Sztuka dwudziestolecia międzywojennego Sztuka okresu między wojnami światowymi: pierwszą i drugą, dużo częściej niż w XIX w. bywa sztuką użytkową. Z konieczności naprawy zniszczeń spowodowanych I wojną na Zachodzie dynamicznie rozwija się architektura. Malarstwo i rzeźba wkraczają w fazę awangardy. Wielkie zmiany w świadomości ludzi, zachodzące pod wpływem rozwoju techniki i urbanizacji, narzuciły konieczność rozbicia dawnych form w sztuce. We wszystkich rodzajach sztuki dążenie do tradycyjnie pojętego piękna, harmonii, klasycznego ładu form, zaczęło ustępować miejsca poszukiwaniu nowego, dynamicznego wyrazu dla przeobrażającego się świata, jego kontrastów i dysonansów. Architektura Wielki przewrót dokonywał się w architekturze poszukującej form, by - z jednej strony - mogły sprostać potrzebom wynikającym z rozrostu wielkich skupisk miejskich, a z drugiej - wykorzystywały nowe systemy konstrukcji i nowe materiały budowlane, jak żelazo czy beton. Wykorzystanie ich rodziło nową estetykę, nowy styl budownictwa, którego dominującą cechą miała być funkcjonalność, zerwanie z wszelkim zdobnictwem i ornamentyką, które nie wynikały z potrzeb konstrukcji. Pionierami tej nowej architektury byli m.in. Francuz Charles Le Corbusier, Amerykanin Frank Wright, Niemiec Walter Gropius, związany ze stylem "Bauhaus". Bauhaus - uczelnia artystyczna założona w 1919 r. w Weimarze przez W. Gropiusa, istniejąca do 1934 r. Program Bauhausu zakładał dążenie do stworzenia nowoczesnej architektury, łączącej sztuki plastyczne i rzemiosło artystyczne. Wykładowcami Bauhausu byli m.in. W. Kandinsky, L. Feininger, P. Klee, L. Moholy-Nagy, M. Breuer. Sztuki plastyczne W sztukach plastycznych rozpoczął się również gwałtowny proces odchodzenia od zasady mimesis (zasada naśladownictwa natury). Wzorem impresjonistów (patrz hasło: impresjonizm) malarze w I poł. XX w. zrezygnowali z podkreślania tematu dzieła, a na plan pierwszy wysunęli kolor i kształt, grę plam barwnych lub kompozycję form przestrzennych. Wnioski z eksperymentatorskich pomysłów P. Cezanne'a, który dążył do nadania swym pejzażom form z lekka zgeometryzowanych, uwypuklających grę brył i płaszczyzn, wyciągnęli twórcy kubizmu, czyli przede wszystkim Pablo Picasso (1881-1973), malarz hiszpański, oraz Francuz Georges Braque (1882-1963). Traktowali oni obraz jako kompozycję brył, sprowadzając wszelkie kształty występujące w naturze do różnych form geometrycznych. Stąd nazwa kierunku od francuskiego słowa "cube" - sześcian. Rodzą się i inne kierunki artystyczne. Wkracza dadaizm, a jego śladem idzie surrealizm. Dadaizm - awangardowy kierunek artystyczny (1916-1924), nawiązujący do dziecięcej zabawy polegającej na dowolnym, bezznaczeniowym kojarzeniu zjawisk, słów, nazw, przedmiotów zupełnie ze sobą nie spokrewnionych. Nazwa pochodzi od francuskiego słówka "dada" w języku dzieci oznaczającego konika-zabawkę. Dadaiści stosowali techniki fotomontażu i collage'u (łączenie różnych technik plastycznych). Był to kierunek anarchistyczny, całkowicie negujący tradycję. Głównym teoretykiem dadaizmu był Tristan Tzara, zaś do najwybitniejszych malarzy tego kierunku należeli Max Ernst i Georg Grosz. Surrealizm - przedstawiciele tego kierunku dążyli do stworzenia nowej "nadrealnej rzeczywistości" poprzez uniezależnienie artysty od reguł logicznego myślenia, poprzez eliminację nakazów rozumu, negację wszelkich norm estetycznych i moralnych. Proces twórczy to mechaniczne notowanie potoku luźnych skojarzeń, wypływających z podświadomości twórcy. Dużą rolę w twórczości surrealistów pełniły elementy czystego przypadku, absurdalnego żartu, parodii i groteski. Widzieli możliwość wyzwolenia jednostki od przymusu poprzez miłość, poezję, wolną grę wyobraźni, poprzez osiągnięcie stanu wewnętrznej harmonii dzięki zespoleniu jawy i snu. Główny teoretykiem surrealizmu był Andre Breton, zaś najsłynniejszym malarzem przedstawicielem tego kierunku - Salvador Dali. W sztuce filmowej reprezentował surrealizm Luis Bunuel. W ślad za malarstwem poszły też rzeźba i grafika, a zwłaszcza różne formy plastyki użytkowej, której rozwój pozostawał w związku z potrzebami przemysłu i techniki. Polscy wybitni przedstawiciele sztuki dwudziestolecia międzywojennego: - Malarstwo: W. Ślewiński, J. Pankiewicz, S. I. Witkiewicz, T. Makowski, T. Czyżewski; - Rzeźba: E. Wittig, H. Kuna, A. Zamoyski; - Grafika: W. Skoczylas, T. Cieślewski mł., S. Chrostowski.