____________________________________________________________

 

Besoedeling (2): Waterbesoedeling

 

Riviere van gif...

 

Kosbare, kosbare water... maar te vuil om te drink. Wanneer ons onnadenkend ons riviere en oseane bemors, is dit die plante en diere wat eerste ly. Maar in die proses kan die mens­dom self besig wees om die dood van miljoene mense te bewerk...

____________________________________________________________

 

LAAT die water in die toilet spoel, of trek die prop van jou bad uit. Laat die skottelgoed- of wasgoedwater in die riool wegloop. Die vuil water verdwyn. Maar verdwyn dit regtig?

 

Nee, ongelukkig nie, besoedelde water kan nooit net "wegraak" nie. Inteendeel, dit laat 'n spoor van dood en skade agter waarheen dit ook al vloei.

 

Jou eie aandeel aan waterbesoedeling met jou gewone huishoudelike werksaamhede is miskien nie so groot nie. Maar die grootste besoedeling vind plaas wanneer mense water bevuil met dinge soos fabrieksafval, landbou-chemikalieë, olie en rommel. Rioolvuil wat nie deur owerhede korrek hanteer word nie, is 'n ewe groot probleem.

 

Fabrieke

 

   FABRIEKSAFVAL is een van die grootste skenders van die omgewing. Die afvalwater bevat giftige chemikalieë soos kwik, koper, lood, sink en arseen, waarvan baie in ons waterlope beland.

 

Dan is daar ook nog swawel- en stikstofoksiede, wat gevorm word wanneer fabrieke, kragsentrales en motors fossielbrandstowwe verbrand en wat mettertyd, in die teenwoordigheid van ander besoedelende stowwe, in vretende sure verander. Hierdie sure beland dan as suurreën in riviere en mere. (Kyk die artikel oor lugbesoedeling).

 

Suurreën kan 'n meer se plante- en dierelewe grootliks vernietig. In die Noordelike Halfrond is salms en forelle al in hul menigtes op hierdie manier doodgemaak.

 

Rioolvuil

 

   RIOOLVUIL is 'n mengsel van menslike uitskeiding, water wat vir bad, stort en was gebruik is en ander stowwe wat in afvoerpype afgespoel is, asook afvalwater van fabrieke wat nie op ander maniere van hul afval ontslae raak nie.

 

Die ideaal is dat rioolvuil by 'n rioolaanleg behandel moet word voordat dit byvoorbeeld in die see gestort word -- 'n behandeling wat­ die natuurlike prosesse vir die afbreking van die afval versnel.

 

Alle rioolvuil word egter nie behandel nie. Klein hoeveelhede onbehandelde rioolvuil kan wel deur bakterieë afgebreek word, maar groot hoeveelhede is ramp­spoedig vir die omgewing.

 

Dis 'n soort bemestingstof vir al­ge, wat dan wild aan die groei gaan. En wanneer die alge doodgaan, is die water des te meer besoedel.

 

Die bakterieë wat die afval op­breek, gebruik soveel suurstof dat die visse vrek. Dik lae alge keer dat lig die water binnedring, sodat fotosintese nie by die waterplante kan plaasvind nie en kos nie vir waterdiere geproduseer kan word nie.

 

Virusse en bakterieë in rioolvuil besmet watervoorrade en strande, wat dodelike siektes soos ingewandskoors, cholera en disenterie veroorsaak.

 

Bepaalde reinigingsmiddels, ensieme en bleikmiddels in waspoeiers is ook 'n besoedelingsgevaar. Fosfate wat by waspoeier gevoeg word om te keer dat skuim vorm, is een van die groot sondaars.

 

Landbou

 

   'N DERDE groot bron van waterbesoedeling is die plaagdoders, kunsmis en onkruidmiddels wat boere in hul boorde en landerye gebruik. Wanneer dit reën, beland hierdie chemikalieë in spruite en riviere, en uiteindelik in die see.

 

DDT is 'n besondere probleem. Dit kos net een deeltjie DDT in baie, baie miljoene dele water om sekere visse en garnale dood te maak. Die mis van diere kan ook strome besoedel, veral op plekke waar vee saamgebondel word.

