Holtediere 1(a): Koraal

Koninkryk van die korale

Hulle is luisterryke groeisels uit die 'tuine' onder die see... fassinerende geweie van koraal, wat baiemaal net soos struike vertak. Maar plante is hulle nie. Inteendeel, koraalpoliepe is vleisvretende diere met dodelike netelselle. En die korale wat ons tuis as ornamente gebruik, is bloot die opeengestapelde geraamtes van daardie poliepe...


KORAAL ... die blote woord tower eksotiese beelde by 'n mens op. Van wit strande en wuiwende palms langs helderblou waters, met wondermooi koraalriwwe in al die kleure van 'n blomtuin.

Dalk dink jy aan die Groot Koraalrif aan die noordooskus van Australië,  sowat 2 300 km  lank en die grootste aaneenlopende koraalmassa ter węreld. Of aan die lang, smal eilande van die Karibiese See, waar koraaldiertjies eweneens hul belangrike bydrae gelewer het. Of aan Mauritius, vir ons 'n bekende koraalparadys.

Maar dis selde dat mense die see aan die Suid-Afrikaanse kus met koraal verbind. En tog is korale 'n ewe belangrike deel van ons see-ekologie as wat hulle in die tropiese oseane is.

Die rede hoekom ons nie groot koraalriwwe in ons see het nie, is dat die korale wat riwwe bou warm water en vlak seë nodig het om te lewe. Koraalriwwe kom net in die strook noord en suid van die ewenaar voor.

Maar alleenlewende korale kan ruwer toestande weerstaan en kom ewe goed reg in ons eie oseane as oral elders ter węreld.

Hoe word korale gegroepeer?

   KORALE behoort tot die groot phylum Coelenterata of holtediere. Die holtediere word in drie hoofklasse ingedeel, naamlik die anthozoa, bv. korale en see-anemome; die hydrozoa, bv. hydra; en die scyphozoa, wat die jellievisse insluit.

Die holtediere word só genoem vanweë die hol plek binne-in die liggaam wat as spyskanaal dien en terselfdertyd ook die liggaamsholte voorstel. By al die ander hoër diere is die spyskanaal afgesonder van die liggaamsholte.

Die meeste soorte is alkant selfkant, d.w.s. hul voorkant, agterkant, linkerkant en regterkant is almal dieselfde as 'n mens die liggaam in die lengte deursny. Dierkundiges bestempel hulle as "radiaal simmetries".

Wat is koraal?

   KORALE is klein vleisvretende poliepe. Hulle het 'n sagte liggaam wat uit twee sel-lae bestaan met 'n jellie-agtige laag tussenin. Die lig­gaam word inwendig verdeel deur wande wat mesenteriums genoem word. Soos by alle holtediere is daar by die een ent van die lig­gaam 'n aantal tentakels wat die opening na die liggaam omring.

Daar is twee hoofsoorte korale: hard en sag. Harde korale skei kalksteen af, wat 'n harde, steenagtige geraamte-kelk om die sagte liggaam vorm. Hulle het gewoonlik ses tentakels, of tentakels in veelvoude van ses. Die meeste harde korale woon in kolonies.

Sagte korale vorm nie 'n harde kalkgeraamte nie. Pleks daarvan het baie van hulle klein kalksteen-struktuurtjies wat skleriete genoem word in hul weefsels, wat steun aan die liggaam bied, maar dit ook steeds sag en buigbaar laat bly.

Sagte korale het dikwels tentakels. Hulle leef sowel in kolonies as enkel.

Hoe poliepe vreet

  DIE tropiese waters is gewoonlik arm aan voedingstowwe. Tog sal elkeen wat al by koraalriwwe geduik het, kan getuig van die oorvloed en ryke verskeidenheid van korale, om nie eens van die menigte ander diere te praat wat daar lewe nie.

Die magiese verklaring vir hierdie skynbare teenstrydigheid lę in die merkwaardige simbiotiese saambestaan van die korale en miljoene enkelsellige plante wat zooxanthellae genoem word en binne-in die weefsels van rifbouer-poliepe leef.

Soos enige ander groen plant gebruik die zooxanthellae die energie van sonlig om suurstof en koolhidrate deur middel van fotosintese te vervaardig. Die koraal benut nie slegs die suurstof wat in die selle gemaak word nie, maar 'n groot deel van die koolhidrate word allig ook gebruik.

Poliepe vreet 'n verskeidenheid van kosse, van mikroskopiese klein soöplankton (die "stapelvoedsel" van harde korale) tot groter diere soos garnale en vissies. Omdat harde korale soöplankton vreet, wat snags volop is, is hulle nagtelike vreters. Sagte korale vreet bedags.

'n Poliep wat aan die vreet is, is baie verskillend van een wat dit nie doen nie. Wanneer hy nie vreet nie, of gesteur word, trek die diertjie sy tentakels in sy beskermende kalksteen-kelk in. Vir die ongeoefende oog kan 'n kolonie van rustende poliepe na niks meer as 'n blote stuk rots lyk nie.

Wanneer hulle egter reg is vir die ete, pomp hulle hulself vol water en sprei hul tentakels uit. Weggesteek in hul tingerige arms is gifpyltjies genaamd nematosiste, wat diertjies wat daarmee in aanraking kom buite aksie kan stel.

Sodra 'n prooidier gevang is, word dit deur die tentakels na die poliep se mond oorgedra, van waar dit na die maag gaan om verteer te word.

Hoe poliepe aanwas

   KORALE begin die lewe as bevrugte eiers. Dan volg 'n larwestadium, waarna die poliep sy verskyning maak. Die mesenteriums van hierdie poliepe bevat seksselle, wat sowel eiers as sperma produseer. By sekere spesies bly die eiers aan die mesenteriums geheg en word dit deur spermaselle bevrug, wat van ander poliepe af na die holte van die dier beweeg.

By ander word die eiers in die water om die poliep vrygelaat en daar bevrug deur spermaselle wat ook in die water gelaat word.

Die bevrugte eiers ontwikkel dan tot larwes, wat vrylik rondswem met behulp van sweephare. Die larwes kom eindelik tot rus en vestig hulle op 'n geskikte basis.

Vir alleenwonende korale is die ontwikkeling feitlik verby. Al wat die diertjie nou moet doen, is om te groei en seksueel voort te plant. Maar vir die rifbouers is hierdie stadium maar net die begin.

Namate die rifbouers groei, kom daar een of meer "takke" uit hul sye, wat uiteindelik nuwe poliepe sal word. Hulle bly steeds vas aan die oorspronklike poliep.

Met verloop van tyd produseer die nuwe poliepe ook ewebeelde van hulself, en geleidelik word 'n heg verstrengelde gemeenskap gevorm en 'n rif ontstaan.

Die tyd stap aan en die ouer geslagte ondertoe gaan dood -- om die kalksteen agter te laat wat deur nuwe geslagte as 'n fondament gebruik sal word om te lewe.


Terug na inhoudsblad -- klik hier


Ons Wonderlike Węreld op CD, 2004 - Uit Huisgenoot se Jongspan