____________________________________________________________________

 

Die Tweede Węreldoorlog

 

Dit was die vernietigendste oorlog in die hele bestaan van die mens... 'n węreldbrand wat oor talle dele van ons planeet versprei en lewens op 'n ongekende skaal geëis het. Aan die einde van die Tweede Węreldoorlog (1939-'45) was sowat 24 miljoen soldate en 'n geraamde 40 miljoen burgerlikes in hul graf. Die geweldige verwoesting van eiendom en infrastrukture was nog 'n gevolg van die oorlog. Die skade aan opvolgende geslagte se geestelike welsyn is onberekenbaar...

____________________________________________________________________

 

DIT was 'n vernietigende, komplekse, dodelike oorlog soos die aarde in sy hele bestaan nie geken het nie. Byna alle nasies was betrokke in die verwoede gevegte wat oor talle dele van ons planeet versprei het. Die Tweede Węreldoorlog (1939-'45) het die mens in al sy veglustigheid getoon.

 

En volgens geskiedkundiges is dit veral aangestig deur 'n tirannieke diktator wat met 'n misplaaste gevoel vir geregtigheid: die Nazi-Duitser Adolf Hitler, wat sentraal in die oorlogsvuur gestaan het. Daar kan inderdaad gesę word dat hy die węreldbrand begin het waarvan die kole nog geslagte lank sou smeul -- die inferno wat die aangesig van die aarde onherroeplik sou verander.

 

Maar aan die einde van die oorlog het hy sy hand aan sy eie lewe geslaan. Sy aanvanklik trotse Duitse leër was 'n patetiese verslane mag.

 

Aan die een kant van die vegtendes was die Spilmoondhede (Axis powers), waarvan die belangrikste vennote Duitsland, Japan en (tot 1943) Italië was. (Die benaming ''spil'', oftewel die as waarom 'n wiel draai, het sy ontstaan by 'n Duits-Italiaanse ooreenkoms van 1936 oor buitelandse beleid en handel gehad. Die Italiaanse leier Benito Mussolini het dit beskryf as '''n spil waarom alle Europese state wat met 'n begeerte vir vrede besiel is, kan meewerk''.)

 

Teen die Spilmoondhede het die sogenaamde Geallieerdes (later Verenigde Nasies) geveg. Onder die Geallieerdes was Brittanje, Amerika, Rusland, China, Frankryk, ook Suid-Afrika en nog 45 ander lande.

 

Die oorsake van die oorlog kan teruggevoer word na die gevolge van die Eerste Węreldoorlog toe Duitsland sy oorsese gebiede ontneem is en die seëvierende Geallieerdes geweldig baie skadevergoeding van die Duitsers geëis het.

 

Anders as die Eerste Węreldoorlog was die Tweede Węreldoorlog snel en mobiel. Daar was wel tydperke van stilstand, veral in Italië, maar niks kon vergelyk word met die vier jaar lange dooiepunt-situasie van loopgraaf-oorlogvoering in 1914-'18 nie.

 

In die Eerste Węreldoorlog is tenks en vliegtuie die eerste keer gebruik, maar hierdie wapens is nie tot hul volle potensiaal ontplooi voor die Tweede Węreldoorlog nie. Twee van die vliegtuie wat elk hul eie onuitwisbare merk op die geskiedenis van oorlogvoering sou laat, was die Britse Spitfire en die Duitse Messerschmitt. Die vliegdekskip het sy verskyning gemaak as die belangrikste oppervlak-oorlogskip, en die duikboot het hom net so doeltreffend as in die vroeëre konflik bewys.

 

Vuurpyle, valskermtroepe, radar en sonar was onder die militęre ontwikkelings van die Tweede Węreldoorlog. Die verwoestendste wapen wat nog ooit gebruik is -- die atoombom -- het in die laaste dae van die oorlog dood en vernietiging gesaai.  Deur atoombomme op die Japanse stede Hirosjima en Nagasaki te gooi, het Amerika die slepende oorlog teen Japan tot 'n einde laat kom.

 

Vroue het 'n groter rol in die Tweede Węreldoorlog gespeel as in enige ander moderne oorlog. Hulle het nie net as verpleegsters, tegnici en klerke diens gedoen nie, maar ook manswerk in krygsfabrieke verrig. Party het as guerrillas sy aan sy met die mans geveg.

 

Een van die gevolge van die Tweede Węreldoorlog was 'n grootliks veranderde węreldkaart. Rusland het gebiede aan sy wesgrense ingesluk en nuwe internasionale grense is regoor 'n groot deel van Europa getrek. Duitsland en Korea is albei in twee geskeur, elk met 'n kommunistiese en nie-kommunistiese deel. (Korea is vandag nog verdeel, ofskoon die twee Duitslande reeds herenig is.)

 

Die hele Oos-Europa en die grootste gedeelte van die Balkan het onder Russiese beheer gekom. 'n Nuwe Joodse staat -- Israel -- is geskep. Van groot belang vir Suid-Afrika was dat die Europese kolonies in Afrika en ook in Asië gaandeweg hul onafhanklikheid begin eis het.

 

Die mees diepgaande politieke gevolge van die Tweede Węreldoorlog was die verrysing van Amerika en die Sowjet-Unie as die twee toonaangewende węreldmoondhede, die opkoms van die kommunistiese China en die verdeling van die węreld se lande in drie groepe -- kommunisties, anti-kommunisties en onverbonde. Eers in die laaste aantal jare van die twintigste eeu, met die einde van die sogenaamde Koue Oorlog en die ontbinding van die eens magtige kommunistiese Sowjet-Unie, sou hierdie verdeling begin verander.

 

Suid-Afrika en die Tweede Węreldoorlog

 

   DIE parlement van die destydse Unie van Suid-Afrika het op 6 September 1939 besluit om teen Duitsland oorlog te verklaar -- op voorstel van genl. J.C. Smuts en teen die voorstel van genl. J.B.M. Hertzog, wat as premier bedank het oor sy mislukte poging om die Unie neutraal te hou.

 

Smuts word die oorlogstydse eerste minister, wat in April 1940 besluit om Unie-troepe buite ons landgrense te stuur. Suid-Afrikaanse soldate onderskei hulle in Noord-Afrika en is ook betrokke by die Italiaanse veldtog. In 1940-'41 help hulle om Italië uit Ethiopië (Abessinië) te verdryf en weer die verbanne keiser Haile Selassie op die troon te plaas. In 1942 beset hulle Madagaskar.

 

Byna 400 000 Suid-Afrikaanse soldate was betrokke by die oorlog, onder wie 123 000 swart mense wat in nie-vegtende hoedanighede deelgeneem het. Sowat 9000 van ons soldate het gesneuwel.

 

____________________________________________________________

 

Terug na inhoudsblad -- klik hier

____________________________________________________________

 

Ons Wonderlike Węreld op CD, 2004 - Uit Huisgenoot se Jongspan