manieryzm
 
Jeden z nurtów renesansu, który pojawił się w drugiej poł. XVI w. Stał on w opozycji wobec 
renesansowego klasycyzmu. Główne założenia manieryzmu to: 
 
  - niezależność wobec autorytetu sztuki klasycznej (antycznej)
  - wyeksponowanie indywidualizmu i subiektywizmu artysty względem dzieła
  - odejście od zasady mimesis - naśladownictwa natury i dzieł
    wielkich mistrzów antycznych
  - udziwnianie i wysubtelnianie dzieł sztuki
  - odejście od zasady klasycznego umiaru i harmonii - zachwianie proporcji,
    skomplikowanie obrazu świata
 
 
Można powiedzieć, że manieryzm to pierwszy krok w stronę baroku, choć nurty te przez pewien 
czas współistniały. Manieryzm był buntem przeciwko bezgranicznej wierze renesansu w potęgę 
człowieka i w harmonię w świecie. Wojny religijne, kontrreformacja, płonące stosy - to wszystko 
zdawało się zaprzeczać podstawowym założeniom klasycyzmu i humanizmu. Klęskę obu tych 
nurtów potwierdziła męczeńska śmierć na stosie Giordana Bruna - wielkiego uczonego, 
zwolennika teorii Kopernika, walczącego o prawo do prawdy. Tak więc manieryzm wyraża 
zagubienie człowieka w labiryncie świata i jego bezsilność wobec wszystkich niebezpieczeństw 
tam czyhających. Nurt ten jest także przejawem poczucia osamotnienia człowieka, opuszczenia 
przez Boga. 
 
Najwybitniejszym dziełem manieryzmu jest rzeźba Michała Anioła - "Pieta Rondanini" (Pieta 
- Madonna trzymająca Chrystusa zdjętego z krzyża). Przykładem polskiej literatury 
manierystycznej są "Treny" J. Kochanowskiego i "Rytmy abo wiersze polskie" 
M. Sępa-Szarzyńskiego. 
 
 
Lektura dodatkowa: 
 - J. Pelc, "Literatura renesansu w Polsce"
 - T. Klaniczay, "Renesans, manieryzm, barok"