___________________________________________________________________

 

Die kaalkop waarheid oor die beswadderde aasvoël

 

Aas-seblief!

 

Asseblief, moet nie die stomme aasvoël so belaster nie! Hy doen maar net sy werk deur verrottende karkasse in die natuur te verwyder -- en watter baie belangrike werk is dit nie...

___________________________________________________________________

 

STOMME ou aasvoël. Hy word oral beswadder. Hy't selfs die stink reputasie van 'n kinderdief...

 

In sekere dele van Afrika en Asië sou hy glo op mensekinders afduik, hulle met sy kloue beetkry en dan harteloos met hulle weg­vlieg om te gaan opvreet. En in Suid-Europa maak hy kwansuis mense dood deur klippe of skilpaaie op hul kop te gooi.

 

Alles natuurlik die grootste snert. 'n Mens vang nie 'n ou voël met kaf nie, lui die spreekwoord, maar hier's nou 'n groot hoop kaf wat oor 'n ou voël vertel word!

 

Regoor die wêreld word die aasvoël boonop geskiet net omdat hy so 'n gerieflike teiken kan wees. Op baie plekke vrek hy van vergiftigde vleis wat vir egte roofvoëls bedoel was. En in sekere lande is sy habitat so vernietig deur menslike bedrywighede dat hy in sy natuurlike omgewing uitgesterf het.

 

'n Mens moet toegee, hierdie dierasie is skreeulelik! 'n Regte paaiboelie van 'n voël met daardie kaal kop en nek, en die oë wat so grotesk agter die kragtige krom snawel uitstaan.

 

Goed, hy vreet wel on­welriekende, verrottende karkasse -- ook menselyke. Hy krap in vullis- en mishope rond op soek na wriemelende maaiers. Hy bevuil soms sy eie pote om af te koel. En in party gebiede verslind hy mens­like ontlasting.

 

Maar moenie die aasvoël op sy onwelriekende baadjie takseer nie! Hy doen maar net sy werk deur die omgewing skoon te maak. En dis juis sy lelike voorkoms wat hom volmaak daar­voor toerus.

 

Aasvoëls is, soos die naam aandui, aasdiere. Dit beteken hulle lewe meestal van verrottende dooie diere of kreng. Ander aas­diere is onder meer hiënas, miskruiers en sekere soorte maaiers.

 

Aasvoëls word regoor die wêreld gevind, behalwe in Australië en Antarktika. Hulle hou meestal in oop savanne-streke en op berge, waar daar talle groot diere is waarvan die karkasse maklik uit die lug uit raakgesien kan word.

 

Daar is in der waarheid twee soorte aasvoëls --  dié van die Nuwe Wêreld en dié van die Ou Wêreld. Die aasvoëls van Eurasië en Afrika behoort tot die familie Accipitridae van die orde Falconiformes. Die Amerikaanse aasvoëls (die familie Cathartidae van die orde Ciconiiformes) lyk soos die groot roofvoëls, maar is waarskynlik nader verwant aan ooievaars.

 

Daar is vyftien Ou-Wêreldse spesies en ses in die Nuwe Wêreld. Ofskoon daar baie fisiologiese verskille tussen die twee soorte is, word hulle weens hul aasgewoontes albei as aasvoëls geklassifiseer.

 

   DIE aasvoël se hele liggaam is ontwerp vir sy lewe as aasdier. Hy het groot vlerke waarmee hy deur middel van stygende lugkolomme hoog in die lug in kan opstyg terwyl hy die minste krag daarvoor ge­bruik.

 

Hy kan baie goed sien -- maklik 'n wagtende maaltyd op afstande van tot 2 km. Trouens, die kondor kan so hoog sweef dat jy hom glad nie meer kan sien nie.

 

Die aasvoël het 'n krom, skerp snawel om dierevelle te kan oopskeur en stukke vleis af te skeur. Hy het 'n skurwe tong waarmee hy vleis van bene afskraap.

 

Die skouspelagtigste is egter die kaal kop en nek, wat hy diep in bloederige karkasse kan insteek sonder dat daar vere is wat deur die bloed besoedel kan raak.

 

Hoewel die voël baie bakterieë inkry weens sy dieet van ontbin­dende vleis, bevat sy spysverteringsappe 'n kiemdoder.

 

Mense het lank gewonder hoe dit moontlik is dat een aasvoël op 'n karkas afkom en ander, soms van tot 60 km ver, aangevlieg kom om aan die fees te kom deelneem. Darem seker tog nie telepatiese vermoëns nie?

 

Wat in der waarheid gebeur, is dat die aasvoëls mekaar baie fyn dophou wanneer hulle rondvlieg om kos te soek. Sou een skielik afduik, weet die ander daar is waarskynlik kos daar onder. Dit duur nie lank voordat 'n hele swerm, nogal van verskillende spesies, om die feestafel versamel het nie.

 

Tot ses verskillende soorte aasvoëls is al rondom een karkas opgemerk. Daar is egter 'n besliste hiërargie wanneer dit by vreet kom, en die verskillende spesies moet as 't ware in die tou staan en hul beurt afwag.

 

Op die Afrika-savanne is die eerste vreters gewoonlik die sogenaamde swart aasvoëls. Hulle is groot diere wat spesialiseer in die oopskeur en deurvreet van harde dierevelle en gedermte.

 

Wanneer hulle dik gevreet is, beweeg die witrug-aasvoëls in, wat gretig op die oë en bek van die dooie dier toesak en dan vleis uitpluk deur die gate wat in die vel geskeur is.

 

Die witkop-aasvoëls is gewoonlik die volgende in die ry -- hulle verslind hompe vleis en kraakbeen en flentertjies vel. Die monnik-aasvoëls wag langs die feestafel en is die laaste wat feesvier. Hulle moet dikwels daarmee vir lief neem om proeseltjies kos van die ander soorte af weg te gryp.

 

   AASVOËLS vang selde prooi, want hul voete en kloue is te swak om doeltreffende wapens te wees. Af en toe sal hulle egter klein wildsbokkies en swak, siek diere aanval. Party aasvoëls vul hul dieet aan deur op akkedisse en insekte jag te maak.

 

Die Egiptiese aasvoël, wat in lande aan die Middellandse See ooswaarts tot in Asië voorkom, is bekend vir sy tegniek om 'n swaar klip met sy snawel op te tel en dit op 'n volstruiseier te laat val sodat die dop moet breek. Daar is al selfs gesien hoe hy 'n prooidier soos 'n wikkelende akkedis vashou en dit teen 'n rots afransel voordat hy dit opvreet.

 

Kondors en lammergiers, aas­voëls wat in bergagtige gebiede hou, is daarvoor bekend dat hulle op soogdiere soos bokke en guanaco's afduik en hulle van rotslyste afstamp. Hulle het glo selfs al bergklimmers só probeer aanval -- en dis waarskynlik die oorsprong van die onredelike beskuldiging dat hulle kinderdiewe is.

 

Maar benewens die bogenoemde klompie ongewone items op hul spyskaart, vreet aas­voëls allereers aas. Hulle verrig daarmee 'n allernoodsaaklike diens deurdat verrottende karkasse verwyder word wat andersins die wêreld vol sou gelê het -- met katastrofale gevolge.

 

___________________________________________________________________

 

Terug na inhoudsblad -- klik hier

___________________________________________________________________

 

Ons Wonderlike Wêreld op CD, 2004 - Uit Huisgenoot se Jongspan