Die
opkomende son... 'n simbool van energie
• 'N KRAGBRON van die eerste
rang is die son inderdaad. Hy is so ver van ons af dat sy
lig agt minute nodig het om ons te bereik, al trek lig
met die ontsaglike snelheid van nagenoeg 300 000 km per
sekonde. Nogtans koester hy gedurig die aarde in sy hitte
-- en verwarm hy eweneens die wêrelddeel waarin ons woon.
Sonder die krag van die son kan ons plante, die eerste
skakel in ons voedselketting, ook nie groei nie. Die son
is werklik die bron van alle stoflike lewe. Die
opkomende son op die nuwe landswapen simboliseer onder
meer ook hergeboorte.Die sekretarisvoël met
sy uitgespreide vlerke... 'n beskermende vegter
• SOOS die kuikens wat deur 'n
ma-voël onder haar vlerk geneem word, moet elke Suid-Afrikaner
voel dat hy deur die landsowerheid beskerm word en in
geborgenheid kan lewe. Die sekretarisvoël pas nog verder
uitstekend in die rol van 'n beskermer deurdat hy so rats
met slange kan klaarspeel. Hy is een van die grootste voëls
in die Suid-Afrikaanse veld, baie opvallend waar hy met
sy lang bene stadig op die vlaktes rondstap en ook
insekte en ander klein diertjies vreet. Wanneer hy 'n
slang aanval, trap hy sy slagoffer net agter die kop om
sy rugstring te breek. Partykeer trap hy so kwaai dat hy
die slang se vel letterlik afstroop terwyl hy nog leef.
Geen wonder boere beskou hierdie roofvoëls as hul
vriende nie. Die ongewone naam van die sekretarisvoël
kom van die bossie swartpunt-penvere aan sy agterkop wat
'n mens glo herinner aan die veerpenne wat agttiende-eeuse
regsekretarisse en klerke agter hul ore gedra of in hul
pruike gesteek het.
Die protea... verteenwoordig ons land se pragtige plante en dui op
die potensiaal van die land wat moet blom
• DIE koningsprotea (Protea
cynnaroides), Suid-Afrika se
nasionale blom, is nie net tipies Suid-Afrikaans nie,
maar ook een van die mooiste blomme ter wêreld. Hy word
die ``koning'' genoem omdat hy die grootste blom in die
genus Protea is, en daar is talle ander poteasoorte in sy
koninkryk. Maar in 'n breër sin is hy ook die keiser van
die veelledige planteryk van ons land... wat die
ontluikende groeikrag moet versinnebeeld van ons nasie
met sy verskillende bevolkingsgroepe. Die gewildste
kleure van Afrika is aan die protea op die landswapen
toegeken: groen, goud, rooi en swart.
Die spies en
knopkierie... simbole van die owerheid en staatsgesag,
maar ook van vrede omdat die wapens nie in iemand se hande gehou word
nie maar neergelê is
• DIE werpspies met sy steel
en plat metaalpunt en die knopkierie, 'n stok met 'n
groot knop aan die een end, is tradisionele wapens. In
Europa sou iets soos die swaard stellig eerder as die
versinnebeelding van staatsgesag beskou word, maar 'n
assegaai en knopkierie dra beslis 'n wesenselement van
die vasteland van Afrika oor. Maar dié wapens op ons
landswapen is nie opgeneem om te veg nie -- hulle lê
gekruis en plat op die skild. Daarmee word gesê dat ons
'n land is wat vrede nastreef... iets wat baiemaal op
ander wapens eerder deur 'n vredesduif verbeeld sou word.
Die skild met
sy twee Khoisan-figure... 'n erfenis wat gedeel word
• DIE heel vroeë geskiedenis
van Suid-Afrika is nie opgeteken in hiërogliewe of
neergeskryf op papier wat in stowwerige
argiefbewaarplekke lê nie. Dit pryk op die mure van
spelonke en die rotswande onder hol kranse -- in die
verhalende tekeninge van jagters wat hier agter die wild
aan geswerf het. As van die vroegste "Suid-Afrikaners"
spreek hulle kennelik namens ons almal op die skild wat
die middelpunt van ons nuwe landswapen vorm. Maar daar is
twee van hulle. En twee saam is nooit eensaam nie! Waar
twee of meer mense vredig bymekaar is, kan hulle van
verskillende agtergronde of belewenisse getuig, maar die
blote feit dat hulle saam verkeer, dui op saamhorigheid.
En in hierdie eendrag van die verskillendes deel hulle
ook dinge... soos die goeie wat elkeen uit die verlede
met hom saamgebring het.
Die vier
olifanttande... verteenwoordig wysheid, krag,
matigheid en ewigheid
• HOE kan 'n mens al hierdie
eienskappe met iets soos ivoor in verband bring?
Olifanttande bestaan immers bloot uit 'n duursame,
fyndradige, roomwit stof, en boonop het die handel daarin
reeds 'n groot internasionale herrie veroorsaak. Maar 'n
mens sou tog die allegorieë soos volg kan verklaar:
Ivoor kom van olifante en die wysheid van die olifant
word nie betwyfel nie. In sekere wêrelddele word hulle
selfs as getroue diere gebruik om vir die mens te werk.
Die krag van die olifant hoef nie eens verduidelik te
word nie. Matigheid is ook 'n eienskap van dié reuse-dier.
Hy is plantetend, maar verwoes in normale omstandighede
nie sy omgewing nie. En wat ewigheid aanbetref: ivoor is
blywend en steeds baie kosbaar, die wit goud van die
diereryk...
Die twee
koringerwe... hulle dui op vrugbaarheid en groei
• KORING is die mens se
vernaamste voedsel, dit word reeds sedert die Steentyd
verbou en was 3000 jaar vC in China bekend. Met die Onse
Vader bid ons boonop vir ons "daaglikse brood''. Koring word
oral in Suid-Afrika verbou, dog die oudste en
bestendigste produksiegebied is die Wes-Kaap, waar dit
tydens die winterreëns gesaai word. Maar koring groei
ook nie net nie... dit help uiteraard dat ons, die
bewoners van hierdie mooi land, self groei en vermeerder!
Die leuse in /Xam... 'eenheid in verskeidenheid'
• 'N UITGESTORWE taal soos
Latyn kom dikwels op verskillende wapens voor, maar vir Afrika deug
Latyn welbeskou eintlik nie. Hoe,
sou 'n mens tereg kon vra, kan jy die ou Romeine nou
regstreeks met die verre Suid-Afrika verbind? Daarom dat
'n uitgestorwe Khoisan-taal vir die leuse op ons landswapen gekies is. Boonop sou dit nie gedeug het om
een van ons elf amptelike tale te gebruik nie, omdat
gebruikers van die ander tien afgeskeep kon gevoel het.
Die /Xam-taal het 1860 en 1900 uitgesterf, nadat dit oor
'n uitgestrekte gebied in die Noord-Kaap gepraat is.
Gelukkig het 'n omvattende geskrewe rekord daarvan behoue
gebly, wat by die Universiteit van Kaapstad bewaar word.
Ons leuse --!ke e: /xarra //ke
-- beteken, sover as wat dit moontlik is om dit te
vertaal, iets soos "eenheid in verskeidenheid".
|