┐e nie tylko ja tak uwa┐am), to przysz│o£ci╣ dla VRML jest z pewno£ci╣ rozwiniΩcie technologii umo┐liwiaj╣cej r≤wnoczesne uczestnictwo wielu osobom w tym samym £wiecie VRML. Jednym s│owem technologia umo┐liwiaj╣ca wsp≤│uczestnictwo w £wiecie wirtualnym (multiuser).
W £wiatach tych mo┐emy siΩ spotykaµ, rozmawiaµ ze sob╣, widzieµ siΩ wzajemnie, wymieniaµ pozdrowienia - np. pomachaµ rΩk╣ - i wsp≤lnie zwiedzaµ tr≤jwymiarowe okolice. WiΩkszo£µ os≤b zna internetowe spotkania na kana│ach IRC, jednak pogadanek w trybie tekstowym nie mo┐na ┐adn╣ miar╣ por≤wnaµ do mo┐liwo£ci VRML Multiuser. Dlatego ju┐ dzi£ namawiam wszystkich, kt≤rzy korzystaj╣ z IRC
do wypr≤bowania tej nowej technologii
- na pewno siΩ nie zawiedziecie.
Niestety, nie jest na razie mo┐liwe, aby£my mogli po│╣czyµ siΩ z dowolnym £wiatem VRML przez dowoln╣ przegl╣darkΩ
i spotkaµ tam drug╣ osobΩ. Niezliczona liczba os≤b mo┐e oczywi£cie jednocze£nie ogl╣daµ ten sam £wiat (taka jest struktura Internetu), ale nie mog╣ siΩ one ani spotkaµ, ani porozmawiaµ. Tak wiΩc, aby m≤c siΩ po│╣czyµ ze £wiatem multiuser, u┐ytkownik musi zaopatrzyµ siΩ w specjaln╣ przegl╣darkΩ, kt≤ra ma opcje obs│ugi tego trybu oraz znaµ adres £wiata, kt≤ry jest przystosowany do odwiedzenia go przez kilka os≤b r≤wnocze£nie
(tzw. shared world). Po stronie serwera musi znajdowaµ siΩ oprogramowanie, kt≤re steruje ca│ym procesem.
Technologia multiuser
Do tej pory technologiΩ multiuser wprowadzi│y w ┐ycie (tzn. stworzy│y oprogramowanie) dwie firmy: Blaxxun i Sony. Oferuj╣ one zar≤wno oprogramowanie dla klient≤w, jak
i serwer≤w. Firma Blaxxun stworzy│a bardzo sprawn╣ przegl╣darkΩ £wiat≤w VRML, kt≤ra │╣czy szybko£µ wy£wietlania klatek animacji
z dobr╣ jako£ci╣ renderingu (zw│aszcza gdy nasz akcelerator graficzny obs│uguje Direct3D). Aby odwiedziµ £wiaty multiuser firmy Blaxxun, musimy mieµ zainstalowan╣ w│a£nie tΩ przegl╣darkΩ. Za opcje trybu wsp≤│uczestnictwa odpowiada ju┐ oprogramowanie znajduj╣ce siΩ na serwerze. DziΩki niemu mamy mo┐liwo£µ podania swojego imienia oraz zainteresowa±, wybrania odpowiedniego avatara (patrz ramka) i £wiata, w kt≤rym chcemy siΩ spotkaµ z innymi u┐ytkownikami sieci. Technologia Blaxxuna daje jeszcze
wiele innych mo┐liwo£ci, ale proponujΩ zapoznanie siΩ z nimi osobi£cie.
Firma Sony oferuje przegl╣darkΩ pozwalaj╣c╣ na wybranie avatara, kt≤remu mo┐emy nadaµ odpowiedni╣ p│eµ lub kolor.
Ma r≤wnie┐ ciekaw╣ funkcjΩ radaru, kt≤ry pokazuje nam, gdzie znajduj╣ siΩ inni uczestnicy tego samego £wiata VRML. DziΩki tej przegl╣darce mamy │atwy dostΩp do funkcji "jΩzyka cia│a" (np. wciskaj╣c przycisk "hello" nasz avatar podnosi rΩkΩ).
Je┐eli przez d│u┐szy czas nie podejmiemy ┐adnych dzia│a± nasz avatar zasypia (je┐eli chcemy, mo┐emy p≤j£µ spaµ w dowolnej chwili uaktywniaj╣c opcjΩ "sleep").
Mo┐emy tak┐e przypisaµ dowolny dƒwiΩk ka┐demu elementowi jΩzyka cia│a. Chyba jednak najciekawsz╣ opcj╣ tej przegl╣darki
jest rozmawianie z innymi osobami nie przez wklepywanie tekstu z klawiatury, ale przez m≤wienie do mikrofonu po│╣czonego z kom-puterem. Wymaga to jednak │╣cza o du┐ej przepustowo£ci.
Nowinki techniczne
Na corocznej konferencji VRML98, kt≤ra odby│a siΩ w Monterey, Kalifornia, w dniach 16-19 lutego 1998, firma Sony zaprezentowa│a oprogramowanie oparte na specyfikacji Living Worlds (rozszerzenie do specyfikacji VRML97 zawieraj╣ce informacje dotycz╣ce technologii multiuser). Jednym z g│≤wnych cel≤w Living Worlds jest stworzenie takiego oprogramowania, kt≤re pozwoli u┐ytkownikowi na │╣czenie siΩ ze £wiatami multiuser bez wzglΩdu na to, jak╣ przegl╣dark╣ VRML
w danej chwili siΩ pos│uguje. Podczas kon-ferencji odby│a siΩ pr≤ba (zako±czona suk-cesem) spotkania w £wiecie VRML przy u┐yciu dw≤ch r≤┐nych przegl╣darek.
