____________________________________________________________
Feeste
van
die
vlermuis
As
'n mens kop onderstebo is, is jy verslae en terneergedruk. As die vlermuis só hang,
is hy in sy element. Veral as hy ook nog 'n sappige bessie weggebêre het (as hy
'n vrugtevreter is) of 'n lekker vet goggatjie (soos die insektevreters maak).
Lees hieronder oor vlermuise se interessante vreetgewoontes...
__________________________________________________________
WIE
het al ooit 'n vlermuis gesien -- 'n regte, egte, lewende, fladderende vlermuis?
Min mense van die nuwe geslag, vreemd genoeg...
Goed,
tien teen een het jy hulle al in rolprente sien rondvlieg of hul gevreetjies van
naby in boeke gesien. Maar min stadsmense het hulle al van aangesig tot aangesig
aanskou en verreweg die meeste mense weet absoluut niks van hulle af nie. Oor vlermuise
heers daar baie wanopvattings, soos ons in 'n ander artikel in hierdie
ensiklopedie vertel.
Straks
is dit omdat hulle snags deur die duisternis swalk. En miskien is dit omdat
hulle kan vlieg dat daar so 'n groot kloof tussen hulle en die landgebonde
soogdiere bestaan.
Tog
is dit juis hierdie eienskappe wat die vlermuise sulke uitstekend toegeruste
skepseltjies maak. Omdat hulle kan vlieg, kan hulle voedselbronne 'n hele ent
van hul slaapplekke benut -- vrugte, blomme, nektar, vlieënde insekte en selfs
vis.
Ander
diere benut ook hierdie kosbronne, maar hulle doen dit selde so doeltreffend
as die vernuftige vlermuis.
•
SOWAT tweehonderd soorte vlermuise is vrugte-, nektar- en
stuifmeelvreters. Hulle maak hoofsaaklik van hul sig gebruik om kos te kry,
hoewel party soorte wel by wyse van 'n eenvoudige vorm van eggolokasie
(liggingbepaling deur
weerklank)
na die eggo's luister van klikke wat hulle met die tong maak. (Eggolokasie
stel vlermuise in staat om as't ware deur middel van geluide te
"sien".)
Sowat
sestig vlermuisspesies behoort tot 'n groep wat vlieënde vosse genoem word.
Hulle kom in die tropiese streke van Afrika en Asië voor. Die meeste vreet
vrugte, blomknoppe, stuifmeel en nektar, hoewel daar tog 'n paar is wat
prooidiere vang.
Vlieënde
vosse word só genoem omdat hul gesigte so baie soos dié van vosse lyk, en des
te meer vanweë die spits ore en pelskraag. Hulle het groot oë om hul kos in
die oerwoudbosgasie te kan opspoor.
Nektardrinkers
sit neffens of hang in die lug by blomme wat snags oopgaan en teug dan die ryk
vloeistof met hul lang, slanke tonge. Nektar is 'n goeie energievoedsel, maar
die proteïen ontbreek. Om te vergoed vreet 'n aantal van dié vlermuise dus ook
stuifmeel.
Stuifmeelvreters
is in die reël maar klein. Die kop is dun en hulle het 'n lang snoet en lang
tong wat in nagblomme ingesteek word.
•
DIE insektevreters is die mees groteske vlermuise op aarde. Hulle het 'n
lelike neusflap wat vir eggolokasie gebruik word.
Byna
driekwart van alle vlermuise is insektevreters. Die meeste vang hul prooi terwyl
hulle vlieg deur die slagoffers in hul bek of met hul vlerke of stert op te
raap. Die vlermuise hoor vermoedelik die gegons van die vlieënde insekte en
dit help hulle om die prooi te vind.
Sekere
soorte vlermuise vang egter nie-vlieënde insekte soos dié wat op water
rondswem of op plante en die grond rondloop. Hierdie vlermuise maak van
eggolokasie gebruik om hul prooi op te spoor.
Namate
die vlermuis sy slagoffer nader, versnel hy sy reeks hoë skreeugeluide sodat hy
die ligging van sy teiken noukeuriger kan bepaal deur die eggo's wat daarvan
wegkaats. Dan bespring hy die prooi en gryp hy hom met sy tande.
