Stanisław Konarski

Pochodził z ubogiej rodziny szlacheckiej.  Po ukończeniu szkoły wstąpił do
zakonu pijarów. Był nauczycielem w kolegium pijarskim w Warszawie. Dwa
lata studiował w Rzymie, a następnie wyjechał do Paryża, gdzie dokładnie
poznał stan i nowoczesność szkolnictwa francuskiego. Po powrocie do kraju
poświęca się pracy na rzecz dobra Polski - zajmuje się reformą ustroju
państwowego, działalnością oświatową i twórczością literacką. W dziedzinie
oświaty Konarski proponował powołanie urzędu państwowego sprawującego
nadzór nad szkołami i kierującego sposobami nauczania. Zreformował szkoły
pijarskie, w których naczelnym celem stało się właściwe wychowanie
obywatelskie - "Niech chłopcy wiedzą, co winni ojczyźnie, co należy im
przez całe dla ojczyzny życie robić, aby mogli odwdzięczyć się ojczyźnie
przez wspomaganie jej, bronienie i dodawanie jej sławy". Swój program
pedagogiczny realizował Konarski w założonym w roku 1740 Collegium
Nobilium, w szkole przeznaczonej dla synów zamożnej szlachty. Zastąpiono w
niej łacinę językiem polskim jako językiem wykładowym, wprowadzono naukę
języków obcych, położono nacisk na przedmioty przyrodnicze, a dotychczas
stosowaną w szkołach metodę pamięciowego opanowywania wiadomości
zastąpiono samodzielną analizą i rozumowym sposobem przyswajania wiedzy.
Pełny program polityczny wyłożył Konarski w dziele "O skutecznym rad
sposobie", składającym się z czterech tomów. Odrzucał on stanowczo liberum
veto jako przyczynę wszelkiego zła w Rzeczypospolitej, proponując
rozstrzyganie uchwał sejmowych większością głosów. Autor daje projekt
nowej organizacji sejmu polskiego złożonego z dwóch izb, senatorskiej 
i poselskiej.
W dziedzinie odrodzenia literatury pięknej zasłynął Konarski rozprawą pt.
"O poprawie wad wymowy", gdzie wystąpił przeciwko panegiryzmowi 
i makaronizmom w utworach literackich, podkreślał znaczenie naturalności w
wysławianiu i rzeczowości w przedstawianym temacie. Na uwagę zasługuje też
sztuka napisana przez Konarskiego dla teatrów szkolnych, pt. "Tragedia
Epaminondy", w której podkreśla wyższość dobra ogólnego nad korzyściami
prywatnymi i składa hołd tym, którzy bezinteresownie służą ojczyźnie.
Wiele mądrości zawierają słowa utworu, które dowodzą, że nikt nie ma prawa
domagać się uznania za zasługi, które oddał ojczyźnie, gdyż:
     "Nie masz zasług te, co my zowiemy zasługi,;
      Są tylko ku ojczyźnie wypłacone długi".
Król w uznaniu dla zasług Stanisława Konarskiego wybił medal z napisem:
     "temu, który odważył się być mądrym".