|
|
Opracowanie: Andrzej Buś |
|
Zbrojny Polityczny Ruch Oporu (stacjonowanie, akcje).
Org. Orła Białego (OOB) - 1939 - przywódą w rej. Wadowic - art. rzeźb. Wincenty Bałys z Tomic. Organizacje oparte o ruch ludowy: Ruch Oporu Chłopów (ROCH), Chłopska Straż ("Chłostra") 1940r. - powiatowa "trójka" ROCH-a - P. Garlacz, Wł. Bałys, P. Zemła. Gminne "trójki" w Brzeźnicy i Kleczy Dol. (1942). Komendantem "Chłostry" jest Stefan Turek (Marcyporęba), zaś Batalionów Chłopskich ("BCh") - Piotr Bałys (Zygodowice). Istnieje również Ludowa Straż Bezpieczeństwa (LSB) - Wł. Smagło - 120 akcji, "Ludowy Związek Kobiet" i "Zielony Krzyż" (Anna Janus - Zygodowice). W 1944r. w Zarzycach Wielkich wydawano gazetkę - "Tygodnik Ludowy", zaś w rejonie Budzowa działa grupa BCh "Groń" dowodzona przez Zygmunta Pieczarę (1943 - 1945). Tajne nauczanie Dla uzupełnienia wiedzy młodzieży w zakresie szkoły podstawowej i średniej Tajna Org. Nauczycielska (TON) organizowała kursy. W 1941r. - zapoczątkowano je w Wadowicach (dr J. Sołtysik), a w 1942r. w pow. krakowskim (tereny Gen. Gub) - mjr Wł. Wiśniewski - kier. szkoły w Tłuczaniu. W l.1943-45 prowadzono naukę w 16 wsiach. Znaczną rolę w pomocy dla ruchu oporu odegrali duchowni ks. ks. K. Kasprzyk, K. Tatara, St. Czartoryski (Maków), Szczepan Mrajca (Ryczów), ks. Wilk (Zembrzyce) i ks. B. Wyrobisz (Stryszów). Zbrodnie niemieckie
1939r. - spalenie 133 domów w Wysokiej k/Jordanowa za udział
ludności w obronie Ojczyzny (1/2.09.1939r.) Pomniki pamięci Budzów (cmentarz - mogiły), Chocznia (grób ofiar nalotu w 1939r.), Inwałd (żołnierze 1939r.), Izdebnik (j.w.), Juszczyn (obelisk na m-cu egzekucji 1944r.), Klecza (obelisk), Leńcze (tablica), Marcyporęba (groby z 1939r.), Osielec (mogiły partyzantów 1944r.), Przytkowice (m-ce egzekucji 1943r.), Ryczów (tablica ku czci boj. PPS), Skawce (akcja "Chełmu" - tabl. 1944r.), Skawinki (obelisk), Tłuczań (tabl. ku czci mjr. W. Wiśniewskiego), Lgota (obelisk ku czci ofiar pacyfikacji 1944r.), Wysoka k/Jordanowa (cmentarz poległych w 1939r.), Zembrzyce (obelisk), Zygodowice (obelisk lotników USA i tabl. upamiętniająca tajne nauczanie). Z wsią związany był opór przeciwko narzuconej władzy komunistów. Tutaj działali przywódcy antykomunistycznego podziemia w l. 1945-1954: Fr. Łuczak ("Wróbel" - Zawoja 1945-46), Miecz. Wądolny ("Mściciel" - 1929-47), Łękawica obok Makowa P., Miecz. Spuła ("Feluś" 1947-49 Spytkowice), Jan Sałapałek ("Orzeł" - Beskid Makowski 1945-1954). |