Romantyczność

Ballada "Romantyczność" to udramatyzowana scenka, w której obłąkana
dziewczyna Karusia rozmawia ze swoim zmarłym kochankiem, którego widzi co
noc we śnie. Zjawa jest biała jak chusta, ma zimne dłonie i znika kiedy
zaczyna świtać, kiedy pierwszy kur zapieje. Dziewczyna obawia się zjawy,
jednocześnie prosi, aby ukochany nie opuszczał jej. Obłąkanej przygląda
się tłum wiejskich ludzi i mędrzec. Z postawą ludu, który współczuje
rozpaczającej dziewczynie, solidaryzuje się sam poeta:
   "I ja to słyszę, i ja tak wierzę,
    Płaczę i mówię pacierze". 
    
Natomiast mędrzec, czyli jak sam poeta wyjaśnił Jan Śniadecki, szydzi 
z dziewczyny, ludu i poety, mówiąc:
   "Ufajcie memu oku i szkiełku
    Nic tu nie widzę dokoła.
    Duchy karczemnej tworem gawiedzi,
    W głupstwa wywarzone kuźni,
    Dziewczyna duby smalone bredzi,
    A gmin rozumowi bluźni". 
    
Replika poety staje się hasłem naczelnym romantyków polskich: 
    
   "Czucie i wiara silniej mówi do mnie
    Niż mędrca szkiełko i oko (...)
    Miej serce i patrzaj w serce". 
    
W balladzie tej są głoszone typowo romantyczne poglądy, które wyrażają się
nie tylko w głoszeniu bezwzględnej wyższości uczucia nad rozumem, czy też
w wprowadzeniu ludowej bohaterki, obłąkanej Karusi.  Romantyczne jest
także poczucie niezrozumienia i osamotnienia, motyw nieszczęśliwej
miłości:
   "Nie lubię świata,
    Źle mnie, w złych ludzi tłumie". 
    
W utworze pojawiają się dwa tematy: przeżycia dziewczyny i reakcja
otoczenia. Tło wiejskie, małomiasteczkowe, akcja w dzień. Dziewczyna
rozpacza, widzi ukochanego w transie.  Chce odejść, bo ludzie nie
rozumieją jej uczuć. Nie jest obłąkana, tylko bardzo przeżywa. Cechy
romantyczne to: nieszczęśliwa miłość, życie we własnym świecie, bunt
przeciwko zastanej rzeczywistości, wykazuje cechy obłędu. Dziewczynę
obserwuje podmiot liryczny ze starcem i tłum ludzi. Ludzie zachowują się
różnie, można wyróżnić trzy typy zachowań:
 - boją się duszy kochanka - wierzą, że ona z nim naprawdę rozmawia - to
   jest to, w co wierzą prości ludzie; 
 - narrator wierzy i czuje to co się dzieje, stara się
   zrozumieć, wierzy w istnienie świata duchów;
 - postawa starca - ufa swojemu "szkiełku i oku", nie wierzy w przesądy
   ludzi.
Świat romantyczny jest przedkładany nad klasyczny, bo ma większe
możliwości poznania. Programowy charakter - do tej pory nikt nie
wypowiadał się w takiej formie - odwołanie do ludowości, wprowadzenie
"prawd żywych".
Ogólnie ballady charakteryzuje:
 - tajemniczość
 - wiara w możliwości kontaktu ze światem pozazmysłowym
 - nieszczęśliwa miłość
 - wierzenia ludu
 - kierowanie się intuicją, wiarą i uczuciem
 - mistycyzm
 - bohater z ludu odznaczający się jakąś niezwykłą cechą (np. obłąkany)
 - motto Szekspira
    
Dalsze ballady kontynuują manifest zawarty w "Romantyczności".