Jerzy Gordon Byron

Jerzy Gordon Byron - poeta angielski, jeden z czołowych twórców
europejskiego romantyzmu; pochodził z arystokratycznej rodziny, studiował
w Cambridge (1805-08); sławę przyniosło mu wydanie I i II pieśni "Wędrówek
Childe Harolda" (1812, pieśni III i IV powstały w latach 1816-18, wyd.
pol. 1857), a następnie powieści poetyckich (m.in. "Giaur" 1813, wyd.
pol. 1823, "Korsarz" 1814, wyd. pol. 1820). Bojkot opinii
arystokratycznej z powodu radykalizmu jego poglądów i osobista tragedia
separacji małżeńskiej w atmosferze skandalu towarzyskiego zmusiły Byrona
do opuszczenia Anglii w 1816 r. Przebywał w Szwajcarii, we Włoszech
(związki z karbonaryzmem). W 1823 r. wyjechał do Grecji, by wziąć udział
w walce powstańczej, i tam zmarł.
Po opuszczeniu Anglii powstały dalsze powieści poetyckie ("Więzień
Czyllonu" 1816, wyd. pol. 1829), dramaty filozoficzne ("Manfred" 1817,
wyd. pol. 1835, "Kain" 1821, wyd. pol. 1842), liryki i poematy, a wśród
nich wielki epicko-liryczny poemat dygresyjny "Don Juan" (1819-24).
Życie i twórczość Byrona otoczyła legenda; stał się symbolem postawy, jaką
prezentował bohater jego utworów - samotny, skłócony ze światem buntownik,
walczący przeciw społecznym i moralnym ograniczeniom wolności człowieka.
Siłą wyobraźni (fascynacja egzotyką Orientu), ironii i szyderczej satyry,
nowatorstwem formalnym wpłynął Byron znacznie na oblicze światowej
literatury romantycznej, w tym także polskiej.
Jerzy Gordon Byron był twórcą nowego typu bohatera, który uosabiał
romantyczne konflikty moralne i namiętności i zyskał nazwę "bohatera
bajronicznego". Bohater typu bajronicznego to człowiek o nieprzeciętnej
osobowości, skłócony ze światem i ze społeczeństwem, w którym mu przyszło
żyć, przeżywający nieszczęśliwą miłość, prowadzącą do tragicznych skutków.
Poeta jest także twórcą nowego gatunku - powieści poetyckiej, której
pierwowzór stworzył w utworze pt. "Giaur". Akcja "Giaura" rozgrywa się w
Grecji, która znajdowała się wówczas pod panowaniem tureckim, stąd liczne
aluzje do niewoli Greków. Poeta nawołuje naród grecki do walki o wolność,
a idea walki ujarzmionego narodu o wolność staje się myślą przewodnią
całego utworu.  Utwór powstał w roku 1813, a jedenaście lat później, kiedy
naród grecki rozpoczął walkę o wolność, Byron przybył do Grecji, by wziąć
udział w powstaniu. Niestety, zachorował na malarię i zmarł, mając
zaledwie 36 lat, niejako czynem potwierdzając wierność ideałom wolności,
które głosił w swoich utworach.
W innym utworze - "Wędrówki Childe Harolda" - stworzył Byron pierwowzór
poematu dygresyjnego, gatunku o dość prostej fabule, w którym
najważniejszą rolę spełniają refleksje narratora, zwane dygresjami. Główny
bohater poematu to, podobnie jak Giaur, człowiek zniechęcony do życia,
podejmujący - w celu zapomnienia o męce istnienia - podróż po Europie.