Czesc nr 3

                          SIEĆ
         WSKAZÓWKI DLA UŻYTKOWNIKÓW I ZASADY ETYKIETY

                          WSTĘP
                               
     Motywacją do powstania tego opracowania była potrzeba
opracowania jednolitych wskazówek dla wszystkich protokołów
INTERNET'u, które pozwoliłyby użytkownikom (z Uniwersytetu
Floryda) wykorzystywać wszystkie potencjalne zasoby INTERNET'u,
zapewniając jednocześnie pełną ich (użytkowników)
odpowiedzialność za sposób dostępu i transmisji informacji
poprzez sieć INTERNET.
Zakładamy, ze czytający jest w pewnym stopniu zaznajomiony z
terminologią i protokołami do których odwołujemy się w tym
opracowaniu. 
Zezwala się na powielanie i rozpowszechnianie tego dokumentu,
pod warunkiem że tekst pozostanie nienaruszony.
W sprawach uzupełnień, komentarzy, sugestii itp. prosimy
nadsyłać pocztę (E-mail) na adres: rinaldi@acc.fau.edu

	   WPROWADZENIE

        Sprawą o podstawowym znaczeniu dla każdego użytkownika
sieci jest, aby zdawał on sobie sprawę ze swej odpowiedzialności
za dostęp do rozległych zasobów INTERNET'u: usług, komputerów,
systemów i ludzi. Użytkownik ponosi ostateczną odpowiedzialność
za swoje działania przy dostepie do uslug sieciowych.  INTERNET
nie jest pojedynczą siecią; jest to raczej zbiór tysięcy
pojedynczych sieci, którym umożliwiono wymianę informacji
pomiędzy sobą. Informacja wysyłana do INTERNET'u może w
rzeczywistości wędrować poprzez wiele różnych sieci zanim dotrze
do miejsca przeznaczenia. Dlatego użytkownicy pracujący w
INTERNET'cie muszą być świadomi obciązenia, jakie wnoszą do
innych współpracujących sieci.  Jako użytkownik sieci lokalnej
otrzymujesz zezwolenie na dostęp do innych sieci (i/lub systemów
komputerowych w nich pracujących).  Każda siec i system mają
własny zestaw reguł, zwyczajów i procedur. Działania, które są
rutynowo dozwolone w jednej sieci/systemie, mogą być
kontrolowane lub nawet zabronione w innej. Użytkownik jest
odpowiedzialny za przestrzeganie tych lokalnych reguł. Pamiętaj:
fakt, że użytkownik "może" wykonać jakieś konkretne działanie
nie oznacza jeszcze, ze "powinien" je wykonać.  Używanie sieci
jest PRZYWILEJEM, a nie UPRAWNIENIEM; przywilejem, który może
być w każdej chwili czasowo odebrany za jego nadużywanie.
Przykładami takiego nadużywania mogą byc: umieszczanie w
systemie nielegalnych informacji, używanie obelżywego lub
budzacego inne zastrzezenia jezyka w przesyłanych wiadomościach
(zarówno publicznych jak i prywatnych), nadawanie wiadomości,
które mogą spowodować utratę wyników pracy u odbiorców,
wysyłanie tzw. "listów łańcuszkowych", "broadcast'ów", oraz
wszelkie inne działania, które mogą spowodować "przepełnienie"
sieci lub w inny sposób zakłócać pracę innych użytkowników.  W
szczególnych wypadkach może nastąpić odebranie przywileju pracy
w sieci NA STAŁE, bedące wynikiem akcji dyscyplinarnych,
podejmowanych przez specjalną komisję, powołana do badania
przypadków nadużyć w sieci.


       POCZTA ELEKTRONICZNA I PLIKI
       ODPOWIEDZIALNOŚĆ UŻYTKOWNIKA


        Użytkownik odpowiada za zawartość i utrzymywanie w
porządku swojej elektronicznej skrzynki pocztowej:
- Kontroluj pocztę codziennie i utrzymuj się w wyznaczonym Ci
  limicie miejsca na dysku.
- Usuwaj niezwłocznie niepotrzebne przesyłki, ponieważ zajmują
  one miejsce na dysku.
- Utrzymuj w swojej skrzynce tylko naprawdę niezbedne przesyłki.
 -Przesyłki można kopiować do zbioru, a następnie na dysk lokalny
  Twojego komputera lub dyskietkę, do późniejszego wykorzystania.
- Nigdy nie zakładaj, ze Twoja poczta może byc odczytana tylko
  przez Ciebie; inni mogą być też w stanie odczytać Twoją
  przesyłkę. Nigdy nie wysyłaj i nie przechowuj niczego, czego nie
  chciałbyś zobaczyć np. w dzienniku wieczornym.

