Obserwatorium astronomiczne
Placówka
naukowa, wyposażona w urządzenia, pozwalające na prowadzenie systematycznych
badań i obserwacji astronomicznych. Ze względu na tematykę badań można wyróżnić
obserwatoria: astrometryczne, astrofizyczne czy radioastronomiczne. Placówka
zajmująca się badaniami Słońca to obserwatorium heliofizyczne. Większość obserwatoriów
usytuowana jest na dużych wysokościach, gdyż atmosfera ziemska znacznie utrudnia
obserwacje Słońca, pochłaniając część jego promieniowania. Niektóre rodzaje
promieniowania (np. promieniowanie gamma i rentgenowskie) są całkowicie pochłaniane
w górnych warstwach atmosfery ziemskiej, dlatego ich badanie może być prowadzone
jedynie z pokładu balonów, rakiet, statków kosmicznych i satelitów.
Obserwacje nieba, prowadzone były już w starożytności ok. 4 tysięcy lat p.n.e.
Pierwszym instrumentem służącym do badań kosmosu było ludzkie oko. Z czasem
powstawały różne przyrządy pomocnicze jak: słupy kamienne, prześwity w piramidach,
a także specjalne murowane budowle. Jednym z najbardziej znanych starożytnych
obserwatoriów jest Stonehenge w Anglii. Zbudowane z olbrzymich płyt kamiennych,
pozwalało starożytnym określać położenie Słońca i Księżyca na niebie, było kalendarzem
umożliwiającym wyznaczanie pór roku, czy zaćmień Słońca i Księżyca itp. Stopniowo
powstawały coraz lepsze urządzenia min. kwadranty i sekstanty, które umożliwiły
wyznaczanie kierunków i odległości między obiektami na niebie. Przełomowym momentem
w obserwacji nieba okazało się zastosowanie teleskopu optycznego, w 1609 roku.
300 lat później, uzyskiwano pierwsze obrazy nieba, dzięki falom radiowym. Dziś
nie przeprowadza się już obserwacji teleskopowych bezpośrednio, lecz za pomocą
elektronicznych detektorów promieniowania. Uzyskane dane są wprowadzane do komputera
a następnie przetwarzane.
Najbardziej znane, współczesne laboratoria astronomiczne to: Manua Kea Observatory
na Hawajach, Kitt Peak i Mount Wilson w USA, Pic du Midi w Pirenejach. Obserwatoria
pracujące w przestrzeni kosmicznej to: Hubble Space Telescope Center, SOHO,
TRACE, a wcześniej SKYLAB, Hinotori, Solar Maximum Mission, Yohkoh.
FOTO: www.astro.lsa.umich.edu/obs/ mdm/pictures