Renesans - koncepcja życia w świetle poznanych utworów
Renesans przesiąknięta humanizmem i antropocentryzmem epoka tak wyraźnie odróżnia
się od panującego jeszcze dwieście lat temu w Europie średniowiecza. Począwszy od XV
w następuje odradzanie się kultury starożytnej. Nowe podejście do Boga, świata , celu
życia a także do spraw materialnych jest widoczne na każdym kroku . Człowiek staje
się bardziej twórczy i samodzielny. Żyje dostatnio , a więc ma więcej czasu na
tworzenie własnej filozofii . Następuje skupienie uwagi na sprawach doczesnych:
gospodarczych społecznych i cywilizacyjnych przez co osłabienie teocentryzmu staje się
coraz bardziej zauważalne. Nikt już nie stara się umartwiać od urodzenia do śmierci i
żyć w stałej bojaźni przed stwórcą. Koncepcja życia zmieniła się znacznie w wielu
dziedzinach.
Antropocentryzm i humanizm z przyświecającym mu mottem Terencjusza "Jestem
człowiekiem i nic co ludzkie nie jest mi obce" uwidacznia się w twórczości wielu
ówczesnych autorów . Jan Kochanowski we fraszce "Do gór i lasów " lansuje
siebie na wzorowego humanistę .Opisuje on mnogość zagranicznych podróży , które odbył
:
" Jażem Francuzy, ja Niemcy , ja włochy
Jażem nawiedził Sybilijne lochy "
dzięki nim poznał wiele tajemnic świata . Nadmierne chwalenie się erudycją było
praktyką powszechną w owych czasach. Każdy renesansowy człowiek powinien być
wszechstronny i wiedzieć jak najwięcej o otaczającej go naturze. Mikołaj Rej w
"Żywocie człowieka poczciwego" także popiera postawę ciągłego poszerzania
swoich horyzontów i uważa że, nie należy marnować czasu na sprawy błahe.
Kochanowski w pieśni XII przedstawia człowieka , który powinien żyć w harmonii z
naturą uprawiać pole z , którego będzie mógł wyżywić siebie , rodzinę ,
zwierzęta i służbę .
W treści tego utworu można zauważyć olbrzymi optymizm renesansowego człowieka . W
pieśni tej pokazał on wieś jako istną sielankę , krainę szczęścia i spokoju
widzianą przez patrzącego z boku szlachcica , a zapomniał o jej licznych wadach.
Mikołaj Rej w "Żywocie człowieka poczciwego" zauważa sielankowość wsi . Mówi
on , że rok dzieli się na cztery pory i od nich zależą wykonywane w gospodarstwie
czynności ; sprawiają one że człowiek czuje silniejszy związek z naturą.
Szymon Szymonowic mimo, że jest renesansowym twórcą w sielance "Żeńcy "
opisuje wieś realistycznie bez żadnych upiększeń. Zajmuje się on konfliktami
społecznymi tej epoki. Przedstawia chłopa uciskanego przez swojego pana.
W renesansie ważna jest dla człowieka także sława.
Nikt nie stara się średniowieczną praktyką ukryć pochodzenia dzieła,
Wręcz przeciwnie rozgłos i dążenie do sławy jest naturalne. Musi ona jednak być
"dobra".
Człowiek w renesansie interesuje się także sprawami politycznymi kraju. Piotr Skarga w
"Kazaniach sejmowych " przedstawia sześć wad obywateli Rzeczpospolitej, które
przyczyniają się do upadku państwa. Jest on zwolennikiem silnej władzy królewskiej i
kościoła . Jan Kochanowski w "Odprawie posłów greckich " także opisuje a
liczne problemy występujące w państwie . Proponuje gotowe rozwiązania zauważonych
przez siebie wad ustroju . W pieśni V także pokazuje swoje zainteresowanie aktualnymi
sprawami . Apeluje do swoich rodaków o walkę z najeźdźcą a nie bierne siedzenie w
opływających w dostatek dworkach.
"Skujmy talerze na talery skujmy
A żołnierzowi pieniądze gotujmy!"
Andrzej Frycz Modrzewski przemawia za istotnymi reformami . Przedstawia on pięć ksiąg ,
które mają być propozycją nowych praw dla ówczesnej Polski.
Człowiek renesansowy stara wykształcić sobie własną filozofie życia. Ma ona go
prowadzić w trudnych chwilach a także dawać rozwiązanie zwykłych problemów. Jan
Kochanowski w wielu swoich utworach nawiązuje do tej części życia. We fraszce "Na
lipę" uwidacznia się epikurejska część filozofii autora
" A ja swym cichym szeptem umiem sprawić umiem snadnie
Że człowiekowi łacno słodki sen przypadnie"
W innej "Na dom w Czarnolesie " autor przedstawia swój pogląd przewodni -
minimalizm życiowy:
" Inszy niech pałace marmorowe mają
i szczerym złotogłowiem ściany obijają"
Zauważalny staje się tutaj wpływ epikureizmu i eudajmonizmu poszukuje w życiu radości
a nie cierpień . Pragnął aby w jego domu gościł spokój, zdrowie , ludzka
życzliwość i znośne obyczaje.
Popiera zasadę carpe diem - dynamiczność życia przynosi człowiekowi wiele szczęścia
.
Obracanie się w kręgach towarzyskich także przysparza człowiekowi radości. Jan
Kochanowski we fraszce "O doktorze Hiszpanie " przedstawia hulaszczy tryb życia
polskiej szlachty i sposób widzenia tego przez cudzoziemców :
"Szedłem spać trzeźwy ,a wstanę pijany"
Renesansowy człowiek oprócz przyziemnych spraw i problemów ma także szeroko
rozwiniętą sferę duchową . Duży wpływ na poglądy mają liczne hasła
reformatorskie, które przyczyniają się do nowego spojrzenia na religijność. Nie jest
to już średniowieczny fanatyzm ale nowe potraktowanie Boga bardziej jako partnera niż
wszechmocnego Pana wszechświata. Jan Kochanowski w hymnie "Czego chcesz od nas panie
za twe hojne dary ." pokazuje Boga , który stworzył świat doskonale. Przedstawia
piękno natury a także artyzm każdego najmniejszego dzieła . Autor zastanawia się co
człowiek może podarować swojemu stwórcy jeżeli całe bogactwa na ziemi są boskie.
Także ocena duchowieństwa staje się bardziej krytyczna.
Jan Kochanowski we fraszkach "O kapelanie" i "O kaznodziei" potępia
księży za nadużywanie alkoholu niemoralne życie, nadużycia a także rozbieżność
miedzy głoszoną nauką a czynami.
Widzimy duże podobieństwo epoki renesansu z tą , w której dzisiaj żyjemy. Człowiek
XX w. przestał patrzeć z bojaźnią na Boga i kościół. Powszechne jest
zainteresowanie się sprawami politycznymi państwa.
Dążenie za sławą jest także odczuwalne . Niestety w XX w zaciera się rozróżnienie
na dobrą i złą sławę , a pojawia się dążenie do rozgłosu za wszelką cenę .
Podejście do natury jest jednak zupełnie inne . Grabieżcza eksploatacja wszelkich
bogactw przyrody jest zauważalna na każdym kroku. Człowiek końca XX w zaczyna się
powoli opamiętywać jednak czy zdąży zanim harmonia przyrody, którą tak cenili ludzie
renesansu , będzie nie do odzyskania.
Utworzono w dniu: 27 grudzień 2000
Copyrights (c) Sciaga4U - All rights reserved