        Użytkownik jest też odpowiedzialny za zawartość i
utrzymywanie w porządku swojego katalogu (home directory) na
dysku server'a:
- Utrzymuj zawartość katalogu na poziomie niezbędnego minimum.
  Pliki powinny być kopiowane na dysk lokalny Twojego komputera
  lub na dyskietki.
- Rutynowo i często kontroluj, czy Twój komputer/dyskietki nie
  został zawirusowany, szczególnie po transmisji plików z innych
  systemów, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się wirusów.
- Twoje pliki moga byc dostepne dla osob posiadających wyzsze
  uprawnienia systemowe, tak więc nie przechowuj niczego
  prywatnego w Twoim katalogu.


               TELNET


- Wiele usług dostępnych poprzez TELNET posiada pliki z
  dokumentacją, dostępne on-line lub przez FTP. Ściagnij te pliki
  i zapoznaj się z nimi, zamiast blokować łącza podczas
  dlugotrwałych prób "nauczenia się" nowego systemu.
- Pamiętaj o innych użytkownikach, którzy chcą korzystać z danej
  usługi; jej operator może Ci w ostateczności zabronić do niej
  dostępu. Bądź przyłączony do innego systemu tylko na czas
  niezbędny dla uzyskania żądanej informacji, a potem odłącz się
  bez zwłoki.
- Uzyskane informacje powinieneś skopiować na swój lokalny
  komputer lub na dyskietki (nie przetrzymuj ich na server'ze).


   ANONYMOUS FTP (protokół przesyłania plików)


- Użytkownicy powinni podawać jako PASSWORD swój adres
  poczty elektronicznej (E-mail); operator server'a FTP może
  wówczas w razie potrzeby śledzić poziom użytkowania FTP. Jeżeli
  Twój adres E-mail powoduje bledy, podaj GUEST w odpowiedzi na
  następny "password prompt".
- Staraj się wykonywać transmisje dużych plików (ponad 1 Mb) po
  godzinach pracy, a w przypadku odległych server'ów -w późnych
  godzinach wieczornych.
- Stosuj się do ograniczeń czasowych wymaganych przez server'y
  FTP. Myśl w kategoriach czasu lokalnego na server'ze, z którym
  się połączyłeś, a nie Twojego czasu lokalnego.
- Kopiuj uzyskane pliki na Twój komputer lokalny lub dyskietki,
  aby utrzymac się w wyznaczonym limicie Twojego katalogu na
  server'ze. 
- Jeśli korzystasz z usług ARCHIE, rób to w miarę mozliwości za
  pomocą poczty elektronicznej, a nie on-line.
- Kopiując programy użytkownik jest odpowiedzialny za sprawdzenie
  i przestrzeganie warunków licencji i praw "copyright". Jeżeli
  program jest Ci przydatny w użytkowaniu, opłać (jeżeli jest
  wymaganą) autorowi opłatę rejestracyjną. Jezeli masz jakieś
  wątpliwości, nie kopiuj programu; bylo wiele przypadków gdy
  oprogramowanie chronione przez "copyright" znalazło się w
  archiwach FTP. Dodatkowych informacji (support) co do
  skopiowanych programów żądaj od autora danej aplikacji. Usuwaj
  niepotrzebne programy z Twojego systemu.


        KOMUNIKACJA ELEKTRONICZNA
 (E-mail, grupy LISTSERV, Usenet, Mailing lists)


- Nadawaj przesyłki krótkie i na temat
- W jednej przesyłce koncentruj się na jednym temacie
- Bądź profesjonalny i ostrożny w tym, co mówisz o innych.
  (Przesyłki E-mail łatwo jest rozpowszechniać!).
- Cytuj zawsze zrodła, referencje itp.
- Pisz krotkimi liniami, unikaj znaków sterujących
- Przestrzegaj "drogi służbowej" w korespondencji z
  administratorami sieci/uslug. Np. nie przesylaj zażaleń na
  działanie poczty bezpośrednio na "top" tylko dlatego że 
  potrafisz to zrobić poprzez E-mail.
- Nie używaj sieci akademickich do celów handlowych i prywatnych
- W stopce przesyłki pocztowej załączaj swoje dane (signature).
  Powinny one zawierać: imię, nazwisko, stanowisko, komórke
  organizacyjna, adres E-mail i być nie dłuższe niz 4 linie.
  Dodatkowo można podać adres pocztowy i nr telefonu.
- Pisz duzymi literami tylko aby podkreslić ważny punkt lub
  wyróżnić tytuł/nagłówek. Słowa można też wyróznic ujmując je w
  *gwiazdki*. 
- Bądź staranny i ostrożny przekazując (forwarding) pocztę na
  adresy grupowe i listy dystrybucyjne. Zaleca się podać zródło
  dokumentu oraz instrukcje jak otrzymać kopię.
- Za szczególnie niegrzeczne uważa się rozpowszechnianie
  prywatnej poczty przez "mailing lists" lub Usenet bez zezwolenia
  autora.
- Bądź ostrożny pisząć z humorem lub sarkazmem. Bez osobistego
  kontaktu Twój żart może byc odebrany jako złośliwa krytyka.
- Przestrzegaj warunków licencji i copyright'u.
- Cytując inne osoby, wytnij wszystko, co nie dotyczy
  bezpośrednio problemu. Załączenie całego artykułu na pewno
  znudzi czytających.
- Używaj w miarę możliwości skrótów.


