Η μάχη των 70 ημερών που έδωσε ο Δημοκρατικός Στρατός της Ελλάδας (ΔΣΕ) το 1948 στο Γράμμο ήταν η πιο σημαντική και η πιο σκληρή στην περίοδο του εμφύλιου πολέμου: ενός πολέμου που επέβαλαν στην Ελλάδα οι αγγλοαμερικανοί ιμπεριαλιστές και η ντόπια αντίδραση. Για τους στρατιωτικούς σκοπούς της εκστρατείας, τη διεξαγωγή της μάχης, τα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν και τις στρατιωτικές επιχειρήσεις έχουν γραφτεί δεκάδες βιβλία και εκατοντάδες μελέτες και άρθρα.
Η πολεμική τακτική και οι μεγάλες μάχες αυτής της εποποιίας του ΔΣΕ έγιναν αντικείμενο μελέτης, ερευνών και διδασκαλίας στις στρατιωτικές ακαδημίες της Ελλάδας και των ΗΠΑ.
Στην αρχή, πρέπει να πούμε λίγα λόγια για την κατάσταση και το συσχετισμό των αντίπαλων δυνάμεων πριν αρχίσει η εκστρατεία του κυβερνητικού στρατού στο Γράμμο.
Ο ΔΣΕ την άνοιξη και το καλοκαίρι του 1947 ανέτρεψε τα σχέδια του Γενικού Επιτελείου Στρατού (ΓΣΕ). Ο κυβερνητικός στρατός απέτυχε στην εκστρατεία του να εξοντώσει τα τμήματα του ΔΣΕ. Αντίθετα ο ΔΣΕ διατηρούσε την πρωτοβουλία και έδινε αδιάκοπα χτυπήματα στις κυβερνητικές δυνάμεις.
Ο αντίπαλος, παρά τη μεγάλη υπεροχή του σε πολεμικό υλικό και σε αριθμό των στρατιωτικών δυνάμεων, κρατούσε γενικά αμυντική στάση.
Η άρχουσα τάξη της χώρας ανησυχούσε και βρέθηκε σε δύσκολη θέση. Αλλά και η Αγγλία βρισκόταν σε αδυναμία να συνεχίσει την επέμβαση. Ετσι κλήθηκαν οι ΗΠΑ να σώσουν το καθεστώς.
Στη χώρα μας εφαρμοζόταν το "Δόγμα Τρούμαν" βάσει της συμφωνίας που υπογράφηκε στις 20 Ιουνίου 1947 ανάμεσα στις κυβερνήσεις των ΗΠΑ και των Αθηνών. Με το άρθρο 8 της συμφωνίας ο πρόεδρος των ΗΠΑ ανακηρύσσονταν σε ανώτατη εξουσία στην Ελλάδα.
Στην υποτακτική διάταξη του άρθρου 8 της συμφωνίας λέγεται: "Η Ελληνική κυβέρνησις θέλει προβεί εις πάσαν ενέργειαν την οποία ήθελε ζητήσει ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, δια την ασφάλειαν παντός αντικειμένου, υπηρεσίας ή πληροφορίας ληφθείσης συνέπεια της συμφωνίας ταύτης. Δεν θέλει μεταβιβάζει άνευ της συγκαταθέσεως του Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών δικαίωμα ή κατοχήν οιουδήποτε τοιούτου αντικειμένου ή πληροφορίας, ουδέ θα επιτρέπει άνευ τοιαύτης συγκαταθέσεως, την χρησιμοποίησιν ή αποκάλυψιν τοιαύτης τινός πληροφορίας παρ΄ ουδενός".
Στην Ελλάδα κατέφθαναν εκατοντάδες καράβια με σύγχρονο αμερικάνικο εξοπλισμό. Στις 24 Φλεβάρη του 1948 έφτασε στην Αθήνα ο στρατηγός Βαν Φλιτ. Ο στρατηγός αυτός ήταν ο ουσιαστικός κυβερνήτης των ενόπλων δυνάμεων. Στο αεροδρόμιο τον υποδέχθηκε ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος με τα παρακάτω λόγια:
"Στρατηγέ καλώς ήρθατε στο σπίτι σας ... Ιδού ο στρατός σας". Ο κυβερνητικός στρατός πλαισιώθηκε με 5000 αξιωματικούς και ειδικούς αμερικανούς στρατιωτικούς.
Εγιναν εκκαθαρίσεις στο στρατό, ο οποίος και αναδιοργανώθηκε. Σε μεγάλο ποσοστό ο εξοπλισμός ανταλλάχθηκε με αμερικάνικο και με σύγχρονα όπλα.
Με πρωτοβουλία των αμερικανών δημιουργείται μια νεκρή ζώνη στις περιοχές όπου κυρίως δρα ο ΔΣΕ ξεκληρίζοντας περίπου 800.000 αγρότες που τους συγκέντρωσαν στις πόλεις και σε οχυρωμένα κέντρα. Γίνεται εκπαίδευση και εξοπλισμός στρατιωτικών μονάδων, ώστε να μπορέσουν να ανταποκριθούν στη γενική επίθεση και προετοιμάζονται μονάδες ορεινών καταδρομών για επιχειρήσεις σε ορεινά μέρη και σε αιφνιδιαστικές εξορμήσεις. Οργανώθηκαν τα τάγματα εθνοφρουράς, κυρίως για στατική άμυνα στα οχυρωμένα κέντρα.
Από την άλλη μεριά η ηγεσία του ΔΣΕ είχε συλλάβει τα σχέδια του Γενικού Επιτελείου Στρατού και προετοίμαζε τα τμήματα για τη μεγάλη μάχη στο Γράμμο. Πχ. ανάμεσα σε άλλα μέτρα δημιουργήθηκε η στρατιωτική μονάδα 670.
Η 670 μονάδα, άλλα τμήματα, η σχολή των αξιωματικών και το Γενικό Αρχηγείο μεταφέρθηκαν από το Βίτσι - Πρέσπα στο Γράμμο.
Οταν άρχισε η μεγάλη μάχη στο Γράμμο ο συσχετισμός των δυνάμεων ήταν ο παρακάτω:
Σε άνδρες, 1 προς 10 και σε υλικό 1 προς 50 σε όφελος του αντιπάλου.
Ο αντίπαλος κυριαρχούσε απόλυτα στον αέρα με την αεροπορία και διέθετε μηχανοκίνητα και θωρακισμένα, μέσα που ο ΔΣΕ δεν διέθετε καθόλου.
Δυνάμεις των εμπλεκομένων
Η μεγάλη επιχείρηση "Κορωνίς"
Ο μεγάλος ελιγμός