Sztuka antyczna
 
Ramy czasowe: 
 
Sztuka starożytnej Grecji była tworzona już od XII w. p.n.e. W III w. p.n.e. Rzymianie przejęli od 
Greków pałeczkę pierwszeństwa, również w dziedzinie sztuki, jednak nie zmienili podstawowych 
jej założeń. Tak więc stworzony w Grecji antycznej wzorzec sztuki obowiązywał w Rzymie do 
V w. n.e. 

Termin "klasycyzm": 
 
Sztuka antyku na długi czas określiła europejskie kanony piękna. Od łacińskiego słowa 
"classicus" (wzorowy) otrzymała nazwę klasycyzmu, używaną także w odniesieniu do 
późniejszych prądów artystycznych, wzorujących się na sztuce antycznej (klasycyzm 
renesansowy, oświeceniowy, neoklasycyzm). Sztuka klasyczna narodziła się w Grecji, gdzie 
w V i IV w. p.n.e. osiągnęła szczyty artyzmu (Sofokles, Fidiasz, Platon, Arystoteles). 
 
Główne założenia sztuki klasycznej: 
 
Sztuka hellenistyczna jest pełna harmonii, piękna, spokoju, równowagi. Nie zna starości ani 
cierpienia, miłuje doskonałe proporcje. Uznaje jeden ideał piękna, który charakteryzuje się 
prostotą i harmonią; odnaleziony przed laty posąg "Wenus z Milo" może być przykładem tego, 
w jaki sposób starożytni wyobrażali sobie kobietę idealną - boginię piękna i miłości. 
 
Architektura: 
 
W architekturze piękno wyrażało się w statyce budowli, w jej regularnych kształtach, 
symetrycznie ustawionych kolumnach i wysmakowanych, zazwyczaj roślinnych ornamentach. 
Wzorami budowli klasycznych są świątynie położone na najświętszych wzgórzach Grecji 
i Rzymu: na Akropolu w Atenach i Kapitolu w Rzymie. 
 
W VII w. p.n.e. w Grecji ustaliły się podstawowe porządki architektoniczne: 
 - dorycki - o surowych formach i ciężkich proporcjach
 - joński - bardziej ozdobny i lekki
 
Sztuka rozkwitu klasycyzmu w V - IV w. p.n.e. jest oparta na obydwu wymieszanych ze sobą 
porządkach: doryckim i jońskim (np. Partenon na Akropolu). W okresie hellenistycznym (IV w. 
p.n.e.) powstał porządek koryncki, nacechowany jeszcze większą dbałością o ornamentykę 
i ozdobność. 
 
Malarstwo ścienne (freski - malowidla kładzione na mokrym tynku) przedstawiało sceny 
mitologiczne lub sceny z życia codziennego, w których umieszczano wyidealizowane wizerunki 
postaci. Najlepiej zachowane freski rzymskie znajdują się w Pompejach - mieście zasypanym 
przez popioły Wezuwiusza w 79 r. n.e. Dzięki wykopaliskom archeologicznym miasto można 
obejrzeć w stanie niewiele zmienionym od dwóch tysięcy lat. 
 
Rzeźba: 
 
Rzeźba antyczna jest oparta na doskonałości proporcji, logice formy i pięknie ciała ludzkiego. 
Rzeźbiarstwo osiągnęło rómnież swój największy rozkwit w V w. p.n.e., za czasów Polikleta 
i Fidiasza. Ten ostatni jest autorem m.in.: wystroju Partenonu, posągu Zeusa w Olimpii czy 
brązowego posągu Ateny Promachos, tak wielkiego, że złocony hełm i ostrze włóczni bogini były 
widoczne z dużej odległości z morza. Do największych dzieł sztuki klasycznej należą też rzeźby 
hellenistyczne: "Kolos Rodyjski", "Laokoon", "Wenus z Milo". 
 
Lektura dodatkowa: 
 - M. Bendala, "Klucze do sztuki Grecji"
 - A. Jimenez Martin, "Klucze do sztuki etruskiej i rzymskiej"