|
|
Opracowanie: Andrzej Buś |
|
|
Początki drukarstwa Pierwszą książką, pierwszy przekaz myśli słowem pisanym, sięgają w swych dziejach III tysiąclecia p.n.e. Zanim doszło do obecnej formy książki (kodeks) w I stuleciu nowej ery, pisano (ręcznie oczywiście) na zwojach papirusu (Egipt, Grecja), kościach, deskach; odciskiwano znaki na glinianych tabliczkach (Babilonia), zaciągano węzły na rzemykach (Peru), wreszcie kreślono zapis na cielęcej, owczej bądź koziej skórze (stosownie wyprawionej)-czyli na pergaminie (Pergamon-Azja Mn.). Papier wynaleziony w 105r. n.e. w Chinach (Tsai-fun) dotarł do Polski dopiero w 1325r. Dokumenty, a i pierwsze druki uwieczniano tradycyjnie na pergaminie jeszcze w XV stuleciu. Podobnie jak papier, tak i druk "narodził się" w Chinach. Wpierw płyta kamienna, później drewniana-druk ksylograficzny (868r. n.e.). Tamże-wynalazek ruchomych trzcionek w XI w. (4-5tys. trzcionek na książkę Rozwój drukarstwa nastąpił w wyniku wynalazku, jakigo dokonał Jan Gensfleisch- Gutenberg z Moguncji w l. 1440-50 (ok. 550 lat) skonstruował on przyrząd do odlewania trzcionek oraz prasę do odbijania druków. Czcinki wykonywane są ze stopu zawierającego ołów, cynę i antymon. Pierwszym drukiem Gutenberga była wydana w 1455r. "Biblia". Ok. 1500r. działa już w Europie 1000 oficyn. Na ziemiach polskich pierwszą drukowaną pozycję stanowił odbity przez wędrownego drukarza Kacpra Straubego w 1474r. "Almanach cracoviense". Na książkę w języku ojczystym czekaliśmy do 1513r. ("Raj duszny"). Wcześniej - bo w 1475r. (520 lat) - pojawiły się w druku pierwsze polskie teksty modlitw. W gronie najwybitnijszych polskich drukarzy i wydawców w XVI stuleciu znależli się Krakowianie: Jan Haller, Hieronim Wiełor, Florian Ungler, Maciej Wierzbięła i księgarz Marek Szarffenberg. Oficyny powstają również w Wilnie, Poznaniu, a następnie w Warszawie. Przypomnijmy jeszcze, iż pierwsze czasopismo polskie , noszące tytuł "Merkuriusz Polski" pojawiło się w Krakowie w 1661r. Jako ciekawostkę podajemy, że ceny książek przed wiekami były ogromne: rękopis w VIIw. kosztował równowartość 120 ha, zaś "Biblię" Gutenberga wyceniano na 400 dukatów. Książki drukowane przed 1500r. noszą nazwę inkunabułó, a wydane przed 1800r.-starodruków. |