02 wrzesień 2000
Przedstawicielami
liryki rzymskiej są przede wszystkim:
Horacy - (Quintus Horatius Flaccus 65 - 8r. p.n.e.)
najwybitniejszy liryk starożytnego Rzymu. Uczestniczył w bitwie
pod Filippi (42r. p.n.e.), a jego majątek został skonfikowany
na rzecz weteranów. Wydał m.in. "Epody" (wiersze
satyryczne), "Satyry", "Pieśni" i "Listy".
Najbardziej znaczącą częścią dorobku poety są jego "Pieśni"
obejmujące 4 księgi. Pierwsze trzy tworzyły pierwotnie ich zbiór,
uzupełniony po latach czwartą księgą. "Pieśni" -
nazwane później "Odami" - cechuje wielka różnorodność
tematyki - oprócz utworów o charakterze religijnym, adresowanym
do bogów, pisał pieśni miłosne, filozoficzne, biesiadne,
polityczne, moralistyczne, dedykacyjne, a nawet autotematyczne.
Nowatorstwo poety polegało na mistrzostwie formalnym, powiązanym
z typowo rzymskim wzorcem patriotycznym i etycznym. Rzymskie pieśni
polityczne, erotyczne i filozoficzne biorą początek od dzieła
Horacego. Jego ody przesycone są przekonaniem o nieuchroności
śmierci, o wartości - pełego umiaru, rozumnego życia Głosił
potrzebę odrodzenia moralnego, przywiązania do rodziny,
przeciwstawiał się żądzy bogactwa, sławiąc człowieka
cnotliwego i mężnego, oddanego swej ojczyźnie. W "Pieśniach"
zawarty został także program poetycki Horacego, akcętujący
wychowawczą rolę poety, związek z tradycją grecką, a także
furor poeticus (entuzjazm twórcy) - niezbędny składnik twórczości.
Do tego programu odwoływali się twórcy polsko - łacińscy i
poeci renesansowi: Jan Kochanowski i Szymon Szymonowic.
1. Quid dedicatum Apollinem (oda 31, ks 1). Pieśń dedykowana
Apollinowi, bogowi szczególnie adorowanemu przez Augusta. Odę
rozpoczyna pytanie retoryczne: "O co poeta prosi Apollina",
po czym następuje wyliczenie rozmaitych dóbr, których nie pożąda
poeta. Nie prosi zatem o "bogactwa(..)tłustej Sardynii",
ani o "...trzody(...) skwarnej Kalabrii", ani złota,
ani :słoniwej kości. Jedyną prośbą jest pragnienie
poprzestania na tym, co już posiada, na zażywaniu skromnego
szczęścia w zdrowiu i oczekiwaniu na łagodną starość. Pieśń
Horacego wyraża ideał życia pełnego umiaru, statecznego, bez
wybujałych pragnień, na miarę rozsądku, a przy tym pełnego
wewnętrznego spokoju i optymizmu. Do tego ideału będzie nawiązywał
wprost w swoich "Pieśniach" Jan Kochanowski.
2. EXEGI MONUMENTUM (o30, ks3). Ostatnia pieśń zbioru złożonego
z trzech ksiąg, w której Horacy wyraża przekonanie o nieśmiertelności
swego dzieła. Wzywa więc Melpomenę, aby obdarowała go
delfickim wieńcem należnym wielkim poetom. W tej właśnie pieśni
znalazły się najsłynniejsze słowa Horacego: non omnis moriar
(nie wszystek umrę). Oda będąca wyrazem mocy i świadomości
rangi artystycznej ukończonego dzieła stanie się w przyszłości
wzorem dla innych poetów , świadomych swego wybitnego talentu i
mocy. Horacy swymi pieśniami stworzył model inspirujący =
wzorzec poezji, w której rozmaitość ludzkiego doświadczenia
spaja światpopogląd poety - mędrca.
Wergiliusz (Publius Vergilius Maro 70 - 19r p.n.e.) największy
epik rzymski. Autor "Eneidy", składającej się z
dwunastu ksiąg. Części I-VI stanowią odwzorowanie "Odysei".
Ukazują wędrówki Eneasza, który po klęsce Troi usiłuje założyć
wygnańcom trojańskim nową ojczyznę (Lacjum). Księgi VII -
XII odzwierciedlają fabułę "Iliady", ukazują wojnę
o Lacjum, obleganą przez wojska Eneasza, jak kiedyś Troja, a
sam Eneasz jest głównym bohaterem "Iliady" jak
Achilles w Iliadzie.
W "Eneidzie" realizował Wergiliusz aspiracje epoki
Oktawiana Augusta. Stworzył narodową epikę opiewającą męstwo
protoplastów Rzymu. Bogowie Wergiliusza respektują normy
moralności ludzkiej, podczas, gdy Olimp Homera żył w sprzeczności
z zasadami etyki. Inny jest także wymiar bohaterstwa postaci:
jest ono podporządkowane idei patriotycznej, ukazane w klimacie
cierpienia.
Wergiliusz jest także twórcą jednych z najbardziej znanych
sielanek (utworów z życia pasterzy, rolników, rybaków; mają
one zazwyczaj charakter lirycznego monologu, zwykle poprzedzonego
czy przeplatanego opisem lub dialogiem; przedstawiona jest w nich
wizja świata miłego, pogodnego, wesołego): "Bukolik"
(sielanek z życia pasterzy od gr. bukolós = pasterz) i "Georgik"
(poemat o rolnictwie).
Owidiusz (Publius Ovidius Naso, 43r. p.n.e. - 18r. n.e.). Żył w
szczęśliwym czasie pokoju za Oktawiana Augusta, już po zakończeniu
wojen domowych. Szybko zdobył sławę i popularność (ulubieniec,
dusza towarzystwa, ceniono jego dowcip i wytworność).
Pisał miłosne elegie, wierszowane podręczniki kosmetyki i
flirtu ("Sztuka kochania"). Jednak największym jego
dziełem stała się poetycka wersja mitologii greckiej oraz
rzymskiej ("Przemiany", czyli "Metamorfozy").
Zmarł na wygnaniu w Tomi (dzisiaj Konstanca w Rumunii, nad
Morzem Czarnym). Tam też stworzył elegie o losie wygnańca
("Żale").
Copyrights (c) Sciaga4U -- All rights reserved