Οι νέες υπαναχωρήσεις του Ζοσπέν από τις προεκλογικές του δεσμεύσεις, όπως σωστά είχε προβλέψει το ΚΚΕ, και οι θέσεις των Αγγλων εργατικών στο Αμστερνταμ αποδείχνουν ότι δεν υπάρχουν ουσιαστικά περιθώρια εναλλακτικών πολιτικών διαχείρισης της κρίσης.
Αποδείχνεται ακόμα πιο καθαρά ότι το Μάαστριχτ και οι πολιτικές που έχει δρομολογήσει δεν είναι γέννημα των "κακών" των συντηρητικών κομμάτων, όπως ισχυρίζονται οι σοσιαλδημοκράτες, αλλά αντικειμενική τάση ανάπτυξης του καπιταλισμού στην εποχή μας. Ετσι εξηγείται και η βαθύτερη ιδεολογική και πολιτική σύμπλευση αυτών των δυνάμεων στο μονόδρομο του Μάαστριχτ. Οπως θα δείξουμε στη συνέχεια, τα όρια των κομμάτων που διαχειρίζονται το καπιταλιστικό σύστημα έχουν εξαντληθεί προ πολλού όσον αφορά τις παραχωρήσεις ή την ανοχή στις λαϊκές διεκδικήσεις. Μια πρώτη απόδειξη είναι οι βαθιές ανησυχίες στις σοσιαλδημοκρατικές δυνάμεις που αρχίζουν να αντιλαμβάνονται ότι κλονίζεται η πολιτική τους βάση μέσα στην εργατική τάξη. Αυτή είναι και η βαθύτερη αιτία των πολιτικών τους μεταμορφώσεων και η αναζήτηση συμμαχιών προς τα αριστερά και της εμφάνισης ουτοπικών θεωριών περί συγκερασμού της οικονομίας της αγοράς με ένα είδος κρατικής κοινωνικής παρέμβασης.
Οσο, όμως, και αν βαπτισθεί "αριστερή" η λιτότητα και οι ιδιωτικοποιήσεις "αριστερές", "σύγχρονες", δεν αλλάζουν τη θέση των εργαζομένων και το χαρακτήρα της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Εκείνα τα όρια που όχι μόνο δεν έχουν εξαντληθεί αλλά ούτε έχουν ακόμα αποκαλυφθεί, είναι τα όρια της ταξικής πάλης, του κοινωνικοπολιτικού μετώπου της αντιϊμπεριαλιστικής, αντιμονοπωλιακής πάλης. Το μέλλον της Ευρώπης δεν βρίσκεται στην ολοκλήρωση του Μάαστριχτ, αλλά στη δημιουργία αυτού του μετώπου σε κάθε μια ξεχωριστή χώρα και σε συνεργασία μεταξύ τους, για το δυνάμωμα του αγώνα κατά του Μάαστριχτ ως τη διάλυσή του.
Αυτά είναι σε πολύ γενικές γραμμές τα πολιτικά μας συμπεράσματα από τη Διακυβερνητική του Αμστερνταμ και τις εξελίξεις που αναμένονται. Θα επιχειρήσουμε να εξηγήσουμε στη συνέχεια και να στηρίξουμε πιο αναλυτικά αυτές τις εκτιμήσεις του ΚΚΕ.
Βαθειά και αξεπέραστη κρίσηΕχει όμως κάποια αξία, σε αυτό το σημείο, να θυμηθούμε τα προφητικά λόγια των Μαρξ-Ενγκελς από το Κομμουνιστικό Μανιφέστο, που φέτος συμπληρώνονται 150 χρόνια από την έκδοσή του.
"... η σύγχρονη αστική κοινωνία που δημιούργησε τόσα ισχυρά μέσα παραγωγής και ανταλλαγής, μοιάζει με το μάγο εκείνο που δεν καταφέρνει πια να κυριαρχήσει πάνω στις καταχθόνιες δυνάμεις που κάλεσε ο ίδιος...
Οι παραγωγικές δυνάμεις που διαθέτει δεν χρησιμεύουν για την προώθηση του αστικού πολιτισμού και των αστικών σχέσεων ιδιοκτησίας...
