______________________________________________________________
Die
Wonderlike Wêreld van die Waan
Grootste
legendes
van
ons tyd
Nessie,
Jeti, Bigfoot... ons bekyk die wêreld
se geheimsinnigste hedendaagse "monsters" en hoor van die
fantastiese verhale wat om hulle geweef is. En dan is daar natuurlik ook nog
die raaiselagtige VVV's -- om nie van Suid-Afrika se enigmatiese
Vaaldam-monster te praat nie!
______________________________________________________________
ENSIKLOPEDIEË
word gemaak om van die fantastiese waarhede in ons geskape wêreld te vertel
-- maar geen goeie ensiklopedie kan ooit volledig wees sonder sy fantasieë en
sy mites nie. En wie 'n studie wil maak van die mens en sy hebbelikhede, kan ewe
goed begin by die "monsters" wat mense steeds in verskillende wêrelddele
fassineer.
Kom
dus saam met Huisgenoot se Wonder-ensiklopedie op 'n boeiende reis na die
ongelooflike -- na die Nessies en die Jeti's, die grootste legendes van ons
tyd. En besluit dan self wat is waar en wat is drome -- dalk blote
skimme en gedaantes uit die Wonderlike Wêreld van die Waan...
•
HY het oor die meer getuur en toe was daar die verskriklike opwelling.
Sowat 200 meter van hom af was die water onverklaarbaar aan die beweeg.
En
toe verskyn die reuse nek ongeveer twee meter bokant die water. Met vooraan so
'n klein koppie, wat senuweeagtig bly rondbeweeg.
"Ek
sê: 'Dit is fantasties,' en toe knip ek my oë net om seker te maak dat ek my
nie verbeel nie. Ja-nee, hy's daar, dis nie altemit nie. Net toe die boeg van
die treiler verskyn, sien die dierasie dit en, whoesj, genugtig, wat 'n
duik!"
Hierdie
waarneming, in Mei 1934 van die geroemde "Loch Ness-monster" deur
Alex Campbell, was die eerste van vele deur hierdie plaaslike Skot. Maar hy
was lank nie die enigste mens wat vertel het dat hy vir "Nessie"
gesien het nie.
Trouens,
daar was al -- glo dit -- etlike duisende mense wat met ewe veel oortuiging
vertel het van 'n groot dier wat in die Ness-meer in Noord-Skotland sou geswem
het.
Eintlik
begin die verhaal van dié legendariese dier reeds 1400 jaar gelede. Die
eerbiedwaardige sendeling St. Columba sou op Loch Ness gevaar het toe hy
" 'n sekere watermonster" uit die meer sien opkom. Die monster sou
aan land geklouter en 'n dorpenaar in die water begin insleep het.
St.
Columba gebied toe die "fearsome beastie" om hom te gedra en terug
te gaan water toe -- wat hy natuurlik gedoen het. En vanselfsprekend verdien
die heilige toe vir hom die onsterflike bewondering van al die dorpenaars.
Maar
tot so sewentig jaar gelede is latere "waarnemings" van die Loch
Ness-gedierte nie juis met erns bejeën nie. Die "waarnemers" is
uitgelag. Of as net 'n bietjie van lotjie getik beskou.
Tot
die jare dertig toe 'n hele string padwerkers wat 'n pad langs die meer gebou
het, beweer het dat hulle die monster gesien het.
Maar
dit was eers in die laat jare sestig dat navorsers hulle in alle erns
verwerdig het om Nessie se bestaan al dan nie wetenskaplik uit te pluis. Die
eerste soektogte -- onder meer met bandmasjiene onder die water,
duikbote
en selfs seksuele lokmiddels -- was vrugteloos.
In
die jare sewentig het 'n Amerikaanse wetenskaplike met sonar die
teenwoordigheid van groot, bewegende voorwerpe in die water opgespoor. Hy het
selfs 'n aantal greinerige foto's kon neem van voorwerpe wat soos monsters
gelyk het. Maar natuurlik het dit niks bewys nie.