Na jednym stanowisku dzia│a│a przegl╣darka Community Place Browser, a na drugim WorldView 2.1, ca│ym procesem sterowa│o oprogramowanie Community Place Bureau firmy Sony. Miejmy nadziejΩ, ┐e specyfikacja Living Worlds bΩdzie wkr≤tce uko±czona
i r≤wnie szybko wprowadzona w ┐ycie.
D╣┐y siΩ do tego, aby w przysz│o£ci wszystkie £wiaty VRML, kt≤re znajd╣ siΩ w sieci, by│y przygotowane na odwiedzenie przez wielu u┐ytkownik≤w. îwiaty VRML sta│yby siΩ wtedy tΩtni╣cymi ┐yciem, interaktywnymi £rodowiskami, w kt≤rych wszystkie procesy zaprogramowane przez autora £wiata
odbywa│yby siΩ w czasie rzeczywistym,
nawet wtedy, gdy nas tam nie ma.
DziΩki temu nigdy nie weszliby£my
do tego samego £wiata, poniewa┐ zawsze by│by on zmieniony przez czwarty wymiar
- jaki VRML nadaje sieci - czas.
Jak siΩ po│╣czyµ ze £wiatem multiuser?
Blaxxun
Po zainstalowaniu przegl╣darki CCpro (plug-in do przegl╣darki Netscape Navigator), klikamy na ikonΩ "blaxxun CCpro Home World" znajduj╣c╣ siΩ w menu Start/Programy/blaxxun interactive. Spowoduje to automatyczne po│╣czenie z odpowiedni╣ stron╣, na kt≤rej bΩdziemy mogli wybraµ interesuj╣cy nas £wiat oraz odpowiadaj╣cego nam avatara (mo┐na r≤wnie┐ u┐ywaµ w│asnego avatara, stworzonego w VRML-u).
Sony
Community Place Browser jest nietypow╣ przegl╣dark╣. Je┐eli otwieramy £wiaty VRML z dysku lokalnego, zachowuje siΩ jak przegl╣darka samodzielna, jednak gdy £ci╣gamy £wiaty z sieci, adres URL nale┐y wpisaµ w otwartym oknie przegl╣darki Netscape Navigator. Dlatego te┐, aby po│╣czyµ siΩ ze £wiatem multiuser u┐ywaj╣c oprogramowania firmy Sony, nale┐y uruchomiµ Netscape Navigatora i podaµ adres http://ampcom.kaapeli.fi/angels/world.html. Przegl╣darka Sony uruchomi siΩ automatycznie, gdy rozpozna, ┐e otwierany jest £wiat multiuser.
Inne tego typu £wiaty znajduj╣ siΩ na stronie http://vs.spiw.com.
Co to jest avatar
W systemach VRML, kt≤re umo┐liwiaj╣ wsp≤│uczestnictwo kilku os≤b w tym samym czasie, w jednym £wiecie wirtualnym, pozycja i postaµ ka┐dej z os≤b musi zostaµ dok│ad-nie okre£lona. Avatar jest graficznym przedstawieniem obecno£ci uczestnika w £wiecie wirtualnym - jest to "kostium", jaki ubieramy wchodz╣c do wirtualnego £wiata. U┐ytkownik mo┐e sam decydowaµ, jaki wygl╣d ma przyj╣µ jego avatar, ale s╣ r≤wnie┐ £wiaty narzucaj╣ce wygl╣d ka┐demu z jego uczestnik≤w, np. w £wiecie przedstawiaj╣cym piek│o wszyscy uczestnicy przybieraj╣ fantastyczne, piekielne postacie.
Technologie multiuser
Blaxxun
Adres www.blaxxun.com
Przegl╣darka Blaxxun CCpro (ENTER CD)
Serwer Community Serwer (ENTER CD)
Sony
Adres vs.spiw.com/vs
Przegl╣darka Community Place Browser (ENTER CD)
Serwer Community Place Bureau (ENTER CD)
Open Community www.meitca.com/opencom
Digital Media Center pantheon.dmc.dit.ie/
Aliens aldan.paragraph.com/JavaApp/
java-vrml/aliens/
Intel Moondo connectedpc.com/iaweb
OZ Virtual Client www.oz.com
Online! Traveler www.online.com
Worlds Inc. Worlds Chat www.worlds.net
Blaxxun CCpro - przegl╣darka obs│uguj╣ca tryb multiuser, dzia│aj╣ca jako plug-in m.in. do Netscape Navigatora 4.0. Program ten zas│uguje na uwagΩ r≤wnie┐ ze wzglΩdu
na jako£µ i prΩdko£µ wy£wietlania £wiat≤w VRML
(pomimo ┐e nie obs│uguje jeszcze wszystkich wΩz│≤w VRML97).
Wirtualne spotkanie
na serwerze Blaxxuna
Sony Community Place Browser
- plug-in do przegl╣darek firmy Netscape. Ma wbudowany mechanizm obs│ugi £wiat≤w multiuser, zawieraj╣cy wiele ciekawych funkcji, takich jak radar czy mo┐liwo£µ komunikacji przez mikrofon. Ci╣gle jednak spos≤b interpretacji £wiat≤w VRML pozostawia wiele do ┐yczenia.
Tak wygl╣da tr≤jwymiarowa pogadanka w przegl╣darce
