-- is hy ręrig 'n
mensvreter... of dalk nie?
'n Dodelike moordmasjien soos die haai met 'n
voorliefde vir mensvleis... hierdie nare eienskappe word węreldwyd aan die
piranha toegedig, die berugte vleisvretetende vis van die mere en riviere van
Suid- en Sentraal-Amerika. Maar verdien hy werklik sy reputasie as 'n
mensvreter? Lees en besluit self...
_______________________________________________________________
'N SKOOL waansinnige piranhas het 'n swemmer
(of ontdekkingsreisiger) aangeval en hom aan flarde geskeur. 'n Bees (of vark)
het in 'n rivier geval en binne oomblikke was net die geraamte oor. Sulke
vertellings is volop in avonturiers se beskrywings van die omstandighede in die
onbeskaafde węrelde van Suid- of Sentraal-Amerika.
Een van die bekendste verhale is dié van 'n reisiger
wat 'n rivier te perd oorgesteek en deur 'n trop piranhas bygedam is. Die
geraamtes van die man en perd is 'n rukkie later gevind -- skoon gevreet --
maar die man se klere was feitlik ongeskonde.
Volgens die Guinness Book of Records is meer as 300
mense na bewering in 1981 deur piranhas verslind toe 'n oorlaaide
passasiersboot omgekantel en gesink het terwyl hy by die Brasiliaanse rivierhawe
Obidos vasgemeer het.
Maar hoe waar is al hierdie verhale? Is die
slagoffers van die Obidos werklik deur piranhas opgevreet of het hulle bloot
verdrink? Die antwoord is, verrassend genoeg, dat ons nie ręrig weet nie. Die
bewerings kan natuurlik moeilik bewys word. En daar is maklik net soveel
verhale van mense wat sonder 'n enkele byt- of knabbelwond uit die water gekom
het nadat hulle in mere en riviere vol piranhas geswem of deur die water geloop
het.
Die rede waarom party mense glo aangeval en ander met
rus gelaat is, kan natuurlik wees dat sommige soorte piranhas baie wreder is as
ander. Boonop kan piranhas dalk die aggressiefste wees wanneer die reënseisoen
begin en die mannetjies oor die eiers waak. Dit kan verduidelik waarom piranhas
in een deel van die rivier so bytlustig kan wees terwyl hul neefs verder stroom
af of stroom op so passief bly.
Hoe ook al, dis beslis nie waar dat piranhas 'n
voorliefde vir mensvleis het nie. Hulle is opportunistiese roofdiere, wat enige
maaltyd sal waardeer wat hul pad kruis.
Piranhas behoort tot die vis-orde wat die Characiforme
genoem word. Daar is sowat 25 spesies, waarvan vier glo gevaarlik vir die
mens is. Vreemd genoeg lyk hulle met die eerste kyk taamlik goedaardig en die
meeste soorte word slegs 20 cm lank -- hoewel die grootste, Serrasalmus
piraya, 'n lengte van tot 60 cm haal.
Maar dis wanneer jy in hul bekke inloer dat jy besef
waarom mense hulle so skrikwekkend vind. Hul tande is plat en driehoekig met
naaldskerp punte wat deur harde velle moet kan dring. En die kante van die
tande is vlymskerp om deur vleis te kan sny. Die tande van die bo-kaak is
ietwat kleiner as dié in die onderkaak, sodat hulle netjies inmekaar pas.
Wanneer die vis 'n slagoffer gehap het, is daar geen
wegkomkans nie. Piranhas spoor hul prooi met hul goed ontwikkelde reuksintuig
op. Dis veral die bloed van 'n gewonde dier wat hulle aantrek. Dit lyk ook of
hulle gevoelig is vir trillings in die water; met enige ongewone versteuring
haas hulle hulle na die toneel.
Af en toe lewe hulle alleen en vreet waterplante en
kleiner visse. Meer dikwels swem piranhas egter in plate van honderde of selfs
duisende rond om veel groter prooidiere by te dam.
Wanneer 'n skool piranhas 'n skool kleiner visse
teëkom, bevlieg hulle die groep. Die visse skarrel dan in alle rigtings en word
opgevreet. Klein vissies word heel ingesluk. Groot prooidiere se vleis word
deur die skrikwekkende tande afgeskeur. Al wat van die ongelukkige slagoffers
oorbly, is die kale beendere.
Dit was eenmaal die mode in die Verenigde State van
Amerika om piranhas in akwariums aan te hou. Die vraatsugtige visse het egter
hul eienaars soveel gekos om te onderhou dat hulle in riviere en mere vrygelaat
is. Party het gevrek omdat die toestande daar nie vir hulle reg was nie. Maar
ander het floreer en die inheemse visse verslind. 'n Mens kan jou die
verskrikking indink as daar uiteindelik 'n bevolkingsontploffing onder die
piranhas in die VSA moet wees!
Het jy geweet?
• 'N GEVAL
is opgeteken van 'n kapibara (kapibaras is reuse knaagdiere) wat deur 'n skool
piranhas aangeval is. Binne presies twee minute was al sy vleis weggestroop!
____________________________________________________________
Terug na inhoudsblad -- klik hier
____________________________________________________________
Ons Wonderlike Węreld op CD,
2004 - Uit Huisgenoot se Jongspan