___________________________________________________________

 

Waar Petra pryk

-- die verstommende ruïnes suid van die Dooie See

 

Jy staan en kyk hoe die veertig meter hoë fasade van el-Kasneh, met sy sandsteensuile in die Griekse styl, ander besoekers soos jy op die grond verdwerg. Aan die bokant merk jy 'n erdevaas of urn, waarin daar volgens 'n ou geloof die skatte van 'n Egiptiese farao sou gewees het. Dit is vroeg deur vandale beskadig wat dit onder die klippe gesteek het in die hoop dat die rykdomme op hulle sou neerreën. Dog eintlik is die hele Petra een groot skat, nie omdat hy kosbaarhede bevat nie, maar omdat hy so 'n besondere vermeniging van antieke boustyle is...

___________________________________________________________

 

DIE Switserse ontdekkingsreisiger wou tot elke prys die verborge stad sien waarvan hy vertel is. Toe vermom hy hom as 'n Moslem en oorreed 'n plaaslike Arabiese gids om hom soontoe te bring -- onder die voorwendsel dat hy 'n bok wil gaan offer.

 

Die gids lei die ontdekker, ene Burckhardt, en die bok in 'n nou, skemer kloof in. Die kloof is sowat vyf kilometer lank en daar is honderd meter hoë rotswande aan weerskante.

 

En skielik, toe hulle om 'n draai kom, sien Burckhardt die skouspel. Dis een van die verstommende wonders van die ou kultuurwêreld van die mens: el-Kasneh, die Skat van Farao, 'n enorme gebou wat uit die kranse van Petra gekap is.

 

Dit is maklik om jou in te dink in Burckhardt se reaksie, daar in die jaar 1812, want besoekers wat vandag op kamele of donkies in dieselfde lang kloof afry, kan nie anders as om ontroer te word deur die bouvalle van Petra wat in die sonskyn voor hulle te voorskyn kom nie.

 

Petra is 'n ruïne-kompleks wat weggesteek lê in 'n rotsagtige streek suid van die Dooie See, in die huidige Jordanië. Waar eenmaal gedink is dat hy 'n stad was met wonings wat in die kranse uitgekap is, word nou aanvaar dat hy 'n doolhof van graftombes was. Die huise waarin mense gewoon het, was waarskynlik kleiwonings wat sedertdien verdwyn het.

 

In die sesde eeu vC het 'n nomadiese Arabiese volk, die Nabateërs, besef dat die natuurlike verskansing in die rots gerieflik geleë was op die handelsroete oor land tussen Arabië en die hawens van die Grieke en Romeine aan die Middellandse See. Hulle het hulle toe in die vallei gevestig, hul hoofstad daar gestig en hulself begin verryk.

 

Hulle was verseker van 'n fortuin. Al wat hulle moes doen, was om geld af te dwing van die karavaanhandelaars wat die woestyn oorgesteek het in ruil vir die waarborg dat hulle veilig sou reis. En hulle het hierdie afpersgeld gebruik om Petra 'n pragtige plek te maak.

 

Oor 'n tydperk van verskeie eeue het hulle manjifieke graftombes en monumente uit die dofpienk sandsteenkranse gebeitel. Hulle het hulle daarop toegespits om die fasades van die geboue te versier, maar het die binnekante betreklik eenvoudig gehou.

 

In die middel het hulle 'n markplein gehad wat, op die hoogtepunt van Petra se glorie, werklik iets moet gewees het om te aanskou wanneer 'n karavaan van knorrige kamele hul opwagting met speserye, syklere, goud en ander skatte gemaak het.

 

Die kompleks was feitlik onaantasbaar, nie net vanweë sy ligging nie, maar ook omdat die Nabateërs dubbel seker van hul veiligheid gemaak het deur 'n muur by die ingang op te rig en, net vir geval, 'n magtige binnevesting met versteekte waterbakke gebou het.

 

In 106 nC het die Romeine egter die waterleiding na Petra gebreek en die toegang tot die kloof versper. Die honger en dorstige Nabateërs het oorgegee en hul hoofstad het 'n deel van die Romeinse ryk geword.

 

Die goue era van Petra was nietemin steeds nie verby nie. As 'n deel van die Romeinse beskawing het dinge soos openbare baddens, 'n teater en 'n forum bygekom. As 'n mens vandag Patra besoek, vind jy daar 'n oorvloed van suile, kollonnades (rye pilare), oordekte loopgange, triomfboë, standbeelde en dekoratiewe urne.

 

In die derde eeu het Palmyra, 'n Siriese stad op die handelsroete tussen die Romeinse en Persiese ryke, ál belangriker geword en moes Petra geleidelik van sy handel aan hom afstaan. Kort daarna het hy 'n Christelike stad geword en in die sewende eeu het die Arabiere hom oorgeneem.

 

Tydens die Kruistogte het 'n Germaanse stam, die Franke, hom beset. Teen die einde van die twaalfde eeu is hy ontruim en aan die genade van die slytende sand en wind van die woestyn oorgelaat. Gelukkig is die kompleks darem ook goed teen die wind beskerm deur die kranse wat hom as't ware omhels.

 

Só het hy dan vir Westerse oë verborge gebly tot met Burckhardt se avontuur in die vroeë 1800's. Petra, wat destyds 'n agtergrond vir die Indiana Jones-rolprente verskaf het, het reeds een van die grootste toeriste-attraksies van die Midde-Ooste geword.

 

_________________________________________________________

 

Terug na inhoudsblad -- klik hier

_________________________________________________________

 

Ons Wonderlike Wêreld op CD, 2004 - Uit Huisgenoot se Jongspan