___________________________________________________________________

 

Die halfeeu plus van Israel

... en die eeue-oue geskiedenis van sy mense

 

Op 14 Mei 1948 het die onafhanklike staat Israel tot stand gekom. 'n Oorlogsmoeë wêreld het op die beste gehoop... dat hierdie nuwe bestel uiteindelik tog tot 'n sekere mate van vrede in hierdie onstuimige wêrelddeel sou lei. Pleks daarvan is die afgelope halfeeu of wat deur groot spanninge gekenmerk. Twee volkere -- die Palestynse Arabiere en die Jode -- hou verbete vol om elk hul kleims af te pen op 'n land kleiner as Lesotho.

___________________________________________________________________

 

''Ek gee aan jou en jou nageslag die land waar jy as vreemdeling woon, die hele Kanaän, as 'n blywende besitting, en Ek sal hulle God wees.''

-- Genesis 17:8.

 

IN die Ou Testament lees ons dat die Heilige Land 4 000 jaar gelede aan die ou stamvader Abraham en sy nageslag belowe is. Daar word dan ook algemeen aanvaar dat daar reeds tussen 1900 en 1700 vC Hebreërs in die huidige Israel was. In die daaropvolgende eeue is die kinders van Abraham herhaaldelik uit hul vaderland verdryf, soms deur hongersnood, meer dikwels deur veroweraars. Maar hulle het ook keer op keer teruggekeer.

 

Uiteindelik, in 63 vC, toe die Romeine die land verower, is die Jode oor groot dele van die wêreld verstrooi. Ná die val van die Romeinse Ryk is daardie wêrelddeel deur ander volkere geregeer, onder meer deur Arabiere.

 

Regdeur die afgelope tweeduisend jaar het die verspreide Joodse gemeenskappe groot verdrukking en agtervolging verduur. Uiteindelik het 'n begeerte onder die Jode ontstaan om na die land van hul voorvaders terug te keer.

 

Sedert die middel van die 1800's het klein groepies Jode uit Oos-Europa hulle begin vestig in wat toe as Palestina bekend gestaan het. Iets meer as honderd jaar gelede, teen die einde van die 1800's, is die Sionistiese Beweging in die lewe geroep om mense te help om na die ''Beloofde Land'' terug te keer en te werk vir die skepping van 'n onafhanklike Joodse staat.

 

Toe die Eerste Wêreldoorlog uitbreek, het sowat 85 000 Jode reeds in Palestina gewoon. In 1917, tydens dié oorlog, het Brittanje die Balfour-verklaring uitgereik waarin daardie land sy steun toegesê het vir die vestiging van 'n tuisland vir die Jode in Palestina. Die Volkebond, wat ná die oorlog gestig is, het die verantwoordelikheid vir die administrasie van Palestina aan Brittanje oorgedra.

 

Arabiere wat in Palestina gewoon het, was bitter hierteen gekant. Hulle het hulle teen enige verdere Joodse immigrasie in Palestina verset en hul begeerte verkondig om 'n onafhanklike Arabiese staat in Palestina tot stand te bring.

 

Die Nazi's se vervolging van die Jode in die 1930's het groter stukrag aan Joodse immigrasie verleen.

 

In die laaste helfte van die 1930's het die Palestynse Arabiere teen die Britse heerskappy gerebelleer.

 

In die Tweede Wêreldoorlog is sowat ses miljoen Jode in die groot Nazi-slagting vermoor. Hierdie wrede volksmoord het Jode nog meer vasbeslote as ooit tevore gemaak om 'n eie tuisland te hê waar hulle in veiligheid kon woon.

 

In 1947 het die Verenigde Nasies, wat die ou Volkebond vervang het, gestem om Palestina in twee state te verdeel, een vir die Jode en een vir die Arabiere, met Jerusalem onder internasionale beheer. Die Jode het, ofskoon hulle nie heeltemal gelukkig met die voorstel was nie, gevoel dat dit die beste was wat hulle toe kon verwag het en die plan goedgekeur. Die Arabiere, daarenteen, het hulle duidelik teen die skeiding verset.

 

Op 14 Mei 1948 het Brittanje hom aan Palestina onttrek en het die onafhanklike staat Israel tot stand gekom. Die Arabiere het nie op hulle laat wag om terug te veg nie. Net die dag daarna, op 15 Mei, het Arabiese leërs uit Egipte, Sirië, Libanon, Irak en Transjordanië (vandag Jordanië genoem) saamgespan om die klein nuwe landjie aan te val.

 

Teen vroeg in 1949 het Israel nie net sy aanvallers verslaan nie, maar ook die helfte van die land oorgeneem wat vir die nuwe Arabiese staat bedoel was. In Januarie 1949 het Israel sy eerste verkiesing gehou. Die volgende maand het Chaim Weizmann die president en David Ben-Gurion die premier geword. Op 11 Mei 1949 het Israel 'n lid van die Verenigde Nasies geword.

 

Die Jode het met ywer hul nuwe land begin bou. Maklik sou dit egter nooit vir hulle wees nie. In die dekades daarna het Israel in nog vier oorloë teen sy Arabiese bure geveg: 1956 (Sinai-inval), 1967 (Sesdaagse Oorlog), 1973 (Joom Kippoer-oorlog) en 1982 (Libanon-inval). Daarteenoor het vredesverdrae wat in 1979 tussen Israel en Egipte en in 1994 tussen Israel en Jordanië gesluit is, stand gehou.

