Henryk Sienkiewicz

Henryk Sienkiewicz, pseud. Litwos - pisarz i publicysta, jeden 
z najpoczytniejszych pisarzy polskich w skali światowej; w latach 1869-72 publicysta
"Przeglądu Tygodniowego", od 1872 r. współredaktor "Niwy", w latach 1882-87
redaktor "Słowa". Występował przeciw antypolskiej polityce rządu niemieckiego 
(był inicjatorem i wydawcą międzynarodowej ankiety "Prusse et Pologne" 1909);
po wybuchu I wojny światowej działał w Szwajcarii jako prezes Szwajcarskiego 
Komitetu Generalnego Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce; współzałożyciel Kasy 
im. Mianowskiego, 1899-1900 prezes Kasy Literackiej Warszawskiej; odbył m.in. 
podróże do USA 1876-78 ("Listy z podróży do Ameryki" 1878) i do Zanzibaru 
w latach 1890-91 ("Listy z Afryki" 1892); w roku 1900 został uczczony 
jubileuszem 30-lecia twórczości (w darze od narodu otrzymał majątek Oblęgorek 
pod Kielcami). W 1905 r. otrzymał nagrodę Nobla.
We wczesnej twórczości głównie nowelista, twórca najbardziej wyrazistych w
literaturze epoki obrazów niedoli chłopa - osaczonego przez działających
ręka w rękę dwór, plebanię i urzędników carskich ("Szkice węglem" 1880),
zmuszonego do walki za cudzą sprawę ("Bartek Zwycięzca" 1882), marnującego
talenty z braku warunków i możliwości edukacji ("Janko Muzykant" 1880),
ginącego na obczyźnie w poszukiwaniu chleba ("Za chlebem" 1880) - oraz
obrazów niedoli wygnańczej i patriotycznej nostalgii ("Latarnik" 1882);
zyskał sławę jednego z największych twórców prozy polskiej i światowej
jako autor powieści historycznych pisanych "ku pokrzepieniu serc".  
W cyklu zwanym "Trylogią" ("Ogniem i mieczem", t. 1-3 1884, "Potop", t. 1-6
1886 - film J. Hoffmana 1974, "Pan Wołodyjowski", t. 1-3 1887-88 - film J.
Hoffmana 1969) zawarł niezwykle barwny i sugestywny, choć wyidealizowany 
i jednostronny, obraz życia i wydarzeń dziejowych w Polsce XVII w. (w dobie
wojen kozackich, najazdu szwedzkiego, wojny z Turcją - 1648-72); 
w powieści "Krzyżacy" (t. 1-4 1900, film A. Forda 1960) dał wspaniałą wizję
zmagań rycerskiej Polski z zakonem krzyżackim aż do zwycięstwa w bitwie
pod Grunwaldem; w powieści z czasów Nerona "Quo Vadis" (t. 1-3 1896)
ukazał duchowy tryumf chrześcijaństwa nad przemocą imperium rzymskiego. 
Z powieści Sienkiewicza o tematyce współczesnej ("Rodzina Połanieckich",
t. 1-3 1895, pamflet na rewolucję 1905 "Wiry", t. 1-2 1910) żywotność
zachował portret arystokraty dekadenta w "Bez dogmatu" (t. 1-3 1891);
ponadto powieści historyczne "Na polu chwały" (1906) i "Legiony" (1918,
nie ukończona), popularna powieść dla młodzieży "W pustyni i w puszczy"
(1911, film W. Ślesickiego 1973), opowiadania, utwory sceniczne ("Zagłoba
swatem", wyst. 1900), publicystyka.