___________________________________________________________

 

Die Colosseum

-- arena van die dood

 

Die Colosseum in Rome is 'n besondere voorbeeld van die antieke argitektuur en ingenieurswese, en dit is vandag steeds een van Europa se vernaamste besienswaardighede. Maar skrikwekkende wreedhede teenoor mense en diere is destyds hier gepleeg...

___________________________________________________________

 

DIE Colosseum, wat in die eerste eeu nC gebou is, was die grootste Romeinse amfiteater. Die ontwikkeling van die gewelfboog en die ontdekking van beton het Romeinse argitekte in staat gestel om só 'n kolossale gebou te ontwerp.

 

Maar die Colosseum was pragtig sowel as imposant. Dit is aan die buitekant omkring deur rye booggange, elk met 'n standbeeld daarin en omraam deur suile van wit marmer.

 

Tog is hierdie meesterstuk van die ingenieurswese en ontwerp vir die wreedste sportsoort gebruik, die gevegte van die gladiators. Duisende van dié geoefende kampvegters het gesterf om gehore in die Colosseum te vermaak.

 

Die Colosseum is gebou soos twee Griekse teaters wat saamgevoeg is om 'n ovaalvormige arena te vorm met rye sitplekke daarrondom. Maar anders as die Griekse teater, wat in 'n holte gebou is, het die Colosseum geen uitwendige stutte gehad nie. Die massiewe bouwerk is deur gewelfboë gesteun wat die fondamente van die sitplekke gevorm het.

 

Onder die arena het 'n doolhof van gange na honderde kamers en dierehokke gelei. Die arena kon selfs oorstroom word om skyngevegte tussen skepe uit te beeld. 'n Reuse skutdak, 'n velarium genoem, het die skares teen son en reën beskerm. Dit is opgehou deur toue wat vas was aan 240 pale wat die bo-verdieping omkring het.

 

Die Colosseum was so goed ontwerp dat sy 50 000 mense (die maksimum) dit binne minute kon verlaat. Dit het 80 ingange gehad -- 76 met nommers wat ooreengestem het met nommers wat op die toeskouers se kaartjies gestempel is.

 

'n Reuse kroonkandelaar is bokant die arena gehang vir lig tydens nagtelike spele. Matrose is bo-op die Colosseum geplaas om die velarium te hanteer. Daar was 'n netwerk van gange en dierehokke onder die arena. Daar was een ingang vir die gladiators en 'n klein hekopening waardeur die lyke weggedra is.

 

Rome se grootste bydrae tot die argitektuur was die gewelfboog, wat 'n veel groter ruimte kon oorspan as wat met pilare en lateie moontlik was. Nog 'n Romeinse ontdekking was beton, wat verkry kon word deur messelklei met gruis, sand en puin te meng. Beton was baie veelsydiger en goedkoper as gekapte klipblokke. Elk van die boustowwe wat gebruik is, het 'n ander doel gedien.

 

Blokke van 'n plaaslike kalksteen is gebruik om die buitemure en raamwerk tot by die tweede verdieping te bou. Die bo-verdiepings is met sagter klip, stene en beton gebou; lawa is vir soliede fondamente gebruik; puimsteen vir die oorwelfsels om hulle ligter te maak.

 

Die gladiators het teen mekaar bly veg totdat een van hulle ernstig gewond is. 'n Dapper vegter se lewe is soms gespaar. Maar wanneer die keiser met sy duim ondertoe beduie het, moes die seëvierende gladiator klaarspeel met sy teenstander. 'n Arena-beampte sou met 'n knuppel seker maak dat die verloorder wel dood is voordat dié met hake deur die hek van die dood gesleep is.

 

Toeskouers is volgens stand van sitplekke voorsien. Hoe vernamer jy was, hoe nader het jy aan die arena gesit.

 

Romeinse gehore het ook ander skouspele geniet. Dwerge of mense met liggaamsgebreke moes soms teen mekaar veg. Diere is in die arena ingejaag om gejaag en geslag te word. In latere eeue is die meeste van die wrede skouspele verbied, hoewel stiergevegte tot in 1332 in die Colosseum aangebied is.

 

Wilde diere is regoor die Romeinse Ryk gevang en na Rome gestuur om in die arenas geslag te word. Jagters het die diere te perd ingehaal en hulle in 'n ingeslote ruimte ingejaag. Die wilddrywers, wat deur skilde en lang vlammende fakkels beskerm is, het die diere binne-in die kamp in 'n hoek gejaag en hulle in kratte geplaas vir die lang reis na Rome.

 

Soveel diere is gevang dat party diersoorte in sekere gebiede totaal uitgewis is. Noord-Afrika was sy olifante kwyt en Mesopotamië sy leeus.

 

Nog inligting oor die bou van die Colosseum

 

  IN 69 nC was Rome in puin ná 'n burgeroorlog. Keiser Vespasianus het die stad begin herbou. In 72 nC is 'n meer op die terrein van Nero se paleis drooggelê. Dis waar die Colosseum opgerig is. Die betonfondamente was 12 meter diep. Daar was dierehokke en kamers onder die grond. Elke verdieping aan die buitekant van die Colosseum is met suile in die Griekse styl afgewerk.

 

Keiser Vespasianus is dood toe daar nog aan die Colosseum gebou is. Sy seun keiser Titus het dit in 80 nC voltooi en die opening met honderd dae van spele, waaronder gevegte tussen gladiators, gevier. Vroue het soms gladiators geword, totdat hierdie praktyk in 200 nC onwettig verklaar is.

 

Die Latynse woord ''arena'' beteken ''sand''. Die vloer van die Colosseum was met sand bedek om die slagoffers se bloed te absorbeer.

 

_________________________________________________________

 

Terug na inhoudsblad -- klik hier

_________________________________________________________

 

Ons Wonderlike Wêreld op CD, 2004 - Uit Huisgenoot se Jongspan