Sedertdien
het talle onderwater-fotograwe en duikers die bodem van die meer verken. Nog
'n tegniek was om geluide soos dié van visse in nood op lae frekwensies uit
te saai -- iets wat haaie aanlok, maar, wie weet, dalk ook monsters!
Hope
bloed is ook in die water gestort om moontlike robbe aan te trek, want party
mense het geglo die "monster" is dalk 'n rob. Voorts is die
meerbodem ontleed om die samestelling van die stowwe daar vas te stel.
Een
jagtog na Nessie -- en, sover bekend, beslis die deeglikste tot dusver -- was
'n peperduur projek waarin sonar en 'n hele vloot bote gebruik is. Die water
is met klank gebombardeer en die eggo's ontleed wat van die bodem en enige
ander groterige voorwerp
ontvang is.
Dae
lank het twintig bote, in gelid 'n ent van mekaar, die donker waters daaronder
met hul "sonar-vingers" bevoel. Agter hierdie vloot was groter bote
met selfs kragtiger sonar en onderwater-kameras.
Die
klein bootjies het enige sonar-kontakte aangemeld en die groot bote het dan
nader beweeg om dit deegliker te ondersoek. Dit was egter makliker gesê as
gedaan, want die weer het nie saamgespeel nie en dit was moeilik om die bote
in gelid te hou. Boonop het dinge soos skole visse en boomstompe ook nog die
diagnose bewolk.
Desondanks
het die vloot sterk sonar-kontakte geregistreer met iets wat volgens die
navorsers "te groot geblyk het om 'n vis te wees". Hulle het
dit weer
probeer opspoor, maar kon nie. Wat dit ook al was, dit het toe reeds
wegbeweeg.
Hierdie
projek het die bestaan van die Loch Ness-monster nóg bewys nóg weerlê.
Maar
as die "monster" dan wel sou bestaan, presies wat kan dit wees?
Skeptici glo dis dalk eenvoudig 'n groot vis of 'n reuse paling.
Verbeeldingryker navorsers reken dis straks 'n oorblyfsel uit die verre
verlede -- 'n prehistoriese reptiel!
Uit
foto's het hulle 'n dier saamgestel wat baie lyk soos die Plesiosaurus
wat in die tyd van die dinosourusse gelewe het. Hierdie waterdier met sy lang,
slangagtige nek, vinpote en 'n stert, het in baie wêrelddele, ook
Suider-Afrika, langs die kuste en in riviermondings rondgeswem.
Ofskoon
Nessie nog deur geen van die talle ekspedisies gevind is nie, word die monster
kragtens wet beskerm -- net ingeval iemand dalk slaag.
Wat
die Loch Ness-monster werklik lewend hou, is die geheimsinnigheid wat dit
omhul. Soos een van die soekers op een van die bote verduidelik het: Hy voel
soos 'n Kruisvaarder op soek na die Heilige Graal. Daar hoef nie rêrig 'n
Graal of 'n Nessie te wees nie. Al wat saak maak, is die hoop dat daar dalk
een kan wees.
•
'n Klompie dekades gelede is beweer dat Nessie 'n gelyke in Suid-Afrika
het -- nogal in die Vaaldam! Daar was selfs 'n liedjie oor hom. Dit het begin
met iets soos "Hoeveel kos die monster in die Vaaldam?" (op die
wysie van die gewilde Engelse liedjie How much is that doggy in the
window?).
Die "Vaaldam-monster" was egter net vir 'n tydjie nuuswaardig... en het daarna blykbaar in die dieptes van die vergetelheid versink.
Of
het hy?
So
onlangs as April 2003 het die Deneysville News op sy voorblad berig dat 'n
"monster" 'n tydjie gelede in die Vaaldam opgemerk is. Daar was
selfs 'n foto van iets groots (maar onherkenbaar) wat blykbaar uit die water
verrys met 'n man op die oewer wat in die rigting van die "monster" wys. Genoeg om dadelik die aandag te boei
-- totdat 'n mens na die datum van die publikasie kyk: 1 April!
