___________________________________________________________________
Aas-seblief!
Asseblief, moet nie die
stomme aasvoël so belaster nie! Hy doen maar net sy werk deur verrottende
karkasse in die natuur te verwyder -- en watter baie belangrike werk is dit
nie...
___________________________________________________________________
STOMME ou aasvoël. Hy word oral beswadder. Hy't selfs die stink reputasie
van 'n kinderdief...
In sekere dele van Afrika en Asië
sou hy glo op mensekinders afduik, hulle met sy kloue beetkry en dan harteloos
met hulle wegvlieg om te gaan opvreet. En in Suid-Europa maak hy kwansuis
mense dood deur klippe of skilpaaie op hul kop te gooi.
Alles natuurlik die grootste snert.
'n Mens vang nie 'n ou voël met kaf nie, lui die spreekwoord, maar hier's nou
'n groot hoop kaf wat oor 'n ou voël vertel word!
Regoor die wêreld word die aasvoël
boonop geskiet net omdat hy so 'n gerieflike teiken kan wees. Op baie plekke
vrek hy van vergiftigde vleis wat vir egte roofvoëls bedoel was. En in sekere
lande is sy habitat so vernietig deur menslike bedrywighede dat hy in sy
natuurlike omgewing uitgesterf het.
'n Mens moet toegee, hierdie
dierasie is skreeulelik! 'n Regte paaiboelie van 'n voël met daardie kaal kop
en nek, en die oë wat so grotesk agter die kragtige krom snawel uitstaan.
Goed, hy vreet wel onwelriekende,
verrottende karkasse -- ook menselyke. Hy krap in vullis- en mishope rond op
soek na wriemelende maaiers. Hy bevuil soms sy eie pote om af te koel. En in
party gebiede verslind hy menslike ontlasting.
Maar moenie die aasvoël op sy
onwelriekende baadjie takseer nie! Hy doen maar net sy werk deur die omgewing
skoon te maak. En dis juis sy lelike voorkoms wat hom volmaak daarvoor toerus.
Aasvoëls is, soos die naam aandui,
aasdiere. Dit beteken hulle lewe meestal van verrottende dooie diere of kreng.
Ander aasdiere is onder meer hiënas, miskruiers en sekere soorte maaiers.
Aasvoëls word regoor die wêreld
gevind, behalwe in Australië en Antarktika. Hulle hou meestal in oop
savanne-streke en op berge, waar daar talle groot diere is waarvan die karkasse
maklik uit die lug uit raakgesien kan word.
Daar is in der waarheid twee soorte aasvoëls -- dié
van die Nuwe Wêreld en dié van die Ou Wêreld. Die aasvoëls
van Eurasië en Afrika behoort tot die familie Accipitridae van die orde
Falconiformes. Die Amerikaanse aasvoëls (die familie Cathartidae van die orde
Ciconiiformes) lyk soos die groot roofvoëls, maar is waarskynlik nader verwant
aan ooievaars.
Daar is vyftien Ou-Wêreldse spesies
en ses in die Nuwe Wêreld. Ofskoon daar baie fisiologiese verskille tussen die
twee soorte is, word hulle weens hul aasgewoontes albei as aasvoëls
geklassifiseer.
•
DIE aasvoël se hele liggaam is ontwerp vir sy lewe as aasdier. Hy het groot vlerke waarmee hy deur
middel van stygende lugkolomme hoog in die lug in kan opstyg terwyl hy die
minste krag daarvoor gebruik.
Hy kan baie goed sien -- maklik 'n
wagtende maaltyd op afstande van tot 2 km. Trouens, die kondor kan so hoog
sweef dat jy hom glad nie meer kan sien nie.
Die aasvoël het 'n krom, skerp
snawel om dierevelle te kan oopskeur en stukke vleis af te skeur. Hy het 'n
skurwe tong waarmee hy vleis van bene afskraap.
Die skouspelagtigste is egter die
kaal kop en nek, wat hy diep in bloederige karkasse kan insteek sonder dat daar
vere is wat deur die bloed besoedel kan raak.
Hoewel die voël baie bakterieë inkry
weens sy dieet van ontbindende vleis, bevat sy spysverteringsappe 'n
kiemdoder.
Mense het lank gewonder hoe dit
moontlik is dat een aasvoël op 'n karkas afkom en ander, soms van tot 60 km
ver, aangevlieg kom om aan die fees te kom deelneem. Darem seker tog nie
telepatiese vermoëns nie?
Wat in der waarheid gebeur, is dat
die aasvoëls mekaar baie fyn dophou wanneer hulle rondvlieg om kos te soek. Sou
een skielik afduik, weet die ander daar is waarskynlik kos daar onder. Dit duur
nie lank voordat 'n hele swerm, nogal van verskillende spesies, om die
feestafel versamel het nie.
Tot ses verskillende soorte aasvoëls
is al rondom een karkas opgemerk. Daar is egter 'n besliste hiërargie wanneer
dit by vreet kom, en die verskillende spesies moet as 't ware in die tou staan
en hul beurt afwag.
Op die Afrika-savanne is die eerste
vreters gewoonlik die sogenaamde swart aasvoëls. Hulle is groot diere wat
spesialiseer in die oopskeur en deurvreet van harde dierevelle en gedermte.
Wanneer hulle dik gevreet is, beweeg
die witrug-aasvoëls in, wat gretig op die oë en bek van die dooie dier toesak
en dan vleis uitpluk deur die gate wat in die vel geskeur is.
Die witkop-aasvoëls is gewoonlik die
volgende in die ry -- hulle verslind hompe vleis en kraakbeen en flentertjies
vel. Die monnik-aasvoëls wag langs die feestafel en is die laaste wat feesvier.
Hulle moet dikwels daarmee vir lief neem om proeseltjies kos van die ander
soorte af weg te gryp.
•
AASVOËLS vang selde prooi, want hul voete en kloue is te swak om
doeltreffende wapens te wees. Af en toe sal hulle egter klein wildsbokkies en
swak, siek diere aanval. Party aasvoëls vul hul dieet aan deur op akkedisse en
insekte jag te maak.
Die Egiptiese aasvoël, wat in lande
aan die Middellandse See ooswaarts tot in Asië voorkom, is bekend vir sy
tegniek om 'n swaar klip met sy snawel op te tel en dit op 'n volstruiseier te
laat val sodat die dop moet breek. Daar is al selfs gesien hoe hy 'n prooidier
soos 'n wikkelende akkedis vashou en dit teen 'n rots afransel voordat hy dit
opvreet.
Kondors en lammergiers, aasvoëls
wat in bergagtige gebiede hou, is daarvoor bekend dat hulle op soogdiere soos
bokke en guanaco's afduik en hulle van rotslyste afstamp. Hulle het glo selfs
al bergklimmers só probeer aanval -- en dis waarskynlik die oorsprong van die
onredelike beskuldiging dat hulle kinderdiewe is.
Maar benewens die bogenoemde klompie ongewone items op hul spyskaart, vreet aasvoëls allereers aas. Hulle verrig daarmee 'n allernoodsaaklike diens deurdat verrottende karkasse verwyder word wat andersins die wêreld vol sou gelê het -- met katastrofale gevolge.
___________________________________________________________________
Terug na
inhoudsblad -- klik hier
___________________________________________________________________
Ons
Wonderlike Wêreld op CD, 2004 - Uit Huisgenoot se Jongspan