Charakterystyka bohatera tragicznego
Tragedia - jeden z podstawowych gatunków dramatu obejmujący utwory, w których
ośrodkiem i siłą napędową akcji jest konflikt dążeń bohatera z nie dającymi się
przezwyciężyć przeciwnościami, zakończony jego klęską, katastrofą. Konflikt u
bohaterów tragicznych opiera się na przeciwstawienie równowartościowych racji i stawia
bohatera - z reguły jednostkę nieprzeciętną, obdarzoną silną i świadomą wolą - w
sytuacji, w której każdy wybór zwraca się nieuchronnie przeciwko niemu. Akcja takiego
utworu, zazwyczaj pochodzenia mitycznego, demonstruje nieprzezwyciężalne przeciwieństwo
dążeń bohatera i przeznaczenia (ŕ fatum), które niweczy jego zamysły i usiłowania,
prowadząc go nieuchronnie do zguby. W kolejach losu i w ostatecznym upadku bohatera
tragicznego zawarte są według klasycznej teorii znamiona wielkości moralnej,
uwydatniające wartości reprezentowanej przez niego idei i wzbudzające w widzu
oczyszczające doznania estetyczno emocjonalne (ŕ katharsis).
Ogólnie rzecz biorąc jest to kategoria estetyczna oznaczająca nierozwiązalny konflikt
pomiędzy dążeniami danej jednostki a siłami estetycznymi, bądź między różnymi
dążeniami i skłonnościami tej samej jednostki. Wiadomo oczywiście, że konflikt ten
kończy się nieuchronną porażką. Tragizm bohatera ujawnia się najpełniej wtedy, gdy
obie antagonistyczne strony konfliktu mają ważkie racje, znajdujące równie silne
uzasadnienie, np. w porządku kosmicznym, prawach natury, historii lub życia
społecznego, bądź też w reprezentowanych przez nie systemach wartości, z których
jeden z konieczności musi zostać przekreślony. Szczególnie jaskrawym wyrazem tragizmu
jest sytuacja, w której musi się dokonać wyboru między równie złymi możliwościami,
przy czym jakikolwiek wybór, każda decyzja determinuje nieuchronne zanegowanie pewnych
uznawanych wartości (dla zachowania wartości innego rodzaju), rozwiązanie zaś
kompromisowe nie istnieje.
Do tradycji antycznej nawiązywały także tragedie renesansowe (np. Odprawa posłów
greckich - J. Kochanowskiego) oraz francuska tragedia klasycystyczna XVII wieku. Podnosiła
ona antyczne zasady gatunku do rzędu norm estetycznych jakimi były tzw. trzy jedności,
a podstawowym warunkiem konfliktu tragicznego uczyniła status społeczny postaci, którymi
mogli być władcy, królowie i wielcy bohaterowie otoczeni legendarną sławą. Tragedia
klasycystyczna zastąpiła metafizyczną motywację tragedii antycznej rozbudowaną
motywacją psychologiczną: wprowadziła dociekliwą analizę ludzkich przeżyć,
zwłaszcza konfliktów namiętności i nakazów moralnych czyniąc z nich siłę
napędową akcji i ośrodek tragicznego konfliktu.
Utworzono w dniu: 13 listopad 2000
Copyrights (c) Sciaga4U - All
rights reserved