Γενικεύεται η μερική, προσωρινή απασχόληση. Η αφαίρεση κατακτήσεων

Η τάση της εκτόπισης όλο και περισσότερων εργαζομένων από την παραγωγή και η δημιουργία της μαζικής ανεργίας, αξιοποιείται από το κεφάλαιο για να επιβάλλει το, επίσης, μαζικό φαινόμενο της μερικής απασχόλησης, της έκτακτης απασχόλησης, τη δραματική μείωση αποδοχών, την κατάργηση ή τη μείωση της κοινωνικής προστασίας, τον περιορισμό των συνδικαλιστικών δικαιωμάτων και ελευθεριών.

Η Γουώλ Στριτ Τζόρναλ ανάφερε ότι, από το 1982 εως το 1990 η προσωρινή απασχόληση αυξήθηκε 10 φορές περισσότερο από τη συνολική απασχόληση. Η τάση αυτή είναι γενικευμένη σε όλον τον καπιταλιστικό κόσμο. Στη Γαλλία, κατά τον Ντελόρ, φτάνει στο 80% των συμβάσεων. Οι μερικώς απασχολούμενοι πληρώνονται κατά μέσο όρο 20-40% λιγότερο από τους μόνιμα απασχολούμενους για την ίδια εργασία. Η μερική απασχόληση επεκτείνεται και στο δημόσιο τομέα. Μάλιστα, στις ΗΠΑ έχουν δημιουργηθεί πρακτορεία που προμηθεύουν εργατικό δυναμικό και διακινούν κάθε μέρα 1,5 εκατ. έκτακτους, σύμφωνα με τη Νιου Γιορκ Τάϊμς.

Οι πολυεθνικές εταιρείες, και γενικά οι μεγάλες επιχειρήσεις, για να μπορούν να αντιμετωπίζουν τις διακυμάνσεις της παραγωγής και τον ανταγωνισμό, επιδιώκουν τη μεγαλύτερη δυνατή ευελιξία στη χρησιμοποίηση του εργατικού δυναμικού. Και έχουν ως κύριο στόχο τη μείωση των αποδοχών και των κοινωνικών παροχών. Το τελικό αποτέλεσμα είναι η συνεχής αύξηση των εκατομμυρίων, στις καπιταλιστικές χώρες, εκείνων που ζουν σε συνθήκες φτώχειας και εξαθλίωσης.

Αξίζει να μνημονεύσουμε την κατάσταση στην οποία έχουν βρεθεί οι Αφροαμερικάνοι. Από την ιστορική καταπίεση πέρασαν σε ένα καθεστώς αχρηστίας. Από θύματα της πιο βάρβαρης καταπίεσης μετατράπηκαν σε απόβλητα της κοινωνίας. Δεν είναι τυχαίο ότι στα τέλη της δεκαετίας του ΄80 στην Ουάσιγκτον, το 42% του ανδρικού πληθυσμού από 18-25 χρόνων ήταν στη φυλακή ή έξω με αναστολή και ότι το 25% των νεογέννητων ήταν εξώγαμα.

Το 1992, 36,6 εκατ. ζούσαν κάτω από συνθήκες φτώχειας. Μόνο μέσα στο 1991 αυξήθηκαν κατά 1,2 εκατ. Τα 27,4 εκατ. επιβιώνουν από συσσίτια, 35,4 δεν έχουν καμμία ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.

Την ίδια στιγμή η συσσώρευση πλούτου σε λίγα χέρια είναι απίστευτα μεγάλη. Το 1986 η καθαρή αξία που κατείχαν 834.000 πλουσιότερες οικογένειες ξεπερνούσαν τα 5,62 τρις δολάρια έναντι καθαρής αξίας που κατείχε το 90% των αμερικανών που έφτανε τα 4,8 τρις.

