______________________________________________________________
Die
bekoring van koring...
"Hand
aan hand deur die groen koringlande," lui die liedjie, en ’n massa
wuiwende graanhalms bly werklik ’n pragtige gesig. Maar eintlik is dit die
korrels aan daardie koringare waaroor 'n mens liries behoort te raak. Boekdele
kan immers geskryf kan word oor dié fantastiese bron van ons daaglikse
brood...
•
Klik
hier vir ’n ander artikel by "Kort Begrip" oor die baie
gebruike van koring.
______________________________________________________________
KORING,
jou doring! Waar is nog ’n kos soos jy op die hele aarde? Hier in die 21ste
eeu bly dit kennelik een van ons heel vernaamste voedingsbronne, wat honderde
miljoene mense regoor die wêreld voed.
Ook
in Suid-Afrika is koring onontbeerlik. Vanweë die omvang van die verbruik en
die voedingswaarde van brood en ander verwerkte koringprodukte, word dit saam
met mielies as ’n stapelvoedsel in ons land beskou.
Maar
koring is stellig ook een van die eerste gewasse wat deur die mens gekweek is
-- minstens 11 000 jaar gelede. Mense het agtergekom dat die saad van die
koringplant geoes en fyngemaak kan word om ’n wonderlike voedelsoort te
vorm.
Koring
is ’n eenjarige gewas en twee seisoensvorms, te wete winter en lentekoring,
word verbou. In Suid-Afrika is daar nie so ’n duidelike skeidslyn tussen
winter- en lentekoring as in die kouer lande nie en word die meeste koring in
die herfs gesaai. Dit word in bykans elke provinsie verbou, wat dan ook van
die gewas se besondere aanpasbaarheid getuig. Die Wes-Kaap, Vrystaat en die
gewese Suid-Transvaal is egter ons groot koringproduserende gebiede.
Koring
word op ploeglande gesaai waar die graanplant mettertyd saad skiet in die vorm
van are. In vandag se geïndustrialiseerde wêreld word dit deur groot
stropers geoes wat die koringare afsny en die koringkorrels van die res van
die plant skei.
Party
soorte koring het 'n sterk uitgroeisel, bekend as baard, ander weer nie.
Ongeag die soort, dra die meeste koringare van dertig tot vyftig korrels. 'n
Opspraakwekkende variêteit of kultivar wat egter 'n aantal jare gelede in 'n
afgeleê streek van China gevind is, beloof om tot drie keer meer korrels te
lewer.
Nadat
die kaf van die koring geskei is, word
die korrels gedroog, skoongemaak en gegradeer voordat dit uitgevoer of na die
meulens gestuur word om tot meel gemaal te word. Partykeer word koring ook na
fabrieke gestuur, waar dit in nywerheidsprodukte of veevoer ingewerk word.
Koringmeel
word verwerk tot brood en ander belangrike mensevoedsels soos pasta,
pannekoeke, ontbytkosse, koek en beskuit.
•
DIE eerste gesaaide koring in Suid-Afrika is reeds op 13 Januarie 1653
geoes, minder as ’n jaar nadat Jan van Riebeeck met sy span Europese
setlaars hier voet aan wal gesit het. Dit toon die prioriteit wat hierdie
graansoort reeds destyds geniet het. Daardie eerste lappies koring was
waarskynlik naby die Kasteel, en die koring is miskien nog gesaai voordat Van
Riebeeck sy groentetuin aangelê
het.
In
daardie beginjare het die koringboere maar erg gesukkel. Daar was talle
probleme met variëteite wat nie lekker aan die Kaap geaard het nie, asook met
koringsiektes en die baie winterreën, onder meer.
In
die eerste halfeeu is daar dan nie eens genoeg koring vir eie gebruik gekweek
nie, wat nog te sê om in die behoeftes van die verbyvarende skepe te
voorsien. Trouens, dit was eers in 1968, ’n stuk of drie eeue later, dat
Suid-Afrika hierin selfvoorsienend geraak het.
Nadat
die vroeë pioniers die binneland ingetrek het, het koringverbouing uitgebrei
het na gebiede waar hierdie graansoort veel beter geaard het. Teen 1752 is die
gewas al in bekende koringstreke soos die Swartland by Riebeek-Kasteel,
Piketberg en Malmesbury gekweek, asook in die Rûens by Botrivier en
Riviersonderend.
Teenswoordige
koringboere sal heel waarskynlik skeef opkyk oor die destydse oestyd wat in
Januarie plaasgevind het. In die winterreënstreek van ons land word koring
immers in Oktober en November geoes, gewoonlik net nadat die laaste winterreën
uitgesak het. Kenners sê die toenmalige weerpatrone en variëteite het
waarskynlik 'n rol gespeel om die boere later te laat oes as vandag.
Koringmuseum
•
’N BESOEK aan Moorreesburg se Koringmuseum kan ’n mens moontlik
heelwat van koring leer wat jy nooit geweet het nie. As dit so moet gebeur dat
jy die een of ander tyd daardie deel van Suid-Afrika besoek, kan jy gerus daar
inloer. ’n Rubriekskrywer van ’n bekende koerant bestempel dit as een van
ons land se interessantste klein museums wat 'n mens herinner aan die
belangrike rol wat koring in die geskiedenis gespeel het.
``Daar
is in die museum onder meer 'n paar koringkorrels wat uit die jaar 3000 vC
dateer. Dit is egter nog jonk in vergelyking met oorblyfsels van koring uit
die jaar 8000 vC wat met opgrawings by Sirië gevind is. Volgens navorsers is
die gewas einkorn, een van die voorouers van koring, in die Brons- en vroeë
Ystertydperke oor groot gebiede van Europa en die Nabye Ooste verbou,'' skryf
die joernalis.
``Die
museum huisves ook implemente wat sedert 1818 vir die verbouing van koring in
Suid-Afrika gebruik is: trekkers, sekels, sense, dorsmasjiene, ploeë en
wanmasjiene. Vir die hele gesin is 'n uitstappie na die museum leersaam en
interessant..."
•
BROOD kan met reg 'n wonderkos genoem word. Daar is natuurlik
verskillende soorte met wisselende hoeveelhede semels en byvoegings. Wit-,
bruin- en volkoringbrood is ons bekende soorte. Veselryke brood word dikwels
aanbeveel, omdat dit 'n groot rol kan speel om hardlywigheid te bekamp.
Brood
verskaf voorts proteïene, vitamiene en minerale aan die liggaam. Dit is ook
arm aan vet en help nie met die vorming van cholesterol nie. Die B-vitamiene
en minerale wat veral in bruin- en volkoringbrood voorkom, help die liggaam om
die energie wat van die koolhidrate afkomstig is, te benut en dit voorkom ook
siektes.
Só
het koring dan in verskillende opsigte 'n unieke en eiesoortige be-KORING --
die fantastiese graan met soveel fasette dat 'n tamaai groot webblad
waarskynlik nodig sal wees om dit alles te beskryf!
_________________________________________________________
Terug
na inhoudsblad -- klik hier
_________________________________________________________
Ons
Wonderlike Wêreld op CD, 2004 - Uit Huisgenoot se Jongspan