Sekere
motte weet om hulle teen dié weerkaatste geluide te verweer deur hul eie
geluide te maak wat die vlermuise verwar.
'n
Paar vlermuise kan selfs insekte bykom wat roerloos op blare sit. Dis nie 'n
sommerso se toertjie nie. Nie net moet die vlermuis in die lug bly hang nie,
maar hy moet ook tussen sy prooi en die omgewing kan onderskei.
Dit
kos besonder fyn waarneming om die weerklanke van 'n skepseltjie soos 'n
rusper en dié van
die takkie waarop hy sit, uitmekaar te ken.
Die
vlermuis moet baie naby aan die prooi wees sodat die eggo's na sy oor kan
terugkeer in minder as 'n duisendste van 'n sekonde nadat die geluid gemaak is.
•
SEKERE soorte vlermuise vreet groot insekte, spinnekoppe, skerpioene,
akkedisse, knaagdiertjies, voëltjies, paddas en selfs ander vlermuise. Maar een
van die merkwaardigste roofvlermuise is die visvlermuis.
Daar
is minstens twee spesies wat visse vreet. Altwee kom in Sentraal-Amerika voor, hoewel daar ook al verslae was van sekere vlermuise in Asië
wat visvang.
Die
vlermuis skeer oor die water en
maak van eggolokasie gebruik
om
die golfies waar te neem wat
deur
bewegende visse naby die
oppervlak
veroorsaak word.
Sodra
'n vis opgespoor word, is dit 'n kwessie van tref of mis. Die vlermuis se pote
plons in die water in om die vis te probeer gryp. Gewoonlik misluk die poging.
Maar
as dit 'n raakvat is, word die vangs na sy slaapplek weggedra en in vrede
geniet.
Partykeer
word die bordjies egter verhang in die natuur. Die visvlermuis kan per ongeluk
in die water val -- en weer maklik wegvlieg omdat hy 'n kort, olierige en
waterwerende pels het -- maar dit
kan
ook gebeur dat vleisvretervisse hom bykom in sy oomblik van swakheid.
•
DIE bloedsuiervlermuis of vampier is beslis die mees gevreesde van al
die vlermuise.
Daar
is drie genera. Die gewone vampier -- die volopste, soos sy naam aandui -- word
in Suid- en Sentraal-Amerika aangetref.
Dit
is bekend dat vampiere al mense gebyt het, maar hulle drink gewoonlik die bloed
van ander diere. Vee, soos beeste en perde, en pluimvee het baie bloed in hul
are en is dus gesogte prooi.
Die
vlermuis vind 'n slapende slagoffer op 'n donker, maanlose nag deur baie naby
aan die grond te vlieg. Nadat hy geland het, beweeg die vlermuis na sy prooi met
opgevoude vlerke wat as 'n paar pote diens doen.
Dan
kruip hy soos 'n spinnekop op sy slagoffer en soek 'n warm plek waar die
bloedvate waarskynlik naby die oppervlak lê.
Nadat
hy 'n lekker aar opgespoor het,
word
'n stukkie vel met sy skerp snytande weggeskraap, gewoonlik selfs sonder om die
prooi te steur. Die vampier suig nie werklik die bloed uit nie, maar lek die
vloeistof met sy tong op terwyl dit uit die wond sypel.
Groot
hoeveelhede speeksel vloei in dié proses in die wond in en keer dat die bloed
stol. Die bloed bevat baie water en die vlermuis urineer dikwels tydens die
fees.
'n
Vampier kan in minder as 'n halfuur tot 30 ml bloed opslurp -- en is partymaal
so vol dat hy maar swaar-swaar na sy slaapplek terugvlieg.
Vampiere
keer baiekeer nag ná nag na dieselfde gasheer terug. Daar is ook al gesien hoe
groepe een weerlose slagoffer bykom.
Boere
in Suid- en Sentraal-Amerika het al genoeg rede gehad om die vampiere te
verwens wat so bloeddorstig onder hul vee gefuif het. Hoewel die wonde taamlik
gou gesond word, word hondsdolheid ook op dié manier oorgedra.
___________________________________________________________
Terug
na inhoudsblad -- klik hier
___________________________________________________________
Ons
Wonderlike Wêreld op CD, 2004 - Uit Huisgenoot se Jongspan