___________________________________________________________________
Vroeë mense en antieke
beskawings (11)
Die
geboorte
van Europa
Charlemagne, oftewel Karel die
Grote, was vir die Middeleeuse mense 'n figuur van legendariese luister. Hy het
'n groot deel van Wes-Europa verower en die volkere in 'n magtige ryk verenig.
Hy was ook 'n voorvegter vir die Christendom en het die
grondslag gelê vir die Europese beskawing wat in die latere Middeleeue
verrys het...
___________________________________________________________________
NOEM die woord barbaar, en 'n
mens dink dadelik aan 'n primitiewe wese, 'n woestaard. Maar eintlik is die
woord bloot afgelei van die ou Griekse woord "babaros". Dié het
aanvanklik verwys na iemand wat 'n taal gepraat het wat die Grieke nie kon
verstaan nie (straks het hulle gesê die persoon praat so
"bar-bar-bar"). Later het dit ook na 'n buitelander, 'n onbekende
mens, verwys.
Toe kom die Romeine en leen die
woord om te verwys na die ruwe, onopgevoede nasies soos die Hunne, die Gote,
Franke en Vandale, wat buite die grense van die Romeinse ryk gewoon het. Dié
mense het in die "donker" eeue geleef en al stropende hul pad oor
Europa oopgeveg.
Die naam barbaar het mettertyd 'n
woord geword wat met 'n woeste leefwyse en bloedvergieting
vereenselwig word. Maar voordat ons die Barbare te kwaai oordeel, moet ons
onthou dat dié hul eie wette, tradisies, tale en kulture aan ons oorgedra het.
Dit was veral hulle wat die Europa
van vandag gevorm het. Dis van hulle dat lande soos Brittanje, Frankryk,
Duitsland, Nederland, België en die Skandinawiese lande hul beslag gekry het.
Die teenwoordigheid van die
Barbaarse stamme is reeds in die tyd van Julius Caesar gevoel nadat hulle die
grense van die Romeinse ryk oorgesteek het.
Hulle was nou nie juis 'n bedreiging
vir die magtige Rome nie, in elk geval nie in daardie stadium nie. Maar in 176
nC het die eerste volskaalse Barbaarse inval plaasgevind. Keiser Markus
Aurelius met sy weermag, onder wie duisende Germaanse soldate, het daarin
geslaag om die meeste Barbare oor die Donaurivier terug te dryf.
Maar dit was nie die laaste inval
nie. Die Barbare het ongeag die bloedvergieting en lewensverlies dikwels die
ryk binnegeval.
Markus Aurelius sou nie kon raai dat
die Romeinse ryk in minder as driehonderd jaar sou swig, dat Europa deur die
Barbare regeer sou word nie.
•
DIE wildste woestaards van die Barbaarse stamme was die Hunne -- hordes
nomade wat Europa in die vierde eeu te perd binnegeval het. Hulle het gebrand
en geplunder net waar hulle gekom het. Mense het voor hulle uit gevlug tot
buite die grense van die Romeinse ryk om van die aanstormende bedreiging te
probeer wegkom.
Die Hunne kom oorspronklik uit Asië.
Hulle het Mongoolse gelaatstrekke gehad -- 'n plat gesig met klein oë en 'n
swak profiel. En die mense van Europa het hulle as die duiwel se gesante
beskou.
"Hulle het nie 'n gesig nie.
Dit lyk eerder soos 'n vormlose knop met speldekoppies vir oë," het een
Westerling geskryf. "Dié mense lyk soos mense, maar leef soos wrede
diere."
Die Europeërs het ook gereken dat
hierdie "Satanskinders" hul vyande met towery oorwin het. Daar is
gesê die Hunne eet hul kos rou, drink bloed, leef en slaap op hul perde en is
so lelik dat 'n mens hulle tweebeen-diere kan noem.
In Hunse grafte wat opgegrawe is, is
kopbene gevind wat doelbewus verwring is deurdat babas se koppe met doeke
vasgedraai was.
Die Hunne het onder hul bekendste
leier, Attila -- deur slagoffers die Gesel van God genoem -- die Romeinse ryk
van oos tot wes byna verwoes. In 370 het hulle die Alaanse volk oorval. Tussen
433 en 441 het Oos-Europa onder hul plundertogte en massamoord deurgeloop.
Daarna het hulle die Gote oorwin, hulle uitgedryf en Gallië binnegeval.
