Sztuka renesansowa Ośrodkiem zainteresowań epoki odrodzenia stały się sprawy doczesne, ludzkie. Łacińskie "humanus" to właśnie "ludzki", stąd nazwa "humanizm". Słowo "odrodzenie" ma jednak inne jeszcze znaczenie. Czasy te bowiem odrodziły sztukę starożytną, opierając - zwłaszcza architekturę i rzeźbę - na jej wielkich wzorach. To właśnie sztuka klasyczna (patrz hasło: klasycyzm) stworzyła budowle spokojne i harmonijne w kształcie, posągi wierne wspaniałej, niedoścignionej naturze, którą w czasach renesansu znowu zaczęto podziwiać i badać. Obok kościołów powstawały więc teraz coraz liczniej budowle świeckie, posągi świeckich ludzi, niezliczone obrazy ukazujące piękno człowieka i bogactwo jego otoczenia. Najważniejsze założenia sztuki klasycyzmu renesansowego: 1. Ściśle określony kanon piękna 2. Naśladownictwo natury - mimesis 3. Harmonia, prostota i przejrzystość konstrukcji 4. Proporcjonalność (tzw. boskie proporcje) - rozwiązania oparte na geometrii, perspektywa linearna, kontrapost w rzeźbie i in. W malarstwie odrodzenia wraz z zainteresowaniem kulturą i sztuką antyku pojawia się nowa tematyka, związana z dziejami starożytnych bogów i bohaterów - tematyka mitologiczna, której poświęcono wiele znakomitych dzieł. Złoty wiek przeżywa również malartwo fresków sakralnych. Mistrzowie tej sztuki pochodzili z Włoch, gdzie też freski osiągnęły szczyty artyzmu. Największe dzieło tego typu stworzył Michał Anioł Buonarotti w Kaplicy Sykstyńskiej, w której na polecenie papieża wymalował sklepienie scenami starotestamentowymi, zaś ścianę za ołtarzem ozdobił malowidłem przedstawiającym Sąd Ostateczny. Również słynny jest fresk wszechstronnie uzdolnionego Leonarda da Vinci "Ostatnia Wieczerza". Leonardo namalował także portret tajemniczej piękności zwanej "Mona Lisa" lub po włosku "La Gioconda". Do najwybitniejszych malarzy renesansowych należą również: Rafael Santi, Piero della Francesca, Tycjan, Albrecht Durer, Hieronymus Bosch, Pieter Bruegel, Jan Van Eyck, Sandro Botticelli. Architektura: Budowle epoki renesansu były wzorowane na budowlach antyku, odznaczających się, jak wiadomo, doskonałą równowagą i harmonią wszystkich elementów. Architekci renesansowi wznosili statyczne, dostojne pałace z umiarkowanie strojnymi, kunsztownie zaprojektowanymi fasadami w stylu antycznym. Przykładem mogą być liczne pałace florenckie (np. pałac Rucellai). W Polsce budownictwo tego typu można podziwiać w Zamościu, który według zamysłu patrona Jana Zamoyskiego zaprojektowany został pod koniec XVI w jako idealne miasto renesansowe. Budownictwo sakralne również przeżywa swoje najlepsze lata. Architekci z rozmachem planują monumentalne kościoły, jak np. bazylika św. Piotra w Rzymie, w projektowaniu którego uczestniczył m.in. Michał Anioł (projekt gigantycznej kopuły). Kościoły powstają na planie centralnym, tzn. ich geometryczny środek jest jednocześnie środkiem okręgu, uważanego za najdoskonalszą z figur. Najwybitniejszymi architektami renesansu byli: Filippo Brunelleschi i Donato Bramante. Rzeźba: W rzeźbie odrodzenia, podobnie jak w architekturze tej epoki, obserwujemy silny wpływ sztuki antyku. Wzorem stały się antyczne posągi bogów i bohaterów, w których ówczesny artysta wyrażał swój podziw dla idealnej harmonii ludzkiego ciała, starając się stworzyć dzieło o najdoskonalej wyważonych proporcjach. Nie znaczy to, iż wielcy rzeźbiarze odrodzenia po prostu powtarzali starożytne wzory. Ucząc się u rzeźbiarzy antyku szacunku dla form ukształtowanych przez naturę, tworzyli oni dzieła inne, własne, często nawet od starożytnych wspanialsze. Korzystali zresztą z tego samego surowca. Coraz rzadziej stosowano tak popularny w średniowieczu szary kamień, również drewno zaczęło powoli wychodzić z użycia. Powrócił marmur, na nowo rozkwitła umiejętność odlewania rzeźb z brązu. Za najwybitniejszego rzeźbiarza renesansu uważa się Michała Anioła, którego dzieła są urzeczywistnieniem ideału twórczości klasycystycznej, zaś późna twórczość Buonarottiego zbliża się ku manieryzmowi. Jego najważniejsze dzieła to: "Dawid", rzeźby z grobowca papieża Juliusza II oraz słynne "Piety" (wizerunki Madonny trzymającej na kolanach ciało Chrystusa po Ukrzyżowaniu). Lektura dodatkowa: - J.F. Arenas, "Klucze do sztuki renesansu" - J. Białostocki, "Sztuka i myśl humanistyczna" - J. Białostocki, "Styl, epoka, postawa" - M. Levey, "Od Giotta do Cezanne'a. Zarys historii malarstwa zachodnioeuropejskiego"