___________________________________________________________
Toonaangewende
lande van die węreld (2): Franse Republiek
Flambojante
Baie Suid-Afrikaners van Europese
herkoms se wortels lę op Franse bodem... die węreld van chateaus en sjampanje, van
mannekyne en finesse, van argitektuur en die kunste, van filosowe en cuisine.
En natuurlik van die Paryse Eiffeltoring, die beroemdste metaaltoring ter
węreld, wat egter deur party puristiese Franse self as 'n "onding"
beskou word!
___________________________________________________________
IS jou van Le Roux? Dalk Marais, Du Preez, Joubert, Du Toit, De Villiers
of nog een van die vele Afrikaanse
vanne met 'n Franse "kleur"? Dan is jy heel waarskynlik een van die
talle mense in ons land wat hul stamboom kan naspeur tot by die Hugenote van
weleer. En dus verder tot in Frankryk... mooi land van die vier groot riviere.
Binne sy grof-seskantige grense is
Frankryk byna 'n kontinent in die klein. Geleë in 'n gematigde klimaatstreek,
met die Atlantiese Oseaan en Middellandse See aan weerskante, is daar groot
klimaatsverskille tussen sy Alpynse bergwęreld, uitgestrekte valleie en sonnige
strande.
En sy mense is niks minder
verskillend sover dit hul voorkoms en gebruike aangaan nie. Maar van die
wynboer in Provence of die visser van Bretagne tot by die Paryse sakeman wat
deur die spitsverkeer worstel, het almal een ding gemeen: hulle is besonder
trots daarop om Frans te wees.
Frankryk het meer as herstel van sy
donkerste tye in die jare dertig van die twintigste eeu. Sy ekonomie was
bedroewend, die bevolking aan die krimp, die gemoedere swartgallig. Maar
vreemd genoeg het die Duitse inval van 1940 en die jare van besetting daarna
die Franse volk versterk.
Vandag is Frankryk een van die
węreld se rykste en tegnologies mees gevorderde lande.
Sedert die Renaissance het Frankryk
homself as die spil van die beskawing beskou. Agttiende-eeuse skrywers en
filosowe soos Voltaire, Rousseau, Montesquie en Diderot het die węrelddenke
beďnvloed.
Hul opvolgers het hulle eweneens
laat geld. Name soos Sartre en Camus het wel deeglik hul stempel op die
letterkundige węreld van die middel twintigste eeu afgedruk.
En dan is daar die Franse skilders.
Stel jou die węreld voor sonder die werke van die impressioniste of Matisse,
Braque en Lautrec.
Die Franse argitektuur het baie
praggeboue opgelewer. Party Franse is trouens so puristies dat hulle die
beroemdste baken in hul hoofstad, die Eiffeltoring, as 'n "onding" beskou
en verkies om liefderyk na die imposante massa van die Notre Dame of na van hul
moderne geboue te staar. (Die Eiffeltoring, genoem na die Franse ingenieur
Gustave Eiffel, is vir die Paryse tentoonstelling van 1889 opgerig.)
En hoe kostelik kosbaar is kos nie
vir hierdie mense nie! Van die eenvoudige baguette of Franse brood tot die mees
eksotiese smulgereg, is hulle die meesters van cuisine.
Hul kase en wyne is węreldberoemd,
en soos die land self sal die Franse spyskaart altyd 'n aangename verrassing
bevat.
•
AMPTELIKE NAAM: Franse Republiek (Republique Française).
•
OPPERVLAK: 547 030 vk. km (sluit slegs die metropolitaanse Frankryk in en nie
die oorsese administratiewe divisies nie). Die
landsgrense strek oor 2889 km en
die kuslyn is 3427 km lank.
•
HOOFSTAD: Parys.
•
VLAG: Driekleur.
•
AMPTELIKE TAAL: Frans. Ander tale: Bretons en Baskies (in die
minderheid).
•
VOLKSLIED: La Marseillaise.
• MUNT: Meer as sewe eeue lank was die frank die onbetwiste baas in Frankryk --
totdat hy in Januarie 2002 deur die euro onttroon is. Twaalf lande in Europa
het van hul verskillende soorte geld ontslae geraak om die euro tot hul
gemeenskaplike supermunt te verhef.
•
BEVOLKING EN AFKOMS: 60
180 529, volgens 'n raming vir Julie 2003. Die
bevolking is natuurlik meestal Franse (insluitende Baske, Bretons en ander),
met 'n mindere persentasie immigrante uit Algerië, Marokko, Tunisië, Italië,
Portugal, Spanje, Turkye en Indo-China.
Die Franse is afstammelinge van die
Galliërs, 'n Keltiese volk wat in die antieke tye hier gewoon het, asook van
Romeine, Germane en Noormanne wat hierdie
węrelddeel vanuit die suide, ooste en noorde binnegeval het.
•
GODSDIENSTE: Rooms-Katoliek
83%-88%, Protestant 2%, Joods 1%, Moslem 5%-10%, onverbonde 4%.
