___________________________________________________________________
... en die eeue-oue
geskiedenis van sy mense
Op 14 Mei 1948 het die onafhanklike staat Israel tot
stand gekom. 'n Oorlogsmoeë wêreld het op die beste gehoop... dat hierdie nuwe
bestel uiteindelik tog tot 'n sekere mate van vrede in hierdie onstuimige
wêrelddeel sou lei. Pleks daarvan is die afgelope halfeeu of wat deur groot
spanninge gekenmerk. Twee volkere -- die Palestynse Arabiere en die Jode -- hou
verbete vol om elk hul kleims af te pen op 'n land kleiner as Lesotho.
___________________________________________________________________
''Ek gee aan jou en jou nageslag die land waar jy as vreemdeling woon, die hele Kanaän, as 'n blywende besitting, en Ek sal hulle God wees.''
-- Genesis 17:8.
IN die Ou Testament lees ons dat die
Heilige Land 4 000 jaar gelede aan die ou stamvader Abraham en sy nageslag
belowe is. Daar word dan ook algemeen aanvaar dat daar reeds tussen 1900 en 1700
vC Hebreërs in die huidige Israel was. In die daaropvolgende eeue is die
kinders van Abraham herhaaldelik uit hul vaderland verdryf, soms deur
hongersnood, meer dikwels deur veroweraars. Maar hulle het ook keer op keer
teruggekeer.
Uiteindelik, in 63 vC, toe die Romeine die land
verower, is die Jode oor groot dele van die wêreld verstrooi. Ná die val van
die Romeinse Ryk is daardie wêrelddeel deur ander volkere geregeer, onder meer
deur Arabiere.
Regdeur die afgelope tweeduisend jaar het die
verspreide Joodse gemeenskappe groot verdrukking en agtervolging verduur.
Uiteindelik het 'n begeerte onder die Jode ontstaan om na die land van hul
voorvaders terug te keer.
Sedert die middel van die 1800's het klein groepies
Jode uit Oos-Europa hulle begin vestig in wat toe as Palestina bekend gestaan
het. Iets meer as honderd jaar gelede, teen die einde van die 1800's, is die
Sionistiese Beweging in die lewe geroep om mense te help om na die ''Beloofde
Land'' terug te keer en te werk vir die skepping van 'n onafhanklike Joodse
staat.
Toe die Eerste Wêreldoorlog uitbreek, het sowat 85
000 Jode reeds in Palestina gewoon. In 1917, tydens dié oorlog, het Brittanje
die Balfour-verklaring uitgereik waarin daardie land sy steun toegesê het vir
die vestiging van 'n tuisland vir die Jode in Palestina. Die Volkebond, wat ná
die oorlog gestig is, het die verantwoordelikheid vir die administrasie van
Palestina aan Brittanje oorgedra.
Arabiere wat in Palestina gewoon het, was bitter
hierteen gekant. Hulle het hulle teen enige verdere Joodse immigrasie in
Palestina verset en hul begeerte verkondig om 'n onafhanklike Arabiese staat in
Palestina tot stand te bring.
Die Nazi's se vervolging van die Jode in die 1930's
het groter stukrag aan Joodse immigrasie verleen.
In die laaste helfte van die 1930's het die
Palestynse Arabiere teen die Britse heerskappy gerebelleer.
In die Tweede Wêreldoorlog is sowat ses miljoen Jode
in die groot Nazi-slagting vermoor. Hierdie wrede volksmoord het Jode nog meer
vasbeslote as ooit tevore gemaak om 'n eie tuisland te hê waar hulle in
veiligheid kon woon.
In 1947 het die Verenigde Nasies, wat die ou
Volkebond vervang het, gestem om Palestina in twee state te verdeel, een vir
die Jode en een vir die Arabiere, met Jerusalem onder internasionale beheer.
Die Jode het, ofskoon hulle nie heeltemal gelukkig met die voorstel was nie,
gevoel dat dit die beste was wat hulle toe kon verwag het en die plan
goedgekeur. Die Arabiere, daarenteen, het hulle duidelik teen die skeiding
verset.
Op 14 Mei 1948 het Brittanje hom aan Palestina
onttrek en het die onafhanklike staat Israel tot stand gekom. Die Arabiere het
nie op hulle laat wag om terug te veg nie. Net die dag daarna, op 15 Mei, het
Arabiese leërs uit Egipte, Sirië, Libanon, Irak en Transjordanië (vandag
Jordanië genoem) saamgespan om die klein nuwe landjie aan te val.
Teen vroeg in 1949 het Israel nie net sy aanvallers
verslaan nie, maar ook die helfte van die land oorgeneem wat vir die nuwe
Arabiese staat bedoel was. In Januarie 1949 het Israel sy eerste verkiesing
gehou. Die volgende maand het Chaim Weizmann die president en David Ben-Gurion die premier geword. Op 11 Mei 1949 het
Israel 'n lid van die Verenigde Nasies geword.
Die Jode het met ywer hul nuwe land begin bou. Maklik
sou dit egter nooit vir hulle wees nie. In die dekades daarna het Israel in nog
vier oorloë teen sy Arabiese bure geveg: 1956 (Sinai-inval), 1967 (Sesdaagse
Oorlog), 1973 (Joom Kippoer-oorlog) en 1982 (Libanon-inval). Daarteenoor het
vredesverdrae wat in 1979 tussen Israel en Egipte en in 1994 tussen Israel en
Jordanië gesluit is, stand gehou.
