__________________________________________________________________

 

Met liefde vir die buidelrot

 

Hy huiwer op die rand van uitsterwing in die reusagtige bloekombome van Australië -- 'n vreemde diertjie wat eenmaal skynbaar van die aangesig van die aarde verdwyn het. Maar 'n bekommerde geleerde wil seker maak dat dit nie werklik gebeur nie...

 

Aanbevole webwerf met foto:

http://incres.anu.edu.au/possum/possum.html

Klik slegs op skakel indien jy met die Internet verbind is.

       __________________________________________________________________

 

IN die hoë woude van Victoria leef een van die mees bedreigde diere in Australië. Hy is 'n buidelrotjie met 'n engelgesiggie, met 'n swart streep oor sy rug langs en 'n lang, donserige stert, wat soos 'n bofbalkolf gevorm is. Sy naam is Leadbeater se buidelrot (Gymnobelideus leadbeateri).

 

Minder as 'n dosyn van hierdie diertjies is ooit voor 1909 opgemerk, en daarna is hulle toe nie weer gesien nie. Dertig jaar later -- in 1939
-- was daar bosbrande in Victoria, brande wat waarskynlik die ergste was wat Australië nog getref het. Hulle het deur die middel van die Australiese staat gewoed en sewentig mense doodgemaak. Huise is in puin gelê en 70 persent van die majestueuse bergbloekomreuse is uitgewis, waaronder die meeste van die yslike bome wat reeds vierhonderd jaar lank daar gestaan het.

 

Intussen is Leadbeater se buidelrot ook tot 'n uitgestorwe spesie verklaar. Toe, in 1961, gebeur so iets van 'n wonderwerkie. 'n Enkele buidelrot word deur 'n toegewyde en onvermoeide natuurkundige opgemerk en afgeneem. Leadbeater se buidelrot het uit die dood teruggekeer. Nou moes daar na nog van die diertjies gesoek word.

 

Aanvanklik het die wetenskaplikes nie geweet waar om te soek nie, maar ná baie opnames en lokvalstudies kon hulle oplaas sy gunsteling-hougebied beskryf: die einste woude van bergbloekoms in Sentraal-Victoria.

 

Australië het min woude. Die grootste deel van die vasteland is woestyne en dorre landskappe. En wat dit des te vreemder maak, is dat die woude wat daar wel is, onder die kolossaalste op aarde is. In hierdie hooglande van Victoria is die bergbloekoms nie net die hoogste bloekombome nie, maar inderdaad die hoogste blomplante ter wêreld. Die Kaliforniese rooihoutbome, 'n soort den, die aarde se hoogste bome, is slegs 'n paar meters hoër as die bergbloekomreuse.

 

Die hout van die bergbloekom (Eucalyptus regnans) is hard en die boom groei vinnig. Ses dekades ná die bosbrande van 1939 se Swart Vrydag, is daar dus weer pragtige woude op die bergreekse oos van Melbourne.

 

Ná al die navorsing sedert die herontdekking van Leadbeater se buidelrot in 1961, het die wetenskaplikes besef dat die diertjie baie afhanklik van die bergbloekoms is. Hy kry nie kos van hierdie bome nie, maar beskutting. Sodra 'n bergbloekom minstens tweehonderd jaar oud is, kan hy die groot holtes, hoog bokant die woudvloer, verskaf wat die buidelrot-gesin nodig het.

 

Leadbeater se buidelrotte lewe saam in 'n vreemde gemeenskap van gesinsgroepe wat uit tot twaalf enkelinge bestaan. In só 'n groep is 'n dominante teelwyfie, haar maat, hul onvolwasse spruite en nog twee of meer onverwante en volwasse nie-teelmannetjies. Hulle is almal verwoede beskermers van hul hougebied, wat vinnig reageer op 'n alarmkreet -- 'n gesis wat maklik nageboots kan word. 'n Mens kan wel in die versoeking kom om hulle met só 'n geluid uit hul nesgate te lok, maar navorsers wat dit beproef het, is al met bytwonde aan die hande en gesig beloon!

 

Sodra die groep klaar is met hul nagtelike kossoekery in die woud -- hulle vreet akasia-gom en insekte -- keer hulle terug na 'n groot boom, dikwels 'n dooie een wat nog staan, met 'n holte diep in sy kern waar die hele groep lekker kan saamverkeer.

 

Namate 'n bergbloekom oud word en geleidelik wegsterf, val die bas weg en vorm skeure in die stam. Termiete doen hul vreetwerk, en uiteindelik word gate van verskillende groottes diep binne-in gevorm. 'n Vierhonderd jaar oue boom is 'n regte herehuis van buidelrot-gate. Dit kan ook 'n beskermende tuiste wees vir baie ander soogdiere en voëls, en dit is een van die redes hoekom ou bome in die woud so belangrik is.

 

Al woon van Leadbeater se buidelrotte vandag in holtes wat deur vanmelewe se groot vure in die bome ingebrand is -- en is hul getalle 'n tyd gelede reeds op 'n gesonde 4 000 gestel -- bly hulle steeds een van Australië se mees bedreigde diere. Die rede is dat daar eers oor 150 jaar genoeg gate vir hulle sal wees om te kan floreer. Die bome wat nou ses dekades oud is, sal dan eers so verword het dat daar voldoende nesruimte sal wees... dis te sê as daardie bome dan nog staan.

 

Want talle van die oorblywende bergbloekoms is al afgekap vir hout en om as papier verwerk te word. Houtkappers weet hulle moet die baie ou bome met rus laat -- hulle het in elk geval nie meer goeie hout nie. Ongelukkig is daar die alewige stootskrapers wat die woud van elke greintjie lewe stroop. En, selfs al word van die ou bome begenadig, word die omringende bome so afgemaai dat dit vir die buidelrotte onmoontlik raak om hulle te bereik.

 

Die dae van Leadbeater se buidelrot is getel, tensy die bosbouers anders besluit. Iemand wat hom juis hiervoor beywer is 'n woud-ekoloog, dr. David Lindenmayer, wat die strate ingevaar het om sy boodskap uit te dra en saam met vrywilligers proewe in die woude gedoen het om die buidelrotte te help. Hy hoop dat nie net Australiërs nie, maar mense van oral wat nog nooit eens van Leadbeater se buidelrot gehoor het nie -- ook in Suid-Afrika -- hulle die lot sal aantrek van 'n diertjie wat eenmaal dood was, maar teruggekom het en nie 'n tweede maal durf verdwyn nie.

 

______________________________________________________

 

Terug na inhoudsblad -- klik hier

______________________________________________________

 

Ons Wonderlike Wêreld op CD, 2004 - Uit Huisgenoot se Jongspan