Poezja "czasów niepoetyckich".
17 wrzesień 2000
Poezja wykazuje
zróżnicowanie tematyczne na wiersze programowe, społeczne,
refleksyjne, miłosne i pejzaże. Twórcami byli Adam Asnyk,
Maria Konopnicka, Felicjan Faleński. A. Asnyk w wierszu "Daremne
żale, próżny trud..." twierdzi, że upadły wartości
romantyczne. Czas zerwać z przeszłością - "Trzeba z żywymi
naprzód iść" - poszukiwać nowe ideały. "Próżny
żal" romantyków, gdyż myśli pozytywistycznej nic nie
jest w stanie stłumić.
Utwór "Do młodych" jest apelem do pozytywistów. Nawołuje
do poszukiwań twórczych, które dadzą odbiorcy możliwość
szerszego patrzenia na świat. Pomimo, że każda epoka posiada własne
cele, nie należy deptać "przeszłości ołtarzy".
Pozytywista winien przejąć część dorobku poprzedników,
dobudować własne idee i przekazać potomnym. Asnyk podkreśla
znaczenie tradycji. Wiersz jest odpowiednikiem "Ody do młodości".
Sonety "Nad głębiami" mówią, że cechą rzeczywistości
jest przemijanie. Ze sławy, miłości i czynów człowieka
korzystać będą jego następcy. Jeżeli u Polaków nie wygaśnie
idea wolności, jeżeli nie zapadną w letarg; nie popełnią
"samobójstwa ducha", to Polska odrodzi się w
doskonalszym kształcie - "przystrojona w królewski diadem".
Sonety zawierają koncepcję ewolucji wywoływanej postępem i
samodoskonaleniem ludzkości. "Karmelkowy wiersz"
krytykuje szaleńczą, przesadną, romantyczną miłość. "Ulewa"
ukazuje pejzaż tatrzański. Tworzy on nastrój nostalgii; szary,
mroczny, przygnębiający. Nastrój jest metaforą "epoki
pozbawionej marzeń". Utwór ukazuje pesymizm i samotność
podmiotu lirycznego. Wiersz "Limba" tworzy portret
romantyka-epigona - przyrównuje go do wspaniałego drzewa.
Opuszcza ono koronę nad "ciemnymi głębiami", nad
"spienionymi wodami". Idealista nie chce zatracić własnego
spojrzenia na świat. Woli przepaść w zapomnienie niż dołączyć
do pozytywistów. Wiersze pejzażowe wykazują dążenie do połączenia
postępu z tradycją. Poeta posługuje się w utworach bogatą
metaforyką i symboliką.
M. Konopnicka w utworze "Wolny najmita" porusza problem
chłopa pouwłaszczeniowego. Autorka ukazuje, iż ustawa
podatkowa nie przewidziała klęsk nieurodzaju. Chłop nie miał
z czego opłacić należności, więc porzucał dom, stawał się
"wolny". Słowo wolny pierwotnie oznacza jedną z najwyższych
wartości. Tu zmienia znaczenie w zestawieniu z sytuacją najmity
- staje się ironią. Losem chłopa nie interesował się dawny właściciel,
gdyż wygasły powinności pańszczyźniane. Poetka "współodczuwa"
z bohaterem. Ukazuje świat przeniknięty świadomością krzywdy.
Wiersz "A jak poszedł król na wojnę..." mówi o nierówności
społecznej. Ofiarami wojny są ubodzy, prości ludzie. Nie
doceniany jest ich wkład w zwycięstwo; umierają w zapomnieniu.
Władcy natomiast nie odnoszą szkód na zdrowiu; są
pompatycznie witani przez lud. Utwór opiera się na paraleli-kontraście.
"Rota" stanowi utwór patriotyczny; jest wyrazem buntu
przeciw germanizacji. Muzykę skomponował F. Nowowiejski. W
wierszu "Contra spem spero" (wbrew nadziei) Konopnicka,
podobnie jak romantycy, uważa, iż dążenie do niepodległości
nie powinno odbywać się na drodze ugodowej. Istnieją tu
kontrasty między pozytywistyczną wiedzą a wiarą, między teraźniejszością
"wystygłych duchów" a przyszłością "wskrzeszenia".
Utwór stanowi zapowiedź nurtu neoromantycznego. Wiersze cechuje
melodyjność. Poetka używa różnorodnych środków
stylistycznych: anafory, powtórzenia, przerzutnie, stylizację
gwarową.
Copyrights (c) Sciaga4U -- All rights reserved