Wadowice.net.pl
FORUM (w wersji on-line) FIRMY (w wersji on-line) PAPIEŻ MAPA WADOWIC WIADOMOŚCI REGIONALNE (w wersji on-line)

Wstecz

Opracowanie: Andrzej Buś


Zbrojny Polityczny Ruch Oporu (stacjonowanie, akcje).

Org. Orła Białego (OOB) - 1939 - przywódą w rej. Wadowic - art. rzeźb. Wincenty Bałys z Tomic.
ZWZ - AK (1940-41) - działał do 1945r. - placówka "Bekas" (Izdebnik, Lanckorona), 12 pp. AK "Sęp" (Brzeźnica, Ryczów), "Szczerba" (Klecza D.), "Mirski" (Budzów), "Lep" (Izdebnik), batalion "Chełm" (Budzów, Sidzina), "Kurniawa" (Dąbrówka, Barwałd, Skawce), "Surowiec" (Budzów, Palcza), "Huta-Pogórze" (Grzechynia).
"Konfederacja Tatrzańska" (1941r.) - Sidzina, Bystra Podh., Jachówka.
"Stronnictwo Narodowe" - Białka, Grzechynia, Zawoja.

Organizacje oparte o ruch ludowy:

Ruch Oporu Chłopów (ROCH), Chłopska Straż ("Chłostra") 1940r. - powiatowa "trójka" ROCH-a - P. Garlacz, Wł. Bałys, P. Zemła. Gminne "trójki" w Brzeźnicy i Kleczy Dol. (1942). Komendantem "Chłostry" jest Stefan Turek (Marcyporęba), zaś Batalionów Chłopskich ("BCh") - Piotr Bałys (Zygodowice). Istnieje również Ludowa Straż Bezpieczeństwa (LSB) - Wł. Smagło - 120 akcji, "Ludowy Związek Kobiet" i "Zielony Krzyż" (Anna Janus - Zygodowice). W 1944r. w Zarzycach Wielkich wydawano gazetkę - "Tygodnik Ludowy", zaś w rejonie Budzowa działa grupa BCh "Groń" dowodzona przez Zygmunta Pieczarę (1943 - 1945).

Tajne nauczanie

Dla uzupełnienia wiedzy młodzieży w zakresie szkoły podstawowej i średniej Tajna Org. Nauczycielska (TON) organizowała kursy. W 1941r. - zapoczątkowano je w Wadowicach (dr J. Sołtysik), a w 1942r. w pow. krakowskim (tereny Gen. Gub) - mjr Wł. Wiśniewski - kier. szkoły w Tłuczaniu. W l.1943-45 prowadzono naukę w 16 wsiach. Znaczną rolę w pomocy dla ruchu oporu odegrali duchowni ks. ks. K. Kasprzyk, K. Tatara, St. Czartoryski (Maków), Szczepan Mrajca (Ryczów), ks. Wilk (Zembrzyce) i ks. B. Wyrobisz (Stryszów).

Zbrodnie niemieckie

1939r. - spalenie 133 domów w Wysokiej k/Jordanowa za udział ludności w obronie Ojczyzny (1/2.09.1939r.)
1943r. - egzekucja 7-miu mieszk. Zagórnika
1943r. - zamordowanie chłopców 19-letnich w Sidzinie
3-4.04.1944r. - pacyfikacja osiedla Zagórze (Maków P.) - 27 ofiar
1944r. - zabójstwo rodz. Krupów (Budzów - 2 osoby)
4.07.1944r. - egzekucja 3 osób w Juszczynie
1944r. - egzekucja rodz. Szczurów (6 osób - Witanowice)
29.10.1944r. - pacyfikacja przys. Podlas we Lgocie (8 osób)
XII.1944r. - egzekucja w Jaroszowicach i Krzeszowie (6 osób)
I. 1945r. - pacyfikacja Sidziny (7 osób, pożar 22 gospodarstw).
W wyniku represji straciło życie ponad 70 mieszk. wsi.

Pomniki pamięci

Budzów (cmentarz - mogiły), Chocznia (grób ofiar nalotu w 1939r.), Inwałd (żołnierze 1939r.), Izdebnik (j.w.), Juszczyn (obelisk na m-cu egzekucji 1944r.), Klecza (obelisk), Leńcze (tablica), Marcyporęba (groby z 1939r.), Osielec (mogiły partyzantów 1944r.), Przytkowice (m-ce egzekucji 1943r.), Ryczów (tablica ku czci boj. PPS), Skawce (akcja "Chełmu" - tabl. 1944r.), Skawinki (obelisk), Tłuczań (tabl. ku czci mjr. W. Wiśniewskiego), Lgota (obelisk ku czci ofiar pacyfikacji 1944r.), Wysoka k/Jordanowa (cmentarz poległych w 1939r.), Zembrzyce (obelisk), Zygodowice (obelisk lotników USA i tabl. upamiętniająca tajne nauczanie).

Z wsią związany był opór przeciwko narzuconej władzy komunistów. Tutaj działali przywódcy antykomunistycznego podziemia w l. 1945-1954: Fr. Łuczak ("Wróbel" - Zawoja 1945-46), Miecz. Wądolny ("Mściciel" - 1929-47), Łękawica obok Makowa P., Miecz. Spuła ("Feluś" 1947-49 Spytkowice), Jan Sałapałek ("Orzeł" - Beskid Makowski 1945-1954).

wstecz...