Średniowiecze epoką krzyża i miecza
09 wrzesień 2000
W roku upadku
Cesarstwa Rzymskiego, czyli mniej więcej w połowie piątego
wieku w Europie zostaje zapoczątkowana nowa epoka - Średniowiecze.
Dała ona światu dwa style w sztuce, liczne postępy w
szkolnictwie, między innymi uniwersytety oraz u schyłku epoki -
wynalazek druku. To także w średniowieczu po raz pierwszy zaczęła
rozwijać się literatura w językach narodowych. Jednak czy
rzeczywiście była to tak wszechstronna epoka o wielu nurtach
filozoficznych?
W rzeczywistości było jednak nieco inaczej. W średniowieczu
obowiązywały trzy wzorce do naśladowania. Wszystkie inne
postawy były dla ludzi ówczesnych godne potępienia. Jeżeli
jednak dłużej zastanowimy się nad owymi ideałami zauważymy,
iż wszystkie są ze sobą w pewien sposób powiązane. Są one
także głównym źródłem inspiracji średniowiecznych pisarzy.
Średniowiecznym ideałem władcy był przede wszystkim człowiek
szlachetny, uczciwy, cieszący się dobrą sławą, ale jednocześnie
waleczny i mężny. Opisy takich właśnie władców spotykamy głównie
w średniowieczu. W tej dziedzinie ważną rolę odegrał Gall
Anonim, opisując w swoich kronikach wspaniałych władców
Polski. Jego inspiracją okazał się jednak głównie Bolesława
Chrobrego, który według kronikarza posiada wszystkie cechy
odpowiadające idealnemu władcy. W swoim dziele Gall często
wychwala i uwypukla władcze cechy króla jednocześnie podając
jego odwagę i mężność jako wzór do naśladowania dla
rycerstwa. "(...) Jeżeli ktoś stara się dorównać
chlubnym imieniem Bolesławowi, niech pracuje nad tym, by swoje
życie upodobnić do jego chwalebnego żywota. Wtedy będzie zasługiwała
na pochwałę dzielność czynów rycerskich, gdy życie rycerza
przyozdobi się chwalebnymi obyczajami. Taką to była pamiętna
sława wielkiego Bolesława, i taką cnotę należy głosić [ku]
pamięci potomnych [jako wzór] do naśladowania(...)" - właśnie
w taki sposób Gall opisywał Bolesława jednocześnie zachęcając
do utrzymywania rycerskiej postawy, jak i ukazując go jako niedościgniony
wzór.
Następnym średniowiecznym ideałem jest ideał rycerza "nie
pohańbionego w pieśni". Jego głównymi cechami były
odwaga, waleczność, szlachetność wobec kobiet, gotowość
oddania własnego życia za ojczyznę i przede wszystkim chrześcijanizm.
W średniowiecznej literaturze odnajdujemy bardzo wiele przykładów
takich właśnie prawych i szlachetnych rycerzy. Myślę jednak,
iż na szczególną uwagę zasługuje tutaj Roland. Jest on głównym
bohaterem "Pieśni o Rolandzie" , która opisuje jego
honorową walkę i śmierć. Roland poprzez swoją szlachetność
w walce z Saracenami oraz oddanie ojczyźnie aż do swoich
ostatnich chwil staje się średniowiecznym ideałem idealnego
rycerza.
Trzecim średniowiecznym wzorem do naśladowania, niemniej ważnym
niż poprzednie była typowa dla średniowiecza postawa ascety,
czyli duchownego, który poświęca swe życie na umartwianie się.
W średniowieczu wierzono, iż życie jest jedynie stanem przejściowym
w drodze do duchownego raju, który spotka po śmierci jedynie
wybranych. Stąd wzięła się asceza, która polegała na
wyrzeczeniu się bogactw, zrezygnowaniu z uciech, dobrowolnym
szukaniu poniżeń, niezwykłej skromności oraz umartwianiu ciała,
które jedynie przeszkadzało w dążeniu do zaspokojenia
duchowego, poprzez czuwanie, głód, chłód i mróz. Moim
zdaniem doskonałym przykładem średniowiecznego ascety jest święty
Aleksy, który pomimo możliwości życia z piękną królewną w
bogactwie, wybrał ciągłe umartwianie się w samotności i
wieczną miłość do Boga.
Podsumowując powyższe postawy, w każdej z nich cechami najważniejszymi
było całkowite oddaniu Bogu, którego można uznać za główne
zagadnienie Średniowiecza lub całkowite oddanie się duchowi
honorowej walki ku czci swojej ojczyzny. Myślę, iż pomimo tak
wielu zmian, które zaszły w tej epoce, na podstawie
przedstawionych argumentów Średniowiecze możemy z całą pewnością
nazwać epoką krzyża i miecza.
Copyrights (c) Sciaga4U -- All rights reserved