Hypertensie, bewegen en gezondheid

Informatie voor de 55-plusser met hypertensie

Bewegen: gezond en nog leuk ook

Regelmatig bewegen heeft een positieve invloed op de gezondheid en is bovendien nog leuk ook. Dit geldt voor jong en oud, chronisch ziek of niet. Meer bewegen is juist ook voor mensen met hoge bloeddruk een goed idee. Dat zullen we in deze folder uitleggen. U zult zien dat u zich een stuk prettiger voelt wanneer u regelmatig in beweging komt en blijft.

Wat is hypertensie of hoge bloeddruk?

Het hart pompt bloed door de bloedvaten. Dit bloed vervoert zuurstof en voedingsstoffen naar alle delen van het lichaam en voert afvalstoffen af. Op de wanden van de bloedvaten staat altijd een bepaalde druk, dit is de bloeddruk. De bloeddruk is afhankelijk van een tweetal factoren: de weerstand van de vaatwand en de kracht waarmee het hart bloed door de bloedvaten perst. Op het moment dat het hart samentrekt wordt er veel bloed door de slagaders geperst en wordt de druk op de vaatwanden hoger. Dit is de bovendruk of systolische druk. Vervolgens ontspant het hart zich waardoor de druk op de vaatwanden afneemt. Dit is de onderdruk of diastolische druk. Bij hoge bloeddruk is zowel de boven- als de onderdruk verhoogd. Met name hoge onderdruk heeft consequenties voor de gezondheid.

Oorzaken van hoge bloeddruk

Er bestaan twee soorten hoge bloeddruk. De meest voorkomende is de "essentiële hypertensie". Hiervan is de oorzaak onbekend. Er zouden erfelijke factoren mee kunnen spelen: wanneer uw ouders of grootouders last hadden of hebben van een hoge bloeddruk, heeft u zelf ook meer kans op een hoge bloeddruk. De "secundaire hypertensie" wordt veroorzaakt door een ziekte of afwijking, die vaak met de nieren te maken heeft. Daarnaast hebben verkeerde leefgewoonten een nadelige invloed op de bloeddruk, zoals roken, teveel alcohol, voeding met teveel zout en/of teveel vet, stress en overgewicht. Wist u ook dat te weinig lichaamsbeweging, een negatieve invloed op uw bloeddruk heeft.

Wanneer is de bloedruk te hoog?

De ideale bloeddruk heeft een waarde van 120/80 (bovendruk/onderdruk) millimeters kwik. Een bloeddruk van 160/95 mm kwik of hoger, is hypertensie of hoge bloeddruk. Of bij u de bloeddruk te hoog is, hangt af van een aantal factoren. Zo kan het hebben van andere ziekten, bijvoorbeeld diabetes mellitus (suikerziekte) of een hoog cholesterolgehalte de oorzaak van een hoge bloeddruk zijn. De bloeddruk schommelt. 's Ochtends is de bloeddruk meestal lager dan 's avonds. Inspanning en emoties (opwinding, stress en blijdschap) kunnen uw bloeddruk tijdelijk verhogen. Dit is ongevaarlijk. Alleen een constant verhoogde bloeddruk heeft consequenties.

Gevolgen van hoge bloeddruk

Hoge bloeddruk richt veel schade aan in het lichaam vooral aan de bloedvaten. Hierdoor kunnen ernstige problemen ontstaan in de hersenen, nieren, de ogen en het hart. Ook neemt de kans op het krijgen van een hartinfarct toe, omdat het hart bij vernauwing van de kransslagaders niet meer voldoende zuurstof krijgt. Het pompen tegen een (te) hoge bloeddruk is schadelijk voor de hartspier. Daarnaast wordt de kans op het krijgen van een herseninfarct of hersenbloeding groter. Door hoge bloeddruk kunnen nieren en ogen beschadigd raken. Beschadigde nieren doen de bloeddruk verder stijgen en kunnen hun taak, het reinigen van het bloed van afvalstoffen, niet meer goed uitvoeren. De bloedvaten van het netvlies van de ogen raken door hoge bloeddruk beschadigd. Slechtziendheid kan hiervan het gevolg zijn.

