____________________________________________________________

 

VlermuisFeeste van

die vlermuis

 

As 'n mens kop onderstebo is, is jy verslae en terneergedruk. As die vlermuis só hang, is hy in sy element. Veral as hy ook nog 'n sappige bessie weggebêre het (as hy 'n vrugtevreter is) of 'n lekker vet goggatjie (soos die insektevreters maak). Lees hieronder oor vlermuise se interessante vreetgewoontes...

__________________________________________________________

 

WIE het al ooit 'n vlermuis gesien -- 'n regte, egte, lewende, fladderende vlermuis? Min mense van die nuwe geslag, vreemd ge­noeg...

 

Goed, tien teen een het jy hulle al in rolprente sien rondvlieg of hul gevreetjies van naby in boeke gesien. Maar min stadsmense het hulle al van aangesig tot aangesig aanskou en verreweg die meeste mense weet absoluut niks van hulle af nie. Oor vlermuise heers daar baie wanopvattings, soos ons in 'n ander artikel in hierdie ensiklopedie vertel.

 

Straks is dit omdat hulle snags deur die duisternis swalk. En miskien is dit omdat hulle kan vlieg dat daar so 'n groot kloof tussen hulle en die landgebonde soogdiere bestaan.

 

Tog is dit juis hierdie eienskappe wat die vlermuise sulke uitstekend toegeruste skepseltjies maak. Omdat hulle kan vlieg, kan hulle voedselbronne 'n hele ent van hul slaapplekke benut -- vrugte, blomme, nektar, vlieënde insekte en selfs vis.

 

Ander diere benut ook hierdie kosbronne, maar hulle doen dit selde so doel­treffend as die vernuftige vlermuis.

 

Vrugtevreters

 

   SOWAT tweehonderd soorte vlermuise is vrugte-, nektar- en stuifmeelvreters. Hulle maak hoofsaaklik van hul sig gebruik om kos te kry, hoewel party soorte wel by wyse van 'n eenvoudige vorm van eggolokasie (liggingbepaling deur weerklank) na die eggo's luister van klikke wat hulle met die tong maak. (Eggolokasie stel vlermuise in staat om as't ware deur middel van geluide te "sien".)

 

Sowat sestig vlermuisspesies behoort tot 'n groep wat vlieënde vosse genoem word. Hulle kom in die tropiese streke van Afrika en Asië voor. Die meeste vreet vrugte, blomknoppe, stuifmeel en nektar, hoewel daar tog 'n paar is wat prooidiere vang.

 

Vlieënde vosse word só genoem omdat hul gesigte so baie soos dié van vosse lyk, en des te meer vanweë die spits ore en pelskraag. Hulle het groot oë om hul kos in die oerwoudbosgasie te kan op­spoor.

 

Nektardrinkers sit neffens of hang in die lug by blomme wat snags oopgaan en teug dan die ryk vloeistof met hul lang, slanke tonge. Nektar is 'n goeie energievoedsel, maar die proteïen ontbreek. Om te vergoed vreet 'n aantal van dié vlermuise dus ook stuif­meel.

 

Stuifmeelvreters is in die reël maar klein. Die kop is dun en hulle het 'n lang snoet en lang tong wat in nagblomme ingesteek word.

 

Insektevreters

 

   DIE insektevreters is die mees groteske vlermuise op aarde. Hulle het 'n lelike neusflap wat vir eggolokasie gebruik word.

 

Byna driekwart van alle vlermuise is insektevreters. Die meeste vang hul prooi terwyl hulle vlieg deur die slagoffers in hul bek of met hul vlerke of stert op te raap. Die vlermuise hoor vermoedelik die gegons van die vlieënde insek­te en dit help hulle om die prooi te vind.

 

Sekere soorte vlermuise vang egter nie-vlieënde insekte soos dié wat op water rondswem of op plante en die grond rondloop. Hierdie vlermuise maak van eggolokasie gebruik om hul prooi op te spoor.

 

Namate die vlermuis sy slagoffer nader, versnel hy sy reeks hoë skreeugeluide sodat hy die ligging van sy teiken noukeuriger kan be­paal deur die eggo's wat daarvan wegkaats. Dan bespring hy die prooi en gryp hy hom met sy tande.

