Pozytywizm- ogólna charakterystyka
17 wrzesień 2000
Pozytywizm to
nazwa epoki historyczno - literackiej występującej jedynie w
kulturze polskiej (na zachodzie realizm, naturalizm). Pozytywizm
to formacja kulturowa stworzona przez absolwentów Szkoły Głównej
Warszawskiej, którzy ukończyli ją w latach 1862 - 1869. Został
ukształtowany pod bezpośrednim wpływem skutków upadku
powstania styczniowego. Termin wywodzi się z nurtu
filozoficznego, który rozwijał się na zachodzie od lat 40
XVIII w. Za prekursora można uznać A. Comta - filozof
ateistyczny, ojciec socjologii. Innymi byli H. Taine, J. S. Mill,
H. T. Buckle, H. Spencer oraz K. Darwin. Filozofia
pozytywistyczna miała antymetafizyczny charakter. Wszelkie
spekulacje metafizyczne pozytywiści chcieli zastąpić badaniami
przyrodoznawczymi.
Filozofię cechuje scjentyzm - przekonanie, iż nauka może rozwiązać
wszelkie problemy egzystencjalne człowieka; determinizm - los człowieka
kształtowany jest przez czynniki od niego niezależne - środowisko,
dziedziczenie; utylitaryzm - pożytek jednostki i społeczeństwa
jest najwyższym celem ludzkiego życia; ewolucjonizm -
filozofowie pozytywni wierzyli w teorię ewolucji - od form
prostych do złożonych, że w przyrodę wpisany jest zamysł
rozwoju, postępu. Przejmowali z teorii Darwina walkę o byt i
dobór naturalny. Te dwa pojęcia przenosili w sferę życia
codziennego.
Prekursorami filozofii pozytywnej na ziemiach polskich byli
Aleksander Świętochowski i Julian Ochorowicz. Ich poglądy
cechował agnostycyzm - przekonanie o niepojmowalności
metafizycznych sfer życia oraz liberalizm.
Program myśli pozytywnej został przedstawiony na łamach prasy
warszawskiej. Młodzi ludzie przeciwstawiali się romantykom, doświadczywszy
skutków powstania chcieli zerwać z ideologią walki - zastąpić
ją ideologią pracy. Program pozytywistów można zamknąć w 4
punktach.
1. Praca organiczna - pozytywiści za socjologią Spencera uważali,
iż społeczeństwo jest organizmem - dążyli do harmonijnego
rozwoju wszystkich jego organów - grup społecznych. Postulat
pracy organicznej wyrażał zasadę realizmu politycznego -
pozytywiści odkładali na bliżej nieokreśloną przyszłość
kwestię walki narodowowyzwoleńczej - zanim zacznie się walczyć
trzeba być silnym gospodarczo.
2. Praca u podstaw - praca natury oświatowej nad podniesieniem
poziomu życia przede wszystkim chłopów. Po reformie uwłaszczeniowej
chłopi zostali bowiem postawieni w trudnej sytuacji - byli
samodzielnymi producentami.
3. Asymilacja Żydów - w dawnym Królestwie Kongresowym żyła
liczna ich mniejszość, władze carskie doprowadzały z
premedytacją do waśni narodowych. Na dodatek Żydzi dbali o odrębność
kulturową - nie przyswajali polskiego języka. Pozytywiści
pragnęli stworzyć dla tych Żydów, którzy tego chcieli
warunki asymilacji z narodem. W dziełach literackich, artykułach
zaczęli więc opisywać kulturę żydowską.
4. Emancypacja kobiet - pozytywistki domagały się prawa do
kształcenia kobiet, prawa do pracy i równego wynagrodzenia.
Propagatorką była Eliza Orzeszkowa.
Copyrights (c) Sciaga4U -- All rights reserved