Gabriela Zapolska

Gabriela Zapolska, właściwie Maria G. Janowska, z Korwin-Piotrowskich;
inne pseudonimy: Józef Maskoff, Walery Tomicki; urodziła się 30 marca 1857 r.
w Podhajcach pod Łuckiem, zmarła 21 grudnia 1921 roku we Lwowie,
dramatopisarka, powieściopisarka, nowelistka.  Urodzona w zamożnej
rodzinie ziemiańskiej, wydana nieszczęśliwie za mąż, zerwała 1881 r. z mężem
i rodziną. Bez środków do życia, została współpracowniczką "Gazety
Krakowskiej", a od 1882 r. aktorką (pod pseudonimem Gabriela Zapolska).
Występowała w Krakowie, w galicyjskich zespołach wędrownych, we Lwowie i
Poznaniu.  Niepowodzenia aktorskie skłoniły ją do wyjazdu 1889 r. do Paryża,
gdzie miała nadzieję zrobić karierę artystyczną. Grała tam jedynie drobne
role w teatrzykach bulwarowych, a od 1895 r. również w modernistycznym
Theatre de l'Oeuvre.  Nawiązane w tym okresie kontakty z nowatorskimi
kręgami teatralnymi, z grupą malarzy tzw. nabistów, a także z
socjalistyczną polską emigracją, miały duże znaczenie dla jej rozwoju
artystycznego i duchowego.  Po powrocie do kraju występowała nie bez
pewnych sukcesów w teatrzykach ogródkowych w Warszawie, w zespołach
objazdowych, w teatrze krakowskim pod dyrekcją T. Pawlikowskiego (1897-1898,
1898-1899). Z powodu zatargów z dyrektorami teatrów musiała zrezygnować ze
sceny, która była pasją jej życia. W latach 1900-1901 felietonistka "Słowa
Polskiego" (m.in. cykl "Przez moje okno") i recenzentka teatralna. W 1902 r.
prowadziła w Krakowie szkołę dramatyczną, która na początku 1903 dała
kilka przedstawień jako Scena Niezależna, współpracowała też z prasą
krakowską (m.in.  felietony w "Nowej Reformie" i recenzje teatralne w
"Ilustracji Polskiej"). Od 1904 r. mieszkała we Lwowie, gdzie zorganizowała
wraz z mężem, malarzem S. Janowskim, wędrowny zespół aktorski, który jako
Teatr Gabrieli Zapolskiej objeżdżał prowincję galicyjską 1907 i 1908 r., 
a w latach 1912-1913 była kierownikiem literackim Teatru Premier. W latach 
1908-1909 ogłaszała felietony w Słowie Polskim", a następnie do 1913 roku
w "Wieku Nowym".