Antyk - kultura starożytnej Grecji i Rzymu
17 luty 2001
1 Starożytność- określenie pierwszej epoki w kulturze św.
Określenie stosowane zamiennie z antykiem
2 Czas trwania antyk datowany jest na 9-8 wpne ,epoka trwała do upadku ces. Rzymskiego
(476 )
3 charakterystyka antyku
kultura i literatura grecka kojarzy nam się głównie z atenami właśnie tan w 5 i 4
wpne nastąpił rozkwit filozofii, i niezwykłą harmonię osiągnęła rzeźb
,architektura powstały największe dokonania dramatu i teatru ,zrealizował siepóżniej
niedościgniony ustrój społeczny - demokracja ateńska .Grecja nie stanowiła nigdy
jednolitego organizmu państwowego obok siebie współistniały panstwa-miasta rozsiane po
całym półwyspie Peloponeskim u wybrzeża Azji mniejszej i na wyspach morza egejskiego .
Sztuka grecka jest pełna harmonii , piękna ,spokoju oraz słońca .główne budowle
architektury Grecji : zespół budowli na akropolu w atenach , Panteon ( świątynia
bogów ) , świątynia Nike , Eechtejon , Propyleje ,Panteon (świątynia ateny ), teatr
Dionizosa w atenach .
4 Rzeżba Fidiasz ::posąg Ateny ,Zeusa ; Neron :dyskobol ; poliklet :doryforos ;Lizyp
:posągi Nike, Wenus
5Malarstwo
Polignot - wprowadził techkię czterech barw , kompozycja o tematyce historycznej i
mitologicznej . Apelles - mistrz koloryki i perspektywy
6 FILOZOFIA
SOKRATES -żył latach 469 -399 pne ,pochodził bogatej rodziny mieszczańskiej zajmował
się filozofia matematyką , był politykiem moralistą , ośrodkiem jego zainteresowań
był człowiek i zagadnienia moralne ,uważał ,że należy uświadamiać człowiekowi
dobro ,specyficzna postać brzydkiego dziwaka , żyjącego w niedostatku nauczającego na
ulicach ; w podartym odzieniu ze świta uczniów wokół siebie kojarzy się z nieznośną
żoną ksantypą i haniebnym procesem ,w którym oskarżono jego o demoralizację
młodzieży ; skazano go na śmierć przez wypicie trucizny ; Sokrates wystąpił z
płomienną mową , odrzucił pomoc przyjaciół i wypił cykutę ; do historii przeszły
nie tylko nauki spisane przez uczniów ,lecz metody dyskusji :elenktyczna i majestatyczna
.Nauki Sokratesa - filozofię przed 5 wiekiem nazywa się okresem przed Sokratejskim Jedno
wiem że nic nie wiem - to sformułowanie wyraża istotę tzw. niewiedzy Sokratejskiej ,
która jest właściwie gotowością do poszukiwań prawdy , między innymi cnoty
wspólnego dobra ,wiedzy której można się nauczyć Jak poznać sam siebie - tak
nakazuje filozof , którego wyrocznia delficka nazwała najmądrzejszym człowiekiem
Grecji ; wystąpił przeciw sofistom , którzy twierdzili ,że prawda dobroć i
sprawiedliwość są względne . Ironia sokratyczna.
PLATON- żył w latach 427-347 pne ; arystokrata zdobył staranne wykształcenie ; żył w
czasie rozkwitu Aten uczeń Sokratesa ; autor rozprawy obrona Sokratesa ,Państwo , Uczta
. Nauki ; twórca pierwszego systemu filozofii idealistycznej . Koncepcja idei i cieni
zakłada , iż istnieje świat idei , chociaż nie jest nam bezpośrednio dany .My
postrzegamy tylko cienie odbicie idei : są nimi przedmioty materialne i doznania
psychiczne . świat idei jest jednak bardziej realny co postrzegamy bezpośrednio . Idee
są światem doskonałym a naczelną wartością jest trój jednia : dobro-piekno-prawda .
