Χρηματιστικό κεφάλαιο

Με την εμφάνιση και ανάπτυξη των μονοπωλίων στη βιομηχανία, στις μεταφορές, στις τράπεζες και στο εμπόριο, αλλάζει ο ρόλος του τραπεζικού συστήματος.

Τα τραπεζικά μονοπώλια δεν περιορίζονται μόνο στις πιστωτικές πράξεις. Αυτά διεισδύουν και στη βιομηχανία. Οι τράπεζες αγοράζουν μετοχές βιομηχανικών εταιρειών, χορηγούν σε αυτές δάνεια και οι ίδιες δημιουργούν βιομηχανικές επιχειρήσεις.

Με αυτόν τον τρόπο οι τράπεζες έχουν τη δυνατότητα στην αρχή να γνωρίζουν την κατάσταση των πελατών τους, στη συνέχεια να τους ελέγχουν και τελικά να καθορίζουν την μοίρα τους.

Συντελείται και η αντίστροφη διαδικασία της διείσδυσης των βιομηχάνων στις τράπεζες. Συνέπεια αυτών των διαδικασιών είναι η σύμφυση του βιομηχανικού με το τραπεζικό κεφάλαιο και η εμφάνιση του χρηματιστικού κεφαλαίου και της χρηματιστικής ολιγαρχίας.

Με το πέρασμα από τον προμονοπωλιακό καπιταλισμό στον ιμπεριαλισμό και τη συνύφανση του βιομηχανικού και τραπεζικού κεφαλαίου, ο Β. Ι. Λένιν έγραφε για τα χρηματιστήρια: “Το χρηματιστικό κεφάλαιο είναι το μέγιστο βιομηχανικό κεφάλαιο το οποίο αναπτύχθηκε σε μονοπώλιο και συγχωνεύθηκε με το τραπεζικό κεφάλαιο. Οι μεγάλες τράπεζες συγχωνεύθηκαν με το χρηματιστήριο”.

Η κυριαρχία της χρηματιστικής ολιγαρχίας εξασφαλίζεται με το σύστημα της συμμετοχής και της προσωπικής ένωσης.

Η αλληλοσύνδεση, η σύμφυση των τραπεζιτικών και των βιομηχανικών μονοπωλίων σημαίνει τη δημιουργία του χρηματιστικού κεφαλαίου. Ο Β. Ι. Λένιν χαρακτήρισε την ουσία του χρηματιστικού κεφαλαίου ως εξής: “Το χρηματιστικό κεφάλαιο είναι το τραπεζικό κεφάλαιο μερικών πάρα πολύ μεγάλων μονοπωλιακών τραπεζών, που έχει συγχωνευτεί με το κεφάλαιο των μονοπωλιακών ενώσεων των βιομηχανιών”.

Ο σχηματισμός του χρηματιστικού κεφαλαίου σημαίνει την εμφάνιση νέου τύπου μονοπωλίων, και κεφαλαίου το οποίο “είναι εξαιρετικά ευκίνητο και ευλύγιστο, εξαιρετικά περιπλεγμένο στο εσωτερικό των χωρών και διεθνώς, εξαιρετικά απρόσωπο και αποσπασμένο από την άμεση παραγωγή, που πολύ εύκολα συγκεντρώνεται και έχει κιόλας προχωρήσει πολύ στη συγκέντρωση”.

Μετά τον Α΄ παγκόσμιο πόλεμο και τη μεγάλη οικονομική κρίση του καπιταλισμού δυνάμωσε ιδιαίτερα η παρέμβαση της κρατικής εξουσίας στο τραπεζικό σύστημα στα πλαίσια του κρατικο-μονοπωλιακού καπιταλισμού (ΚΜΚ).

Στην ανάπτυξη του χρηματιστικού κεφαλαίου τεράστια επίδραση ασκεί η συμμετοχή του κράτους. Η ύπαρξη κρατικής καπιταλιστικής ιδιοκτησίας, η κρατική ρύθμιση των κεφαλαίων, των πιστώσεων, το σύστημα των φορολογικών προνομίων και επιχορηγήσεων, η ανάπτυξη των κρατικών προμηθειών, όλα αυτά βάζουν τη σφραγίδα τους στο μηχανισμό λειτουργίας του χρηματιστικού κεφαλαίου.

Προηγούμενη σελίδαΕπόμενη σελίδα