___________________________________________________________

 

Eietydse geskiedenis

 

Die lewe van Nelson Mandela

 

Die veroordeelde vryheidsvegter wat 27 jaar as 'n politieke gevangene in die tronk deurgebring het -- en toe die eerste staatshoof van 'n nie-rassige Suid-Afrika geword het…

___________________________________________________________

 

VAN alle Suid-Afrikaners van die twintigste eeu is daar miskien net drie wat so ’n impak op die wêreldgeskiedenis gehad het dat hul name onuitwisbaar op die groot gedenksteen van die mensdom ingegrif is: die staatsman Jan Christiaan Smuts, die eerste hartoorplanter prof. Chris Barnard en oud-president Nelson Mandela.

 

Na die politici Smuts en Mandela word hier objektief en op 'n historiese vlak verwys, sonder om enige van hul politieke beleidsrigtings of standpunte goed te praat of af te keur.

 

Maar veral mnr. Mandela en sy epiese reis van ’n veroordeelde vryheidsvegter tot triomferende staatshoof van ’n nie-rassige Suid-Afrika -- regdeur sy 27 jaar in die tronk as ’n politieke gevangene -- sal deur geen internasionale geskiedenisboek wat sy naam werd is, geïgnoreer kan word nie.

 

Dit is tans ook vir ons skole belangrik dat die Mandela-verhaal deur leerders geken moet word. Hier is sy lewensloop in ’n neutedop... die held agter die mite en die man van deernis wat hom vandag steeds die lyding van minderbevoorregte kinders sterk aantrek...

 

Jeugjare en opleiding

 

1918     Rolihlahla Dalibhunga Mandela word op 18 Julie in ’n plattelandse distrik in die Transkei gebore as lid van ’n adellike Temboe-gesin. Dit lyk nogal of die letterlike betekenis van die naam Rolihlahla, wat in Xhosa op ’n "onrusstoker" dui, sy lotsbestemming bepaal het. Hy ontvang later sy "Engelse" naam, Nelson, van ’n leerkrag by sy skool.

 

1919     Sy pa word sy kapteinskap ontneem weens sy "opstandigheid". Op bevel van ’n blanke magistraat (landdros) word sy pa onteien en hy verloor die meeste van sy beeste, grond en inkomste.

 

1927     Met die dood van sy pa word Nelson in die sorg geplaas van die waarnemende hoofman van die Temboe-stam, Jongintaba Dalindyebo. Hierdie voog sou hom skool en universiteit toe stuur.

 

1934-38     Ontvang opleiding aan die Metodistekolleges Clarkebury and Healdtown.

 

1939-40     Studeer aan die Universiteit van Fort Hare, ’n sentrum van die swart intellektuele elite.

 

1941     Verhuis na Johannesburg. Werk ’n tyd lank in die goudmyne. Maak kennis met Walter Sisulu, deur wie se bemiddeling hy deur die liberale blanke regspraktisyn Lazar Sidelsky as ’n leerling-prokureur aangestel word.

 

1943-49     Studeer in die regte aan die destyds hoofsaaklik blanke Universiteit van die Witwatersrand.

 

Die begin van die verset

 

1943     Sluit hom by die African National Congress (ANC) aan, aanvanklik as ’n aktivis.

 

1944     Saam met sy hegte vriende Oliver Tambo en Walter Sisulu stig Nelson Mandela die Jeugliga van die ANC. Hy trou met sy eerste vrou, Evelyn Mase. (Hulle sou drie kinders hê en skei in 1957.)

 

1955     Die Freedom Charter word aanvaar op die Congress of the People. Gelyke regte word gevra, asook ’n gelyke verdeling van rykdom tussen die swartmense en die land se blanke bevolking.

 

1956     Mandela en nog 155 politieke aktiviste word daarvan beskuldig dat hulle saamgesweer het om die Suid-Afrikaanse staat met geweld omver te werp en word van hoogverraad aangekla. Die aanklagte word egter ná ’n verhoor van vier jaar teruggetrek.