•
REGERING: Frankryk is 'n parlementęre demokrasie met 'n sterk nasionale
regering. Die regering het drie afdelings: 'n uitvoerende afdeling met 'n president
aan die spits wat 'n eerste minister en 'n ministerraad aanstel; 'n wetgewende
afdeling bestaande uit 'n parlement met twee kamers -- die senaat (hoërhuis) en
nasionale vergadering (laerhuis); en 'n regterlike afdeling.
•
GEOGRAFIE: Frankryk kan in tien hooflandstreke ingedeel word:
(1) Die
Bretagne-Normandië-heuwels, 'n streek van lae, geronde heuwels en golwende
vlaktes. Dis 'n węreld van appelboorde, suiwelplase en grasvelde. Langs die
ruwe kus is baie baaie, asook belangrike vissershawens.
(2) Die Noord-Franse Vlakte
is 'n streek van vrugbare vlaktes onderbreek deur boomryke heuwels en digbevolkte nywerheidsgebiede. Dit sluit Parys in, wat in die Paryse
kom of Ile-de-France lę, wat deur die Seine en ander belangrike riviere
gedreineer word.
(3) Die Noordoostelike Plato's
deel die Ardenne-gebergte met België. Dit is 'n beboste gebied wat na die
suidooste ruwer raak. Hier is groot neerslae ystererts, en die boere boer met
vee en gesaaides.
(4) Die Rynvallei. Bome en
wingerde bedek die hange en ryk landerye lę langs die Ryn.
(5) Die Aquitaanse Laaglande
is 'n streek van dennewoude, golwende vlaktes en sandduine en strande langs die
kus. Die baie wingerde lewer druiwe vir Frankryk se wynbedryf. Daar is olie- en
aardgasvelde in die Landes-gebied suid van Bordeaux.
(6) Die grond van die Sentrale
Hooglande, of Massif Central, is swak, buiten in sekere valleie waar
saaiboerdery beoefen word. Beeste en skape wei in die laagliggende grasvelde,
en woude oordek die hoër hange. Die Loire-rivier vloei hierdeur.
(7) Die Franse Alpe en Jura-gebergte
aan die grens met Italië en Switserland is gewild by toeriste. Bergstrome lewer
ruim hidroëlektriese krag.
(8) Die Pirenese gebergte
word met Spanje gedeel. Die grond is swak en die berge yl bevolk.
(9) Die Mediterreense Laaglande
en Rhône-Saone-vallei het ryk landbougebiede wat vrugte, groente en
druiwe lewer. Die kus sluit die beroemde Riviera in.
10) Korsika, 'n
Meditterreense eiland suidoos van die hoofland. Dit is bergagtig met swak grond
en 'n steil, rotsagtige kus.
• KLIMAAT: Frankryk het in die reël 'n gematigde seeklimaat,
maar die klimaat verskil ook baie van streek tot streek en hou verband met die
afstand van die land van die Atlantiese Oseaan of die Middellandse See en die
aanwesigheid van berge.
Westewinde wat van oor die Atlantiese
waters kom, het byvoorbeeld 'n groot invloed op die westelike kusstreke. Die
Alpe beskut 'n groot deel van die jaar die sonnige Riviera teen koue
noordewinde.
• RIVIERE: Die hoofriviere is die Ryn (1320 km) -- Europa se
vernaamste binnelandse waterweg -- die Loire (1020 km), die Rhône (812 km) en
die Seine (780 km).
• EKONOMIE: Frankryk is een van die groot nywerheidslande. Die Sosialisties-beheerde regering het talle groot
maatskappye, banke en versekeraars geprivatiseer, maar behou steeds groot
aandele in verskeie toonaangewende firmas, waaronder Air France en Renault, en
oorheers nog sekere sektore, veral kraglewering, openbare vervoer en die
verdedigingsbedryf.
In die onlangse
jare was Frans-Duitse samewerking die kern van die ekonomiese integrasie van
Europa en die instelling van die euro as Europese betaalmiddel.
Volgens ’n
berekening wat in 1997 gedoen is, is 71% van die Franse werkers gemoeid met
dienslewering, 25% met die nywerhede en 4% met die landbou.
Die vernaamste landbouprodukte is
onder meer graangewasse, vleis, suiwelprodukte, suikerbeet en wyndruiwe.
Natuurlike hulpbronne sluit in
steenkool, ystererts, koper, aluminiumerts, wolfram, petroleum en aardgas.
Groot nywerhede is onder meer dié vir tekstielware, chemikalieë, staal,
voedselverwerking, motorvoertuie, vliegtuie en meganiese en elektriese
ingenieurswerke, en dan is daar ook die alombekende parfuumbedryf.
__________________________________________________________
Terug na inhoudsblad -- klik hier
__________________________________________________________
Ons
Wonderlike Węreld op CD, 2004 - Uit Huisgenoot se Jongspan