     LISTSERV, GRUPY DYSKUSYJNE


        Na niektórych listach panuje mały ruch, inne mogą
wypełnić Twoja skrzynkę kilkuset przesyłkami na dzień. Liczne
przesyłki nadchodzące z róznych listserver'ów, listy adresowane
do wielu użytkowników wymagają znacznego nakładu czasu na
przetwarzanie i okupują cenne zasoby systemu. Subskrypcje do
list dyskusyjnych należy ograniczać do niezbędnego minimum,
uwzgledniając limit miejsca na dysku i własne mozliwości
czytania na bieżąco nadsyłanych przesyłek.
- Dbaj aby Twoje pytania i komentarze odpowiadały tematowi danej
  listy. 
- Nie wahaj się prowokowac innych do dyskusji. Pamiętaj że
  dyskusje te są "publiczne" i służą konstruktywnej wymianie
  pogladów. Traktuj innych uczestników tak, jak chciałbys być sam
  traktowany. 
- Stawiając pytanie w grupie dyskusyjnej, zalecaj nadsyłanie
  odpowiedzi do Ciebie osobiście; wyslij opracowaną, zbiorczą
  odpowiedź do całej grupy.
- Odpowiadając na przesyłkę nadesłaną do grupy, sprawdź adres aby
  byc pewnym, ze odpowiadasz zgodnie z intencją (pojedyńczej
  osobie lub calej grupie).
- Zapisując się do grupy, zachowaj otrzymane potwierdzenie
  zgłoszenia aby ew. móc się na nie powołać.
- Jeśli nie będzie Cię w pracy ponad tydzien, wypisz się lub
  zawieś subskrybcję we wszystkich listach/grupach do których
  należysz. 
- Jeśli możesz odpowiedzieć na czyjeś pytanie, odpowiedz na jego
  osobisty adres. Dwudziestu ludzi odpowiadających na to samo
  pytanie na dużej liście może zapelnić szybko wiele skrzynek
  pocztowych ....
- Zapisuj się na listę podając swój osobisty adres, a nie np.
  wspólny adres biura, katedry itp.
- Czasami zapisujący się na listę nie sa zaznajomieni z wlaściwą
  "etykietą sieciową" ('netiquette') i nadsyłają zadania SUBSCRIBE
  lub UNSUBSCRIBE bezpośrednio do samej listy. Badz tolerancyjny
  w takich przypadkach, udziel lepiej pożytecznych wskazówek
  zamiast krytykować.
- Inni ludzie na liście nie są zainteresowani Twoimi żądaniami
  zapisania czy wypisania z listy. Wszelkie zadania
  administracyjne tego typu winny być nadsyłane pod odpowiedni
  adres, nie zaś do samej listy. Odpowiednie do tego celu są
  adresy: 
  dla  LISTSERV GROUPS      -     listserv@host

  dla  MAILING LISTS        -     listname-REQUEST@host
                                     lub
                                  listname-OWNER@host

        Zarówno w przypadku Mailing lists jak i LISTSERV groups
w celu zapisania/wypisania na/z listy, w treści przesyłki
umieść: 
        SUBSCRIBE nazwa_listy  imię   nazwisko
           (aby zapisac się na listę)
lub
        UNSUBSCRIBE  nazwa_listy        
          (aby się z niej wypisac)


  DZIESIEC PRZYKAZAN ETYKI KOMPUTEROWEJ


1. Nie będziesz używal komputera aby szkodzić innym.

2. Nie zakłócaj pracy na komputerach innym.

3. Nie zaglądaj bez pozwolenia do cudzych plików.

4. Nie bedziesz używal komputera aby kraść.

5. Nie bedziesz używal komputera do dawania falszywego
   świadectwa.         

6. Nie będziesz używal ani kopiowal programów, za które
   nie zapłacileś.         

7. Nie będziesz używal zasobów cudzych komputerów bez
   zezwolenia (autoryzacji).

8. Nie będziesz przywłaszczal sobie wysiłku
   intelektualnego innych. 

9. Bedziesz myslał o społecznych konsekwencjach
   programu, który piszesz.

10. Bedziesz używal komputera z rozwagą i ostrożnością.

                 Autor: Arlene H. Rinaldi
                 Florida Atlantic University
                      wrzesien 1992
                 Tłumaczenie: Krzysztof Snopek
           Wydział Elektryczny Politechniki Gdańskiej
                      grudzień 1993

Krzysztof Pułapa <jimi@irc.pl>