Koniec wieku XIX

Tetmajer w wierszu "Koniec wieku XIX" zarysował i zdefiniował
problematykę dekadentyzmu, niemocy działania, bezsensu wszelkiej
aktywności.  Przekleństwo, ironia, wzgarda, rozpacz, walka, byt przyszły,
użycie - kolejno wymieniane formy przeciwdziałania człowieka nastrojom
schyłkowym okazują się nieprzydatne, względne, pozbawione sensu.
Zapytuje więc poeta dramatycznym zdaniem:
    "Ale czyż mrówka rzucona na szyny
     może walczyć z pociągiem, nadchodzącym w pędzie?"
Oto katastroficzna wizja człowieka wrzuconego w wir historii dziejów, wir
"nadchodzący w pędzie" i niszczący kulturę, cywilizację.