![]() |
NUKLEOTYDY Budowa Nukleotydy są cząsteczkami składającymi się z trzech grup: zasady azotowej, cukru i grup fosforanowych. ![]() W nukleotydach spotyka się beta-d-rybozę (w skrócie rybozę) oraz beta-d-2-deoksyrybozę (deoksyroboza). Przedrostek deoksy- oznacza, że w cząsteczce tego cukru brak jest atomu tlenu w grupie związanej z węglem 2. Zasady azotowe spotykane w nukleotydach są pochodnymi puryny lub pirymidyny cząsteczek heterocyklicznych to znaczy takich, w których pierścień zbudowany jest z kilku rodzajów atomów w tym przypadku węgla i azotu ![]() Do zasad purynowych należą: adenina (A) i guanina (G), do pirymidynowych: uracyl (U), cytozyna (C) i tymina (T). Skróty A, G, U, C i T choć pochodzą od nazw zasad azotowych, często używane są do oznaczania nukleotydów zawierających te zasady. Trzecim składnikiem nukleotydów są grupy fosforanowe. Zależnie od typu nukleotydu mogą one występować jako mono-, di- i trifosforany. ![]() Cząsteczkę składająca się z cukru i zasady azotowej nazywa się nukleozydem. Jej elementy połączone są wiązaniem N-glikozydowym pomiędzy azotem 9 (N-9) w zasadzie purynowej lub azotem 1 (N-1) w zasadzie pirymidynowej. Przykładem nukleozydu może być deoksyadenozyna: ![]() Nukleozyd z dołączonymi grupami fosforanowymi nazywa się nukleotydem. W naturalnie występujących związkach najczęstszym miejscem wiązania grupy fosforanowej jest grupa hydroksylowa związana z atomem węgla 5 w pierścieniu cukru. Taki związek nazywa się nukleozydo-5-fosforanem lub 5-nukleotydem. Na przykład w wyniku połączenia deoksyadenozyny i trzech grup fosforanowych powstaje 5-trifosforan deoksyadenozyny (dATP): ![]() Nazwa dATP powstała w wyniku skrócenia angielskiej nazwy deoxyadenosine triphosphate. Litera d na początku oznacza deoksy- (czyli beztlenowy) i odróżnia ten związek od ATP zawierającego rybozę. Nazwy tej grupy związków p ochodzą od zasad azotowych będących składowymi cząsteczki:
Funkcje
Nukleotydy posiadające kilka grup fosforanowych mogą pełnić rolę uniwersalnych przenośników energii. Takim związkiem jest ATP (adeninotrifosforan) posiadający on trzy grupy fosforanowe. Przyłączenie ostatniej z nich wymaga dużego na kładu energetycznego. Ta energia uwalniana jest następnie przy przerywaniu tego wiązania. Tak więc cząsteczki ATP są w stanie magazynować energię lub przenosić ją w punkt odległy od miejsca jej syntezy.
![]()
![]() Š 1997, 1998 Biologia Molekularna w Internecie Webmaster ![]() |