektywowych z nastawianiem ostro╢ci tylko na mat≤wce obraz jest odwr≤cony stronami.

   Dla otrzymania w│a╢ciwie na╢wietlonego filmu i odpowiedniej ostro╢ci negatywu nale┐y prawid│owo ustawiµ trzy warto╢ci: otw≤r czynny obiektywu, czas ekspozycji i odleg│o╢µ od fotografowanego przedmiotu.

   Obecnie najczΩ╢ciej stosowanym typem s▒ filmy na kod DX. Opracowano je z my╢l▒ o uproszczeniu do minimum obs│ugi w szczeg≤lno╢ci aparat≤w typu "compakt". Wg kod≤w kreskowych na kasecie aparat samoczynnie odczytuje czu│o╢µ i d│ugo╢µ filmu. Czu│o╢µ filmu jest oznaczona w jednostkach ISO, PN, ASA, GOST i DIN. Przyk│adowo film oznaczony 18 DIN (wska╝nik logarytmiczny norm niemieckich), odpowiada filmowi o czu│o╢ci 50 ASA. Szereg wska╝nik≤w DIN przedstawia siΩ nastΩpuj▒co 15, 18, 21, 24, 27, 30. Natomiast szereg wska╝nik≤w ASA, ISO, PN: 25, 50, 100, 200, 400, 800.
   Film o czu│o╢ci 15 DIN (25 ASA) posiada najmniejsz▒ czu│o╢µ, ale za to najwiΩksz▒ rozdzielczo╢µ. Wraz ze wzrostem wska╝nika filmu (50, 100, ...) wzrasta czu│o╢µ ale maleje rozdzielczo╢µ (zwiΩksza siΩ ziarnisto╢µ). CzΩsto aparaty typu "compakt" fabrycznie ustawione s▒ na czu│o╢µ 24 DIN (200 ASA).
Film 27 i 30 DIN stosujemy w skrajnych warunkach o╢wietleniowych np. do fotografowania bez u┐ycia lampy b│yskowej w teatrze, muzeum itp.
   U┐ycie filmu o czu│o╢ci 21 DIN (100 ASA) przy otworze czynnym obiektywu np. 8 i czasie otwarcia migawki 1/125 sek. daje ten sam efekt co u┐ycie filmu o czu│o╢ci 24 DIN (200 ASA), przys│onie 11 i czasie 1/125 sek. Jak z tego wynika u┐ycie filmu o 3 stopnie DIN czulszego bez zmiany pozosta│ych warunk≤w na╢wietlenia, powoduje dostarczenie podw≤jnej dawki ╢wiat│a.

   Statyw jest to konstrukcja trzyno┐na o ca│kowitej wysoko╢ci oko│o 140 cm, sk│adana z trzech element≤w. Powinna byµ stabilna. Na zwie±czeniu znajduje siΩ ╢ruba z gwintem 1/4" lub 3/8" do mocowania kamery podczas filmowania lub wykonywania zdjΩµ przy czasach migowych d│u┐szych ni┐ 1/30 sek.

   Os│ona przeciws│oneczna jest to sto┐kowa tulejka nasadzana lub nakrΩcana na obiektyw z czo│a o k▒cie rozwarcia nieco wiΩkszym od k▒ta widzenia obiektywu. Jest wykonana z metalu lub tworzywa sztucznego. Wewn▒trz pomalowana czarn▒, matow▒ farb▒ fotograficzn▒. Os│ona zabezpiecza przed przedostaniem siΩ do obiektywu niepo┐▒danych bocznych promieni ╢wietlnych, s│o±ca lub innych ╝r≤de│ ╢wiat│a, wzglΩdnie odbitych od jasnego nieba lub innych b│yszcz▒cych przedmiot≤w.

   Filtry ╢wietlne s▒ to p│ytki szklane w oprawach metalowych osadzanych lub wkrΩcanych w przedni▒ oprawΩ obiektywu. W fotografii barwnej stosowane s▒ filtry ultrafioletowe zabezpieczaj▒ce materia│ ╢wiat│oczu│y przed szkodliwym dzia│aniem promieni ultrafioletowych podczas wykonywania zdjΩµ w g≤rach na wysoko╢ci powy┐ej 1500 n.p.m.

