__________________________________________________________________
Hulle was minder in getal as die manne -- die vroue sonder wie die 20ste eeu nie sou gewees het wat dit was nie. Maar elkeen van die ondergenoemdes sou vir weinig van die menere teruggestaan het om op haar eie manier 'n onuitwisbare indruk op die geskiedenis te laat …
• Klik
hier vir artikel oor bekende manne van die 20ste eeu.
__________________________________________________________________
Gebore as Florence Nightingale Graham (1878--1966), verhuis
sy in 1907 van Kanada na New York, waar sy as Elizabeth Arden 'n skoonheidsalon
open. Dit sou die begin wees van 'n internasionale sakeryk wat op
skoonheidsprodukte gegrond is. Met haar mededinger Helena Rubinstein maak sy
grimering aanvaarbaar vir ''respektabele'' vroue. Sy laat hulle kennis maak met
oogskadu, maskara en lipstiffies wat gekleur is om by hul uitrustings te pas.
Bardot (1934--
) is as 'n ''sekskatjie'' beskryf toe sy in 1956 in haar man Rodger Vadim
se rolprent And God Created Woman verskyn het. Daarin speel sy 'n seksueel
obsessiewe vrou, iets waarop sy dan ook vir die res van haar filmloopbaan
konsentreer. Sy tree in 1973 uit as aktrise en wy haar aan die stryd vir
diereregte.
Callas (1923-1977) was een van die mees gevierde én
omstrede verhoogsterre van die twintigste eeu. Sy was beroemd vir haar
dramatiese interpretasies van Italiaanse Romantiese komponiste. Callas het 'n
verhouding gehad met die Griekse skeepsmiljoenêr Aristoteles Onassis, wat haar
ná tien jaar verlaat het om met pres. John F. Kennedy se weduwee, Jackie, te
trou. Drie jaar later sterf Callas alleen in haar Paryse woonstel weens 'n
hartaanval.
CHRISTIE, dame Agatha, vermaarde Britse speurverhaalskryfster en dramaturg
Haar groot skeppings is die Belgiese speurder Hercule
Perot en Miss Maple, 'n oujongnooi wat die aanleg het om geheimsinnige misdade
op te los. Dame Agatha (1890-1976) het byna sewentig speurverhale geskryf, waarvan
verskeie tot rolprente verwerk is.
Die Pools-gebore Marie (1867-1934) was 'n beroemde
navorser, wat saam met haar Franse man, Pierre, die radioaktiewe elemente
radium en polonium ontdek het. Sy was 'n nooi Sklodowska. Die Curies het
geweier om hul werk te patenteer en onvermoeid die gebruik van radium vir die
behandeling van kanker voorgestaan. Marie is egter self aan bloedkanker oorlede
weens te veel blootstelling aan radioaktiwiteit. Sy het die Nobelprys vir sowel
fisika as chemie verower.
Diana (1961-1997) word deur baie as die grootste
ikoon van die twintigste eeu beskou. Geen koninklike is in elk geval ooit in
die geskiedenis soveel in die media bespreek, afgebeeld, ontleed, opgehemel,
afgetakel, beskinder en verafgood nie. In 1981 trou sy as die sprokiesbruid
lady Diana (Spencer) met die Britse troonopvolger, prins Charles, vir wie sy
die lewe aan twee seuns skenk. Hulle skei oplaas in 1996 ná 'n ongelukkige
huwelik. Die wêreld word tot verbystering geskud toe sy en haar minnaar, Dodi
al-Fayed, in 1997 in 'n motorongeluk in Parys sterf.
DIETRICH, Marlene, Duits-Amerikaanse
sangeres en aktrise
Dietrich is in Duitsland gebore as Maria Magdalene
von Losch (1901-1992). Sy word 'n filmgodin met haar tydelose skoonheid, hoë
wangbene en heserige stem. Sy verwerf wêreldroem in 1930 met Duitsland se
eerste klankprent, waarin sy 'n verleidster speel. Dietrich verhuis later na
Hollywood.
Amelia (1898-1997) was die eerste vrou wat alleen oor
die Atlantiese Oseaan gevlieg het (1932). Sy het tydens 'n vlug oor die Stille
Suidsee verdwyn.
