Fortepian Szopena

"Fortepian Szopena" związany jest z kategorią tragizmu u Norwida. Tragiczność
w tym wierszu łączy się z realnym i symbolicznym zarazem aktem niszczenia
wielkiej wartości. W poemacie ukonkretnieniem tej wartości jest "sprzęt podobny
do trumny" - fortepian, na którym grywał Chopin w czasach warszawskich.
Fortepian ten został wyrzucony na bruk z okien pałacu Zamoyskich w czasie akcji
odwetowej wojska po zamachu na cesarskiego namiestnika w Królestwie Polskim -
gen. Berga. Muzyka Chopina jest przedstawiona przez Norwida jako ziemskie
dopełnienie piękna doskonałego. Ma ono siłę podnoszenia rzeczywistości do
ideału, przemieniania jej w byt doskonały. Takiej transformacji doznała w
muzyce Chopina Polska i polskość.  W poemacie zarysowuje się tragiczny i
wieczny konflikt między pięknem doskonałym, pojmowanym przez Norwida jako
dobro, a historią, życiem, realnością - skażonymi przez zło, małość, przez
"brak", wedle określenia samego poety.  Reprezentantami tego zła są w poemacie
właśnie żołnierze ciskający na bruk fortepian. Ale w tym momencie dochodzi w
poemacie do głosu norwidowska ironia.  Powoduje ona, że efekt czynu mija się z
intencjami, że zniszczenie rzeczy nie jest równoznaczne z zagładą wartości.
Zakończenie uderza w ton triumfu: "Ciesz się, późny wnuku.../ Jękły głuche
kamienie:/ Ideał - sięgnął bruku - -". Tę wspaniałą i tajemniczą formułę można
rozumieć jako pogodzenie piękna doskonałego i realności, wtopienie się ideału w
życie, odkupienie zła przez symboliczny akt cierpienia, wreszcie można ją także
zinterpretowac jako zejście Chopina w lud.
Nastroje i tempo poszczególnych fragmentów i cząstek poematu:
I i II - tempo powolne; smutek i refleksja wypływający ze wspomnienia;
         zestawienie Chopina z lirą Orfeusza;
III - bardzo dynamiczne tempo - wykrzyknienia; nastrój podniosły (hymn
      pochwalny); obraz Chopina jak kutej w marmurze postaci; alabastrowa ręka
      porównana z klawiaturą z kości słoniowej;
IV - ton patetyczny;
V - obraz Polski w muzyce Chopina; nastrój radości;
VI - uczucie załamania, zawiedzenia - pogłos dźwięków fortepianu;
VII - nastrój podziwu; zwrotka o sztuce, literaturze, dramacie; poszukiwanie
      odpowiedzi na pytanie, czym jest sztuka; pozorny dialog, który przechodzi
      w monolog;
VIII - obraz Warszawy ogarniętej zapałem rewolucyjnym;
IX - zryw - wyrzucenie przez Rosjan z okna zamku fortepianu; pokazanie ogromu
     wojsk rosyjskich, jęku wdów, żałoby; tempo przyśpieszone, bardzo 
     dynamiczne - krótsze wersy;
X - obraz fortepianu porównany z ciałem Orfeusza rozrywanym przez Menady.