Medicatie

Medicijnen die gebruikt worden om een hoge bloeddruk tegen te gaan zijn bčtablokkers, vaatverwijders en plastabletten. Bčtablokkers zorgen voor minder hartslagen per minuut. Het hart werkt hierdoor minder snel, waardoor minder bloed door het lichaam wordt gepompt. Vaatverwijdende middelen geven meer ruimte in het bloedvat. De doorstroming van het bloed in de bloedvaten neemt hierdoor toe, terwijl de druk in de vaten afneemt. Plastabletten vergroten de gaatjes in het urinefilter van de nieren. Het vocht uit de bloedvaten kan de nier dan beter passeren en wordt afgevoerd door het uit te plassen. Er zit dan minder vocht in de bloedvaten, waardoor de bloeddruk lager wordt. Sommige medicatie in combinatie met (sportief) bewegen kan negatief uitpakken. Door de medicatie kan uw uithoudingsvermogen en prestatievermogen verminderen. Wees dus voorzichtig wanneer u medicijnen tegen hoge bloeddruk gebruikt en daarnaast aan sport doet. Vraag advies aan uw behandelend arts over de sportieve mogelijkheden bij het gebruik van medicijnen tegen hoge bloeddruk.

Bewegen en hoge bloeddruk

Wanneer u zich inspant, zal uw bloeddruk oplopen. De mate waarin uw bloeddruk oploopt wordt door een aantal factoren bepaald, zoals de intensiteit van de (sport)activiteit en de ingeschakelde spiergroepen. Toch blijkt uit verschillende onderzoeken dat training van mensen met hypertensie de bloeddruk wel degelijk verlaagt. De daling van de bloeddruk wordt geschat op ongeveer 10 millimeters kwik. Voor uw gezondheid is deze daling van groot belang.

Bewegingsadvies

Bij de keuze voor bepaalde bewegingsactiviteiten is het vooral belangrijk dat u de activiteiten leuk vindt. Heeft u een hoge bloeddruk die voldoende onder controle is en waarbij geen complicaties optreden, dan kunt u deelnemen aan intensieve sporten als bijvoorbeeld tennis, squash en hardlopen. Heeft u echter een te hoge bloeddruk, dan zal uw arts u rustige activiteiten als bowls en tai-chi kunnen aanbevelen. Wilt u niet sporten in competitieverband, maar meer in de recreatieve sfeer, dan kunt u bijvoorbeeld denken aan sportief wandelen, fietsen, zwemmen of langlaufen. Het is gebleken dat regelmatige duurtraining een gunstig effect heeft op de bloeddruk bij mensen met hypertensie. Vooral bij 55-plussers met een hoge bloeddruk blijkt een matig intensief trainingsprogramma een groter effect te hebben op het verlagen van de bloeddruk dan een zwaar trainingsprogramma. De meeste balsporten worden bij ernstige hypertensie meestal afgeraden, vanwege de kortdurende explosieve inspanningen.

Beweegtips

Hieronder volgen nog een paar tips om op verantwoorde wijze in beweging te komen en te blijven:

  • Kies een activiteit die u leuk vindt en die bij u past.
  • Bekijk uw sportieve mogelijkheden met uw behandelend arts in relatie tot medicijnen tegen een hoge bloeddruk.
  • Overleg met uw behandelend arts voordat u met nieuwe activiteiten begint.
  • Licht uw begeleider in dat u een hoge bloeddruk heeft. Deze kan er dan op toezien dat u zich niet teveel inspant.
  • Bouw duur, intensiteit en frequentie geleidelijk op.
  • Laat regelmatig uw bloeddruk controleren.
  • Rust even uit wanneer het te inspannend wordt en laat u niet opjutten om door te gaan.
  • Streef naar minimaal een half uur bewegingsactiviteiten per dag.
  • Vergeet niet dat op de fiets boodschappen doen en wandelend een brief posten ook gezond bewegen is.
  • Kortom, als u let op de spelregels, dan kan hypertensie en bewegen een uitstekend en vooral ook een gezond koppel vormen!

    Meer informatie?
    Nederlandse Hartstichting
    Postbus 300
    2501 CH Den Haag
    (070) 3155555