Η πίεση που ασκείται στην εργατική τάξη είναι ασφυκτική. Ο οικονομολόγος Φράν Λεβί, υπολόγιζε ότι οι εργαζόμενοι με απολυτήριο Γυμνασίου στις αρχές του ΄70 που κέρδιζαν 24.000 σημερινά δολάρια, ενώ σήμερα παίρνουν 18.000 και έχουν μείωση κοινωνικών παροχών.

Μέσα σε 20 χρόνια, στο διάστημα 1973-1993, οι αμερικανοί εργάτες έχασαν το 15% της αγοραστικής τους δύναμης και οι αφροαμερικάνοι το 24%, ενώ η μέση παραγωγικότητα, από το 1977 ως το 1992, των αμερικάνων εργατών αυξήθηκε κατά 30%.

Εχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, εδώ, να τονίσουμε το εξής: Η πλήρης κατεδάφιση των εργατικών δικαιωμάτων και κατακτήσεων στις ΗΠΑ έχει να κάνει με την πλήρη υποταγή των συνδικάτων, η ηγεσία των οποίων συμβιβάστηκε και αποδέχθηκε τη λογική της "αναδιάρθρωσης" και την απειλή της απόλυσης, αν δεν δεχόταν περικοπές σε μισθούς, συντάξεις και σε άλλες κατακτήσεις.

Στο χώρο της Ευρώπης, παρά τη σοβαρή επίθεση που έχει δεχθεί η εργατική τάξη, διατηρούνται ακόμα ορισμένες βασικές κατακτήσεις που για ιστορικούς λόγους ήταν σημαντικές.

Συνολικά οι "δαπάνες εργασίας" είναι κατά 50% ακριβότερες από τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία. Οι δημόσιες κοινωνικές δαπάνες είναι υψηλότερες από κάθε άλλη βιομηχανική περιοχή, καθώς και η φορολογία των επιχειρήσεων. Συνολικά οι φόροι και δαπάνες για την κοινωνική ασφάλιση, τα επιδόματα ανεργίας, οι συντάξεις και η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη ανέρχονται στο 41% του ΑΕΠ στην ΕΕ. Ενώ το αντίστοιχο ποσό για τις ΗΠΑ και Ιαπωνία φτάνει στο 30% με τάσεις μείωσης.

Με τη "Λευκή Βίβλο" και το "σύμφωνο σταθερότητας" ότι έχει απομείνει για την εργατική τάξη θα αποτελεί παρελθόν, αν δεν μεγαλώσει η αντίσταση των εργαζομένων. Οι καπιταλιστές στην Ευρώπη ξεχωριστά, και η Ευρωπαϊκή Ενωση ως συλλογικός εκφραστής τους, ακολουθούν κατά πόδα τις ΗΠΑ στην πολιτική τους απέναντι στην εργατική τάξη. Μόνο που στο χώρο της Ευρώπης οι αγωνιστικές παραδόσεις της εργατικής τάξης είναι πολύ πιο πλούσιες.

Το αποτέλεσμα της "παγκοσμιοποίησης"

Ακόμα έχει ενδιαφέρον μιλώντας για την περιβόητη παγκοσμιοποίηση και τον ανταγωνισμό, να δώσουμε ένα ακόμα χρήσιμο στοιχείο.

Η οικονομία των ΗΠΑ εσωτερικά γίνεται όλο και πιο φτωχή τα τελευταία 20 χρόνια, γιατί οι εσωτερικοί πόροι λεηλατούνται για να στηρίξουν τη στρατιωτική και πολιτική δύναμη των ΗΠΑ και τη χρηματιστική παγκόσμια επέκτασή της. Η συντήρηση της αυτοκρατορίας σήμερα στοιχίζει 1 τρις δολ. το χρόνο.

Το παράδειγμα αυτό δικαιώνει και σε αυτό το σημείο τον Μαρξ όταν πρόβλεπε ότι: "Ολα τα καταστροφικά φαινόμενα που γεννάει ο ελεύθερος ανταγωνισμός στο εσωτερικό μιας χώρας αναπαράγονται στην παγκόσμιο αγορά σε γιγάντιες διαστάσεις".