Αντίθετα, έγιναν παρά πολύ μεγάλες γι΄ αυτές τις σχέσεις, εμποδίζονται από αυτές. Και κάθε φορά που οι παραγωγικές δυνάμεις ξεπερνούν το εμπόδιο αυτό, φέρνουν σε αναταραχή ολόκληρη την αστική κοινωνία, απειλούν την ύπαρξη της αστικής ιδιοκτησίας. Οι αστικές σχέσεις έγιναν παρά πολύ στενές για να περιλάβουν τα πλούτη που δημιουργήθηκαν από αυτές. Πώς ξεπερνά η αστική τάξη τις κρίσεις; Από το ένα μέρος καταστρέφοντας αναγκαστικά μάζες από παραγωγικές δυνάμεις. Από το άλλο καταχτώντας καινούργιες αγορές και εκμεταλλευόμενη πιο βαθιά τις παλιές. Πώς λοιπόν; Προετοιμάζονται πιο ολόπλευρες και πιο τεράστιες κρίσεις και ελαττώνονται τα μέσα για να προλαβαίνει τις κρίσεις".
Η επιστημονική αυτή πρόβλεψη των Μαρξ-Ενγκελς είναι ολοζώντανη μπροστά μας και εξηγεί με ακρίβεια τη βαθιά κρίση και τα αδιέξοδα όχι μόνο της Ευρωπαϊκής Ενωσης, αλλά του καπιταλισμού στο σύνολό του.
Σύγχρονοι οικονομολόγοι, που προσπαθούν κάπως αντικειμενικά να αναλύσουν τις εξελίξεις του καπιταλισμού στο σημερινό στάδιο, στο ίδιο συμπέρασμα περίπου καταλήγουν. Να πως παρουσιάζει στο βιβλίο του "Το τέλος της εργασίας και το μέλλον της" ο αμερικάνος οικονομολόγος Τ. Ρίφκιν τις προοπτικές.
"Η τρίτη βιομηχανική επανάσταση επιβάλλει μια παγκόσμια οικονομική κρίση κολοσσιαίων διαστάσεων, καθώς εκατομμύρια χάνουν τις δουλειές τους λόγω των τεχνολογικών καινοτομιών και η αγοραστική δύναμη κατρακυλάει στο κενό. Οπως στη δεκαετία του 1920 έτσι και τώρα βρισκόμαστε πολύ κοντά σε μιαν άλλη οικονομική ύφεση, ότι η παγκόσμια οικονομία κινείται ακάθεκτα προς μια συρρικνούμενη αγορά εργασίας", και συνεχίζει, "Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ορισμένοι φιλελεύθεροι πολιτικοί ζητούν ένα νέο New Deal, μαζικά προγράμματα δημοσίων έργων, παροχή βοήθειας σε πόλεις και μεταρρύθμιση της κοινωνικής πρόνοιας. Οι περισσότεροι πολιτικοί παρατηρητές ωστόσο, όπως και οι πιο πολλοί ψηφοφόροι δεν είναι διατεθειμένοι να ξαναδώσουν στο κράτος το ρόλο του εργοδότη για περιπτώσεις εσχάτης ανάγκης, επειδή φοβούνται ότι θα αυξηθούν σε σημαντικό βαθμό ελλείμματα του ισοζυγίου πληρωμών και το εθνικό χρέος".
Ο 20ος αιώνας, μας έδωσε πλούσια πείρα για τον περιορισμένο χαρακτήρα που έχουν οι πολιτικές διαχείρισης της κρίσης. Ούτε ο πρώτος και δεύτερος πόλεμος, ούτε ο κεϋνσυανισμός, ούτε οι σύγχρονες κρατικομονοπωλιακές ρυθμίσεις, τύπου ΕΕ, μπόρεσαν να βγάλουν τον καπιταλισμό από την κρίση του. Αντίθετα, κάθε μία από αυτές τις επεμβάσεις προετοίμαζε την επόμενη, επιβεβαιώνοντας πλήρως τη μαρξιστική αντίληψη. Τα "φάρμακα" τελικά κατά της κρίσης είναι πιο βαρειά από την ίδια την κρίση.