 

Tog is Jood en Arabier dikwels vandag ewe onverdraagsaam teenoor mekaar as 56  jaar gelede, hoewel die hoop steeds brandend bly in die gedurige soeke na vrede.

 

Israel in 'n neutedop

 

HOOFSTAD: Jerusalem.

 

LIGGING: In Midde-Ooste, aan die ooskus van die Middellandse See.

 

OPPERVLAKTE: 20 770 vk. km,  waarvan 440 vk. km onder water is.


BEVOLKING: 6 116 533 (volgens 'n raming vir Julie 2003).
Sowat vier vyfdes van die bevolking is Jode, die meeste van die res is Palestynse Arabiere.

 

ELEVASIE: Hoogste punt: Har Meron, 1208 m; laagste punt: Dooie See, oewer sowat 400 m onderkant seevlak.

 

TALE: Hebreeus (amptelik), Arabies amptelik gebruik vir Arabiese minderheid, Engels is die mees algemeen gebruikte vreemde taal.

 

VOLKSLIED: Hatikva (Die Hoop).

 

EKONOMIE: Die vernaamse landbouprodukte is vrugte, veral sitrusvrugte, blomme (waaronder tulpe wat na Nederland uitgevoer word), neute, koring, gort, mielies, katoen, dadels en olywe, asook gewasse soos tamaties, komkommers, avokado's, rissies en waatlemoene. Nywerheidsprodukte sluit in elektroniese toerusting, rekenaartoerusting, geslypte en gepoleerde diamante, wetenskaplike en mediese instrumente, lasers en toerusting vir swaar industrieë. Israel het min natuurlike hulpbronne en moet olie (uit Egipte) en steenkool (uit Suid-Afrika) invoer. Die land doen baie navorsing in die ontwikkeling van sonkrag en baie huise in Israel het sonkragverwarmers. Daar is min mineraal- en metaalneerslae -- meestal koper, gips en kalkklip. Maar soute wat uit die Dooie See onttrek word, is onder die land se waardevolste natuurlike hulpbronne. Dit sluit potas en soute van magnesium en broom in, wat as kunsmis gebruik word, asook tafelsout. Toerisme is 'n belangrike bron van inkomste. Die klimaat is ideaal, die water helder en daar is luukse oorde en baie geskiedkundige en argeologiese besienswaardighede. Die staatkundige probleme van die afgelope 56 jaar en massiewe verdedigingsuitgawes het die Israeliese ekonomie ernstig benadeel.

 

Nog feite oor Israel en die Jode

 

   Regdeur 'n groot deel van hul geskiedenis is die Jode die sondebokke gemaak vir alle soorte teëspoede. Daar bestaan 'n illustrasie wat Jode toon wat in 1337 lewend verbrand is in 'n slagting wat deur die Swart Dood ontketen is -- 'n pes wat in die 1300's in Europa gewoed en 'n kwart van die mense daar doodgemaak het. Tydens die groot vervolging deur die Nazi's is baie Jode gedwing om geel sterre te dra om hulle van die ander mense te onderskei.

 

   Sou die berg wat vandag Nebo genoem word dieselfde berg wees wat in Deuteronomium 32 en 34 beskryf word? Indien wel, het Moses die Beloofde Land daarvandaan gesien en het hy ook daar gesterf. Moses is nie toegelaat om self Kanaän oor die Jordaan binne te gaan nie, omdat hy aan God ontrou was. Hierdie taak is aan sy opvolger, Josua, oorgelaat.

 

   Die Rotskoepel (Moskee van Omar) staan ongemaklik langs die Klaagmuur in Jerusalem. Die stad is vir sowel die Jode en Christene as vir die Moslems 'n heilige plek.

 

   Daar is 'n Ster van Dawid in die middel van die Israeliese vlag. Die kleure van die tallit (bidsjaal) is blou en wit.

 

   Die menora, 'n antieke heilige kersblaker, is die amptelike embleem van die staat Israel. 'n Enorme menora, 'n geskenk van Brittanje, staan in die tuin van die Knesset (Israeliese parlement).

 

   Die kuslyn van die stad Tel Aviv word deur 'n mengsel van ou en moderne woonstelgeboue en luukse hotelle gekenmerk. Die stad is Israel se sake-, toeriste- en vermaaklikheidsentrum.

 

   Die meer Kinneret (See van Galilea) word só genoem omdat hy soos 'n kinnor (harp) gevorm is. Daar is baie kampeerplekke aan sy klipperige oewers waar mense swem, hengel en piekniek hou. Die Jordaanrivier en die meer Kinneret is die hoofbron van vars water vir Israel. Hoewel 'n groot deel van Israel woestynwêreld is, het die Israeli's geleer om met doeltreffende besproeiingsmetodes as't ware die woestyn te laat blom. Hoogs gesofistikeerde besproeiingstelsels, wat deur rekenaars beheer word, is in dié land geskep.

 

________________________________________________________

 

Terug na inhoudsblad -- klik hier

_______________________________________________________­_

 

Ons Wonderlike Wêreld op CD, 2004 - Uit Huisgenoot se Jongspan