 

Sekere motte weet om hulle teen dié weerkaatste geluide te verweer deur hul eie geluide te maak wat die vlermuise verwar.

 

'n Paar vlermuise kan selfs in­sekte bykom wat roerloos op blare sit. Dis nie 'n sommerso se toertjie nie. Nie net moet die vlermuis in die lug bly hang nie, maar hy moet ook tussen sy prooi en die omgewing kan onderskei.

 

Dit kos besonder fyn waarne­ming om die weerklanke van 'n skepseltjie soos 'n rusper en dié van die takkie waarop hy sit, uitmekaar te ken.

 

Die vlermuis moet baie naby aan die prooi wees sodat die eggo's na sy oor kan terugkeer in minder as 'n duisendste van 'n sekonde nadat die geluid gemaak is.

 

Visvreters

 

   SEKERE soorte vlermuise vreet groot insekte, spinnekoppe, skerpioene, akkedisse, knaagdiertjies, voëltjies, paddas en selfs ander vlermuise. Maar een van die merkwaardigste roofvlermuise is die visvlermuis.

 

Daar is minstens twee spesies wat visse vreet. Altwee kom in Sentraal-Amerika voor,  hoewel daar ook al verslae was van sekere vlermuise in Asië wat visvang.

 

Die vlermuis skeer oor die water en maak van eggolokasie gebruik om die golfies waar te neem wat deur bewegende visse naby die oppervlak veroorsaak word.

 

Sodra 'n vis opgespoor word, is dit 'n kwessie van tref of mis. Die vlermuis se pote plons in die water in om die vis te probeer gryp. Gewoonlik misluk die poging.

 

Maar as dit 'n raakvat is, word die vangs na sy slaapplek weggedra en in vrede geniet.

 

Partykeer word die bordjies egter verhang in die natuur. Die visvlermuis kan per ongeluk in die water val -- en weer maklik wegvlieg omdat hy 'n kort, olierige en waterwerende pels het -- maar dit kan ook gebeur dat vleisvretervisse hom bykom in sy oomblik van swakheid.

 

Gespuis van Dracula

 

   DIE bloedsuiervlermuis of vampier is beslis die mees ge­vreesde van al die vlermuise.

 

Daar is drie genera. Die gewone vampier -- die volopste, soos sy naam aandui -- word in Suid- en Sentraal-Amerika aangetref.

 

Dit is bekend dat vampiere al mense gebyt het, maar hulle drink gewoonlik die bloed van ander diere. Vee, soos beeste en perde, en pluimvee het baie bloed in hul are en is dus gesogte prooi.

 

Die vlermuis vind 'n slapende slagoffer op 'n donker, maanlose nag deur baie naby aan die grond te vlieg. Nadat hy geland het, beweeg die vlermuis na sy prooi met opgevoude vlerke wat as 'n paar pote diens doen.

 

Dan kruip hy soos 'n spinnekop op sy slagoffer en soek 'n warm plek waar die bloedvate waarskynlik naby die oppervlak lê.

 

Nadat hy 'n lekker aar opgespoor het, word 'n stukkie vel met sy skerp snytande weggeskraap, gewoonlik selfs sonder om die prooi te steur. Die vampier suig nie werklik die bloed uit nie, maar lek die vloeistof met sy tong op terwyl dit uit die wond sypel.

 

Groot hoeveelhede speeksel vloei in dié proses in die wond in en keer dat die bloed stol. Die bloed bevat baie water en die vler­muis urineer dikwels tydens die fees.

 

'n Vampier kan in minder as 'n halfuur tot 30 ml bloed opslurp -- en is partymaal so vol dat hy maar swaar-swaar na sy slaapplek terugvlieg.

 

Vampiere keer baiekeer nag ná nag na dieselfde gasheer terug. Daar is ook al gesien hoe groepe een weerlose slagoffer by­kom.

 

Boere in Suid- en Sentraal-Ame­rika het al genoeg rede gehad om die vampiere te verwens wat so bloeddorstig onder hul vee gefuif het. Hoewel die wonde taamlik gou gesond word, word hondsdolheid ook op dié manier oorgedra.

 

___________________________________________________________

 

Terug na inhoudsblad -- klik hier

___________________________________________________________

 

Ons Wonderlike Wêreld op CD, 2004 - Uit Huisgenoot se Jongspan