Ο Λένιν είναι σαφής πάνω στο θέμα αυτό. Υπογραμμίζει χαρακτηριστικά:
"Η εξάλειψη των κρίσεων με τα καρτέλ είναι παραμύθι των αστών οικονομολόγων που προσπαθούν να εξωραΐζουν με κάθε θυσία τον καπιταλισμό. Αντίθετα το μονοπώλιο που δημιουργείται σε μερικούς κλάδους της βιομηχανίας ΔΥΝΑΜΩΝΕΙ ΚΑΙ ΟΞΥΝΕΙ ΤΟ ΧΑΟΣ που χαρακτηρίζει όλη την καπιταλιστική παραγωγή στο σύνολό της. Η έλλειψη αντιστοιχίας στην ανάπτυξη της γεωργίας και της βιομηχανίας, που χαρακτηρίζει γενικά τον καπιταλισμό, γίνεται ακόμα μεγαλύτερη. Η προνομιούχα θέση της πιο καρτελοποιημένης, της λεγόμενης βαριάς βιομηχανίας, οδηγεί τους άλλους κλάδους της βιομηχανίας σε ακόμα μεγαλύτερη έλλειψη προγραμματισμού ... Ταυτόχρονα η εντατικά γοργή ανάπτυξη της τεχνικής φέρνει μαζί της ολοένα και περισσότερα στοιχεία αναντιστοιχίας ανάμεσα στις διάφορες πλευρές της εθνικής οικονομίας, στοιχεία χάους και κρίσεων".
Και συμπληρώνει στη συνέχεια: "Ο παλιός καπιταλισμός έφαγε τα ψωμιά του. Ο καινούριος είναι πέρασμα σε κάτι άλλο. Το να προσπαθεί κανείς να βρει στέρεες αρχές και συγκεκριμένο σκοπό για να "συμφιλιώσει" το μονοπώλιο με τον ελεύθερο συναγωνισμό είναι φυσικά χαμένος κόπος. Η ομολογία των ανθρώπων της πρακτικής δεν αντηχεί καθόλου σαν επίσημη εξύμνηση των χαρισμάτων του "οργανωμένου" καπιταλισμού που κάνουν οι απολογητές του".
Η διαλεκτική του καπιταλισμού είναι τέτοια που όσο συγκεντρώνεται, κοινωνικοποιείται η παραγωγή, όσο επαναστατικοποιούνται τα μέσα παραγωγής, όσο επεκτείνονται οι καπιταλιστικές σχέσεις στη σφαίρα της αγροτικής παραγωγής και στις υπηρεσίες, τόσο αναπτύσσονται οι παραγωγικές δυνάμεις, έρχονται σε όλο και βαθύτερη αντίθεση με την ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, το κίνητρο του ατομικού κέρδους του καπιταλιστή, από το οποίο καθορίζονται και οι αυθόρμητες σχέσεις της αγοράς, που προσιδιάζουν οργανικά στο καπιταλιστικό καθεστώς. Με το πέρασμα από τον καπιταλισμό του ελεύθερου ανταγωνισμού στον μονοπωλιακό καπιταλισμό, η αντίθεση αυτή οξύνεται, παρά την μάταιη προσπάθεια αποτελεσματικής ρύθμισης της παραγωγής σε κλίμακα μονοπωλίων.
Συνεκτιμώντας τα 5 βασικά οικονομικά γνωρίσματα του ιμπεριαλισμού ο Λένιν τόνισε ορισμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του συγκεκριμένου σταδίου που μας επιτρέπουν να μιλάμε για καπιταλισμό που σαπίζει και πεθαίνει. Αναφέρθηκε στη δημιουργία ενός τεράστιου στρώματος εισοδηματιών καπιταλιστών που ζουν από το "κόψιμο των κουπονιών", χωρίς να συνεισφέρουν σε οποιαδήποτε παραγωγική δραστηριότητα. Παράλληλα ανέδειξε ότι από την πιο στυγνή εκμετάλλευση των καθυστερημένων χωρών, η άρχουσα τάξη των αναπτυγμένων καπιταλιστικών χωρών είναι σε θέση να δίνει ορισμένα "ψίχουλα" για να εξαγοράσει τη δική της εργατική τάξη.
Με ιδιαίτερη έμφαση αναφέρθηκε στην καταστρεπτική επίδραση του συγκεκριμένου σταδίου απέναντι στην κύρια παραγωγική δύναμη, τον εργαζόμενο άνθρωπο και ιδιαίτερα απέναντι στην εργατική τάξη των ασθενέστερων κρατών. Συνοψίζοντας τη σκέψη του για την γενικότερη καταστροφή των παραγωγικών δυνάμεων γράφει σ΄ ένα άρθρο του για τον ιταλικό ιμπεριαλισμό: "Η αποικιακή πολιτική και ο ιμπεριαλισμός δεν είναι καθόλου μια νοσηρή θεραπεύσιμη ανωμαλία του καπιταλισμού (όπως νομίζουν οι Φιλισταίοι ανάμεσά τους και ο Κάουτσκι), αλλά αναπόφευκτη συνέπεια των ίδιων των βάσεων του καπιταλισμού. Ο συναγωνισμός ανάμεσα στις διάφορες επιχειρήσεις βάζει το ζήτημα μόνο έτσι: ή καταστρέφεσαι ή καταστρέφεις τους άλλους. Ο συναγωνισμός ανάμεσα στις διάφορες χώρες βάζει το ζήτημα μόνο έτσι: ή μένεις στην ένατη θέση και διακινδυνεύεις αιώνια να έχεις την ίδια τύχη με το Βέλγιο ή καταστρέφεις και υποτάσσεις άλλες χώρες, δημιουργώντας για τον εαυτό σου μια θεσούλα ανάμεσα στις μεγάλες Δυνάμεις".
Αυτό σημαίνει ότι γίνονται ανακατατάξεις ανάμεσα στα μονοπώλια, ανάμεσα στις πιο ισχυρές δυνάμεις του ιμπεριαλιστικού συστήματος, αλλά και ανάμεσα σε αυτές που βρίσκονται σε μια ενδιάμεση θέση. Στη συνέχεια θα δούμε ότι οι διαπιστώσεις αυτές του Λένιν επιβεβαιώνονται με βάση τις σύγχρονες εξελίξεις.