manieryzm Jeden z nurtów renesansu, który pojawił się w drugiej poł. XVI w. Stał on w opozycji wobec renesansowego klasycyzmu. Główne założenia manieryzmu to: - niezależność wobec autorytetu sztuki klasycznej (antycznej) - wyeksponowanie indywidualizmu i subiektywizmu artysty względem dzieła - odejście od zasady mimesis - naśladownictwa natury i dzieł wielkich mistrzów antycznych - udziwnianie i wysubtelnianie dzieł sztuki - odejście od zasady klasycznego umiaru i harmonii - zachwianie proporcji, skomplikowanie obrazu świata Można powiedzieć, że manieryzm to pierwszy krok w stronę baroku, choć nurty te przez pewien czas współistniały. Manieryzm był buntem przeciwko bezgranicznej wierze renesansu w potęgę człowieka i w harmonię w świecie. Wojny religijne, kontrreformacja, płonące stosy - to wszystko zdawało się zaprzeczać podstawowym założeniom klasycyzmu i humanizmu. Klęskę obu tych nurtów potwierdziła męczeńska śmierć na stosie Giordana Bruna - wielkiego uczonego, zwolennika teorii Kopernika, walczącego o prawo do prawdy. Tak więc manieryzm wyraża zagubienie człowieka w labiryncie świata i jego bezsilność wobec wszystkich niebezpieczeństw tam czyhających. Nurt ten jest także przejawem poczucia osamotnienia człowieka, opuszczenia przez Boga. Najwybitniejszym dziełem manieryzmu jest rzeźba Michała Anioła - "Pieta Rondanini" (Pieta - Madonna trzymająca Chrystusa zdjętego z krzyża). Przykładem polskiej literatury manierystycznej są "Treny" J. Kochanowskiego i "Rytmy abo wiersze polskie" M. Sępa-Szarzyńskiego. Lektura dodatkowa: - J. Pelc, "Literatura renesansu w Polsce" - T. Klaniczay, "Renesans, manieryzm, barok"