Symbolizm w literaturze Młodej Polski
Symbol "rozdarta sosna" łączy się z głównym
bohaterem powieści "Ludzie bezdomni" Stefana Żeromskiego. Tomasz Judym wyrzeka
się osobistego szczęścia, nie decyduje się na małżeństwo z Joasią Podborską. Rani
ją, odtrącając miłość i plany na stworzenie rodziny.
Bohater pochodzi z ubogiej, robotniczej rodziny. Po zdobyciu zawodu lekarza jego celem
staje się walka o ulepszenie rzeczywistości - pomoc bezdomnym z warszawskich ulic,
ubogim chłopom z Cisów i pracującym w nieludzkich warunkach robotnikom z Zagłębia.
Judym ape-luje do innych o wrażliwość społeczną. Wygłasza referat u doktora
Czernisza o zrzeczeniu się honorariów za leczenie biedaków - traci aprobatę własnego
środowiska. Stawia światu wyma-gania maksymalne, ale realne. Judym zorganizował przy
zakładzie uzdrowiskowym mały szpital dla ludności Cisów. Opracował projekt osuszania
bagien, pogarszających warunki zdrowotne. Spotkał się jednak z oportunizmem zarządcy,
Krzywosąda. Światem, w którym porusza się Judym rządzi zasada zysku. Postawa buntu,
"szewska pasja" prowadzi do samot-nej walki z otoczeniem, bezdomności fizycznej
i duchowej. Judym zamieszkuje w przygod-nych lub służbowych mieszkaniach. Bezdomnymi są
również: brat Tomasza, Wiktor - dzia-łacz robotniczy, w obawie przed represjami
tułający się wraz z rodziną po Europie, Korzecki - inżynier, świadek krzywdy i
nędzy górników Zagłebia, Joanna - nauczycielka wędrująca po domach swoich wychowanków.
Ujawnia się dramat szlachetnych jednostek, które w oczach społeczeństwa są maniakami.
Postać Judyma przypomina bohatera romantycznego. Podobnie jak Kordian szuka drogi
życiowej i walczy samotnie, jest wrażliwy na krzywdę jak Konrad Wallenrod i bierze
odpowiedzialność za losy innych wzorem Konrada z III cz. "Dziadów". Awans społeczny
rodzi konflikt, gdyż z jednej strony Judym zrzeka się związku z warstwą robotniczą, z
drugiej zaś chce pomagać ludziom tego stanu. Decyduje się na rozstanie z uko-chaną,
aby odpowiedzialność za bliskich nie wiązała mu rąk w walce ze złem. Po spotkaniu z
Joasią przeżywa rozterkę wyboru między "urodą życia" a altruizmem. Zostaje
sam jak rozdarta przez huragan sosna. Symbol jest jednocześnie psychizacją krajobrazu.
"Złoty róg", który otrzymał Gospodarz od Wernyhory, jest symbolem myśli
kierującej naro-dem. Ma zachęcić do walki o niepodległość. "Na jego rycerny
głos spotężni się Duch, podej-mie Los". Gospodarz, który miał być przywódcą,
przekazał róg Jaśkowi. Ten zgubił go na-chylając się nad "czapką z piór".
Ona zaś symbolizuje tradycję i poczucie własności. Próżność doprowadziła do
zaprzepaszczenia idei narodowej. Motywem chciwości staje też zamknięta w skrzyni przez
Gospodynię "złota podkowa" - symbol szczęścia w walce.
Chochoł pojawia się również w finale "Wesela", gdy gromada chłopów i
inteligencji oczekuje dźwięku złotego rogu. Chochoł przyśpiewuje zgromadzonym do
monotonnego tańca - "Miałeś chamie złoty róg, miałeś chamie czapkę z piór:
czapkę wicher niesie, róg huka po lesie, ostał ci się ino sznur." Zgromadzeni
pogrążeni w letargu dreptają w kółko. "Chocholi taniec" jest symbolem
marazmu; bezsilności i apatii po przegranych powstaniach narodowych. Stanowi on motyw
negatywny i pesymistyczny. Nadzieją dla Polaków jest róża, która ożyje po zrzuceniu
słomy chochoła.
Utworzono w dniu: 26 grudzień 2000
Copyrights (c) Sciaga4U - All rights reserved