   Filtry polaryzacyjne s│u┐▒ do eliminowania niepo┐▒danych refleks≤w ╢wietlnych spowodowanych obijaniem siΩ promieni od powierzchni b│yszcz▒cych takich jak np.: mebli na wysoki po│ysk, luster, okien wystawowych, obraz≤w, zbiornik≤w wodnych, itp. Wygaszanie niepo┐▒danych uzyskujemy przez obr≤t przedniej czΩ╢ci filtru za│o┐onego na obiektyw. Najlepszy efekt obserwacji wygaszania refleks≤w jest widoczny w celowniku lustrzanki.

   Filtr szary jest stosowany w≤wczas, gdy zaprogramowany najmniejszy otw≤r obiektywu i najkr≤tszy czas na╢wietlenia spowodowa│by prze╢wietlenie materia│u ╢wiat│oczu│ego.

   WΩ┐yk spustowy jest giΩtk▒ link▒ stalow▒, przesuwaj▒c▒ siΩ w pancerzu po naci╢niΩciu na przycisk zako±czenia linki. Natomiast drugi koniec jest zako±czony gwintem umo┐liwiaj▒cym wkrΩcenie wΩ┐yka w spust migawki. WysuniΩcie siΩ z pancerza trzpienia powoduje wyzwolenie migawki.

   Samowyzwalacz jest mechanizmem sprΩ┐ynowym wkrΩcanym w przycisk wyzwalania migawki. S│u┐y do wyzwalania migawki aparat≤w nie posiadaj▒cych tego urz▒dzenia, zamocowanych na statywie. Przed uruchomieniem nale┐y naci▒gn▒µ sprΩ┐ynΩ mechanizmu. Czas op≤╝nienia wyzwolenia migawki wynosi oko│o 8 - 10 sek.

   Pier╢cienie po╢rednie s│u┐▒ do wykonywania zdjΩµ w skali makro. W zale┐no╢ci od skali odwzorowania fotografowanych przedmiot≤w stosuje siΩ od 1 do 3 pier╢cieni miΩdzy aparatem a obiektywem.

   Z│▒cza mikroskopowe s│u┐▒ do wykonywania zdjΩµ w skali mikro po po│▒czeniu aparatu fotograficznego bez obiektywu poprzez z│▒cze mikroskopowe z mikroskopem.

   Lupa nastawcza jest soczewk▒ dodatni▒ (powiΩkszaj▒c▒ ogl▒dany obraz w celowniku). S│u┐y do zwiΩkszenie dok│adno╢ci nastawionej ostro╢ci. Mo┐e posiadaµ korektΩ wad wzroku od +5 do -5 dioptrii. Jest nak│adana na okular wziernika celownika.

   ªwiat│omierz s│u┐y do prawid│owego ustalenia warunk≤w na╢wietlenia materia│u ╢wiat│oczu│ego poprzez ustawienie czu│o╢ci filmu i zgrania wychylaj▒cej siΩ wskaz≤wki z indeksem. NastΩpnie nale┐y odczytaµ najodpowiedniejsz▒ parΩ to jest przys│onΩ i czas wyzwolenia migawki, kt≤re nale┐y nastawiµ w aparacie. WystΩpuj▒ r≤wnie ╢wiat│omierza zasilane bateryjnie, gdzie przez obr≤t pier╢cienia powodujemy wygaszenie diody, a tym samym uzyskujemy prawid│owe warunki na╢wietlenia.

   Dalmierz optyczny s│u┐y do ustalenia prawid│owej odleg│o╢ci od aparatu do fotografowanego obiektu. W celowniku dalmierza jest widoczna ┐≤│ta plamka, kt≤r▒ nale┐y nakierowaµ na fotografowany obiekt. PokrΩcaj▒c tarcz▒ z naniesion▒ odleg│o╢ci▒ d▒┐ymy do pokrycia siΩ kontur≤w obiektu, a tym samym uzyskujemy w│a╢ciw▒ odleg│o╢µ.

Do g≤ry