Głosi koncepcję idealnego państwa , podzielonego na 3 odrębne klasy ,posiadające
różne wykształcenie , zadania i obowiązki . Pierwsza grupa -najwyższa posiada duszę
rozumną ; druga -wojsko, posiada duszę popędliwą ; trzecia - ludzie pracy ,posiadają
duszę pożądliwą . Bronił porządku społecznego opartego na niewolnictwie . Wg Jego
filozofii ś wiat poznajemy rozumowo , a nie zmysłowo . Celem życia jest zdobywanie
szczęścia upodabnianie się do idei dobra. jaskinia Platona.
EPIKUR - żył w latach 341-270 pne ; przedstawiciel starożytnego materializmu ;
założył filozoficzna szkołę epikurejczyków zajmował się głównie etyką ; jego
szkoła mieszcząca się w Atenach zwana była ogrodem Epikura
EPIKUREIZM -etapem wstępnym był hedonizm ; epikurejczycy łączyli przyjemności duchowe
z fizycznymi; życie to podstawowy warunek szczęścia ; we wszystkim należy zachować
umiar ; należy łączyć szczęście jednostki ze szczęściem ogółu ;szczęście nie
jest zależne od losu , ale człowiek może je świadomie wytworzyć ;ostatecznym celem
ludzkiego życia jest zdobycie pełnego ,radosnego spokoju opartego na poznaniu natury i
zgodnego z nią życiem ; człowieka uszczęśliwia to co jest zgodne z naturą ;
epikurejczycy radzili aby żyć pełnią życia ale z umiarem .Canta rej -(wszystko
płynie )-oznacza to że nigdy nie wejdziesz do tej samej wody , czyli nie przeżyjesz
drugi raz tego samego ;carpe diem (chwytaj dzień) -oznacza to że należy umiejętnie
korzystać z każdej chwili życia .Jedynym dobrem jest przyjemność i brak bólu .
Życie wśród przyjaciół zgodnie z prawami natury z dala od wojen polityki bez lęku
przed śmiercią - oto życie szczęśliwe .Należy korzystać z radości bo życie jest
jedno . śmierć niesie kres ciała i duszy . Nieznaczny to że trzeba zaspokajać
wszelkie pragnienia - umiar i rozum są wyznacznikiem postępowania
STOICYZM-rwórcą był Zenon Kition ;stoicy przyjmowali świat jako organ; uważali że
świat jest cielesny ,bez bogów , człowiek to dziecko wszechświata ,duch występuje w
człowieku w postaci duszy i rozumu ; stoicyzm głosił pochwałę świata jego elementów
; kosmopolityzm -idea równości wszystkich ludzi ;człowiek podporządkowany jest
ogólnym zasadom świata ;świat to jedna ojczyzna , należy unikać cierpienia ,nie ma
miejsca na współczucie ,aby być szczęśliwym trzeba być niezależnym na
nieszczęścia ,poddać się żyć zgodnie z naturą .Stoik-to mędrzec ,filozof
odznaczający się zrównoważoną postawą ,nie lęka się przeciwności losu ,potrafi
opanować swoje namiętności ,kieruje się rozumem gdyż życie emocjonalne prowadzi do
zła .Postawa stoicka -spokojna zrównoważona rozsądna ,często postawa bierna
połączona z apatią .Stoicyzm zyskał popularność w czasach cesarstwa Rzymskiego
-kontynuację jego koncepcji podjęli :Epikur, Marek Aureliusz ,który głosił , że to
nastawienie człowieka do rzeczywistości decyduje o szczęśliwym życiu . sam popełnił
samobójstwo jako wyjście z sytuacji ,gdy trudy życia były już nie do zniesienia .
