Sztuka dwudziestolecia międzywojennego
 
Sztuka okresu między wojnami światowymi: pierwszą i drugą, dużo częściej niż w XIX w. bywa 
sztuką użytkową. Z konieczności naprawy zniszczeń spowodowanych I wojną na Zachodzie 
dynamicznie rozwija się architektura. Malarstwo i rzeźba wkraczają w fazę awangardy. Wielkie 
zmiany w świadomości ludzi, zachodzące pod wpływem rozwoju techniki i urbanizacji, narzuciły 
konieczność rozbicia dawnych form w sztuce. We wszystkich rodzajach sztuki dążenie do 
tradycyjnie pojętego piękna, harmonii, klasycznego ładu form, zaczęło ustępować miejsca 
poszukiwaniu nowego, dynamicznego wyrazu dla przeobrażającego się świata, jego kontrastów 
i dysonansów. 
 
Architektura 
 
Wielki przewrót dokonywał się w architekturze poszukującej form, by - z jednej strony - 
mogły sprostać potrzebom wynikającym z rozrostu wielkich skupisk miejskich, a z drugiej - 
wykorzystywały nowe systemy konstrukcji i nowe materiały budowlane, jak żelazo czy beton. 
Wykorzystanie ich rodziło nową estetykę, nowy styl budownictwa, którego dominującą cechą 
miała być funkcjonalność, zerwanie z wszelkim zdobnictwem i ornamentyką, które nie wynikały 
z potrzeb konstrukcji. Pionierami tej nowej architektury byli m.in. Francuz Charles Le Corbusier, 
Amerykanin Frank Wright, Niemiec Walter Gropius, związany ze stylem "Bauhaus". 
 
Bauhaus - uczelnia artystyczna założona w 1919 r. w Weimarze przez W. Gropiusa, istniejąca 
do 1934 r. Program Bauhausu zakładał dążenie do stworzenia nowoczesnej architektury, łączącej 
sztuki plastyczne i rzemiosło artystyczne. Wykładowcami Bauhausu byli m.in. W. Kandinsky, L. 
Feininger, P. Klee, L. Moholy-Nagy, M. Breuer. 
 
Sztuki plastyczne 
 
W sztukach plastycznych rozpoczął się również gwałtowny proces odchodzenia od zasady 
mimesis (zasada naśladownictwa natury). Wzorem impresjonistów (patrz hasło: impresjonizm) 
malarze w I poł. XX w. zrezygnowali z podkreślania tematu dzieła, a na plan pierwszy wysunęli 
kolor i kształt, grę plam barwnych lub kompozycję form przestrzennych. Wnioski 
z eksperymentatorskich pomysłów P. Cezanne'a, który dążył do nadania swym pejzażom form 
z lekka zgeometryzowanych, uwypuklających grę brył i płaszczyzn, wyciągnęli twórcy kubizmu, 
czyli przede wszystkim Pablo Picasso (1881-1973), malarz hiszpański, oraz Francuz Georges 
Braque (1882-1963). Traktowali oni obraz jako kompozycję brył, sprowadzając wszelkie kształty 
występujące w naturze do różnych form geometrycznych. Stąd nazwa kierunku od francuskiego 
słowa "cube" - sześcian. 
 
Rodzą się i inne kierunki artystyczne. Wkracza dadaizm, a jego śladem idzie surrealizm. 
 
Dadaizm - awangardowy kierunek artystyczny (1916-1924), nawiązujący do dziecięcej zabawy 
polegającej na dowolnym, bezznaczeniowym kojarzeniu zjawisk, słów, nazw, przedmiotów 
zupełnie ze sobą nie spokrewnionych. Nazwa pochodzi od francuskiego słówka "dada" w języku 
dzieci oznaczającego konika-zabawkę. Dadaiści stosowali techniki fotomontażu i collage'u 
(łączenie różnych technik plastycznych). Był to kierunek anarchistyczny, całkowicie negujący 
tradycję. Głównym teoretykiem dadaizmu był Tristan Tzara, zaś do najwybitniejszych malarzy 
tego kierunku należeli Max Ernst i Georg Grosz. 
 
Surrealizm - przedstawiciele tego kierunku dążyli do stworzenia nowej "nadrealnej 
rzeczywistości" poprzez uniezależnienie artysty od reguł logicznego myślenia, poprzez 
eliminację nakazów rozumu, negację wszelkich norm estetycznych i moralnych. Proces twórczy 
to mechaniczne notowanie potoku luźnych skojarzeń, wypływających z podświadomości twórcy. 
Dużą rolę w twórczości surrealistów pełniły elementy czystego przypadku, absurdalnego żartu, 
parodii i groteski. Widzieli możliwość wyzwolenia jednostki od przymusu poprzez miłość, poezję, 
wolną grę wyobraźni, poprzez osiągnięcie stanu wewnętrznej harmonii dzięki zespoleniu jawy 
i snu. Główny teoretykiem surrealizmu był Andre Breton, zaś najsłynniejszym malarzem 
przedstawicielem tego kierunku - Salvador Dali. W sztuce filmowej reprezentował surrealizm Luis 
Bunuel. 
 
W ślad za malarstwem poszły też rzeźba i grafika, a zwłaszcza różne formy plastyki użytkowej, 
której rozwój pozostawał w związku z potrzebami przemysłu i techniki. 
 
Polscy wybitni przedstawiciele sztuki dwudziestolecia międzywojennego: 
 
 - Malarstwo: W. Ślewiński, J. Pankiewicz, S. I. Witkiewicz, T. Makowski, T. Czyżewski;
 - Rzeźba: E. Wittig, H. Kuna, A. Zamoyski;
 - Grafika: W. Skoczylas, T. Cieślewski mł., S. Chrostowski.