___________________________________________________________
My
dier,
maar
jy's lelik!
Party
diere is dierbaar -- so fraai en sindelik dat hulle summier in jou hart
inkruip. Ander is ... nou ja ... glad nie van die mooiste nie, hoewel alle
diere darem sekere goeie eienskappe het. Hoe dink jy, watter dier sal met die
eerste prys wegstap as dit by lelikheid kom? Ons wys jou hoe een só 'n
paaiboelie lyk (kyk ondertoe), maar soek die ander se foto's op die wêreldwye
web en vergelyk 'n bietjie!
___________________________________________________________
•
WAT het die maniere van 'n vark en 'n gesig soos 'n nagmerrie? Die
antwoord is straks nie so moeilik nie. Dis die vlakvark, natuurlik. Laat ons
eerlik wees -- hier's nou rêrig 'n homp lelikheid op pote.
Die
kop is te groot vir die lyf. Dis lank en plat aan die voorkant, met oë absurd
naby die bokant. Groteske vratte ontsier die kante en 'n buitengewoon lang
paar tande krul uit sy bek uit.
En
praat van slegte maniere! Die vlakvark is knaend aan die kwyl en boonop 'n
onhebbelike morsjors. Trouens, hy so lief vir modder dat hy meestal met modder
bedek is. En sy tafelmaniere. Die opgeskote jonges vreet graag mis. As jy 'n
sog met kleintjies opgewonde maak of steur, vreet sy haar kinders net daar op.
En ten slotte daardie slagtande. Hulle lyk dalk snaaks, maar moenie daarmee
spot nie. Gevalle is bekend van vlakvarke wat selfs mense doodgegaffel het.
Maar
met sy lelikheid en rare maniere is die vlakvark bloot goed aangepas by sy
omgewing. Met die lang snoet word knolle en wortels immers ondergronds
opgespoor en uitgegrawe en verlate erdvarkgate vir eie gebruik vergroot.
Deurdat die oë naby die bokant van die kop sit, kan hy ook bo-oor die lang
gras van die Afrika-savanne kyk of daar nie roofdiere soos leeus en luiperds
in die omgewing is nie.
Die
vratte -- van kraakbeenweefsel -- is baie belangrik. In die paartyd veg die
bere teen mekaar. As dit nie vir die beskerming was wat die vratte bied nie,
sou die mededingende vryers se oë en kake sleg deurgeloop het. Die lang,
gekrulde slagtande word in gevegte gebruik -- en is nuttig om klippe en stompe
om te keer wanneer die vlakvark kos soek.
Modderbaddens
is niks vreemds in die diereryk nie -- die modder help beskerm die diere teen
die hittige son.
Vra
elke navorser wat vlakvarke in die vrye natuur bestudeer het, en hy sal jou
vertel van hul verstommende, byna minsame geaardheid. Soos ander varke is
hulle glo hoogs intelligent en merkwaardig vindingryk in die slegste
toestande. Hulle is bekend daarvoor dat hulle hul gesinne met woeste geweld
beskerm.
En
oplaas is daar hul innemende hebbelikheid om met die sterte regop in die lug
te hardloop -- vlakkop oor die vlakte net om hulle dan weer soos varke te
gedra.
•
'' 'N VUIL ou man met 'n siek kopvel,'' is hoe een fotograaf die
maraboe ('n soort ooievaar) beskryf het. En 'n mens kan maklik sien hoekom.
Die maraboe van Afrika moet beslis een van die wêreld se lelikste voëls
wees.
Sy
gesig lyk asof dit aan die brand gesteek is. Die lang, swaar snawel lyk skoon
buite verhouding tot die lyf. En aan die keel swaai 'n lelike, pienk, vlesige
sak. Wat die doel daarvan is, is nie duidelik nie. Geleerdes reken dat dit
enigiets van 'n voedselspens tot 'n kussing vir die swaar snawel kan wees. Dit
word wel groter in die paartyd en word dus feitlik seker vir vertoon tydens
die hofmakery gebruik.
Maar
dis wanneer die maraboe vlieg dat hy sy regmatige plek inneem. Hy is 'n reuse
voël -- sowat 1,5 m hoog met 'n vlerkspan van byna 2,5 m -- en hy lyk
eenvoudig manjifiek wanneer hy op 'n lugstroom sweef, die kop omhoog en die
lang pote wat geanimeerd agternasleep.
Hoewel
hy 'n lid van die ooievaar-familie is, ook die pragtige blou-aasvoël
byvoorbeeld, gedra die maraboe hom bra soos 'n aasvoël. Hy vreet die reste
van dooie diere en druk sy kaal kop en nek diep in die karkas in. Hy vreet ook
lewende prooi.
