Kiedy zapoznałem się z niniejszą pozycją ucieszyłem się, że oto właśnie zaczyna dostrzegać się
potrzeby osób niepełnosprawnych, którzy w wyniku wielu przeciwności losu, mają często
utrudniony dostęp do podjęcia prawidłowej i efektywnej edukacji oraz pracy. Było by rzeczą
niesprawiedliwą, aby szalony postęp informatyczny w ostatnich latach, w tym rozwój sieci Internet,
ominął i nie był dostępny dla tej grupy społeczeństwa, mającej takie same przecież prawa jak każdy
z nas. Chociaż jest on jeszcze z pewnością niewystarczający w stosunku do potrzeb sadzę, że
książka "Komputer w kształceniu specjalnym" pozwoli osobom sprawnym inaczej rozpocząć
poszukiwanie drogi do możliwości samorealizacji.
Pozycja ta porusza szerokie spektrum komputeryzacji kształcenia specjalnego, w tym zastosowanie
komputerów i oprogramowania w wielu działach edukacji osób niepełnosprawnych. Pomoc zyskają
tutaj opiekunowie oraz dzieci z wadą słuchu, wadą wzroku, upośledzonych umysłowo, a także z
wadami mowy i niepełnosprawnymi ruchowo. Na uwagę zasługuje fakt, że książka ta
przygotowana została prze specjalistów z poszczególnych działów kształcenia specjalnego.
Dobór materiału jest różnorodny. Znajdziemy tutaj teoretyczne omówienie perspektyw specjalnej
edukacji komputerowej, czyli rola i zastosowanie komputera. Uznaje się bowiem zasadę, że
komputer nie jest konkurentem podręcznika oraz nauczyciela - może być jednak doskonałym
narzędziem w procesie edukacji, pod warunkiem umiejętnego wykorzystania. Oczywiście
dowodów na to jest sporo. Autorzy zwracają uwagę m.in. na traktowanie komputera jako narzędzia
ćwiczenia umiejętności, partnera dialogu czy źródła informacji.
Książka przeczy powszechnym tezom, iż praca z komputerem nakłada szczególne wymogi, jeśli
chodzi o poziom sprawności użytkownika. Dzieci niepełnosprawne bardzo chętnie i twórczo
korzystają z możliwości technik informatycznych. Dołączone zdjęcia wskazują jednoznacznie, że
da się w sposób skuteczny stworzyć możliwość pracy przy komputerze nawet osobom z
problemami ruchowymi czy manualnymi. Dzisiejsza technika jest w stanie sprostać tym
wyzwaniom poprzez dobór odpowiednich klawiatur, myszek czy, w przypadku dzieci z wadami
wzroku, specjalnych monitorów brajlowskich i systemów dźwiękowych opartych na syntezatorach
mowy.
W niniejszej pozycji zwraca się także szczególna uwagę na kształcenie nauczycieli do
komputerowego wspomagania edukacji specjalnej. Dla dzieci ktoś oczywiście musi być wzorem i
cierpliwie oraz kompetentnie wspomagać ich kształcenie.
Zagadnienie, jakie w ramach tej części książki zostały poruszone, oparte są na materiale metodycznym
i praktycznym "Podyplomowego Studium Komputeryzacji Kształcenia Specjalnego"
uruchomionego w Wyższej Szkole Pedagogiki Specjalnej w Warszawie. Są to m.in. zadania i
koncepcja Studium, zasady realizacyjne czy organizacja i przebieg zajęć oraz podstawowe
problemy.
Ważnym zagadnieniem jest rola technik informatycznych w procesie integracji osób
niepełnosprawnych. Podstawą, pozwlającą traktować ten kierunek działań jako niezmiernie ważny,
jest ogromna stosunkowo ilość osób z niesprawnością sensoryczną (czyli wadą wzroku czy słuchu)
oraz niesprawnością narządu ruchu. Te właśnie cechy sprawiają tym osobom problemy
ograniczające pełną integrację ze społeczeństwem. Autorzy koncentrują się na tych trudnościach,
w rozwiązaniu których pomóc może komputer oraz narzędzia informatyczne.
