Poetyka czasów niepoetyckich - Asnyk, Konopnicka
17 wrzesień 2000
Poetyka czasów
niepoetyckich – poezja powinna być idealna, powinna kształcić,
poezja pozytywistyczna miała funkcję edukacyjną, dlatego ich język
był prosty, ponieważ niemożliwe było połączenie języka
wysublimowanego z tematem wiersza.
„DO MŁODYCH” – A. ASNYK
Wiersz ten jest rodzajem apelu. Liryka apelu – manifest
skierowany do pozytywistów, wiersz programowy. Przedstawione
pewne hasła programowe, ton nakazujący, wypowiada to człowiek
uważający się za mądrzejszego. Używa języka metaforycznego.
Hasła: dążcie do zdobywania wiedzy, drugie hasło jest dopełnieniem
pierwszego - najważniejsza jest nauka – nawiązuje do
metaforyki światła, wiedzę nazywa nowymi drogami, które
trzeba odkrywać, podmiot liryczny wierz w moc umysłu człowieka,
Asnyk zauważa, że nie ma żadnego konfliktu między wiarą a
nauką, im człowiek więcej się uczy tym ma większy szacunek
do Boga, wiedza przybliża nas do Boga. Asnyk jednak mówi, że
im więcej się uczymy, tym bardziej rozumiemy jak mało jeszcze
wiemy. To zdobywanie wiedzy doprowadzi do oddzielenia prawdy od
fantazji w mitach, do zgromadzenia bardzo dużej wiedzy o
historii życiu człowieka. Dojście do prawdy nie zniszczy
sztuki, pełna wiedza na temat świata, człowieka, historii nie
jest przeciwnikiem sztuki. Każda epoka ma własne marzenia, dążenia,
ale zapomina o dawnych epokach, jedna epoka mija po drugiej. Następne
hasło Asnyka – twórzcie nową epokę, zapominajcie o dawnych
dziejach, idźcie do przodu. Jednak szanujcie to co było,
szanujcie wartości starych epok, chociaż byście uważali, że
wasze cele są ważniejsze doskonalsze, lepsze. Nie należy
niszczyć tych wartości, one nie są martwe, są ludzie, którzy
żyją wedle tych wartości.
Asnyk mówi, że ten świat, w którym żyją młodzi też
przeminie. To co jest nowe dla nich za kilkanaście lat będzie
„przeszłością ołtarzy”. Każdą odezwę, apel musi
charakteryzować język prosty. Mimo bogatej metaforyki łatwo je
odczytać, jest to typowe dla wierszy programowych. Wykorzystuje
anafory by podnieść znaczenie haseł.
„DZISIEJSZYM IDEALISTM” – A. ASNYK
Rodzaj apelu, wezwania, poucza dzisiejszych idealistów. Idealiści
– maksymaliści, człowiek dążący przez całe życie do
swoich ideałów, zapomina o świecie dokoła niego.
„WOLNY NAJMITA” – MARIA KONOPNICKA
Wiersz ten należy do cyklu wierszy chłopskich. Maria Konopnicka
pisze o sytuacji polskiego chłopa po uwłaszczeni. Stał się
wolnym człowiekiem, nie musi dbać o gospodarstwo, bo pochłonęły
je podatki, nie musi karmić rodziny, bo już jej nie ma. Może iść
gdzie chce, przecież jest bezdomny. Jest wolny, bo nie musi
pracować, nie musi naprawiać dachu.
„I GROBY UMRZEĆ MOGĄ” – MARIA KONOPNICKA.
Obraz z ewangelii, który pojawia się w tym wierszy zajmuje
centralne miejsce wiersza: „Sarkofag pusty”. Cały wiersz
jest o ludzkiej pamięci: „groby umrzeć mogą, groby ożyć
mogą”. Sam grób jest symbolem śmierci i pamięci o kimś, po
czymś, po kimś. Kamienne łoże zamienia się na kwieciste łoże,
kamienne łoże – przyrównane do grobowców, kwieciste to żywe,
kwiaty położone na grobie są symbolem pamięci. Groby są
przysypane kwiatami. „Sarkofag pusty” – nawiązanie do
zmartwychwstania Chrystusa, jakoby powtórzone zostało boskie
tchnienie, jakoby na nowo ożywił człowieka. Pamięć ta
przechodzi w pamięć zbiorową. Pamięć, albo wywiewa prochy,
albo daje życie. Pamięć, albo jest rodzajem zapomnienia,
brakiem pamięci, odcięciem od tego co było, od historii, albo
poczuciem tożsamości – to jednoznaczne z zachowaniem człowieczeństwa.
Rzeczownik dom jest wieloznaczny – reduta, społeczeństwo,
ojczyzna, grobowiec – w zależności co weźmiemy pod uwagę
tak zinterpretujemy wiersz.
Copyrights (c) Sciaga4U -- All rights reserved