__________________________________________________________________
Bell
-- die man
wat ons laat bel het!
''Wag 'n bietjie," sê jy
dikwels, "ek bel net gou vir so en so." En elke keer wanneer iemand
die woord "bel" gebruik, word Alexander Graham Bell se nagedagtenis
bestendig...
__________________________________________________________________
ALEXANDER GRAHAM BELL... praat van 'n gepaste naam. Drie geslagte van die
Bell-familie het hul lewe daaraan gewy om die klank te bestudeer wat deur 'n
klok veroorsaak word. Toe, in 1875, kom Alexander Graham vorendag met een van
die grootste uitvindsels van alle tye -- die telefoon.
En merkwaardig genoeg was dit die
oor van 'n dooie mens wat tot dié uitvindsel gelei het.
Die Skots-gebore Bell (1847-1922),
wat 'n tyd lank in Kanada gewoon en uiteindelik 'n Amerikaanse burger geword
het, was in Boston in die VSA aan die werk aan 'n instrument wat dowes moes
leer praat. Hy was toe 'n professor in stem-fisiologie aan die
Boston-universiteit en het snags eksperimente gedoen.
Bell het in die loop van sy
proefnemings selfs die oor van 'n kadawer gebruik om klanke op te vang en dit
in geskrewe patrone om te skep. Só kon dowes dan sekere patrone probeer naboots
en letterlik sien wat hulle besig was om te sê.
Dit het hom op die gedagte gebring
dat 'n membraan soortgelyk aan die oortrom ook gebruik kan word om deur middel
van elektrisiteit klank oor 'n afstand oor te dra. 'n Stemvurktoestel is deur
die Duitse fisikus Hermann von Helmholtz uitgevind. Dit was nadat hy Helmholtz
se boek gelees het dat Bell daaraan gedink het dat hy elektrisiteit kon gebruik
om klanke oor te sein.
Sy groot deurbraak was op 2 Junie
1875 -- alles heeltemal per ongeluk. Bell en sy briljante tegnikus, Thomas
Watson (1854-1934), was in aparte vertrekke aan die werk aan die sogenaamde
"harmoniese telegraaf", en per kragdraad met mekaar verbind, toe Bell
hoor hoe Watson aan een van die staalveertjies pluk wat klanke moes voortbring.
Bell het uitgelate geskreeu. Die klanke is elektries oorgesein.
Ná daardie eerste stap was die
telefoon so goed as gebore. Die 29-jarige Bell se eerste telefoonpatent is op 7
Maart 1876 geregistreer. Drie dae later het sy instrument vir die eerste keer
verstaanbare spraak oorgedra. Bell het 'n hoeveelheid suur gemors en Watson in
die kamer langsaan ontbied: "Mr. Watson, come here, I want you."
Watson het na Bell gestorm en uitgeroep: "Mr. Bell, I heard every word you
said -- distinctly!"
Bell se telefoon is in 1876 by die
eeufeesskou in Philadelphia ten toon gestel.
Hoewel Bell nie 'n aktiewe rol in
die telefoonbedryf gespeel het nie, het sy en Watson se werk die weg gebaan
vir Amerika se eerste kommersiële telefoondiens in 1877.
•
ALEXANDER GRAHAM BELL is op 3 Maart 1847 in Edinburg in Skotland gebore,
Sy ouers het sy beroepskeuse tot 'n groot hoogte beïnvloed. Sy pa, Alexander
Melville, het klank en musiek bestudeer en doofstommes leer praat. Hy was die
uitvinder van die sogenaamde Visible Speech, 'n stelsel van simbole wat
spraakklanke voorgestel het. Sy ma, Eliza Grace Symonds, was 'n uitmuntende
musikus. Sy oupa Alexander Bell was 'n skoenmaker wat 'n akteur geword het wat
later met 'n skool vir elokusie begin het.
Die jong Alexander Graham is tuis
onderrig, nie verbasend nie vernaamlik in klank en musiek. Ná 'n jaar aan die
Universiteit van Edinburg is hy Londen toe om onder sy oupa te studeer. In 1865
het hy sy pa se assistent geword.
Bell se twee broers is aan tering
dood, en toe sy eie gesondheid begin agteruitgaan, het die gesin in Kanada gaan
woon en hulle in Brantford gevestig.
In 1871 het Bell na Nieu-Engeland in
Amerika verhuis om doofstommes te leer met sy pa se Visible Speech-metode. In
1871 het hy met 'n skool vir onderwyseres van dowes in Boston begin, en die
volgende jaar het hy professor in stem-fisiologie aan die Boston-universteit
geword. Dit was 'n jaar of twee, drie hierna dat hy die telefoon uitgevind het.
Die Bell Telephone Company, wat in
1977 in die lewe geroep is, het twee belangrike manne in sy bestuur gehad wat
Bell se werk gefinansier het. Hulle was Gardiner Hubbard, 'n regsgeleerde met
'n dowe dogter, en Thomas Sanders, 'n handelaar wie se dowe seun deur Bell
geleer is om te praat.
In Julie 1877 het Bell getrou met
Mabel Hubbard, die dogter van Gardiner Hubbard. Sy het haar gehoor permanent verloor
toe sy as vierjarige skarlakenkoors opgedoen het. Bell en sy bruid is per skip
na Europa om Engeland en Frankryk van sy telefoon te vertel.
Ná die uitvinding van
die telefoon het Bell steeds met dowes bly werk en verskeie ander merkwaardige dinge
bedink, soos hoe om ysberge met eggo's op te spoor en vars water van waterdamp
te maak vir mense wat hulpeloos ter see in bootjies rondryf.
Hy is op 2 Augustus
1922 op sy somerlandgoed op Cape Breton-eiland in Kanada oorlede. Toe hy daar
op 'n bergkruin begrawe is, is elke Bell System-telefoon in Noord-Amerika as 'n
huldeblyk stilgemaak.
______________________________________________________
Terug na
inhoudsblad -- klik hier
______________________________________________________
Ons Wonderlike Wêreld op CD, 2004 - Uit Huisgenoot se Jongspan