______________________________________________________

 

Die Renaissance (5)

 

Raphael, die volmaakte

 

Raphael was die derde lid van die geniale driemanskap wat die Italiaanse kuns tot 'n onoortreflike hoogtepunt gevoer het. In hom is die kwaliteite van sy groot voorgangers Leonardo en Michelangelo verenig in 'n goue tydstip van vol­maaktheid...

______________________________________________________

 

SOOS 'n gimnas wat sonder inspanning die swaartekrag van die aarde in sierlike spronge en tuimelinge afskud, só lyk die kuns van Raphael vir ons. Asof die een meesterwerk ná die ander sonder moeite of inspanning uit sy kwas op die doek vloei...

 

Raphael -- eintlik Raffaello Sanzio -- is nie so 'n vernuwer soos Leonardo en Michelangelo nie, maar die gewildste skilder van die 1500's. Hy word algemeen beskou as die tipiese skilder van die Hoog-Renaissance, die sentrale verteenwoordiger van dié era se styl.

 

Dis asof hy 'n dam is waarin al die tegniese vaardigheid van sy voorgangers opgehoop het. Moeite­loos vloei dit uit sy vingers: volmaakte perspektief, skitterende kontras tussen lig en donker, onoortreflike komposisie, merk­waardige verbeeldingskrag, figure wat haas lewend lyk.

 

Raphael word op 6 April 1483 in Urbino, 'n dorpie oos van Florence, gebore. Op twaalf jaar verruil hy sy geboor­teplek vir die groter dorp Perugia, waar hy leerling word van Perugino. Nege jaar later, op 21, gaan hy na Florence om die werke van Masaccio, Leonardo en Michelangelo te bestudeer.

 

Sy beroemde Madonna van die Distelvink, wat hy in 1506 voltooi, toon duidelik die invloed van Leonardo se styl in die piramiedvorm van die figure. Maria verskyn in die mid­del van die skildery met die babas Jesus en Johannes die Doper weerskante van haar sodat die drie koppe 'n driehoek vorm.

 

In 1508 ontbied pous Julius II die 26-jarige Raphael van Florence na Rome om 'n reeks fresko's op die mure en plafonne van vier kamers in die pouslike paleis (Vatikaan) te skilder. Michelangelo was toe al besig om sy beroemde fresko op die plafon van die Sixtynse

Kapel in die Vatikaan te skilder.

 

Raphael se Vatikaan-fresko's is vandag ook wêreldberoemd. In die eerste kamer, bekend as die Stanza della Segnatura (wat waarskynlik die biblioteek was), beeld die fresko's die vier studievelde van die kunste, die wet, die filosofie en die teologie uit.

 

Waarskynlik die beroemdste fresko in die Stanza delta Segnatura is die Skool van Athene, die volmaakte uitbeelding van die klassieke gees van die Hoog-Renaissance.

 

Dit bestaan uit 'n groep beroemde filosowe en geleerdes uit die klassieke tyd en die Renaissance op die trappe van 'n besonder imposante gebou, elk in 'n kenmerkende houding besig met sy vak. In die middel is Plato (met Leonardo da Vinci se gesig) en Aristoteles in gesprek met mekaar.

 

Die bebaarde Plato wys met sy hand boontoe na die bron van goddelike inspirasie, terwyl Aristoteles, die aanhanger van die logika en rasionele, na die geleerdes om hom wys. Tussen die figure in die skildery is Raphael self, asook Bramante.

 

Raphael is deur sowel Leonardo as Michelangelo beïnvloed. Hy maak die Skool van Athene eers klaar nadat hy die eerste deel van Michelangelo se plafonfresko in die Sixtynse Kapel gesien het. Die ingehoue energie, fisieke krag en dramatiese groeperings van sy figure laat 'n mens baie aan dié van sy voorgangers dink.

 

Raphael volg hulle egter nooit slaafs na nie -- hy maak hul vernuwings sy eie sodat dit 'n heeltemal unieke betekenis uitstraal.

 

Hy woon en werk die res van sy lewe in Rome en laat talle kunswerke vir die wêreld na. Hy is vroeg dood, op sy 37ste verjaardag, en sy sterfte is deur die hele Europa beween.

 

___________________________________________­_________

 

Terug na inhoudsblad -- klik hier

____________________________________________________

 

Ons Wonderlike Wêreld op CD, 2004 - Uit Huisgenoot se Jongspan