Ongelukkig
vir die maraboe is nie alles aan hom lelik nie. Sy voortreflike wit vere --
ook maraboe genoem -- was eenmaal baie gewild as versierings aan vroue se
hoede en tabberds. In sekere dele van Afrika is die voëls so erg gejag dat
hulle onrusbarend uitgedun is.
•
DIE seelikkewaan van die Galapagos-eilande moet beslis die wêreld se
afskuwelikste reptiel wees -- soos dan ook blyk uit vroeë beskrywings
daarvan. David Porter, wat in die vroeë 1820's 'n kaptein in die Engelse
vloot was, het geskryf van ''tallose likkewane, enorm groot en met die
afgryslikste voorkoms denkbaar... Hulle lyk so weersinwekkend dat niemand aan
boord oorreed kon word om hulle as kos te eet nie.''
Die
reptiele kon ook nie die hart versag van die bekende Britse natuurkundige
Charles Darwin nie, wat tydens sy beroemde reis in die 1830's geskryf het:
''Die rotse aan die kus wemel van groot swart akkedisse tussen drie en vier
voet lank; die kreatuur lyk afgryslik, het 'n vuil swart kleur, is dom en
beweeg traag.''
Ondanks
hul groteske gesigte is seelikkewane verrassend sagmoedig. Hulle vreet nie
vleis nie, net alge. Wanneer die gety afneem, duik hulle in die water in om
seewier te soek. Hulle gebruik hul yslike, skynbaar boosardige kloue om aan
die gladde rotse te klou en hul stomp snoete om stringe seewier af te skeur.
Gebiedsgebonde mannetjies veg wel onder mekaar, maar die akkedisse lê
gewoonlik oor mekaar in die son en steur hulle skaars aan wat om hulle gebeur.
Die
meeste seelikkewane het 'n vuil swart kleur. Maar op 'n paar eilande in die
Galapagos-argipel is akkedisse met rooi en swart kolle op hul lywe en
metaalgroen kamme en voorpote. Hulle lyk amper soos drake. Die verkleuring is
as gevolg van hul dieet. Party soorte seewier bevat pigmente wat, wanneer dit
gevreet word, in die vel opgaar en die diere hul dramatiese kleure gee.
--
al dra 'n aap 'n bloedrooi bek... op aard' is steeds vir hom 'n plek!
•
ANTJIE SOMERS, het die ou mense gesê. Daar's 'n paaiboelie wat kinders
vang en dié se naam is Antjie Somers. En met sy opsigtelike rooi lippe en
twee klein gaatjies wat moet deurgaan vir 'n neus, is die rariteit van 'n
stomneus-aap dalk nie te ver van 'n Antjie Somers nie. Hy vang nou wel nie
kinders nie. Maar as jy met donkermaan tussen die bome só 'n dierasie moet teëkom,
hol jy tien teen een jou bene van jou lyf af.
Of
dalk verskil jy totaal van hierdie vernederende beskrywing en beskou die
Chinese stompneus-aap as 'n koddige mooi lelikheid wat eintlik in 'n
strokiesboek tuis hoort.
Hoe
ook al, die Chinese is baie lief vir hierdie uiters skaars boorling van die
provinsie Yuttan in die suidweste van China. Die stompneus-aap
(Rhinopithecus bieti) is dekades lank as uitgestorwe beskou, totdat agt
pelse 'n klompie dekades gelede hul opwagting in die provinsie gemaak het.
Iewers
moet daar dus nog van die diere wees, het diereliefhebbers besluit, en 'n
ekspedisie in die Yunling-berge het dit bevestig. Dié berge is op plekke tot
omtrent 5 600 m hoog. Die ekspedisie het gevind dat 'n stuk of duisend
stompneus-ape in 'n strook naaldbos bo-op die skerp bergrûe woon. Die slegte
nuus was egter dat hul getalle aan die afneem was en dat hul voortbestaan
bedreig word.
Hulle
vreet hoofsaaklik die korsmos wat op naaldbome voorkom, maar dit kos die
verorberde korsmos tien tot twintig jaar om weer terug te groei. Die gevolg is
dat die ape 'n groot weigebied nodig het en gedurig moet beweeg. Dit is dus
uiters noodsaaklik dat hul habitat ongeskonde bly.
Die
Chinese regering het die stompneus-aap op 'n spesiale lys van bedreigde diere
geplaas en geld bewillig om die plekke te beskerm wat die diere nodig het om
te oorleef. Daar is selfs begin om van die ape in 'n sentrum in Beijing te
teel.
____________________________________________________________
Terug
na inhoudsblad -- klik hier
____________________________________________________________
Ons
Wonderlike Wêreld op CD, 2004 - Uit Huisgenoot se Jongspan