__________________________________________________________________
Met liefde
vir die buidelrot
Hy huiwer op die rand van uitsterwing in die reusagtige bloekombome van Australië -- 'n vreemde diertjie wat eenmaal skynbaar van die aangesig van die aarde verdwyn het. Maar 'n bekommerde geleerde wil seker maak dat dit nie werklik gebeur nie...
Aanbevole
webwerf met foto:
http://incres.anu.edu.au/possum/possum.html
Klik slegs op skakel indien jy met die Internet verbind is.
__________________________________________________________________
IN die hoë woude van Victoria leef een van
die mees bedreigde diere in Australië. Hy is 'n buidelrotjie met 'n
engelgesiggie, met 'n swart streep oor sy rug langs en 'n lang, donserige
stert, wat soos 'n bofbalkolf gevorm is. Sy naam is Leadbeater se buidelrot (Gymnobelideus leadbeateri).
Minder as 'n dosyn van hierdie diertjies is ooit voor
1909 opgemerk, en daarna is hulle toe nie weer gesien nie. Dertig jaar later --
in 1939
-- was daar bosbrande in Victoria, brande wat waarskynlik die ergste
was wat Australië nog getref het. Hulle het deur die middel van die Australiese
staat gewoed en sewentig mense doodgemaak. Huise is in puin gelê en 70 persent
van die majestueuse bergbloekomreuse is uitgewis, waaronder die meeste van die
yslike bome wat reeds vierhonderd jaar lank daar gestaan het.
Intussen is Leadbeater se buidelrot ook tot 'n
uitgestorwe spesie verklaar. Toe, in 1961, gebeur so iets van 'n wonderwerkie.
'n Enkele buidelrot word deur 'n toegewyde en onvermoeide natuurkundige
opgemerk en afgeneem. Leadbeater se buidelrot het uit die dood teruggekeer. Nou
moes daar na nog van die diertjies gesoek word.
Aanvanklik het die wetenskaplikes nie geweet waar om
te soek nie, maar ná baie opnames en lokvalstudies kon hulle oplaas sy
gunsteling-hougebied beskryf: die einste woude van bergbloekoms in
Sentraal-Victoria.
Australië het min woude. Die grootste deel van die
vasteland is woestyne en dorre landskappe. En wat dit des te vreemder maak, is
dat die woude wat daar wel is, onder die kolossaalste op aarde is. In hierdie
hooglande van Victoria is die bergbloekoms nie net die hoogste bloekombome nie,
maar inderdaad die hoogste blomplante ter wêreld. Die Kaliforniese
rooihoutbome, 'n soort den, die aarde se hoogste bome, is slegs 'n paar meters
hoër as die bergbloekomreuse.
Die hout van die bergbloekom (Eucalyptus regnans) is
hard en die boom groei vinnig. Ses dekades ná die bosbrande van 1939 se Swart
Vrydag, is daar dus weer pragtige woude op die bergreekse oos van Melbourne.
Ná al die navorsing sedert die herontdekking van
Leadbeater se buidelrot in 1961, het die wetenskaplikes besef dat die diertjie
baie afhanklik van die bergbloekoms is. Hy kry nie kos van hierdie bome nie, maar
beskutting. Sodra 'n bergbloekom minstens tweehonderd jaar oud is, kan hy die
groot holtes, hoog bokant die woudvloer, verskaf wat die buidelrot-gesin nodig
het.
Leadbeater se buidelrotte lewe saam in 'n vreemde
gemeenskap van gesinsgroepe wat uit tot twaalf enkelinge bestaan. In só 'n
groep is 'n dominante teelwyfie, haar maat, hul onvolwasse spruite en nog twee
of meer onverwante en volwasse nie-teelmannetjies. Hulle is almal verwoede
beskermers van hul hougebied, wat vinnig reageer op 'n alarmkreet -- 'n gesis
wat maklik nageboots kan word. 'n Mens kan wel in die versoeking kom om hulle
met só 'n geluid uit hul nesgate te lok, maar navorsers wat dit beproef het, is
al met bytwonde aan die hande en gesig beloon!
Sodra die groep klaar is met hul nagtelike kossoekery
in die woud -- hulle vreet akasia-gom en insekte -- keer hulle terug na 'n
groot boom, dikwels 'n dooie een wat nog staan, met 'n holte diep in sy kern
waar die hele groep lekker kan saamverkeer.
Namate 'n bergbloekom oud word en geleidelik
wegsterf, val die bas weg en vorm skeure in die stam. Termiete doen hul
vreetwerk, en uiteindelik word gate van verskillende groottes diep binne-in
gevorm. 'n Vierhonderd jaar oue boom is 'n regte herehuis van buidelrot-gate.
Dit kan ook 'n beskermende tuiste wees vir baie ander soogdiere en voëls, en
dit is een van die redes hoekom ou bome in die woud so belangrik is.
Al woon van Leadbeater se buidelrotte vandag in
holtes wat deur vanmelewe se groot vure in die bome ingebrand is -- en is hul
getalle 'n tyd gelede reeds op 'n gesonde 4 000 gestel -- bly hulle steeds een
van Australië se mees bedreigde diere. Die rede is dat daar eers oor 150 jaar
genoeg gate vir hulle sal wees om te kan floreer. Die bome wat nou ses dekades
oud is, sal dan eers so verword het dat daar voldoende nesruimte sal wees...
dis te sê as daardie bome dan nog staan.
Want talle van die oorblywende bergbloekoms is al
afgekap vir hout en om as papier verwerk te word. Houtkappers weet hulle moet
die baie ou bome met rus laat -- hulle het in elk geval nie meer goeie hout
nie. Ongelukkig is daar die alewige stootskrapers wat die woud van elke
greintjie lewe stroop. En, selfs al word van die ou bome begenadig, word die
omringende bome so afgemaai dat dit vir die buidelrotte onmoontlik raak om
hulle te bereik.
Die dae van Leadbeater se buidelrot is getel, tensy
die bosbouers anders besluit. Iemand wat hom juis hiervoor beywer is 'n
woud-ekoloog, dr. David Lindenmayer, wat die strate ingevaar het om sy boodskap
uit te dra en saam met vrywilligers proewe in die woude gedoen het om die
buidelrotte te help. Hy hoop dat nie net Australiërs nie, maar mense van oral
wat nog nooit eens van Leadbeater se buidelrot gehoor het nie -- ook in
Suid-Afrika -- hulle die lot sal aantrek van 'n diertjie wat eenmaal dood was,
maar teruggekom het en nie 'n tweede maal durf verdwyn nie.
______________________________________________________
Terug na
inhoudsblad -- klik hier
______________________________________________________
Ons Wonderlike Wêreld op CD, 2004 - Uit Huisgenoot se Jongspan