___________________________________________________________________

 

Vroeë mense en antieke beskawings (11)

 

Die geboorte

van Europa

 

Charlemagne, oftewel Karel die Grote, was vir die Middeleeuse mense 'n figuur van legendariese luister. Hy het 'n groot deel van Wes-Europa verower en die volkere in 'n magtige ryk verenig. Hy was ook 'n voorvegter vir die Christendom en het die grondslag gelê vir die Europese beskawing wat in die latere Middeleeue verrys het...

___________________________________________________________________

 

NOEM die woord barbaar, en  'n mens dink dadelik aan 'n primitiewe wese, 'n woestaard. Maar eintlik is die woord bloot afgelei van die ou Griekse woord "babaros". Dié het aanvanklik verwys na iemand wat 'n taal gepraat het wat die Grieke nie kon verstaan nie (straks het hulle gesê die persoon praat so "bar-bar-bar"). Later het dit ook na 'n buitelander, 'n onbekende mens, verwys.

 

Toe kom die Romeine en leen die woord om te verwys na die ruwe, onopgevoede nasies soos die Hunne, die Gote, Franke en Vandale, wat buite die grense van die Romeinse ryk gewoon het. Dié mense het in die "donker" eeue geleef en al stropende hul pad oor Europa oopgeveg.

 

Die naam barbaar het mettertyd 'n woord geword wat met 'n woeste leefwyse en bloedvergieting vereenselwig word. Maar voordat ons die Barbare te kwaai oordeel, moet ons onthou dat dié hul eie wette, tradisies, tale en kulture aan ons oorgedra het.

 

Dit was veral hulle wat die Euro­pa van vandag gevorm het. Dis van hulle dat lande soos Brittanje, Frankryk, Duitsland, Nederland, België en die Skandinawiese lande hul beslag gekry het.

 

Die teenwoordigheid van die Barbaarse stamme is reeds in die tyd van Julius Caesar gevoel nadat hulle die grense van die Romeinse ryk oorgesteek het.

 

Hulle was nou nie juis 'n bedrei­ging vir die magtige Rome nie, in elk geval nie in daardie stadium nie. Maar in 176 nC het die eerste volskaalse Barbaarse inval plaasgevind. Keiser Markus Aurelius met sy weermag, onder wie duisende Germaanse soldate, het daarin geslaag om die meeste Bar­bare oor die Donaurivier terug te dryf.

 

Maar dit was nie die laaste inval nie. Die Barbare het ongeag die bloedvergieting en lewensverlies dikwels die ryk binnegeval.

 

Markus Aurelius sou nie kon raai dat die Romeinse ryk in minder as driehonderd jaar sou swig, dat Eu­ropa deur die Barbare regeer sou word nie.

 

Die Hunne

 

   DIE wildste woestaards van die Barbaar­se stamme was die Hunne -- hordes nomade wat Europa in die vierde eeu te perd binnegeval het. Hulle het gebrand en geplunder net waar hulle gekom het. Mense het voor hulle uit gevlug tot buite die grense van die Romeinse ryk om van die aanstormende bedreiging te probeer wegkom.

 

Die Hunne kom oorspronklik uit Asië. Hulle het Mongoolse gelaatstrekke gehad -- 'n plat gesig met klein oë en 'n swak profiel. En die mense van Europa het hulle as die duiwel se gesante beskou.

 

"Hulle het nie 'n gesig nie. Dit lyk eerder soos 'n vormlose knop met speldekoppies vir oë," het een Westerling geskryf. "Dié mense lyk soos mense, maar leef soos wrede diere."

 

Die Europeërs het ook gereken dat hierdie "Satanskinders" hul vyande met towery oorwin het. Daar is gesê die Hunne eet hul kos rou, drink bloed, leef en slaap op hul perde en is so lelik dat 'n mens hulle tweebeen-diere kan noem.

 

In Hunse grafte wat opgegrawe is, is kopbene gevind wat doelbewus verwring is deurdat babas se koppe met doeke vasgedraai was.

 

Die Hunne het onder hul be­kendste leier, Attila -- deur slagoffers die Gesel van God genoem -- die Romeinse ryk van oos tot wes byna verwoes. In 370 het hulle die Alaanse volk oorval. Tus­sen 433 en 441 het Oos-Europa onder hul plundertogte en massa­moord deurgeloop. Daarna het hulle die Gote oorwin, hulle uitgedryf en Gallië binnegeval.