Koningin Elizabeth (1926-- ) is in 1953 tot koningin gekroon, nadat haar pa, koning
George VI, in 1952 oorlede is. Sy het 1947 getrou met Philip Mountbatten
(hertog van Edinburg). Hul kinders is
Charles (die troonopvolger, gebore 1948), Anne, Andrew en Edward.
Garbo (1905--1990) was een van Hollywood se eerste
''legendes''. Sy het in 1925 na Amerika gegaan en aanvanklik 'n ster van
stilprente geword. Haar regte name was Greta Gustafson. Sy speel in
klankrolprente die hoofrolle in o.m. Mata Hari, Anna Karenina, Camille en
Ninotcha. Met haar besondere skoonheid en misterieuse houding beeld sy
afgetrokke en eteriese heldinne uit. Garbo word later die wêreld se bekendste
-- en mees gefotografeerde -- kluisenaar.
Gandhi (1917-1984) was die eerste minister van Indië
van 1966 tot 1977 en weer van 1980 tot 1984, toe sy deur Sikh-ekstremiste om
die lewe gebring is. Haar pa, Jawaharlal Nehru, was die eerste premier van Indië. Indira Gandhi (nie familie van
die Mahatma nie) is opgevolg deur haar seun Rajiv, self die slagoffer van 'n
sluipmoord in 1991.
Die skone Grace Kelly (1929-1982) is in 1956 tot
prinses Grace gepromoveer toe sy met prins Rainier III van Monaco getrou het.
Sy sal as rolprentaktrise onthou word vir haar rolle in o.m. White Christmas,
High Noon, Dial M for Murder, To Catch a Thief en The Country Girl. Sy verwerf
vir laasgenoemde 'n Oscar as beste aktrise. Ná haar huwelik word sy deel van
die glans van die Europese koninklikes en sou sy nooit weer na Hollywood
terugkeer nie. Prinses Grace sterf aan die Riviera toe haar motor 'n bergpad
verlaat.
Gebore as Jacqueline Lee Bouvier (1929-1994) sou sy
eers die vrou word van Amerika se (vermoorde) pres. John F. Kennedy en later
van die Griekse skeepsmagnaat Aristoteles Onassis. As Amerikaanse
presidentsvrou en aangetroude lid van die magtige Kennedy-clan geniet sy met
haar elegansie wêreldwye bewondering. Ná haar troue met Onassis in 1968 was
haar lewe volgens alle aanduidings veel ongelukkiger. Onassis sterf in 1975.
Van 1978 af tot met haar dood aan kanker werk sy as joernalis in New York.
MADONNA, Amerikaanse rock-sangeres en aktrise
Madonna (1958--
), wat die eerste lewenslig as Madonna Louise Veronica Ciccone in Bay
City, Michigan, aanskou het, het haar bekendheid as vermaaklikheidster bewerk
deur 'n opsetlik verregaande beeld te projekteer. Haar eerste album, wat in
1983 uitgereik is, het ook Madonna geheet, en daarna het sy haar as 'n
onbetwiste fenonomeen in die pop-wêreld en ook in rolprente gevestig. Madonna
se waarskynlik grootste filmsukses tot op hede was die titelrol in die rolprent
Evita. Dié prent is in 1996 vervaardig en is losweg gegrond op die lewe van Eva
Perón (1919--1952), die tweede vrou van die Argentynse president Juan Perón.
Madonna is vir haar rol in Evita met 'n Golden Globe-toekenning vereer.
Mata Hari (1876-1917) was 'n danseres wat in die
Eerste Wêreldoorlog vermoedelik vir sowel Frankryk as Duitsland gespioeneer
het. Haar regte naam was Margarete Gertrude Zelle. Haar verhoognaam, Mata Hari,
is die Maleis vir ''oog van die dag''. Sy het in Parys gewoon, waar sy
inligting sou versamel het van die baie senior militêre en regeringsamptenare
wat sy as minnaars gehad het. Die Franse het haar weens spioenasie tereggestel.
