___________________________________________________________________
Hongkong
-- die
vrye hawe van die Rooi Chinese reus
Op 1 Julie 1997 is die Britse kolonie Hongkong aan
China teruggegee. Die vraag op almal se lippe was destyds hoe hierdie vesting
van die kapitalisme daarna onder die wêreld se grootste kommunistiese bewind
sou vaar. Maar China het belowe dat sy eie ekonomiese stelsel nie op Hongkong
afgedwing sou word nie. Voorts sou Hongkong vir die daaropvolgende vyftig jaar
'n hoë mate van outonomie geniet -- in alle aangeleenthede buiten buitelandse
sake en verdediging…
____________________________________________________________________
KAMERAS, rekenaars, horlosies, radio's,
TV-stelle, videomasjiene, hoëtrou- toerusting, juwele, sigaretaanstekers,
mikroskope, speelgoed, tekstielware, klere… noem maar op, dis vervaardig in
Hongkong. Wat meer sê, dis sommer strate goedkoper as op baie ander plekke. Of
as jy hou van paddaboutjies en Peking-eend wat met stokkies geëet word, gaan jy
baie tuis voel in Hongkong.
Die gewese Britse afhanklike gebied (voorheen kolonie
genoem) is trouens baie lank reeds 'n gewilde kuierplek vir toeriste en
inkopiejagters. Boonop is dit een van die wêreld se groot sentrums vir
finansies, vervaardiging en handel -- 'n mens kan maar sê 'n kapitalistiese
enklave in die oortreffende trap.
Maar op 1 Julie 1997, kragtens 'n verdrag wat sowat
'n eeu tevore onderteken is, is Hongkong aan China teruggegee. Dit spreek
vanself dat baie mense bekommerd was oor wat daarna sou gebeur. Maar hoe het
hierdie groot kapitalistiese ekonomie dan op die drumpel van die wêreld se
grootste kommunistiese land ontwikkel?
Skaars 150 jaar gelede was Hongkong 'n yl bewoonde
eiland aan die suidkus van China. Daar was net enkele vissers- en boeredorpies,
en dit was 'n seerowersnes. Europese seevaarders, wat die uitstekende
natuurlike hawe aan die noordkus raakgesien het, het besef dat die eiland
ideaal sou wees as 'n mark vry van die beheer van China.
(Die Chinese het natuurlik ook geweet dat die eiland
'n uitstekende hawe het -- en dit Hongkong genoem, wat ''Geurige Hawe'' beteken
-- maar hulle het nie gereken dat dit nodig is om 'n hawe weg van die Chinese
vasteland te ontwikkel nie.)
Die opiumpapawer word reeds sedert die 8ste eeu nC in
China gekweek. Die gevaarlike en ongesonde gewoonte om opium te rook het in die
18de eeu daar geweldige afmetings aangeneem. In 1839-'40 het Brittanje die
Opium-oorlog veroorsaak deurdat hy Indiese opium begin uitvoer het, terwyl die
Chinese die invoer van hierdie soort opium wou keer.
Brittanje was die oorwinnaar in die Opium-oorlog en
het in 1841 Hongkong-eiland en 'n paar omringende rotsriwwe as deel van die
Verdrag van Nanjing verkry. Ofskoon dit maar net 17 km lank en tussen 3 en 8 km breed is, het die eiland dadelik begin floreer. Britse
kooplui het verskillende produkte, waaronder opium, vir tee, sy en speserye van
Hongkong geruil. Binne slegs vier jaar was die eiland se bevolking vyf
keer groter. Die meeste immigrante was Chinese wat deur die bloeiende boubedryf
gelok is.
Maar die ontwikkeling van die Britse kolonie het nie
sonder groeipyne plaasgevind nie. Rassehaat het spoedig die oorhand gekry. Die
eiland is dikwels deur siektes soos malaria en cholera geteister. Natuurlike
rampe soos tifone en modderstortings het hul tol onder die mense geëis. Armoede
was algemeen, huisvesting skaars en misdaad het hoogty gevier. Hoewel verreweg
die meeste mense hardwerkend en wetsgehoorsaam was, het die klein minderheid
kriminele die eiland 'n slegte reputasie gegee.
Ondanks alles het die kolonie vinnig gegroei. Die
stad Victoria het om die hawe ontwikkel en pragtige kerke, huise, skole,
hospitale en ander mooi geboue het soos paddastoele in die koloniale deel van
die stad opgeskiet.
Verdere geskille tussen Brittanje en China het
daartoe gelei dat China in 1860 die Kowloon-skiereiland as deel van 'n skikking
aan Brittanje oorgedra het. Die skiereiland is aan die rand van die Chinese
vasteland. Die stad Kowloon, vandag Hongkong se grootste en besigste stad, het
aan die punt van die skiereiland ontstaan.
Die grondgebied van die kolonietjie is in 1898 verder
uitgebrei toe Brittanje 957 vk. km vrugbare plaasgrond noord van Kowloon van
China gehuur het. Die streek, bekend as die Nuwe Gebiede, het meer as 90
persent van die kolonie beslaan. Dit is vir 'n tydperk van 99 jaar verhuur.
Die bevolking van Hongkong het in die 1900's vinnig
vermeerder weens strome immigrante uit China en Viëtnam. Die groot toestroming
van Chinese ná die kommunistiese oorname van China in 1949 het 'n omwenteling
in Hongkong se ekonomie veroorsaak. Die Chinese volk was 'n kommunistiese
oorname te wagte en baie vlugtelinge kon dus geld en toerusting na Hongkong toe
saamneem en hul eie fabrieke daar begin.