 

Ná Attila se dood in 453 het die onderdane in opstand gekom en hul Hunse veroweraars oorval. Mettertyd het die verskillende Eu­ropese volke die Hunne in hul samelewings opgeneem.

 

Die Gote

 

   DIE Gote, Germaanse stamgenote wat vermoedelik van Swede kom, het die noordoostelike grense van die Romeinse ryk in die derde eeu binnegeval. Hulle het grootliks tot die val van die ryk bygedra.

 

In die vierde eeu het die Gote in twee hoofgroepe -- die Wes-Gote en Oos-Gote -- verdeel.

 

In 376 het die Wes-Gote wat voor die Hunne uitgevlug het, op die grens van die Donaurivier saamgedrom en die Romeinse keiser om asiel gevra. Hulle is tot die ryk toegelaat, maar het twee jaar later teen die Romeine se behandeling in opstand gekom. Feitlik 'n hele Romeinse leër is in dié op­stand by Adrianopel uitgewis.

 

In 382 het die Wes-Gote hulself tot 'n onafhanklike Barbaarse volk verklaar -- die eerste in sy soort in die Romeinse ryk. Hul koning, Alarik, het hulle in die begin van die vyfde eeu Italië binnegelei en in 410 het hulle Rome verwoes.

 

Daarna het hulle Gallië en Spanje binnegeval, maar is laat in die vyfde eeu in Gallië deur die Franke verslaan.

 

Die Oos-Gote het slegter gevaar. Hulle is in die jare 370 deur die Hunne verslaan en was onder die Hunse mag tot met die dood van koning Attila in 453. In 493 het die Oos-Gote Italië verower, onder lei­ding van Theodorik, maar hulle is in die middel van die sesde eeu verslaan deur die Bisantynse ryk.

 

Die Franke

 

   DIE Franke word oor die alge­meen beskou as die suksesvolste van die Germaanse invallers. Hulle het in die derde eeu die Laer- en Middel-Rynland binnege­val, en in 486 die goed ontwikkelde Noord-Gallië -- vandag Frankryk -- waar hulle die plaaslike Latyn aangepas het. Dié taal het tot Frans ontwikkel.

 

Die Frankiese geskiedenis word in twee dele verdeel: Merowingies (van omstreeks 481 tot 751), genoem na 'n Frankiese kaptein ge­naamd Meroweus, en Karolingies (van 751 tot 987).

 

Die Merowingiese konings was almal bekend om hul lang, blonde hare, hul vegvermoëns, hul wreed­heid, die gewoonte om hul ouers en kinders te vermoor, en hul rykdom.

 

Toe die graf van een van die ko­nings, Childeric, in die sewentiende eeu opgegrawe is, is vragte waardevolle skatte ontdek.

 

Childeric se seun, Clovis, het homself 'n gunstige plekkie in die geskiedenisboeke besorg deurdat hy die eerste Barbaarse leier was wat 'n Christen geword het. Hy is in 496 gedoop. Kort daarna is die hele Frankiese volk tot die Chris­tendom bekeer.

 

Clovis se koninkryk het van oos van die Rynrivier tot teen­aan die Pireneë gestrek. Toe hy dood is, het die Franke so 'n sterk houvas op Gallië gehad dat Frankryk na hulle genoem is.

 

Eers nadat Frankryk behoorlik gevestig is, het die Franke hul visiere op Spanje en Italië gerig. 'n Enkele strooptog in Spanje het twee miljoen goue munte na die Franse koffers laat stroom.

 

Maar anders as die meeste an­der Barbaarse groepe, het die Franke nie net gevat wat voorkom en laat spat nie en ook nie alles wat Romeins was voor die voet verwerp nie. Hulle het die Romeinse taal, die kerk en stedelike nedersettings help behou.

 

Die beroemde Karel die Grote -- Charlemagne -- het in 768 koning geword. Hy het met 'n ystervuis geheers en 'n magtige ryk uit die Frankiese koninkryk opgebou. In 800 is hy tot Romeinse keiser gekroon.

 

Ná sy dood het die Frankiese ryk egter verbrokkel. En vandag beslaan Frankryk, Duitsland, Bel­gië en Nederland dié gebied wat eens die Frankiese ryk was.

 

__________________________________________________

 

Terug na inhoudsblad -- klik hier

__________________________________________________

 

Ons Wonderlike Wêreld op CD, 2004 - Uit Huisgenoot se Jongspan