Jowisz
Planeta
olbrzym. Największa z planet naszego Układu Słonecznego. Piąta pod względem odległości
od Słońca. Starożytni nie znając żadnych parametrów planety, nadali jej imię ojca
bogów - Jowisza. Jest najjaśniejszym ciałem niebieskim, gdy na niebie nie widać
Księżyca ani Wenus. Jego masa jest 318 razy większa niż masa Ziemi, a wewnątrz
Jowisza mogłoby się zmieścić 1300 planet wielkości Ziemi. Średnica równikowa wynosi
142 984km, a średnica biegunowa 133 984km.
Jowisz obiega Słońce w ciągu niecałych 12 ziemskich lat (11,86), po orbicie niemal
kołowej. Jego równik jest prawie równoległy do płaszczyzny orbity. Okres obrotu,
wokół własnej osi wynosi 9 godzin i 55 minut i jest najszybszy z pośród wszystkich
planet. Szybki obrót planety powoduje znaczne spłaszczenie jego tarczy.
Budowa Jowisza różni się znacznie od pozostałych planet. Zbudowany jest głównie
z wodoru. Wewnątrz planety znajduje się skaliste jądro (15 razy większe niż masa
Ziemi), przykryte przez wodór metaliczny, kolejną warstwę tworzy wodór ciekły,
a następnie gaz. Całości zaś nie przykrywa skorupa, gdyż Jowisz nie ma twardej
powierzchni. Zewnętrzna warstwa, zwana atmosferą, składa się głównie z wodoru
(82%), helu (17%), amoniaku (1%) i śladowych ilości metanu. W górnej warstwie
atmosfery Jowisza, wodór i hel tworzą pasma czerwonobrązowych i żółtobrunatnych
chmur, wewnątrz których mają miejsce gwałtowne burze. Podczas obserwacji Jowisza,
uwagę przykuwa Wielka Czerwona Plama, zaobserwowana po raz pierwszy przez Cassiniego
w 1665r. Jest to gigantyczny wir, wznoszący się parę kilometrów ponad najwyższą
partię chmur. Swój kolor zawdzięcza fosforowi, który wyzwala się w wyniku zachodzących
reakcji. Średnica Czerwonej Plamy wynosi prawdopodobnie 40000km (swoją objętością,
mogłaby ogarnąć całą Ziemię).
Jowisza otacza cienki i słabo widoczny pierścień, składający się z drobnych cząsteczek
pyłu. Wokół planety odkryto już 61 księżyców. Pierwsze, największe z nich zostały
odkryte przez Galileusza w 1610 roku, nazywają się Io, Europa, Ganimedes i Kalisto.
Księżyce te zmieniają bardzo szybko swoje położenie, co sprawia, że co noc możemy
obserwować takie zjawiska jak: zaćmienia, zakrycia i przejścia księżyca przed
tarczą Jowisza. Spośród licznych księżyców na uwagę zasługuje Io, na którego powierzchni
naliczono osiem czynnych wulkanów. Największy z nich został ochrzczony mianem
Pele, pióropusze ognia wyrzucane przez wulkan sięgają 280km! Ganimedes, kolejny
z księżyców galileuszowych jest największy w całym Układzie Słonecznym (większy
nawet od Merkurego). Ostatnie 21 satelitów odkryto w marcu 2003 roku na Hawajach
za pomocą kamer japońskiego teleskopu Subarui zainstalowanych na Mauna Kea.
Pierwszą sondą, która przeleciała w pobliżu planety, był Pionier 10, wystrzelony
przez NASA, w marcu 1972 roku. W okolicach Jowisza, sonda przeleciała dopiero
w grudniu 1973 roku. Najwięcej danych na temat planety zebrano podczas misji zwanej
Galileo, od października 1989 roku do grudnia 1995.
FOTO: NASA