____________________________________________________
Verkleurmannetjies
--
suutjiestrappers van heinde en ver...
Hulle kom van Suid-Europa en Arabië tot in Suid-Afrika voor, ook in Indië, Madagaskar en die Seychelle... 'n bonte versameling van die trapsuutjiese, wat selfs nog bonter kan word wanneer hulle kleur op kleur kry...
____________________________________________________
ROERLOOS staan die skurwe kêrel die vliegie
en betrag. Ook sy twee liederlike puil-oë, wat elkeen sy eie koers kan kies en
onafhanklik van mekaar in hul kaste kan ronddraai, is nou windskeef gevries.
Boonop lyk die stil figuur kompleet soos die ruwe boomtak waarop hy hom tuis
gemaak het. En die insek daar op die blaar net 'n handbreedte van hom af sal
nooit weet wat hom getref het nie.
Want meteens skiet die beweginglose klein reptiel sy
klewerige tong uit. Die vlieg word gevang. Dan ingekatrol na sy bek. Dit gebeur
alles so blitsig dat die vliegie nie eens sy misnoeë kan uitgons nie.
Maar net so vinnig as wat die jagter sy prooi kon
looi, net so loodswaar en stadig stryk hy nou weer aan oor die boombas na 'n
nuwe uitkykpos tussen die lower... om 'n ander insek te vang en ook dié happie
vir brekfis weg te bêre...
Met sy harmansdrup-manier van loop is dit nie verniet
dat hulle hom die trapsuutjies noem nie. Sy ander naam is verkleurmannetjie. 'n
Derde naam is kameleon, en hy hoort natuurlik tot die akkedisse.
Die benaming verkleurmannetjie het die trapsuutjies
te danke aan sy vermoë om van kleur te verander. Sy ruwe vel is normaalweg 'n
dowwe bruingroen, maar kan tot byvoorbeeld helder groen, bruin of geelgrys
verander wanneer hy skrik of in antwoord op honger of veranderings in die lig,
temperatuur en ander dinge in sy omgewing.
Die kleurverandering word veroorsaak deur hormone wat
spesiale pigment-houdende selle in sy vel affekteer. Maar sy kleur verander nie
altyd om by sy omgewing aan te pas, soos algemeen geglo word nie.
As boombewoner is die trapsuutjies se tone, en selfs
sy stert, spesiaal só gevorm dat hy blare en takkies maklik daarmee kan
vasgryp.
Daar is meer as honderd spesies van die ware
kameleons, almal Ou-Wêreldse akkedisse wat in Afrika, Madagaskar, Spanje,
Suid-Europa, Arabië, Indië, Sri Lanka en die Seychelle aangetref word. Hulle
wissel in grootte van slegs 'n paar sentimeters tot meer as
60 cm.
Verskeie akkedissoorte in Amerika kan ook van kleur
verander, maar hoewel hulle in die omgang kameleons genoem word, is hulle nie
ware kameleons nie. Ware kameleons vorm die subfamilie Chamaeleoninae
van die familie Chamaeleontidae.
Twee genusse van die bekende reptiele kom in
Suid-Afrika voor, te wete die taamlike groot Chamaeleo in die noordelike
dele en die Microsauria (dwergverkleurmannetjies) in die suide. Die lede
van laasgenoemde genus bring hul kleintjies lewend in die wêreld.
• WAAR is al
die trapsuutjiese heen? 'n Aantal jaar gelede was daar nog heelparty van hulle
in ons tuine, sê van ons voorstedelike mense, maar vandag sien jy selde een.
Huiskatte speel natuurlik 'n belangrike rol in die uitwissingsproses. Ook die
ondeurdagte gebruik van insektedoders, wat nie net goggas doodmaak nie, maar
ook die nuttige diertjies wat hulle vreet.
Dan sê kenners ook dat die praktyk om trapsuutjiese
as troeteldiere aan te hou, ontmoedig moet word. Bloot die manier waarop hulle
water drink -- deur dou van blare af te lek, pleks van water uit poeletjies op
te slurp -- toon dat hulle ekstra-spesiale aandag moet kry of in gevangenskap
sal vrek.
___________________________________________________
Terug na
inhoudsblad -- klik hier
___________________________________________________
Ons Wonderlike Wêreld op CD, 2004 - Uit Huisgenoot se Jongspan