Wieża

Opowiadanie "Wieża" zbudowane jest z dwóch planów akcji. Plan pierwszy
to współczesność narratora - spędza on urlop we wsi w Piemoncie. Pragnie
ciszy po misji wojskowej w Mediolanie i całej wojennej wrzawie. Mieszka w
domu nauczyciela z Sycylii, który umarł pod koniec wojny. Nieopodal jest
Wieża Strachu w Aoście, a z nią wiążą się stare podania: historia
zagłodzonej przez męża księżniczki di Braganza i historia białej damy....
Plan drugi to rekonstrukcja historii. Narrator znajduje i odczytuje
pamiętnik de Maistre'a - opis historii trędowatego Lebbrosa - mieszkańca
wieży z XVIII w.  Lebbroso chorował na trąd - chorobę, która poraża,
zniekształca twarz, lecz nie zabija tak szybko - skazuje na samotność.
Lecz Lebbroso nie zawsze był sam. Wraz z nim cierpiała te same męki w
Wieży jego siostra.  Pomagała mu siłą swojej wiary. Przygarnęli psa.
Ludzie ze wsi ukamieniowali zwierzę. Siostra Lebbrosa zmarła. Trędowaty
pragnął popełnić samobójstwo, spalić wieżę, lecz odczytał ostatnie
przesłanie siostry - prośbę o pokój, o postawę chrześcijanina, o wierność.
Trędowaty godnie niósł swoje cierpienie.
Plan pierwszy - trzeba do niego powrócić, gdyż odkryła się tajemnica
śmierci poprzedniego lokatora domku. Oto nauczyciel z Sycylii stracił
podczas trzęsienia ziemi rodzinę. Pragnął popełnić samobójstwo, ale
odratowano go. Zamieszkał samotnie i twierdził, że "żyje, bo nie może
umrzeć" - mówił prawdę o swej duszy. Lecz gdy życie stworzyło mu godzinę
próby - stchórzył. W momencie ataku hitlerowców mężczyźni z wioski ukryli
się.  SS-man zażądał choć jednego mężczyzny ze wsi - inaczej zamorduje
proboszcza.  Nauczyciel nie ofiarował się, bronił życia krzycząc, że nie
jest stąd. Proboszcza zabili Niemcy. Nauczyciel wrócił do domu i zmarł.
Oto treść opowiadania "Wieża". Jest wspaniale skonstruowane. Wieża
Strachu, wieś i los jej mieszkańców stały się pretekstem literackiego
rozważania o istocie ludzkiej. Obnaża paradoksy ludzkiej psychiki, każe
rozważać następujące problemy:
- samotność i napiętnowanie człowieka - czym jest?
- jak zachowuje się człowiek w obliczu śmierci?
- analogia tragedii Hioba i losów bohaterów opowiadania (trąd, utrata
  rodziny, samotność).
Jak porównać obie postawy bohaterów? Na pierwszy rzut oka Lebbreso
wydaje się symbolem siły i humanizmu. Godnie zniósł chorobę i śmierć
najbliższej osoby. Przyjął postawę heroiczną.  Natomiast nauczyciel, który
chciał się zabić, w obliczu śmierci zdradził sam siebie - był samotny nie
tylko wobec ludzi, lecz także wobec Boga. Nikt jednak nie ma prawa go
oskarżać, bo osamotnienie i cierpienie stają się piekłem człowieka.