Die mens en sy liggaam (1)

  Wonder van die lewe
-- die ontwikkeling van ’n ongebore baba

Dit duur net nege maande -- vir ’n balvormige selletjie kleiner as ’n speldekop om tot ’n vroetelende olike, vrolike bondeltjie vreugde te ontwikkel. Lees hier wat met jou gebeur het in die tyd voordat jy gebore is... die grootse wonder van ’n ontluikende nuwe mensie...

 

 


DIE eerste skreeutjie van ’n baba. Geen musiek, sê hulle, kan vir ’n ma ooit soeter klink nie. Wanneer sy dit hoor, weet sy dat haar kosbare baba sy eerste asemtoggie geslaak het. Nou kan sy die kleinding in haar arms neem, hom vertroetel en leer ken.

Al wat lewe, moet aanteel sodat daardie bepaalde soort lewensvorm kan bly voortbestaan. Party plante en diere plant voort deur in twee te verdeel of deeltjies van hul liggame te verloor. Die los dele word dan weer volwasse organismes. Ons sê dat hulle nie-geslagtelik of aseksueel voortplant.

Mense, en trouens die meeste diere, plant egter geslagtelik voort. Dit beteken dat twee geslagselle nodig is, een van ’n man en een van ’n vrou, om saamgevoeg te word en ’n nuwe lewende wese net soos hulle te vorm.

Geslagtelike voortplanting is dus die proses waar mense die lewe aan mensebabas skenk, katte klein katjies kry en koeie kalwers.

Maar voordat voortplanting kan geskied, moet ’n proses genaamd bevrugting eers plaasvind. Bevrugting is die samevoeging van ’n manlike sperma-sel en ’n vroulike eier-sel, ’n vereniging waar ’n nuwe sel ontstaan wat in staat is om homself te verdeel en nog baie meer selle te vorm -- ’n nuwe lewe

Die vroulike voortplantingstelsel

   AL die voortplantingsorgane van ’n vrou is binne-in haar liggaam. Belangrike organe is die baarmoeder (uterus) en eierstokke. Die baarmoeder is ’n hol orgaan met die vorm van ’n peer wat onderstebo lê. Dit is aan die binnekant met ’n membraan uitgevoer. Die baarmoeder skep vir die baba ’n veilige plek om in te ontwikkel en, omdat dit elasties is, kan dit rek namate die baba groei.

Die eierstokke is twee klein orgaantjies naby die baarmoeder, wat eierselle vervaardig en berg. Die onderste deel van die baarmoeder gaan uit in ’n buis wat die vagina genoem word en met die buitekant verbind is.

Elke maand van die puberteit af (wat tussen die ouderdomme elf en vyftien jaar begin) laat die eierstokke een eiersel vry. Die eier, wat kleiner as ’n speld se kop is, beweeg in die smal eierleier of Fallopiusbuis af. Dit word ovulasie genoem.

Uiteindelik gaan die eier die baarmoeder binne. Teen dié tyd het die membraan waarmee die baarmoeder uitgevoer is, dik en sponserig geword om vir ’n moontlike bevrugting voor te berei.

Word die eiersel bevrug, bly dit in die baarmoeder en ontwikkel dit. Indien nie, gaan dit dood en word dit, saam met die bloed en dele van die membraan, deur die vagina uit die baarmoeder uitgestoot. Hierdie tydperk van bloeding, wat menstruasie genoem word, duur van drie tot vyf dae.

Die manlike voortplantingstelsel

   DIE meeste van die manlike voortplantingsorgane is buite die liggaam, voor tussen die bene. Twee belangrike organe is die penis en die skrotum. Die penis is ’n roedevormige orgaan wat sperma binne-in die vroulike baarmoeder laat. ’n Hol buis, die uretra, loop deur die penis.

Die skrotum is ’n sak wat twee organe, die testikels, bevat, wat sperma-selle vervaardig en berg.

Sperma-selle beweeg van die testikels af deur ’n buis, die saadleier, en bereik die uretra waar hulle in ’n witterige vloeistof swem wat semen genoem word. Die word deur drie kliere, waarvan een die prostaat is, uitgeskei.

