Barok - informacje ogólne
Nazwa „barok” stała się metaforą epoki dziwnej, niezwykłej i
odchodzącej od klasycznego wzorca renesansu, harmonii i proporcjonalności ( zarzucano
jej barbarzyństwo polegające na wypaczeniu klasycznej estetyki i jej kanonów piękna).
Nazwa epoki została zapożyczona z terminologii historii sztuki, gdzie była określeniem
przedmiotów artystycznych o udziwnionym, odbiegającym od normy, kształcie.
? C h r o n o l o g i a:
- początek baroku: koniec lat 80-tych XVI w. (śmierć Sępa Szarzyńskiego);
- rozkwit baroku: lata 30 XVII w. Do 1700 r. (panowanie Zygmunta III Wazy, Władysława
IV, Jana Kazimierza, Jana III Sobieskiego);
- schyłek baroku: 1700 – 1730 r. (panowanie Augusta III Mocnego i Augusta III, tzw.
czasy saskie);
? Ś w i a t o p o g l ą d i f i l o z o f i a e p o k i:
- wiek XVII w Europie jest okresem wielu zmian i wstrząsów:
? po soborze trydenckim rozłam w świecie chrześcijańskim stał się faktem, a Kościół
katolicki podjął reformy wewnętrzne i dążył do odzyskania utraconego autorytetu
(kontrreformacja);
? w Europie miała miejsce wojna trzynastoletnia;
? dokonywały się przeobrażenia ustrojowe we Francji, Szwecji, Rosji, Anglii;
- rozpada się renesansowy ład, harmonia, ludzie zaczynają dostrzegać ulotność
życia, dramatyczność codzienności polegającą na zachwianiu dotychczasowych autorytetów;
- filozofia baroku czyni sobie podmiotem człowieka zagubionego w rzeczywistości, która
staje się obca i niezrozumiała, zaskakująca swoją złożonością, a przede wszystkim
nieskończonością;
- człowiek pozostawiony sobie samemu (nie odczuwa już tak jak w renesansie opieki Boga
nad sobą) zmuszony jest rozpocząć refleksje nad własną istotą, bytem, aby
stwierdziwszy, że istnieje („Myślę więc jestem” Kartezjusz) rozpocząć tworzenie
wiedzy o Bogu i rzeczywistości;
- z niepewności człowieka pozbawionego Opatrzności rodzi się pewność, że chociaż
zawieszony w „otchłani” świata, może określić swoje miejsce i sens życia za
pomocą myśli i rozumu (racjonalizm – Kartezjusz), a także uzasadnić istnienie Boga;
- Blaise Pascal, drugi obok Kartezjusza barokowy filozof, twierdził, iż człowiek nie
może w sposób bezsporny dowieść rozumnego istnienia Boga, musi jednak przyjąć jedną
z dwuch możliwości:
? założyć, że Bóg istnieje (po śmierci osiągnie się życie wieczne, w przeciwnym
razie, gdy okaże się, że Boga nie ma, człowiek nie traci niczego);
? przyjąć, że Boga nie ma (jeśli go rzeczywiście nie ma, nic się nie stanie, lecz
w przeciwnym razie można utracić życie wieczne);
- Pascal doskonale zdawał sobie sprawę, że człowiek w swoim poznaniu jest ograniczony
z tej racji, iż stanowi tylko znikomy punkt w ogromie wszechświata i niepojętej
wieczności, jednak podkreślał godność człowieka i jego zdolność myślenia,
określając go mianem „myślącej trzciny”, dla której wygodniej i bezpiecznie jest
wierzyć w istnienie i moc Boga;
? S t y l b a r o k o w y w l i t e r a t u r z e:
- Konceptyzm (tzw. Marnizm) – styl nazwany tak ze względu na częste stosowanie
nieprawdopodobnych pomysłów literackich (konceptów). Marnizm zapoczątkował włoski
poeta Giambattista Marini, tworząc tzw. poezję „pięciu zmysłów”, starając się
ukazać rzeczywistość w formie wrażeń wzrokowych, słuchowych, węchowych, smakowych,
dotykowych;
- Marnizm kładł szczególny nacisk na formę dzieła;
? lubował się w wymyślonych, nowatorskich metaforach, zaskakujących konceptach;
? nie przestrzegał klasycznych przepisów poetyckich, odwoływał się przede wszystkim
do fantazji i natchnienia poety;
? wprowadzał obfitość środków artystycznych mających na celu przede wszystkim
wzbogacanie artystycznej formy utworu;
? swobodnie podchodził do reguł gramatycznych, lubował się w skomplikowanej
składni, przestawnym szyku;
? wykorzystywał makaronizowanie (wplatanie obcych zwrotów i wyrazów do wypowiedzi w języku
ojczystym);
? swobodnie używał wyrazów przestarzałych, wulgaryzmów, dialektyzmów przy
jednoczesnym dbaniu o piękno języka;
Utworzono w dniu: 09 grudzień 2000
Copyrights (c) Sciaga4U - All
rights reserved