Ná Attila se dood in 453 het die
onderdane in opstand gekom en hul Hunse veroweraars oorval. Mettertyd het die
verskillende Europese volke die Hunne in hul samelewings opgeneem.
•
DIE Gote, Germaanse stamgenote wat vermoedelik van Swede kom, het die
noordoostelike grense van die Romeinse ryk in die derde eeu binnegeval. Hulle
het grootliks tot die val van die ryk bygedra.
In die vierde eeu het die Gote in
twee hoofgroepe -- die Wes-Gote en Oos-Gote -- verdeel.
In 376 het die Wes-Gote wat voor die
Hunne uitgevlug het, op die grens van die Donaurivier saamgedrom en die
Romeinse keiser om asiel gevra. Hulle is tot die ryk toegelaat, maar het twee
jaar later teen die Romeine se behandeling in opstand gekom. Feitlik 'n hele
Romeinse leër is in dié opstand by Adrianopel uitgewis.
In 382 het die Wes-Gote hulself tot
'n onafhanklike Barbaarse volk verklaar -- die eerste in sy soort in die
Romeinse ryk. Hul koning, Alarik, het hulle in die begin van die vyfde eeu
Italië binnegelei en in 410 het hulle Rome verwoes.
Daarna het hulle Gallië en Spanje
binnegeval, maar is laat in die vyfde eeu in Gallië deur die Franke verslaan.
Die Oos-Gote het slegter gevaar.
Hulle is in die jare 370 deur die Hunne verslaan en was onder die Hunse mag tot
met die dood van koning Attila in 453. In 493 het die Oos-Gote Italië verower,
onder leiding van Theodorik, maar hulle is in die middel van die sesde eeu
verslaan deur die Bisantynse ryk.
•
DIE Franke word oor die algemeen beskou as die suksesvolste van die
Germaanse invallers. Hulle het in die derde eeu die Laer- en Middel-Rynland
binnegeval, en in 486 die goed ontwikkelde Noord-Gallië -- vandag Frankryk --
waar hulle die plaaslike Latyn aangepas het. Dié taal het tot Frans ontwikkel.
Die Frankiese geskiedenis word in
twee dele verdeel: Merowingies (van omstreeks 481 tot 751), genoem na 'n
Frankiese kaptein genaamd Meroweus, en Karolingies (van 751 tot 987).
Die Merowingiese konings was almal
bekend om hul lang, blonde hare, hul vegvermoëns, hul wreedheid, die gewoonte
om hul ouers en kinders te vermoor, en hul rykdom.
Toe die graf van een van die konings,
Childeric, in die sewentiende eeu opgegrawe is, is vragte waardevolle skatte
ontdek.
Childeric se seun, Clovis, het
homself 'n gunstige plekkie in die geskiedenisboeke besorg deurdat hy die
eerste Barbaarse leier was wat 'n Christen geword het. Hy is in 496 gedoop.
Kort daarna is die hele Frankiese volk tot die Christendom bekeer.
Clovis se koninkryk het van oos van
die Rynrivier tot teenaan die Pireneë gestrek. Toe hy dood is, het die Franke
so 'n sterk houvas op Gallië gehad dat Frankryk na hulle genoem is.
Eers nadat Frankryk behoorlik
gevestig is, het die Franke hul visiere op Spanje en Italië gerig. 'n Enkele
strooptog in Spanje het twee miljoen goue munte na die Franse koffers laat
stroom.
Maar anders as die meeste ander
Barbaarse groepe, het die Franke nie net gevat wat voorkom en laat spat nie en
ook nie alles wat Romeins was voor die voet verwerp nie. Hulle het die Romeinse
taal, die kerk en stedelike nedersettings help behou.
Die beroemde
Karel die Grote -- Charlemagne -- het in 768 koning geword. Hy het met 'n
ystervuis geheers en 'n magtige ryk uit die Frankiese koninkryk opgebou. In 800
is hy tot Romeinse keiser gekroon.
Ná sy dood het die Frankiese ryk
egter verbrokkel. En vandag beslaan Frankryk, Duitsland, België en Nederland
dié gebied wat eens die Frankiese ryk was.
__________________________________________________
Terug na inhoudsblad -- klik
hier
__________________________________________________
Ons
Wonderlike Wêreld op CD, 2004 - Uit Huisgenoot se Jongspan