 

1958    Mandela trou met Winnie Madikizela.

 

1960     Die polisie brand los op mans, vroue en kinders wat in Sharpeville betoog teen die nuwe paswette wat die bewegings van swartmense beperk. Altesaam 69 betogers word doodgeskiet. Die ANC word op 8 April verbied, en Mandela vorm ’n ondergrondse militêre vleuel.

 

1961     In ’n persverklaring verklaar ’n uitdagende Mandela: "The struggle is my life."

 

Lewenslank tronk toe

 

1964    Gevang deur die polisie ná meer as ’n jaar op vrye voete, word Mandela (wat  onder die naam The Black Pimpernel bekend geword het) in Junie in die sogenaamde Rivonia-verhoor aan sabotasie en verraad skuldig bevind en tot lewenslange tronkstraf gevonnis. Daar was agt beskuldigdes in die saak -- ses swartes en twee blankes. Mandela word aanvanklik op Robbeneiland aangehou, waar hy klippe moet kap in 'n kalkmyn. Sy vrou Winnie staan aan die spits van ’n veldtog om hom vrygelaat te kry.

 

1968 en 1969    Sy ma sterf en sy oudste seun word in ’n motorongeluk gedood. Mandela word nie toegelaat om hul begrafnisse by te woon nie.

 

1980     Sy vriend Oliver Tambo, ’n uitgewekene, loods ’n internasionale veldtog vir sy vrylating.

 

1982     Mandela word van Robbeneiland na die Pollsmoor-gevangenis oorgeplaas.

 

1986     Die wêreld verskerp sy sanksies teen Suid-Afrika. Daar is bereken dat hierdie ekonomiese wurggreep die skatkis van die land tussen 1988 en 1990 meer as vier miljard dollar aan inkomste gekos het.

 

Die koms van die nuwe Suid-Afrika

 

1990    Pres. F.W. de Klerk ontban die ANC en Mandela word ná 27 jaar op 11 Februarie uit die tronk vrygelaat. Die ANC en die blanke Nasionale Party begin spoedig met samesprekings oor die stigting van ’n veelrassige demokrasie in Suid-Afrika.

 

1991    Winnie Mandela word ’n opgekorte vonnis opgelê vir haar aandeel in die ontvoering van ene Stompie Seipei wat in 1988 dood is.

 

1992     Nelson Mandela skei van Winnie. Die besluit kon nie vir hom maklik gewees het nie, maar die huwelik het klaarblyklik onherstelbaar verbrokkel. In sy aankondiging van hul skeiding sê hy: "Ek gaan sonder verwyte weg van my vrou. Ek omhels haar met al die liefde en toegeneentheid wat ek binne en buite die gevangenis vir haar gekoester het van die oomblik toe ek haar die eerste keer ontmoet het."

 

1993    Mandela en De Klerk ontvang saam die Nobelprys vir vrede vir hul pogings om Suid-Afrika te verander.

 

1994     In die eerste veelrassige verkiesing in die Suid-Afrikaanse geskiedenis verower die ANC 252 van die 400 parlementêre setels. Nelson Mandela word as die land se eerste swart president ingehuldig.

 

1995    Suid-Afrika se rugbytrots wen die Wêreldbeker toe die toernooi in ons land aangebied word. Mandela ontvang in die openbaar ’n spantrui van die kaptein, Francois Pienaar. Dit word as ’n hoogs simboliese gebaar van eenheid tussen swart en wit gesien.

 

1998    Mandela trou op sy tagtigste verjaardag met Graca Machel, weduwee van die voormalige Mosambiekse president Samora Machel.

 

1999     Hy tree as president af en word deur Thabo Mbeki opgevolg.

 

2000     Word as bemiddelaar in die burgeroorlog in Burundi aangestel.

 

2001     Op 83-jarige leeftyd word prostaatkanker by hom gediagnoseer.

 

___________________________________________________________

 

Terug na inhoudsblad -- klik hier

___________________________________________________________

 

Ons Wonderlike Wêreld op CD, 2004 - Uit Huisgenoot se Jongspan