______________________________________________________________
Mense
op die maan!
Dis
20 Julie 1969. Vir die eerste keer loop en bokspring mense op die aarde se
byplaneet, die maan. As een van die grootste tegnologiese prestasies van die
twintigste eeu, gryp dit die aardbewoners aan en hou hulle gekluister voor hul
televisiestelle. Suid-Afrika het toe nog nie televisie nie, maar ook in ons
land is die opwinding byna tasbaar...
•
Klik
hier vir 'n vlugtiger artikel oor die maanlanding
by "Kort begrip".
______________________________________________________________
IETWAT
ouer mense sal stellig nog baie daarvan onthou: die opwinding, die
banieropskrifte, die loutere verwondering -- net om op te kyk na die maan en
te weet in dié tyd het 'n fantastiese ding gebeur. Die mens se eerste tree op
ons byplaneet het immers die eens ondenkbare waar gemaak.
Dit
was 20 Julie 1969 -- meer as drie dekades gelede -- toe Amerika se Neil
Armstrong uit sy landingstuig op die dorre maanlandskap afgeklim en ewe pittig
verklaar het dat dit 'n treetjie vir 'n mens maar 'n reusagtige tree vir die
mensdom is.
Oor
die radio het Suid-Afrikaners sy krassende, omtrent onontsyferbare gesprekke
van doer ver uit die ruimte met die aardse beheerspan gehoor. Ons was minder
gelukkig destyds as miljoene ander aardbewoners wat reeds alles met
verstomming op hul televisieskerms kon aanskou.
Die
historiese eerste maanlanding is met die vlug van Apollo 11 uitgevoer. Die
Apollo het uit verskillende komponente bestaan. Die vuurpyl wat die drie manne
van hierdie Apollo-sending die ruimte ingeskiet het, was 'n Saturn 5. Voorts
was daar 'n moedertuig, Columbia, wat om die maan bly wentel het, terwyl 'n
landingstuig, genaamd Eagle, van Columbia af neergedaal en op die maan neergestryk
het.
Die
bevelvoerder van die sending was die einste Neil Armstrong, 'n burgerlike wat
vroeër in die Amerikaanse vloot gedien het. By hom in die landingstuig was
kol. Edwin (''Buzz'') Aldrin van die Amerikaanse lugmag. Kol. Michael Collins
van die lugmag het in hul afwesigheid alleen die moedertuig in sy wentelbaan
om die maan beman.
Die
landingstuig het op die maan se See van Kalmte geland -- wat natuurlik geen
ware see is nie, maar net soos die res van die maan 'n dorre, luglose
woesteny. 'n Paar uur ná die landing het Armstrong, in sy logge ruimtepak,
met die leer van die landingstuig afgeklim en sy geskiedkundige woorde geuiter.
(''That's one small step for man,'' het hy gesê, ''one giant leap for
mankind.'' Armstrong het later vertel dat hy wel net ''man'' gesê
het, maar eintlik ''a man'' bedoel het.)
Hy
is spoedig deur Aldrin gevolg, en saam het hulle meer as twee uur lank op die
maanlandskap gesteentes versamel, toetse gedoen, rondgeloop en selfs
gebokspring. Hulle het gevind dat dit nie moeilik is om te loop en te hardloop
in 'n wêreld waarvan die swaartekrag slegs 'n sesde van dié van die aarde is
nie. Die eerste maanmanne was ook per satelliet in radioverbinding met die
destydse Amerikaanse president, Richard Nixon.
Armstrong
en Aldrin het 21 kg maanrots bymekaargemaak, foto's geneem en, buiten hul
voetspore, ook apparate en 'n Amerikaanse vlag op die maan agtergelaat. Hulle
het weer in die landingstuig geklim en toe etlike ure lank gerus voordat hulle
opgestyg het. Die onderste deel van die tuig het, volgens plan, met die
opstyging op die maan agtergebly. Hierna het hulle met vuurpylkrag na die
moedertuig gevlieg, waar hulle vasgemeer en hulle weer by Collins aangesluit
het.
Die
tuisvaart van Apollo 11 was sonder probleme. Op 24 Julie het die tuig in die
Stille Oseaan naby Hawaii neergeplons, waar die ruimtevaarvers opgepik is.
Weens die uiters geringe moontlikheid dat hulle met lewende maanorganismes
besmet kon gewees het, is die drie manne drie weke lank in kwarantyn gehou.
Daarna kon met mening feesgevier word oor hul prestasie.
Nog
Apollo-sendings na die maan het hierop gevolg. Almal was geslaag, buiten
Apollo 13, wat weens 'n fout soveel suurstof verloor het dat die
ruimtevaarders slegs 'n wye draai om die maan moes gaan gooi en toe ylings
teruggebring is aarde toe. Met Apollo 17 in 1972 het die epiese
maanverkenningsprogram tot 'n einde gekom.
Baie
kilogramme maanrots is danksy die verskillende Apollo-maansendings aarde toe
gebring, waar geleerdes dit gretig ontleed het. Geen lewende organismes of
fossiellewe is in enige van die gesteentes gevind nie.
Die
massa kennis wat die mensdom met die maansendings oor die aarde se natuurlike
satelliet opgedoen het, kan boekdele vul. Dit sal in die annale opgeteken bly
as 'n geweldige tegnologiese prestasie wat nie maklik oorskat kan word nie.
_____________________________________________________________
Terug
na inhoudsblad -- klik hier
_____________________________________________________________
Ons
Wonderlike Wêreld op CD, 2004 - Uit Huisgenoot se Jongspan