Die uretra het twee funksies: om urine van die blaas af buitentoe te voer (die blaas is die orgaan waar urine versamel voordat dit die liggaam verlaat) en om semen te dra. Hoewel urine sowel as semen deur die uretra beweeg, doen hulle dit nooit gelyktydig nie.

Bevrugting

   TYDENS geslagsgemeenskap dring die penis die vagina binne en stort semen uit. Die swemmende sperma in die semen gaan die baarmoeder binne en bereik die Fallopiusbuise. Sou een van die Fallopiusbuise ’n eier bevat wat dieselfde of die vorige dag vrygelaat is, vind bevrugting plaas.

Sowat dertig uur ná bevrugting verdeel die enkele sel in twee. Hierdie twee selle verdeel dan op hul beurt om vier selle te vorm. Die vier verdeel tot agt ... en so gaan dit voort om ál meer selle te vorm.

Terwyl dit gebeur, beweeg die eier na die baarmoeder. Sodra dit die baarmoeder binnegegaan het, dring dit deur die voering en begin spoedig voeding van die moeder ontvang. Die eier is gereed om tot ’n baba te ontwikkel.

Embrio

   DIE eerste twee maande ná bevrugting lyk die ontwikkelende eiersel, wat in hierdie stadium as ’n embrio bekend staan, allesbehalwe na ’n menslike wesentjie. Die klein, ronde, verdelende balletjie verander geleidelik sy vorm en word ’n rare klein kloddertjie. Teen drie weke is dit so groot soos ’n ryskorrel. Ná nog drie weke begin arms en bene verskyn.

Fetus

   TEEN twee maande het belangrike organe soos die brein, rugstring en die hart gevorm. Die vingers en tone is ook reeds merkbaar, asook die oogholtes, ore en nek. Die spiere en vel begin eweneens vorm.

In hierdie stadium staan die ontwikkelende baba as ’n fetus bekend. Hy is nog so klein dat hy in ’n teelepel sal kan inpas.

Regdeur sy ontwikkeling is die ongebore baba veilig en knus binne-in die ma se baarmoeder. Hy dryf in die baarmoeder in ’n vloeistof genaamd vrugwater, wat hom teen stampe en stote beskerm. Die vloeistof is in ’n sak wat die vrugwatersak genoem word.

Die baba is deur middel van die naelstring aan die moeder se baarmoeder geheg. Op die plek waar die naelstring en die baarmoeder bymekaarkom, ontwikkel ’n plasenta. Die plasenta is ryk aan bloed wat voedsel en suurstof bevat. Dit word deur middel van die naelstring aan die baba oorgedra.

In die derde en vierde maand ontwikkel organe soos die niere en spysverteringskanaal, asook die hare en naels. Die fetus begin sy arms en bene beweeg; partykeer gee hy ’n harde skop wat die ma kan voel.

Namate die baba groei, sit die baarmoeder uit om vir hom plek te maak.

Die vyfde en sesde maand is belangrik, want dan ontwikkel die senustelsel. Die fetus kan sy vuisies bal, sy oë oop en toe maak, en hy raak aan die slaap en word dikwels wakker.

Word die baba nou vroeg gebore (voordat sy nege maande verby is), sal dit vir hom moontlik wees om in ’n broeikas te oorleef.

Teen die einde van die nege maande druk en stoot spiere in die wand van die baarmoeder die baba ondertoe. Hy lê gewoonlik onderstebo sodat hy met sy koppie eerste in die wêreld kom.

Net voor die geboorte bars die vrugwatersak en die vloeistof kom uit. Die baba word uit die baarmoeder in die vagina ingedruk en uiteindelik tot in die vreemde wêreld hier buite. Baie welkom, nuwe mensie!

________________________________________________________

Terug na inhoudsblad -- klik hier
________________________________________________________

Ons Wonderlike Wêreld op CD, 2004 - Uit Huisgenoot se Jongspan