Osobnym zagadnieniem jest "Wykorzystanie Internetu dla potrzeb osób niepełnosprawnych"
Rozwój tej ogólnoświatowej sieci stwarza, niewystępujące nigdy wcześniej, możliwości
kształcenia, integracji i pracy osób niepełnosprawnych. Zwraca się uwagę na rozwój technik
multimedialnych w Internecie umożliwiających dotarcie informacji do domów, w których osoby, a
zwłaszcza dzieci, spędzają często większość swojego życia. Komunikacja tych osób, a także
dotarcie do wielu rówieśników pozwala zdobyć im wielu przyjaciół i daje możliwości szerokiej
edukacji. Autorzy wskazują na zasoby informatyczne i edukacyjne WWW, wymieniając
podstawowe adresy "pajęczyny", od których można zacząć wędrówkę po sieci, a także zwracają uwagę na
rolę poczty elektronicznej wspomagającą komunikowanie się, tak bardzo ważne wśród osób
sprawnych inaczej. Podane są adresy newsowe związane z problemami niepełnosprawnych, a także
serwery FTP zawierające oprogramowanie pomocne osobom niepełnosprawnym. W
załączniku wyszczególniony jest taki software, dostępny na polskim mirrorze serwera SUNSITE.
Szczególnie cenna cechą Internetu, wspomnianą w książce, jest możliwość niezależnej aktywności
zawodowej osób niepełnosprawnych. Oprócz podejścia teoretycznego w tym zakresie, autorzy i tu
podają adresy witryn internetowych, szczególnie pomocnych przy podejmowaniu pracy, która
dzięki sieci, stwarza ogromną możliwość integracji i samorealizacji.
Osobną częścią niniejszej pozycji są "Wybrane zastosowania komputera w kształceniu
specjalnym". Podane są przykłady pracy dziecka niepełnosprawnego z komputerem.
Zagadnienienia są różnorodne:
Komputer w wychowaniu słuchowym, w nauce mowy dźwiękowej czy nauce języka migowego.
Dzieci z dysfunkcją wzroku, za sprawą swoich rodziców czy opiekunów, znajdą techniczne środki
w edukacji oraz techniki informatyczne. Obydwa zagadnienia wskazują na konkretne przykłady
programów wykorzystywanych do ćwiczeń logopedycznych oraz pakietów pomagających w nauce
języka migowego. Jest ich wiele - książką wskazuje na cechy każdego programu w zależności od
potrzeb realizacji danego materiału metodycznego i praktycznego. Natomiast osobom niewidomym
i słabowidzącym proponuje się szerokie spektrum technicznych środków:
pomoce optyczne, powiększalnik telewizyjny, edytory powiększające znaki w obrazie
komputerowym, urządzenia generujące mowę syntetyczną, monitory i notatniki brajlowskie, a
także drukarki brajlowskie oraz techniki sporządzania wypukłego rysunku. I tu również poruszony
został aspekt wykorzystania sieci lokalnych oraz Internetu, w kontekście występowania
oprogramowania dla niewidomych (Lynx i NetTamer), dającego możliwość przekształcania
napływających danych na tekst, co umożliwia użycie syntezatora mowy lub monitora
brajlowskiego.
Osobnym zagadnieniem jest dostosowanie komputera do indywidualnych potrzeb
niepełnosprawnego dziecka. Zgromadzone są tutaj podstawowe informacje o sprzęcie
umożliwiającym komunikacje z komputerem. Powiązane są one ze wspomnianymi wcześniej
zdjęciami charakteryzującymi istotę pracy dziecka sprawnego inaczej. Niestety ich dobór jest
trochę pobieżny. Warto też na przyszłość zadbać o dobór właściwego
otoczenia dziecka, które tu przedstawione zostało "sam na sam" z maszyną, która jest tylko, jak
często wspominają autorzy, narzędziem w procesie edukacji. Moim zdaniem ważną cechą w
efektywnej pracy jest owo otoczenie, czyli pokój dziecięcy, swój miły kącik...
"Komputer w kształceniu specjalnym" jest niewątpliwie pozycją bardzo cenna i pomocną. Wskaże
kierunki i materiały praktyczne w pracy nad informatycznym podejściem do zagadnienia
edukacji, a także możliwość szukania swojego miejsca we współczesnym świecie, w którym informatyka i sieć
Internet dają ogromne możliwości w edukacji specjalnej.
WN
Komputer w kształceniu specjalnym
Wydawca:
WSiP