Zabytki Sandomierza

SANDOMIERSKIE KOŚCIOŁY
ZAMEK KAZIMIERZOWSKI
COLLEGIUM GOSTOMIANUM
DOM DŁUGOSZA
RATUSZ
BRAMA OPATOWSKA
SYNAGOGA
SPICHLERZ
ZABYTKOWE KAMIENICE
ZABYTKOWE DWORKI



ZAMEK KAZIMIERZOWSKI

Zamek Kazimierzowski

Wzniesiony w miejscu pierwotnej warowni istniejącej od X wieku. Obiekt murowany wznoszony z fundacji królewskiej od wieku XIV, w 1525 roku przekształcony został na rezydencję renesansową według projektu Benedykta zwanego "Sandomierzaninem". Pierwotnie składał się z 4 skrzydeł obejmujących kolumnowy dziedziniec. Zamek wysadzony został przez wojska szwedzkie w 1656 roku. Zachowało się zachodnie skrzydło, w którym od 1821 roku mieściło się więzienie. Obiekt odbudowano w latach 1960- 1986. Obecnie zamek jest siedzibą Muzeum okręgowego.

Godziny zwiedzania: od wtorku do soboty- 9.00- 15.00; w niedziele- 10.00- 14.00.

 

COLLEGIUM GOSTOMIANUM

Jest to jedna z najstarszych szkół średnich w Polsce. Zachowało się "szkolne" skrzydło dawnego kolegium jezuitów fundowanego w 1602 roku przez Hieronima Gostomskiego- wojewodę poznańskiego i kasztelana sandomierskiego. Zespół wznoszony był w latach 1604- 1615 przez budowniczego jezuickiego Michała Hintza. Niszczony pożarami w 1656 i 1813 roku. W ciągu drugiej połowy XIX wieku rozebrano skrzydło południowe oraz kościół św. Piotra stojący na środku dziedzińca. Sześciokondygnacyjny obiekt zachował oryginalny układ przestrzenny, dekorację sklepień, pierwotny system ogrzewania budynku oraz w dwóch kondygnacjach oryginalną, eliptyczną klatkę schodową, która jest pierwszą i odosobnioną konstrukcją tego rodzaju w Polsce.

Obecnie Collegium Gostomianum poddane jest remontowi z przeznaczeniem na szkołę.

I Liceum Ogólnokształcące w Sandomierzu im. A. Patkowskiego

 

DOM DŁUGOSZA

Trzy Święte

Dawna mansjonaria wzniesiona w 1476 roku z fundacji Jana Długosza. Obiekt dwuipółtraktowy z obszerną sienią, do której wprowadzają dwa późnogotyckie portale.

Dom Długosza

Od południa, nad wejściem, tablica fundacyjna z herbem "Wieniawa" Jana Długosza. W XVI wieku budynek zwieńczono attyką. W latach 1934- 1936 został on wyremontowany i regotycyzowany. Od 1936 roku Mieści zbiory Muzeum Diecezjalnego. Autorem ekspozycji muzealnej był Karol Estreicher. Do najciekawszych eksponatów należą:

gotycki obraz "Trzy święte" (Marta, Agnieszka, Klara)

obraz "Matka Boska z Dzieciątkiem" autorstwa Łukasza Carnacha

rzeźba "Matki Bożej Tronującej", z kościoła w Goźlicach z XIII wieku

zbiór szat liturgicznych z XV- XVIII wieku

miniaturowe organy z XVII wieku

Godziny otwarcia: od 1.04. do 31.10. poniedziałki - nieczynne, wtorek - sobota 9.00- 12.00 i 13.30- 16.00, niedziele i święta 13.30- 16.00; od 1.11. do 31.03. poniedziałki- nieczynne, wtorek- sobota 9.00- 12.00, niedziele i święta 13.30- 15.00.

 

Ratusz sandomierski

 

 

RATUSZ

Pierwotny gotycki ratusz wzniesiono wkrótce po najeździe Litwinów w 1349 roku. Był on budowlą na planie kwadratu zwieńczoną wysoką ośmioboczną wieżą. Część południowa ratusza pochodzi z tego okresu. W XVI wieku został rozbudowany w formę wydłużonego prostokąta i zwieńczony attyką. Wieżę dobudowano w wieku XVII. W pomieszczeniach parteru mieści się oddział Muzeum Okręgowego, w piwnicach klub "Lapidarium" Sandomierskiego Stowarzyszenia Kulturalnego, a na piętrze pomieszczenia reprezentacyjne Rady Miasta i Urzędu Stanu Cywilnego.

Brama Opatowska

Od wschodu przed Ratuszem stoi figura Matki Bożej z 1776 roku.

 

BRAMA OPATOWSKA

Ucho Igielne

Jest to gotycka brama wjazdowa do miasta wzniesiona w XIV wieku z fundacji króla Kazimierza Wielkiego. W systemie gotyckich murów obronnych miasta były cztery bramy- Opatowska i nie zachowane: Zawichojska, Lubelska i Krakowska oraz dwie furty, z których zachowała się Dominikańska zwana "Uchem Igielnym", a takrze 21 baszt obronnych.
Na północnej elewacji bramy istnieja oryginalna prowadnica, po której opuszczano kratę zamykającą wjazd do miasta. Brama Opatowska zwieńczona jest renesansową
attyką.

Godziny zwiedzania: 9.00- 18.00., od 1 maja od 30 września i od 1 października do 30 kwietnia klucz dostępny w PTTK, Rynek 26.

SYNAGOGA

Sandomierska gmina żydowska należała do największych i najważniejszych w Małopolsce. Wraz z Krakowskim Kazimierzem otrzymała od Kazimierza Wielkiego przywilej opieki królewskiej. Budynek synagogi wzniesiono w XVIII wieku, od północy dobudowano dom Kahału. Obecnie w synagodze mieści się Oddział Archiwum Państwowego.

SPICHLERZ

Został wzniesiony w 1696 roku dla kolegiaty sandomierskiej. Jest jedynym ocalałym świadkiem przeszłości Sandomierza jako portu na rzece Wiśle.

Góry Pieprzowe

 

ZABYTKOWE KAMIENICE

Kamienica Oleśnickich

nr 5 - zwana konwiktem Boboli, w XVII wieku pełniła rolę konwiktu dla młodzieży kształcącej się w Collegium Gostomianum

nr 10 - zwana Kamienicą Oleśnickich. Z dziedzińca tej kamienicy jest wejście do Podziemnej Trasy Turystycznej. Obecnie mieści się tam Urząd Poczty

nr 14 - zwana domem Mikołaja Gomółki, wybitnego renesansowego kompozytora

nr 27 - zwana "Pod Ciżemką". Obecnie restauracja.

 

ZABYTKOWE DWORKI

ul. Staromiejska - dworek Skorupskich. Obecnie własność Stowarzyszenia Księży Emerytów.

ul. Zawichojska - dworek Stróżyńskich.

ul. Królowej Jadwigi 3 - drewniany dworek z przełomu XVIII i XIX wieku.

ul. Browarna 9 - modrzewiowy dworek Karpińskich z przełomu XVIII i XIX wieku, obecnie w ruinie.