___________________________________________________________
Die
Colosseum
-- arena
van die dood
Die Colosseum in Rome is 'n besondere voorbeeld van
die antieke argitektuur en ingenieurswese, en dit is vandag steeds een van
Europa se vernaamste besienswaardighede. Maar skrikwekkende wreedhede teenoor
mense en diere is destyds hier gepleeg...
___________________________________________________________
DIE Colosseum, wat in die eerste eeu nC
gebou is, was die grootste Romeinse amfiteater. Die ontwikkeling van die
gewelfboog en die ontdekking van beton het Romeinse argitekte in staat gestel
om só 'n kolossale gebou te ontwerp.
Maar die Colosseum was pragtig sowel as imposant. Dit
is aan die buitekant omkring deur rye booggange, elk met 'n standbeeld daarin
en omraam deur suile van wit marmer.
Tog is hierdie meesterstuk van die ingenieurswese en
ontwerp vir die wreedste sportsoort gebruik, die gevegte van die gladiators.
Duisende van dié geoefende kampvegters het gesterf om gehore in die Colosseum
te vermaak.
Die Colosseum is gebou soos twee Griekse teaters wat
saamgevoeg is om 'n ovaalvormige arena te vorm met rye sitplekke daarrondom.
Maar anders as die Griekse teater, wat in 'n holte gebou is, het die Colosseum
geen uitwendige stutte gehad nie. Die massiewe bouwerk is deur gewelfboë
gesteun wat die fondamente van die sitplekke gevorm het.
Onder die arena het 'n doolhof van gange na honderde
kamers en dierehokke gelei. Die arena kon selfs oorstroom word om skyngevegte
tussen skepe uit te beeld. 'n Reuse skutdak, 'n velarium genoem, het die skares
teen son en reën beskerm. Dit is opgehou deur toue wat vas was aan 240 pale wat
die bo-verdieping omkring het.
Die Colosseum was so goed ontwerp dat sy 50 000 mense
(die maksimum) dit binne minute kon verlaat. Dit het 80 ingange gehad -- 76 met
nommers wat ooreengestem het met nommers wat op die toeskouers se kaartjies
gestempel is.
'n Reuse kroonkandelaar is bokant die arena gehang
vir lig tydens nagtelike spele. Matrose is bo-op die Colosseum geplaas om die
velarium te hanteer. Daar was 'n netwerk van gange en dierehokke onder die
arena. Daar was een ingang vir die gladiators en 'n klein hekopening waardeur
die lyke weggedra is.
Rome se grootste bydrae tot die argitektuur was die
gewelfboog, wat 'n veel groter ruimte kon oorspan as wat met pilare en lateie
moontlik was. Nog 'n Romeinse ontdekking was beton, wat verkry kon word deur
messelklei met gruis, sand en puin te meng. Beton was baie veelsydiger en
goedkoper as gekapte klipblokke. Elk van die boustowwe wat gebruik is, het 'n
ander doel gedien.
Blokke van 'n plaaslike kalksteen is gebruik om die
buitemure en raamwerk tot by die tweede verdieping te bou. Die bo-verdiepings
is met sagter klip, stene en beton gebou; lawa is vir soliede fondamente
gebruik; puimsteen vir die oorwelfsels om hulle ligter te maak.
Die gladiators het teen mekaar bly veg totdat een van
hulle ernstig gewond is. 'n Dapper vegter se lewe is soms gespaar. Maar wanneer
die keiser met sy duim ondertoe beduie het, moes die seëvierende gladiator
klaarspeel met sy teenstander. 'n Arena-beampte sou met 'n knuppel seker maak
dat die verloorder wel dood is voordat dié met hake deur die hek van die dood
gesleep is.
Toeskouers is volgens stand van sitplekke voorsien.
Hoe vernamer jy was, hoe nader het jy aan die arena gesit.
Romeinse gehore het ook ander skouspele geniet. Dwerge of mense met liggaamsgebreke moes soms teen mekaar veg. Diere is in die arena ingejaag om gejaag en geslag te word. In latere eeue is die meeste van die wrede skouspele verbied, hoewel stiergevegte tot in 1332 in die Colosseum aangebied is.
Wilde diere is regoor die Romeinse Ryk gevang en na
Rome gestuur om in die arenas geslag te word. Jagters het die diere te perd
ingehaal en hulle in 'n ingeslote ruimte ingejaag. Die wilddrywers, wat deur
skilde en lang vlammende fakkels beskerm is, het die diere binne-in die kamp in
'n hoek gejaag en hulle in kratte geplaas vir die lang reis na Rome.
Soveel diere is gevang dat party diersoorte in sekere
gebiede totaal uitgewis is. Noord-Afrika was sy olifante kwyt en Mesopotamië sy
leeus.
• IN 69 nC
was Rome in puin ná 'n burgeroorlog. Keiser Vespasianus het die stad begin
herbou. In 72 nC is 'n meer op die terrein van Nero se paleis drooggelê. Dis
waar die Colosseum opgerig is. Die betonfondamente was 12 meter diep. Daar was
dierehokke en kamers onder die grond. Elke verdieping aan die buitekant van die
Colosseum is met suile in die Griekse styl afgewerk.
Keiser Vespasianus is dood toe daar nog aan die
Colosseum gebou is. Sy seun keiser Titus het dit in 80 nC voltooi en die
opening met honderd dae van spele, waaronder gevegte tussen gladiators, gevier.
Vroue het soms gladiators geword, totdat hierdie praktyk in 200 nC onwettig
verklaar is.
Die Latynse woord ''arena'' beteken ''sand''. Die
vloer van die Colosseum was met sand bedek om die slagoffers se bloed te
absorbeer.
_________________________________________________________
Terug na inhoudsblad -- klik hier
_________________________________________________________
Ons Wonderlike
Wêreld op CD, 2004 - Uit Huisgenoot se Jongspan