Martha Cooley - "Archiwista" (The Archivist)
Katarzyna "Danio" Majgier
Debiutancka powieść Marthy Cooley należy do tych książek, których w żadnym wypadku nie należy streszczać osobom, które jeszcze jej nie czytały. Nieoczekiwane zwroty akcji i złożona struktura powieści sprawiają, że aż do ostatnich stron nie wiadomo, czym jeszcze autorka zamierza nas zaskoczyć.
W pierwszej połowie XX wieku w Europie doszło do wielu ważnych wydarzeń historycznych i politycznych - w Rosji wybuchła rewolucja październikowa, następnie rozpętano dwie wojny światowe, wiele osób straciło życie w czasie walk, czystek etnicznych i w obozach zagłady. Podczas działań, które przeszły do historii pod nazwą Holocaustu zginęło 6 milionów europejskich Żydów, a pozostali przetrwali ukrywając się przez całe miesiące w nieludzkich warunkach.
Tymczasem w USA życie toczyło się tak, jak wcześniej. Ludzie pracowali, czytali książki i słuchali muzyki. Prawda o tym, co działo się w Europie nie docierała do nich, a nawet jeśli tak - ciężko było w nią uwierzyć. I niewygodnie. Dlatego wielu spośród tych, którzy przetrwali nigdy nie wyznało prawdy swoim dzieciom, chcąc ukryć przed nimi to, co trudno zrozumieć. I co wydaje się tak bardzo niewiarygodne...
"Wiedza narzuca wzór i fałszuje" - jak napisał poeta T. S. Elliot, którego listów do przyjaciółki - Emily Hale, zgodnie z jej testamentem, strzeże przed światem tytułowy bohater - archiwista w uniwersyteckiej bibliotece.
A jednak, prawda o wydarzeniach wyjdzie na jaw, czasem po wielu latach i wpłynie na losy "tych, którzy przetrwali" i ich potomków, doprowadzając do zmian w ich hierarchii wartości, a nawet do szaleństwa.
Tytułowy bohater - Matt, to rodowity Amerykanin, przez którego życie przechodzą kolejno dwie kobiety, dość pośrednio uwikłane w niewiarygodne wydarzenia w Europie. Na drugim planie przemykają inne barwne postaci, a nad całością unosi się duch ulubionego poety całej trójki - T.S.Elliota.
Choć... może jest to duch Vivienne Elliot - żony poety, zamkniętej przez niego na wiele lat w szpitalu psychiatrycznym Northumberland House?
Cooley M,. 2000, Archiwista, Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA
Katarzyna "Danio" Majgier
e-mail: danio@reporter.pl Recenzja pochodzi z Reportera, 2000, nr 10 - www.reporter.pl
|