Tog is Jood en Arabier dikwels vandag ewe
onverdraagsaam teenoor mekaar as 56
jaar gelede, hoewel die hoop steeds brandend bly in die gedurige soeke
na vrede.
HOOFSTAD: Jerusalem.
LIGGING: In Midde-Ooste, aan die ooskus van die
Middellandse See.
OPPERVLAKTE: 20 770 vk. km, waarvan 440 vk. km onder water is.
BEVOLKING: 6 116 533 (volgens 'n raming vir Julie 2003). Sowat vier
vyfdes van die bevolking is Jode, die meeste van die res is Palestynse
Arabiere.
ELEVASIE: Hoogste punt: Har Meron, 1208 m; laagste
punt: Dooie See, oewer sowat 400 m onderkant seevlak.
TALE: Hebreeus (amptelik), Arabies amptelik gebruik
vir Arabiese minderheid, Engels is die mees algemeen gebruikte vreemde taal.
VOLKSLIED: Hatikva (Die Hoop).
EKONOMIE: Die vernaamse landbouprodukte is vrugte,
veral sitrusvrugte, blomme (waaronder tulpe wat na Nederland uitgevoer word),
neute, koring, gort, mielies, katoen, dadels en olywe, asook gewasse soos
tamaties, komkommers, avokado's, rissies en waatlemoene. Nywerheidsprodukte
sluit in elektroniese toerusting, rekenaartoerusting, geslypte en gepoleerde
diamante, wetenskaplike en mediese instrumente, lasers en toerusting vir swaar
industrieë. Israel het min natuurlike hulpbronne en moet olie (uit Egipte) en
steenkool (uit Suid-Afrika) invoer. Die land doen baie navorsing in die
ontwikkeling van sonkrag en baie huise in Israel het sonkragverwarmers. Daar is
min mineraal- en metaalneerslae -- meestal koper, gips en kalkklip. Maar soute
wat uit die Dooie See onttrek word, is onder die
land se waardevolste natuurlike hulpbronne. Dit sluit potas en soute van
magnesium en broom in, wat as kunsmis gebruik word, asook tafelsout. Toerisme
is 'n belangrike bron van inkomste. Die klimaat is ideaal, die water helder en
daar is luukse oorde en baie geskiedkundige en argeologiese besienswaardighede.
Die staatkundige probleme van die afgelope 56 jaar en massiewe verdedigingsuitgawes
het die Israeliese ekonomie ernstig benadeel.
• Regdeur 'n
groot deel van hul geskiedenis is die Jode die sondebokke gemaak vir alle
soorte teëspoede. Daar bestaan 'n illustrasie wat Jode toon wat in 1337 lewend
verbrand is in 'n slagting wat deur die Swart Dood ontketen is -- 'n pes wat in
die 1300's in Europa gewoed en 'n kwart van die mense daar doodgemaak het.
Tydens die groot vervolging deur die Nazi's is baie Jode gedwing om geel sterre
te dra om hulle van die ander mense te onderskei.
• Sou die
berg wat vandag Nebo genoem word dieselfde berg wees wat in Deuteronomium 32 en
34 beskryf word? Indien wel, het Moses die Beloofde Land daarvandaan gesien en
het hy ook daar gesterf. Moses is nie toegelaat om self Kanaän oor die Jordaan
binne te gaan nie, omdat hy aan God ontrou was. Hierdie taak is aan sy
opvolger, Josua, oorgelaat.
• Die
Rotskoepel (Moskee van Omar) staan ongemaklik langs die Klaagmuur in Jerusalem.
Die stad is vir sowel die Jode en Christene as vir die Moslems 'n heilige plek.
• Daar is 'n
Ster van Dawid in die middel van die Israeliese vlag. Die kleure van die tallit
(bidsjaal) is blou en wit.
• Die
menora, 'n antieke heilige kersblaker, is die amptelike embleem van die staat
Israel. 'n Enorme menora, 'n geskenk van Brittanje, staan in die tuin van die
Knesset (Israeliese parlement).
• Die kuslyn
van die stad Tel Aviv word deur 'n mengsel van ou en moderne woonstelgeboue en
luukse hotelle gekenmerk. Die stad is Israel se sake-, toeriste- en
vermaaklikheidsentrum.
• Die meer
Kinneret (See van Galilea) word só genoem omdat hy soos 'n kinnor (harp) gevorm
is. Daar is baie kampeerplekke aan sy klipperige oewers waar mense swem, hengel
en piekniek hou. Die Jordaanrivier en die meer Kinneret is die hoofbron van
vars water vir Israel. Hoewel 'n groot deel van Israel woestynwêreld is, het
die Israeli's geleer om met doeltreffende besproeiingsmetodes as't ware die
woestyn te laat blom. Hoogs gesofistikeerde besproeiingstelsels, wat deur
rekenaars beheer word, is in dié land geskep.
________________________________________________________
Terug na inhoudsblad -- klik
hier
________________________________________________________
Ons
Wonderlike Wêreld op CD, 2004 - Uit Huisgenoot se Jongspan