In 1950, nadat China troepe gestuur het om in Korea te
veg, het Westerse lande ooreengekom om alle Chinees-vervaardigde goedere te
boikot. Hongkong se winkels was spoedig sonder goedere om te verkoop en 'n
finansiële ramp het die kolonie in die gesig gestaar.
Die nuwe immigrante het egter onmiddellik meer mense
in hul klein fabriekies in diens geneem en meer goedere vervaardig. Nuwe
fabrieke het oral tot stand gekom. Kort voor lank was die leë rakke weer gevul.
Binne slegs 'n paar jaar is Hongkong van 'n handelsentrum in 'n vername
fabrieksentrum verander. Op sy beurt het dit tot die vestiging van Chinese
banke en versekerings- en skeepvaartmaatskappye gelei. Daar word vandag nog na
die sogenaamde ''Wonderwerk van Hongkong'' verwys.
Die soet van Hongkong se welslae sedert die 1950's is
in die vroeë 1980's versuur deur die vooruitsig dat China die Nuwe Gebiede sou
terugeis. Die boubedryf het begin verbrokkel, die prys van eiendom het gedaal,
inflasie het die hoogte ingeskiet en die Hongkongse dollar het in waarde
verminder.
In 1984 het Brittanje en China ooreengekom dat die
Nuwe Gebiede in 1997 aan China oorgedra sou word en die ekonomie is herstel.
Ingevolge hul verdrag sou Hongkong 'n vrye hawe bly en sy kapitalistiese status
binne China se sosialistiese stelsel behou. Dit sou 'n spesiale administratiewe
gebied van China word en die mense van Hongkong sou self oor hul ekonomiese
sake en handelsbeleide kon besluit. China se sosialistiese ekonomiese stelsel
sou dus nie op Hongkong afgedwing word nie en Hongkong sou boonop vir die
volgende vyftig jaar in 'n groot mate selfregerend wees oor alle aangeleenthede
buiten buitelandse sake en verdediging.
Hongkong se regstelsel is gegrond op die Engelse
gemene reg.
Nog feite oor Hongkong:
Ligging: Oos-Asië, aangrensend aan die Suid-China-see en
moederland China.
Oppervlakte: Hongkong beslaan slegs 1092 vk. km, waarvan die
landoppervlakte 1 062 vk. km is. Hier is meer as 200 eilande.
Klimaat: Subtropies: die somers is warm en bedompig en die
kwik styg soms tot hoër as 35 grade C. Swaar somerreëns veroorsaak oorstromings en
modderstortings. Die winters is koel en droog en die temperatuur daal selde onder 4
grade C.
Bevolking: 7 394 170 (raming vir Julie 2003). Sowat 95% van die
inwoners is Chinese, van wie baie oorspronklik van die kanton Guangzhou in
Suid-China kom. Nie-Chinese inwoners sluit Britte, Amerikaners, Australiërs,
Indiërs, Japanners en Viëtnamese in.
Tale: Chineese (Kantonnese) en Engels; altwee is amptelike
tale.
Godsdienste: Die vernaamste godsdiens is Boeddhisme, maar
Confuscianisme, Taoïsme, die Islam, Hindoeïsme en die Christelike godsdiens
word ook hier aangetref.
Behuising: Hongkong is een van die digsbevolkte plekke op aarde en om almal gerieflik te huisves is feitlik onmoontlik. Die rykes woon in pragtige huise of luukse woonstelblokke. Minder welgesteldes woon in mooi toringgeboue. Die armes het vroeër in hout- en blikpondokke in krotbuurte gewoon, maar 'n enorme behuisingsprojek in die 1950's het baie in staat gestel om na veelverdiepinggeboue van sement te trek. Hoewel sulke wonings steeds gebou word, groei die bevolking so vinnig dat krotbuurte nog algemeen is. Duisende het die behuisingstekort te bowe gekom deur op bote genaamd sampans te woon wat in die hawens geanker lê. Aberdeenhawe, aan die suidwestekant van Hongkong-eiland, is beroemd vir sy drywende gemeenskap. Hy spog selfs met etlike elegante drywende restaurante.
Werkverskaffing: Verreweg die meeste van die Hongkongers woon in die
stad Hongkong, Kowloon en ander stedelike nedersettings. Baie werk in die
tekstiel-, skeepsbou en skeepherstel-, staal-, elektroniese en swaar en ligte
vervaardigingsbedrywe. Die landbou was vroeër Hongkong se vernaamste bedryf,
maar dit het met verloop van tyd minder belangrik geword. Die meeste plase is
in die Nuwe Gebiede. Boeregesinne woon in klein, ommuurde dorpies en saai
gewasse soos kopkool, seldery en uie en hou diere soos varke en hoenders aan.
'n Bietjie rys word gekweek, maar die meeste word uit China self verkry en uit
Thailand ingevoer. Vissery is ook belangrik, veral onder die bootmense, wat 'n
bestaan maak deur die varsste vangste van die vissers in die hawens te koop en
te verkoop. Hongkong word dikwels tussen die maande Junie en Oktober deur
tifone (orkane) geteister. Mense wat op bote woon, moet dan in die hawens in
tifoonskuilings vertoef.
________________________________________________________
Terug na inhoudsblad -- klik
hier
________________________________________________________
Ons
Wonderlike Wêreld op CD, 2004 - Uit Huisgenoot se Jongspan