_____________________________________________________

 

Perskes, pruime en kie.

(steenvrugte)

 

Perskes, nektariene (kaalperskes), pruime en appelkose is onder ons land se vernaamste uitvoerprodukte. Kom ons verken die interessante wêreld van hierdie gesogte steenvrugte 'n bietjie van naderby...

__________________________________________________________________

 

DAAR is geen beter tyd as die lente in Suid-Afrika nie. Dis dan wanneer alle perske-, nektarien-, pruim-, kersie-, en appelkoosboorde gekleur is met pienk of wit bloeisels, wat die aarde soos een massiewe blomtuin laat ruik.

 

Hierdie vrugte behoort almal tot die plantegenus Prunus. Hulle is voorbeelde van steenvrugte. Dit beteken hulle is vlesige vrugte met 'n enkele groot saad binne-in 'n harde dop, pleks van met 'n aantal pitjies, soos byvoorbeeld appels.

 

Steenvrugte het in die reël 'n dun skil. Van almal is perskes en nektariene die bekendste en wydste versprei.

 

Perskes en nektariene

 

   PERSKES en nektariene verskil nie veel nie. Die bome waarvandaan hulle kom, is identies en kenners weet nie watter een van die twee die oorspronklike is nie. Die duidelikste verskil is in die skille: dié van die perske is donserig en die nektarien s'n is glad. Geen wonder nektariene word so dikwels kaalperskes genoem nie.

 

Perskes is vermoedelik reeds sowat 4 000 jaar gelede in China gekweek. Vandag is daar perskeboorde in talle warm lande, ook in Suid-Afrika. Perskebome verloor hul blare in die winter (hulle is bladwisselend), en in die lente verskyn die bloeisels selfs nog voor die nuwe blare.

 

Daar is 'n baie variëteite, maar almal behoort tot een van twee groepe: taaipitte (of vaspitte) en lospitte. By taaipitperskes kleef die vleis aan die pit vas. Voorbeelde is die soorte Kakamas en Keimos. Taaipitperskes word dikwels vir inmaak en konfyt gebruik.

 

By lospitperskes, wat gewoonlik vars geëet word, kom die vleis maklik van die pit af los. Lospitte sluit die soorte Culemborg en Van Riebeeck in.

 

Perskes en nektariens is lekker om vars te eet en is propvol vitamiene A en C. Dit kan ook gedroog, ingemaak, gevries, tot konfyt verwerk of versap word. Perskebrandewyn word ook van die sap gestook.

 

Appelkose

 

   APPELKOOSBOME is een van die vele dinge wat Jan van Riebeeck na Suid-Afrika gebring het. Die bome het in die tuin van die Nederlandse Oos-Indiese Kompanjie gefloreer. Die kweek van appelkose het weliswaar ver gevorder sedert daardie proefstadium en vandag is dié delikate vrug een van ons landbou se uitvoerprodukte.

 

Appelkose is, nes perskes, nagenoeg 4 000 jaar gelede in China gekweek. Die bome aard veral in droë, gematigde klimate waar dit nie ryp nie. Die oranje-geel vrug, dikwels met 'n effense rooi blos aan die een kant, het 'n ietwat donserige skil. Dit word gewoonlik met die hand gepluk om kneusing te voorkom, hoewel daar boere is wat dit met masjiene oes.

 

Appelkose word vars geëet, gedroog, ingemaak of poeding word daarvan gekook. Likeur kan van die pitte in die harde doppe gemaak word.

 

Pruime

 

   PRUIME is gewilde vrugte, met talle soorte waarvan die kleure van swart, blou, rooi en pers tot groen en geel wissel. Lande in die gewese Joego-Slawië is saam die wêreld se grootste pruim-produsent, maar die vrug word in baie ander lande met 'n gematigde klimaat gekweek.

 

Daar is drie hoofsoorte pruime: Japannees, Europees en Amerikaans. Die meeste Suid-Afrikaanse pruime is van die Japannese variëteit. Ondanks die naam, kom die Europese pruime oorspronklik uit Asië, maar hulle word nou wydverspreid in Europa gekweek. Amerikaanse pruime kom van bome wat eers wild op daardie vasteland gegroei het.

 

Pruime is lekker net so vars, of in poedings en konfyt. Soet pruime word gedroog tot pruimedante, wat ryk aan yster en vitamiene is.

 

Kersies

 

   JARE gelede het kinders kersiepitte bymekaar gemaak om albaster te speel. Ofskoon rekenaarspeletjies grootliks die plek van albasterspeletjies ingeneem het, word die kersieboom steeds op prys gestel vanweë sy mooi, geurige bloeisels, en sy keurige dieprooi of geel vruggies vooraan 'n dun steel.

 

Kersies kan soet of suur wees. Die soete variëteite word net so geëet, terwyl die sures geblik of vir konfyt en drankies gebruik word.

 

Sommige bome word as sierbome gekweek. Die Japannese kersieboom is veral gesog vanweë sy delikate bloeisels. Elke lente wanneer die bome bloei, skuif miljoene Japanners alle formaliteite opsy om die Hanami te vier -- 'n fees wat eer aan hierdie genoeglike boom betoon.

 

_____________________________________________________

 

Terug na inhoudsblad -- klik hier

_____________________________________________________

 

Ons Wonderlike Wêreld op CD, 2004 - Uit Huisgenoot se Jongspan