Και για την ιστορία αναφέρουμε το παρακάτω απόσπασμα από ομιλία του Τρούμαν το 1950:
"Το 1932, το σύστημα ιδιωτικής επιχείρησης ήταν κοντά στην κατάρρευση. Εάν θέλουμε να κερδίσουμε τον αγώνα μεταξύ της ελευθερίας και του κομμουνισμού, δεν πρέπει να συμβεί πάλι μια τέτοια ύφεση".
Μέσα σε λίγες βδομάδες εξαπέλυσε τον πόλεμο στην Κορέα.
Η βασική αντίθεση του ΚΚΕΑλλά ας δούμε πιο συγκεκριμένα:
Γιατί η Ευρωπαϊκή Ενωση αποτελεί μεγάλη απειλή για τα πιο στοιχειώδη δικαιώματα και ελευθερίες των εργαζομένων και την ειρήνη στην Ευρώπη; Γιατί δεν υπάρχουν περιθώρια διορθωτικών κινήσεων προς το θετικότερο των Συνθηκών της Ευρωπαϊκής Ενωσης και, κατά συνέπεια, γιατί όσοι υποστηρίζουν ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση αποτελεί τη μόνη προοπτική για τους λαούς της Ευρώπης ή λένε συνειδητά ψέματα ή έχουν αυταπάτες;
Η πρώτη ριζική και βασική αντίθεση του ΚΚΕ με τους υποστηρικτές της Ευρωπαϊκής Ενωσης απορρέει από τη στάση που κρατούν απέναντι στα δικαιώματα και τις διεκδικήσεις των εργαζομένων.
Προκαλεί οργή και αγανάκτηση ο ισχυρισμός της ηγεσίας του ΠΑΣΟΚ ότι η υπεράσπιση των σημερινών, περιορισμένων κατακτήσεων της εργατικής τάξης αποτελεί αναχρονισμό και η πάλη για τη διεύρυνσή τους εμπόδιο στην πρόοδο και απειλή για το χωρισμό του λαού σε εχθρούς και φίλους. Μεγαλύτερη αντιστροφή της ιστορικής αλήθειας δε θα μπορούσε να υπάρξει.
Η ηγεσία του ΠΑΣΟΚ φαίνεται ότι επιλέγει το δρόμο της ιδεολογικής και πολιτικής τρομοκρατίας ως κύριο μέσο για την επιβολή της πολιτικής που επιτάσσει το μεγάλο κεφάλαιο. Η ιστορία αυτού του τόπου, η ιστορία του ΚΚΕ φαίνεται ότι πολύ λίγο τους απασχολούν και πιστεύουν ότι αναμασώντας τα επιχειρήματα που επεξεργάζονται τα διάφορα κέντρα του ιμπεριαλισμού αποκτούν δύναμη και εγκυρότητα.
Οι κομμουνιστές ποτέ δε ζήτησαν ούτε θα ζητήσουν πιστοποιητικά πατριωτισμού και προοδευτικότητας από τους στυλοβάτες της οικονομικής ολιγαρχίας. Τους θυμίζουμε ότι:
Το ΚΚΕ και μαζί του πολλοί προοδευτικοί άνθρωποι, είναι οι μεγάλοι πρωταγωνιστές για τις σημερινές κατακτήσεις των εργαζομένων τις οποίες σήμερα, το ΠΑΣΟΚ μαζί με τη ΝΔ και τους "αριστερούς" συνεταίρους τους, γκρεμίζουν. Και επέβαλαν αυτές τις κατακτήσεις όταν ο κοινωνικός πλούτος, η παραγωγικότητα της εργασίας και οι δυνατότητες της επιστήμης και της τεχνικής ήταν αφάνταστα σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα από ό,τι είναι σήμερα.