Οταν λοιπόν οι ευρωπαίοι καπιταλιστές ζητούν θυσίες από την εργατική τάξη κάθε χώρας δεν είναι για την ανάπτυξη γενικά της οικονομίας, αλλά για την ενίσχυση της δύναμης των ευρωπαίων καπιταλιστών στην παγκόσμια αγορά.

Τα όρια του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής

Για να ολοκληρώσουμε κάπως την εικόνα των εξελίξεων θα αναφερθούμε σε ένα, δύο ακόμα ζητήματα "κλειδιά" που μας επιτρέπουν να εξηγήσουμε καλύτερα, όχι μόνο το βάθος της κρίσης του καπιταλισμού, αλλά και να διακρίνουμε τα όριά του και να ερμηνεύσουμε καλύτερα τη σημερινή συμπεριφορά του κεφαλαίου.

Πρόκειται κατ΄ αρχήν για τη σημαντική ανακάλυψη του Μαρξ και αφορά την πτωτική τάση του μέσου ποσοστού κέρδους του κεφαλαίου.

Η αδιάκοπη εισαγωγή στην παραγωγή νέων τεχνικών, εκτός των άλλων, προκαλεί μεγάλες αλλαγές στην οργανική σύνθεση του κεφαλαίου.

Δηλαδή, το μέρος του κεφαλαίου που προορίζεται για την αγορά ζωντανής εργατικής δύναμης αφορά ένα μικρό μέρος μόνο του συνολικού κεφαλαίου που επενδύεται.

Παρά το ότι η παραγωγή είναι ασύγκριτα μεγαλύτερη, το ίδιο ο όγκος των κερδών και το ποσοστό της υπεραξίας, το ποσοστό κέρδους πέφτει. Η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας υπολογίζει ότι μειώνοντας το ήδη χαμηλό εργατικό κόστος, θα μπορούσαν να τριπλασιάσουν τα κέρδη τους. Και πραγματικά δεν έχουν άλλο τρόπο για να συγκροτήσουν στην πτωτική τάση του μέσου ποσοστού κέρδους παρά μόνο με το μεγαλύτερο ξεζούμισμα των εργατών και την παρασιτική κερδοσκοπία.

Η κατάσταση γίνεται ακόμα πιο σύνθετη και πιο δύσκολη για το κεφάλαιο και από το γεγονός ότι η μεγάλη παραγωγή προϊόντων συναντάει όλο και μεγαλύτερες δυσκολίες στη διάθεσή της εξαιτίας της υπερπαραγωγής της λόγω της αναρχίας και του ανταγωνισμού και της αδυναμίας των λαϊκών μαζών να την καταναλώσουν λόγω των περιορισμών στους μισθούς και την ανεργία.

Η εξέλιξη αυτή οδηγεί: Στην καταστροφή κεφαλαίων και παραγωγικών δυνάμεων. Στην ένταση του ανταγωνισμού. Στην αύξηση του βαθμού εκμετάλλευσης της εργατικής τάξης και τη μαζική ανεργία. Στη μεγάλη συγκέντρωση και συγκεντροποίηση του κεφαλαίου. Στην κερδοσκοπία και τον παρασιτισμό

Πρόκειται για εξελίξεις που οξύνουν τις κοινωνικές αντιθέσεις. Πρόκειται για ένα φαύλο κύκλο που δεν ξεπερνιέται αλλά αντίθετα κάνει όλο και πιο βαθιά και αξεπέραστη την κρίση.

Η απόπειρα των προπαγανδιστών του καπιταλισμού να φορτώσουν την κρίση στο "εργατικό κόστος" είναι απάτη. Δεν είναι το "εργατικό κόστος" που δημιουργεί την κρίση, αλλά το κυνηγητό του κέρδους και η ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής που από πρόοδος στην εξέλιξη της κοινωνίας, γίνονται σήμερα τροχοπέδη και απειλούν με πισωγύρισμα την ανθρωπότητα αν δεν εξαλειφθούν.

Προηγούμενη σελίδαΕπόμενη σελίδα