___________________________________________________________

 

    Die belangrike rol wat die kleur van bloed in die natuur speel

 

   Rooi om 'n rede...

 

Op die foto LINKS is ’n paaiboelie-bobbejaan wat hulle 'n mandril noem. Hy's 'n dierasie van Guinee en so onbevallig soos die nag. Trouens, dis nie moeilik om te sien waarom hy ook die woudduiwel genoem word nie. Tog is die mandril-mannetjie maar 'n vaal adoons -- behalwe wanneer hy kwaad of verlief raak. Dan raak sy neus ál rooier en sy wange ál blouer, en flambojante rooi kolle slaan op sy gewrigte en enkels uit. Nou's hy rêrig so lelik dat jy jou 'n aap kan skrik. Dog sy wyfies dink klaarblyklik hoe rooier, hoe mooier! Maar rooi is mos ook een van die mees betekenisvolle kleure in die natuur, waar dit allig 'n veel belangriker rol speel as wat navorsers ooit vermoed het...

___________________________________________________________

 

VOLGENS sekere volksgelowe is rooi die kleur van toordery. Vir die kenner van heraldiese wapens dui dit weer op edelmoed en standvastigheid.

 

As mense veral 'n paar jaar gelede van 'n Rooie gepraat het, het hulle tien teen een 'n Kommunis bedoel. As jy aan iets roois dink, dink jy moontlik aan lipstiffie of selfs aan 'n verleë, bedremmelde bloser met die velkleur van 'n kalkoen.

 

Rooi ligte of vlae met hul kleur van bloed spel wêreldwyd "gevaar" in enige taal.

 

Maar die mens kan homself nie die eer toe-eien dat hy die ontdekker van rooi as kommunikasiemiddel was nie.

 

Blomme spreek immers reeds van die vroegste tye in rooi en ander ryk kleure tot die bye van die veld. Vaal geveerde wyfievoëls word tot in hul wensbeentjies geroer deur die rasende rooi dosse van die pronkende mannetjies.

 

Dis meestal die insekte-familie -- sekere sprinkane, kewers en vlinders -- wat rooi as afskrikmiddel gebruik. Vyande moet met een kyk kan sien of hul prooi 'n smaaklike of 'n slegte happie gaan wees, en só is baie van die mooi kokette van ons wêreld inderdaad besig om te adverteer: Moenie my vreet nie, ek is giftig.

 

Ook sekere paddas, spinnekoppe en selfs myte gebruik dié "rooilig"-waarskuwing om hul oneetbaarheid te verkondig.

 

(Daar is natuurlik ook insekte wat glad nie giftig is nie, maar die giftiges naboots en, om dit so te stel, agter hul opvallende kleure skuil. Roofvyande vermy hulle ook omdat hulle hulle as gevaarlike of bitter kos beskou, al is hulle nie.)

 

Rooi en swart kom dikwels saam voor. Aangesien swart so doeltreffend met rooi kontrasteer, word geglo dat dié kombinasie die aandag oombliklik op die rooi gevaar vestig.

 

In die voëlwêreld dien die samevoeging van rooi en swart vere egter weer 'n heeltemal ander doel. Tropiese voëls trek miskien die aandag in 'n troeteldierwinkel, maar hul bonte veelkleurigheid is 'n volmaakte vermomming in die reënwoud waar die ligspatsels deur die blaredak sif.

 

Rooi (en natuurlik allerhande ander opvallende kleure) kom verder oorvloedig voor onder die visse van byvoorbeeld die Groot Barriérre-rif by Australië. Dit is belangrik dat visse hul eie soort in die bonte menigte moet kan uitken, en hierin speel kleure en patrone stellig 'n groot rol.

 

By baie voël- en ander diersoorte is rooi die mannetjies se minnetaal (net soos die menseknaap wat na meisies begin loer, wie se hakskene konsuis sou rooi word!). In die broeiseisoen blaas die fregatvoëlmannetjie sy keelsak op en dit word skel rooi.

 

Maar geen windmaker-vryer kan ooit so opvallend wees as die mandril-mannetjie met sy rooi neus nie. Hierdie lelike bobbejaan van Guinee kry kleur op kleur wanneer hy kwaad of verlief raak. Dan raak sy neus ál rooier en sy wange ál blouer, en flambojante rooi kolle slaan op sy gewrigte en enkels uit.

 

Praat van 'n oulap se rooi wat mooi maak... maar ook net vir sy wyfies wat totaal deur die liefde verblind word!

 

…en redeloos wit

 

   VIR die diere wat hierbo genoem is, is rooi baie belangrik. Dié wat as wit fratse in die wêreld kom, het dit egter baie moeilik in die lewe daarbuite. Roofdiere sien hulle makliker raak, en daarby het dié pigmentlose diere brose pienk en blou oë wat baie gevoelig vir skerp lig is. Mutasies soos wit leeus en springbokke is wel aardige attraksies in dieretuine, maar soos die spreekwoordelike wit olifant wat geen nut het nie, is albino-diere die jammerlike weggooikinders van Moeder Natuur...

 

_________________________________________________________

 

Terug na inhoudsblad -- klik hier

_________________________________________________________

 

Ons Wonderlike Wêreld op CD, 2004 - Uit Huisgenoot se Jongspan