03 wrzesień 2000
Mówiąc o kulturze antycznej, bardzo często mamy na myśli
kulturę starożytnej Grecji i starożytnego Rzymu.
W rozwoju kultury greckiej możemy wyróżnić 4 okresy:
Okres archaiczny (do pocz. V w. p.n.e.). Zawiązki stanowiły pieśni
robocze, religijne i bohaterskie. Następnie z nich zaczęła się
rozwijać poezja epicka, której szczytem była twórczość
Homera i Hezjoda. W VIIw. p.n.e. zaczęła pojawiać się poezja
liryczna: elegia wojenna (Tyrtajos, Solon), refleksyjno
moralizatorska i patriotyczna (Archiloch, Teognis), erotyczna (Mimnermos),
liryka eolska (Alkajos, Safona, Anakreont), poezja chóralna (Symonides)
oraz jamb (Archiloch). Z VI w. p.n.e. pochodzi bajka (Ezop), a z
drugiej poł. - zawiązek dramatu. Rozwijać się zaczęła
historiografia (Hekotajos) oraz filozofia, której jońska szkoła
dała początek literackiej prozie.
Okres klasyczny attycki (V i IV w. p.n.e.). Nastąpił rozwój
tragedii (Ajschylos, Sofokles, Eurypides), komedii (Arystofanes).
Rozwijała się również sztuka wymowy (Demostenes),
historiografia (Tutlidydes). W dziedzinie filozofii działali
sofiści, Sokrates, Platon, Arystoteles, cynicy, cyreniacy, w
naukach przyrodniczych - Arystoteles, matematycznych - Eudoksos,
medycynie - Hipokrates.
Okres hellenistyczny (330r. p.n.e. - 30r. p.n.e.) zwany
aleksandryjskim. Cechą charakterystyczną dla tego okresu był
rozwój nauk . Uprawiana w drobnych formach literatura obejmowała:
poezję liryczną (Kallimach), elegię miłosną, ajtilogiczną (wyjaśniającą
powstawanie zwyczajów i kultów), idyllę (Teokryt), epigram
erotyczny, biesiadny, refleksyjny, satyryczny, itp. Poezję epicką
reprezentował epylion o treści mitycznej, epos dydaktyczny i
historyczny oraz dramat. Historiaografia pod wpływem retoryki
otrzymała charakter raczej powieści niż pracy naukowej.
Filozofię reprezentowały szkoły: stoicka, epikurejska,
sceptyczna i Akademia Platońska.
Okres rzymski (od 30 r. p.n.e. do 529r. n.e.), w którym Grecja
zeszła do roli prowincji rzymskiej. W poezji wyróżniał się
epigram, epos i epylion, w prozie zaś głównie historiografia o
tematyce rzymskiej (Appian, Kasjusz) i biografia historyczna (Plutarch).
Powstał i rozwinął się romans : przygodowy i pasterski.
Pojawiły się dzieła geograficzne (Klaudiusza i Ptolemeusza). Główne
prądy filozoficzne reprezentowali: Epiktet (hedonizm) i Plotyn (neoplatonizm).
Zaczęła się rozwijać literatura chrześcijańska (Ewangelie,
Listy św. Pawła).
Literaturę grecką możemy także podzielić wg. kryterium
dominującego w danym czasie gatunku. To jest: wiek epiki (VII w.
p.n.e.), epoka liryki (VII - VI w. p.n.e.), wiek dramatu (V w. p.n.e.)
oraz epigramatu (IIIw. p.n.e.). Całej greckiej literaturze
patronuje Homer.
Zawiązek literatury rzymskiej stanowiły w poezji pieśni (religijne,
robocze, obrzędowe, bohaterskie), formuły modlitw, przepisy
prawne oraz mowy. W dramacie wystąpiły farsy (atellany). Początek
literatury rzymskiej dało wystawienie w Rzymie tragedii i
komedii greckich w łacińskich przeróbkach Liwiusza Andronikusa
(też jego epika i liryka). Dużą rolę odegrała twórczość
Cycerona (wymowa, historiografia, pamiętnikarstwo, filozofia
spopularyzowana przez niego (stoicyzm) oraz Lukrecjusza (epikureizm)).
Od III w. , czyli od upadku piśmiennictwa powstała i rozwijała
się literatura chrześcijańska (działali apologeci: św.
Augustyn, św. Hieronim (autor Wulgaty). Wśród poetów można
wyróżnić : św. Ambrożego i Prudencjusza (zwanego Horacym
chrześcijańskim).
Copyrights (c) Sciaga4U -- All rights reserved