Duma o hetmanie

W "Dumie o hetmanie" (1908), pisanej z myślą o współczesności, Żeromski
dał poetycką, na w pół symboliczną syntezę XVII-wiecznej Polski, w której
mądry patriotyzm nielicznych boryka się z przewagą "polskiego szaleństwa"
- z samowolą i warcholstwem, z twardym uciskiem własnego ludu i innych
narodowości, z drapieżną i krótkowzroczną zaborczością.