•
OKTOBER 1951. Die Menloengste-gletser in die Himalaja. Die bedrewe
Britse bergklimmer Eric Shipton en twee ander klimmers beur oor die ys.
Hulle
was die hele oggend aan die gang en staan nou 'n bietjie om asem te skep.
Skielik sien Shipton 'n dubbele stel voetspore in die sneeu doer anderkant.
Die geselskap haas hulle om die toneel te inspekteer.
Hul
bevindings wek groot opspraak. Elke spoor is omtrent 20 x 33 cm groot -- so
groot soos die poot van 'n gorilla of 'n beer -- met 'n ongewone reeks tone:
twee grotes en drie
kleineres.
Kan
dit die spore wees van die berugte Afskuwelike Sneeumens, ook bekend as die
Jeti?
Dit
was sowat 45 jaar vantevore dat die Jeti na bewering die eerste keer deur 'n
Westerling gesien is. Ene Henry Elwes het dit as " 'n dier van die
rotsagtige plekke" beskryf, wat 'n vertaling is van die Tibetaanse woord jehtei.
Die
beeragtige dier is glo in 1986 weer gesien, nogal deur die gevierde Italiaanse
berklimmer Reinhold Messner en 'n Russiese wetenskaplike. Nie een kon dit
regkry om 'n foto te neem nie.
Verslae
oor só 'n dier is ook ontvang van afgeleë plekke in China en Rusland. Maar
dis veral die Sjerpas en ander bergmense van hoog in die Himalaja wat aanhou
getuig dat die Jeti wel bestaan.
Volgens
oorlewering is dit 'n harige dier met 'n lyf soos 'n beer of aap en 'n
platterige gesig, bra soos 'n mens s'n. Sy arms is lank en strek tot by sy
knieë. Hy loop regop.
Die
Sjerpas beweer daar is twee soorte: die Tsoetel, wat omtrent twee meter
hoog, bruin en heeltemal harig is, en die klein Mihtei met sy plat
gesig, gepunte kop en rooibruin haarbedekking.
Volgens
die Sjerpas kom die dier soms af tot in
die
bergdorpies om die mense aan te val. Amptelike verkenningstogte om die Jeti te
vind, het niks opgelewer nie -- geen dier, geen voetspore nie. Party
wetenskaplikes glo dat die voetspore waaroor daar wel al verslag gedoen is,
deur bere of ape gemaak kon gewees het. Ander sê dat die son die sneeu om
voetspore só kan laat smelt dat die voetspore inderdaad groter word.
'n
Londense geleerde, prof. Chris Stringer van die Natuurhistoriese Museum, het
op 'n keer selfs die gedagte geopper dat die gedrog dalk deur 'n reuse
prehistoriese aap geïnspireer kon gewees het.
Duisende
jare gelede het die aap Gigantopithecus in Sentraal-Asië voorgekom, en
hoewel 'n volledige geraamte nog nie gevind is nie, is reuse tande en beendere
van die dier al gekry. Hy het tot 2,5 m groot geword en het massiewe arms,
kort stompiebene en rooi hare gehad. Hy het dalk op sy kneukels geloop, bra
soos vandag se gorillas, en was verwant aan die orang-oetang.
Prof.
Stringer het gesê dat die herinneringe aan die enorme dier van geslag tot
geslag oorgedra kon gewees het (as daar nie, en dis 'n baie groot miskien, 'n
handjievol van hierdie diere uit oertyd oorgebly het nie). In die museum is al
'n geanimeerde beeld opgerig van die aap soos hy kon gelyk het -- ’n
grommende en knorrende dierasie wat ewe gelukkig aan bamboes kou...