 

Olie

 

   VREEMD genoeg, maar daar is al verklaar dat tenkskip-ongelukke nie die grootste bron van oliebesoedeling is nie, dog wel skepe en raffinaderye wat met opset olie in die see stort. Hoewel daar streng wette daarteen is, gebeur dit nog.

 

Oliestorting is 'n hoogs sigbare en verwoestende soort besoedeling. Seevoëls is onder die eerste slagoffers. Hulle raak so besmeer dan hulle nie meer kan vlieg nie, en versmoor dan in die olie of verdrink. Of hulle vergiftig hulself wanneer hulle hul vere met hul snawels bestryk.

 

Watersoogdiere soos otters en robbe kan op die water dryf en bly warm danksy lug wat in hul pelse vasgevang is. Olie vernietig die pelse se waterdigting en isolering, en die diere verdrink of vrek van die koue.

 

Rommel

 

   DIE see het 'n alte gerieflike stortplek vir die mens se vullis geword. Elke jaar beland miljoene der miljoene tonne afval in die oseane -- vanuit skepe, maar ook as gevolg van rommelstrooiery op die land.

 

Plastiekbesoedeling, veral, is onrusbarend. Sakkies, houers en hoeveel ander dinge van plastiek verstrengel die seediere, of hulle vreet dit in die waan dat dit kos is. Dan vrek hulle van verstopping of vergiftiging. Suid-Afrika se nuwe inisiatief om die verspreiding van plastieksakke te beperk, is daarom des te lofwaardiger.

 

Ook nette wat byvoorbeeld vir tunavangste gebruik word, raak baiemaal soek in die see. Allerhande seediere raak daarin verstrik en die verwoestingswerk eindig eers wan­neer die nette so swaar gelaai is van die dooie diere dat hulle na die seebodem toe afsink.

 

Die stryd teen waterbesoedeling

 

   DIE besoedeling van die see moet by sy bron vasgevat word -- wat meestal op die land is. Owerhede moet strenger beheer uitoefen oor besoedeling en fabrieksafval, en beter maatreëls tref met rioolvuil.

 

Daar is baie wat ons self kan doen om waterbesoedeling te bestry. Gooi eerder skadelike stowwe in houers en plaas hulle in jou vullisblik as om hulle in die rioolpype te laat wegspoel. En as jy van fabrieke weet wat willens en wetens ons waters besoedel, meld dit dadelik aan. Jy kan desnoods weier om hul produkte te koop as hulle daarmee volhard.

 

Hou ook ons spruite, riviere en damme skoon as jy gaan piekniek maak, en laat dit vir jou 'n eer wees om nooit rommel te strooi nie.

 

Waterbesoedeling in 'n neutedop

 

   BAIE van die mens se doenighede veroorsaak waterbesoedeling en skend die omgewing. Plaagdoders wat op gewasse ge­spuit word, kan deur reën in riviere ingespoel word. Swaar reën kan die bogrond laat wegspoel van landerye wat ontbos is . Die grond raak armer en riviere kan toeslik. In koue lande word miljoene tonne sout in die winter op paaie gegooi om die ys te laat smelt. Die sout spoel in riviere in en is skadelik vir die natuurlewe.

 

Huise is vol chemikalieë wat ironies genoeg juis vir reiniging gebruik word. Rioolvuil vloei onbehandel see toe en besmet die gety-slik. Kombuisafval veroorsaak 'n toksiese afvloei. Die deursypeling van fabrieksafval wat begrawe is, is gevaarliker. Party fabrieke stort hul afval selfs regstreeks in riviere in.

 

Plaagdoders en van die bemestingstowwe wat boere gebruik, bevat baiemaal gevaarlike besoedelende stowwe. Intensiewe veeboerdery veroorsaak 'n opeenhoping van mis, wat in riviere beland en dit besmet. Rioolvuil wat deur skepe in die see gestort word, bevat chemikalieë wat in die see se voedselketting beland. Baie visse wat deur mense geëet word, bevat spore van hierdie stowwe.

 

____________________________________________________________

 

Terug na inhoudsblad -- klik hier

____________________________________________________________

 

Huisgenoot se Wonderlike Wêreld op CD, 2004