ARYSTOTELES -żył w384-322pne ,syn lekarza , przez 20 lat był uczniem Platona
,nauczyciel Aleksandra Wielkiego ,w Atenach założył własną szkołę , w okresie
średniowiecza jego filozofia była dla wszystkich niepodważalnym autorytetem . Dzieło
jego -Poetyka stało się wyznacznikiem norm dla artystów wielu pokoleń ,określił
klasyczne reguły tworzenia literatury , ustalił kategorie takie jak : Katharsis -
oczyszczenie , funkcja przypisywana tragedii . Widz śledzący zdarzania na scenie miał
doznać swoistego oczyszczenia poprzez przeżycie litości trwogi . Mimesis oznacza na
naśladowanie natury w dziele sztuki niejednoznaczna z jej wiernym kopiowaniem . Decorum
przedstawienie odpowiedniego , należytego wyglądu ,przyzwoitość przystojność
,wygląd pozorny. AR. -autorom tragedii zalecał na przestrzeganiu zasady jedności
miejsca i czasu . Odrzucał platońską teorię idei ; za podstawowe pierwiastki uważał
bierną materię i czynna formę , człowieka określał jako istotę społeczną
posiadającą duszę , poznającą świat rozumowo i zmysłowo , społeczeństwo
podzielone na klasy : właścicieli (cnotliwi )i niewolnicy (ulegli) ,wyróżnia dwa typy
sztuki : stosowana formalna , główne pojęcie etyki to dobro . | Cynicy grecka szkoła
filozoficzna ,głosząca w etyce ideały cnoty jako życia zgodnego naturą , ideał-
mędrzec kierujący się tylko rozumem , nie uznający żadnych ogólnie obowiązujących
wartości , norm ,praw . Cynicy ograniczają swoje potrzeby do minimum , życie psa to
życie zgodne z naturą .
Sceptycyzm-stanowisko odrzucające możliwość uzyskania wiedzy pewnej i uzasadnionej ,
wywodzili się ze szkoły filozoficznej Pyrrona i Elidy.
7 Teatr w starożytnej Grecji
Pierwowzór teatru : Amfiteatr- widownia,: Orchestra - miejsce na którym chór wykonywał
swe tańce i śpiewy;
Parodos -miejsce po prawej i lewej stronie amfiteatru i sceny , wejście na scenę ;Teatr
on widowni; Proscenium- przednia część sceny :Skane -kryta budowla do zmiany strojów ;
Rampe- rząd lamp oświetlających scenę ; Ekkylema - wytocznia ,platforma , urządzenie
wysuwane ;Maska -niezbędny element w dawnym teatrze ;Oknos -wysoki wystrój głowy
;Koturn -wysokie obcasy ;Koryfeusz -przewodnik chóru .
Dionizje wielkie i małe -to święto na cześć Dionizosa -boga wina i płodnej natury
.Dionizje Małe -wiejskie oraz Dionizje Wielkie -charakter wesołej ludowej zabawy .
Przebieg Dionizji : trwały sześć dni ;każdy dzień wypełniony był innymi zajęciami
. Dzień 1- modlitwy ,obrzędy związane z bogiem Dionizosem .2 -prezentacja chórów , 3-
wystawiano komedie polityczne ,4,5,6- trzech autorów prezentowało swój dorobek
literacki .
Dionizje wielkie dały początek tragedii , Dionizje małe - tragedii . Grecy dokonali
podziału na tragedie i komedię
8 budowa i cechy tragedii antycznej
TRAGEDIA-przedstawia konflikt jednostki wybitnej dążącej do wzniosłego celu
,walczącej z przeciwnościami
Klęska bohatera budzi tragedię .Budowa tragedii- Prolog -zawiązanie akcji ,wejście
aktorów ;Parodos - wejście chóru ,pierwsza pieśń ;Epejsojdon występy aktorów ;
Komentarz chóru ;Epilog -ostatnie wystąpienie aktora , zakończenie akcji ;Exodus
ostatnia pieśń i wejście chóru .Za pierwszego dramaturga uważa się Tespisa on
wprowadził pierwszy dialog pomiędzy przewodnikiem chóru a chórem .Obowiązywała
zasada :miejsca ,czasu, akcji. Na scenie mogło występować najwyżej trzech aktorów .
Do stałych rekwizytów należały :maska , kostium ,buty .Role kobiece grali mężczyźni
.Stale obecny na scenie chór komentował rozgrywające się zdarzenia .Chór składał
się ze starców tebańskich lub panien .Poseł był łšcznikiem między scena a światem
zewnętrznym , los człowieka , bohatera utworu zależał zawsze od bogów
Copyrights (c) Sciaga4U -- All rights reserved