Γιατί λοιπόν είναι αναχρονισμός η διεκδίκηση:
μόνιμης και σταθερής απασχόλησης για όλους;
λιγότερων ωρών εργασίας και καλύτερων αμοιβών
και συντάξεων;
περισσότερου ελεύθερου χρόνου για ξεκούραση και
πολιτισμό;
καλύτερης δωρεάν εκπαίδευσης και φροντίδας για
την υγεία;
Γιατί λοιπόν αποτελεί εμπόδιο στην πρόοδο η διεκδίκηση μιας καλύτερης ζωής όταν σήμερα οι δυνατότητες είναι ασύγκριτα μεγαλύτερες;
Με ποια κριτήρια προόδου επιχειρούν να επιβάλλουν, εκβιάζοντας με ένα όργιο ιδεολογικής, πολιτικής και φυσικής τρομοκρατίας, στους εργαζόμενους να αποδεχτούν τον περιορισμό των μισθών, των συντάξεων, των κοινωνικών παροχών; Να μοιραστούν τις θέσεις απασχόλησης και να συμβιβαστούν με την αντίληψη ότι πρέπει να ζουν μαζί με την ανεργία, τη φτώχεια, τα ναρκωτικά, την εξαθλίωση;
Και γιατί είναι πρόοδος να συσσωρεύονται τεράστια κέρδη στους λίγους και να διασφαλίζεται σε μια μικρή μειοψηφία αυτοκρατορική ζωή; Γιατί είναι πρόοδος οι φτωχοί να μοιράζονται τη φτώχεια τους και οι πλούσιοι να γίνονται πλουσιότεροι και να αξιώνουν συνθήκες "ελεύθερης αλεπούς σε ελεύθερα κοτέτσια";
Οσοι, ακόμα, υποστηρίζουν ότι η περίοδος αυτή είναι μεταβατική και ότι οι θυσίες από τους εργαζόμενους είναι επιβεβλημένες ή δεν έχουν καμία απολύτως γνώση της ιστορικής εξέλιξης ή πάνε να ξεγελάσουν συνειδητά τον κόσμο.
Δεν υπάρχει στην ιστορία του καπιταλισμού ούτε μια στιγμή που το κεφάλαιο να έκανε οικειοθελώς παραχωρήσεις στους εργαζόμενους. Κάθε παραχώρηση ήταν αποτέλεσμα σκληρών αγώνων. Δεν υπάρχει επίσης, ούτε μια στιγμή που να μην επιχείρησαν να πάρουν πίσω αυτές τις κατακτήσεις. Αν οι κατακτήσεις των εργαζομένων διατηρήθηκαν για δεκαετίες αυτό οφείλεται στην ύπαρξη του σοσιαλιστικού στρατοπέδου και στους αγώνες τους. Αλλά σήμερα μπροστά μας δεν εξελίσσεται η συνηθισμένη αυτή διελκυστίνδα, εξελίσσεται κάτι πολύ πιο σοβαρό και πιο βαθύ. Η μόνιμη, μαζική ανεργία, τα μεροκάματα και οι μισθοί φτώχειας, οι περιορισμοί έως κατάργηση μιας ανεκτής δημόσιας παιδείας, η κατεδάφιση του συστήματος κοινωνικής προστασίας και πρόνοιας, τα φαινόμενα της εξαθλίωσης που αγκαλιάζουν εκατομμύρια ανθρώπους και η μαζική καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών, δεν αποτελούν προσωρινά φαινόμενα. Παράγονται μαζικά. Αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο και δεν υπάρχει καμία περίπτωση αναχαίτισής τους στα πλαίσια αυτού του συστήματος.
Είναι το αναπόφευκτο αποτέλεσμα του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής στο στάδιο του ιμπεριαλισμού. Είναι τα δεινά ενός συστήματος που βαδίζει προς το τέλος του. Είναι η απόδειξη των ορίων του. Είναι η απόδειξη της ιστορικής ανάγκης αντικατάστασής του πριν η ανθρωπότητα οδηγηθεί σε καθεστώς πλήρους βαρβαρότητας. Είναι μια εξέλιξη που έχει φέρει αντικειμενικά στην ημερήσια διάταξη της κοινωνικής εξέλιξης το σύνθημα: "Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα".
Η επιθετικότητα του κεφαλαίου, σήμερα, έχει όλα τα χαρακτηριστικά του αγώνα ενός οργανισμού που αγωνίζεται για τη συγκράτηση της κατάρρευσης του.
Αποφεύγουν οι κάθε λογής εκσυγχρονιστές, όπως ο διάβολος το λιβάνι, να μπουν στον κόπο να φωτίσουν τις βαθύτερες αιτίες και τις συνέπειες αυτής της εξέλιξης. Επαναλαμβάνουν, απλά, μονότονα ότι βρισκόμαστε μπροστά στη νέα εποχή της "παγκοσμιοποίησης" και ότι πρέπει να "προσαρμοστούμε".