Meir (1898-1978) was van 1969 tot 1974 eerste
minister van Israel. Sy is in Rusland gebore as Golda Mabovitch. Ná 'n
onderwysloopbaan in Amerika vestig sy haar in 1921 in Israel, waar sy aktief
betrokke raak by arbeidersake. Sy word later Israel se minister van arbeid en
van buitelandse sake. Meir streef as premier vrede vir Israel na. Sy bedank is
1974 ná kritiek oor haar land se gebrek aan voorbereiding vir die
Arabies-Israeliese oorlog van 1973.
Marilyn is gebore as Norma Jeane Mortenson
(1926--1962). (Dat haar van ''Baker'' was, soos party bronne beweer, berus glo
op 'n misverstand.) Sy sou nooit haar pa se ware identiteit ken nie. Sy bring
die eerste sewe jaar van haar lewe by pleegouers deur, maar woon in 1933 tog 'n
kort rukkie by haar ma, wat aan 'n tragiese geestesversteuring ly. Norma Jeane
word daarna deur ander mense, maar ook in 'n weeshuis versorg. In die middel
van die jare veertig word sy deur fotograwe ontdek. Sy speel later in rolprente
soos The Seven Year Itch (1955) en Some Like It Hot (1959). Sy trou drie keer
en sterf aan 'n oordosis verdowingsmiddels in geheimsinnige omstandighede.
Eva (1919--1952), aanvanklik 'n aktrise, was die
tweede vrou van die Argentynse president Juan Perón. Sy het aansienlike mag gehad
en was uiters gewild onder die massas. Andrew Lloyd Webber en Tim Rice se
musiekblyspel Evita (en die gelyknamige rolprent met Madonna in die hoofrol) is
losweg op haar lewe gegrond.
RUBINSTEIN, Helena, Pools-gebore Amerikaanse skoonheidskundige en sakevrou
Rubinstein (1870--1965) emigreer in die 1890's uit
Pole na Australië, waar sy in 1902 dié land se eerste skoonheidsalon open. Sy
studeer onder Europese dermatoloë en open salonne in Londen en Parys. Sy
verhuis in 1915 na New York, waar sy 'n internasionale sakeryk loods. As
''Madame'' bepaal sy kosmetiese tendense, en haar sukses word gekrui deur 'n
vyftigjarige vete met haar aartsmededinger, Elizabeth Arden.
TERESA, Moeder , Rooms-Katolieke sendeling-filantroop in Indië en wenner in 1979 van die Nobelprys vir vrede
In die gewese Joego-Slawië gebore vir Albaniese ouers as Agnes Gonxha Bojaxhiu (1910-1997), gaan sy as sewentienjarige Indië toe. Hier verlaat sy die klooster in 1948 en stig die Missionaries of Charity. Dié beweging het later kosverskaffingsentrums in talle lande. Moeder Teresa sterf in 1997 weens 'n hartaanval.
Die Sowjet-Unie kon in 1963 spog met dié vrou wat die
eerste vrou in die ruimte geword het. Walentina is in 1937 in Maslennikowo, Rusland,
gebore. Sy werk in 'n tekstielfabriek, kwalifiseer as sportvalskermspringer,
begin in 1962 met haar opleiding as ruimtereisiger en vertoef in 1963 drie dae
lank alleen aan boord van die wentelende Wostok 6. Deur die jare van die Koue
Oorlog het Amerika en die Sowjet-Unie mekaar gedurig met hul ruimtelike
''eerstes'' probeer oortref.
Thatcher (barones Thatcher van Kesteven, 1925-- ) was die Britse Konserwatiewe eerste
minister van 1979 tot 1990, en as sodanig die langsdienende Britse premier van
die twintigste eeu. Sy was ook die eerste vrou wat dié pos beklee het. Thatcher
voer tydens haar bewind baie radikale hervormings deur, lê onder meer die
vakbonde aan bande, moedig private inisiatief aan en verminder inkomstebelasting.
Sy is die ''Ystervrou'' genoem vanweë haar soms onwrikbare houding, maar dis
ook haar outoritêre styl, onder meer, wat tot 'n paleisrevolusie gelei het
waarin sy as Konserwatiewe leier deur John Major vervang is.
____________________________________________________
Terug na inhoudsblad -- klik
hier
____________________________________________________
Ons Wonderlike Wêreld op CD, 2004 - Uit Huisgenoot se Jongspan