•
DIE Amerikaaanse weergawe van die Jeti is 'n menslike gedierte genaamd
Bigfoot, wat in die berge van Kalifornië, Oregon en Washington sou woon,
asook in die berge van Brits-Columbië in Kanada.
Bigfoot
en sy voetspore is al ontsettend baie kere "gesien". Hy is kwansuis
sowat twee tot drie meter lank en moet dan ook meer as 230
kg weeg. Hy is harig soos 'n aap, met lang arms, kragtige skouers en 'n kort
nek. Hy loop soos 'n mens en sy voetspoor is omtrent 40 x 15 cm.
Wetenskaplikes
het egter nie veel geloof in dié aapskeloeder nie en glo dat baie van die
"getuienis" blote gekskeerdery is.
Almasty
•
'N MENSAGTIGE kreatuur wat in die Kaukasiese gebergte in Oos-Europa sou
woon, het al soveel belangstelling gaande gemaak dat 'n span Franse en Russe
in die jare negentig twee maande lank navorsing oor hom gaan doen het.
Sy
naam is Almasty. Mense van dié streek beskryf hom as iemand sonder 'n nek en
met lang, swaaiende arms. As hy agter hom wil kyk, sê hulle, draai hy nie sy
kop nie maar sy hele torso. Almasty sou die hebbelikheid hê om mense te
agtervolg en hul kos te steel. Hy laat glo ook groot voetspore langs
rivieroewers.
Dit is nie bekend wat die uitslag van die navorsers se ondersoek was nie (die moontlikheid is selfs genoem dat Almasty 'n Neanderdal-mens kan wees wat vandag nog lewe!). Maar die blote feit dat daar nooit enige aardskuddende aankondiging oor hom gedoen is nie, dui daarop dat Almasty waarskynlik eweseer 'n produk van ryke verbeeldings is as die Jeti, Bigfoot en kie.
•
VREEMDE
Vlieënde Voorwerpe (VVV's) is weliswaar nie "monsters" nie --
hoewel sekere mense dalk dink dat hulle monsters kan huisves -- maar die
geloof in "vlieënde pierings" en sulke buiteaardse dinge hou
sekerlik verband met die legendes rondom Nessie en sy gespuis.
’n
VVV is enige voorwerp of lig in die hemelruim wat die waarnemer nie
onmiddellik kan verduidelik nie. Mense het al sedert die antieke tye snaakse
dinge in die lug bemerk, maar VVV's het eers werklik die mensdom se tonge
losgemaak ná die publisiteit oor ’n Amerikaanse waarneming in 1947. Baie
duisende sulke waarnemings is sedertdien oor die wêreld heen aangemeld.
Minstens nege uit tien waarnemings kan na konvensionele voorwerpe teruggevoer word -- dinge soos helder planete of sterre, vliegtuie, voëls, ballonne, vlieërs, vreemde wolkformasies, meteore en satelliete. Die res kan waarskynlik aan foutiewe beriggewing, geskeerdery of oëverblinding toegeskryf word, maar dit is natuurlik onmoontlik om bewyse te vind om alle aansprake te weerlê.
Nogtans
glo sekere mense steeds onwrikbaar aan VVV's, terwyl party selfs aanvoer dat
hulle aan boord van VVV's geneem was. Só was daar ’n aantal jare gelede
’n Suid-Afrikaanse
vrou wat beweer het dat sy na ’n ander planeet
in die ruimte geneem is en daar die lewe aan ’n seun vir ’n ruimtewese
geskenk het.
Niemand
het egter nog ooit daarin geslaag om met ’n afdoende fotografiese bewys van
’n VVV vorendag te kom nie. En ons foto'tjie van die groen ruimtewesentjie hier
neffens is net 'n rekenaar-gegenereerde truuk (soos ook die meeste ander
grafika by hierdie artikel)!
______________________________________________________________
Terug
na inhoudsblad -- klik hier
______________________________________________________________
Ons
Wonderlike Wêreld op CD, 2004 - Uit Huisgenoot se Jongspan