"POSZUKIWANIE "SACRUM" W MUZYCE MA CHARAKTER BARDZO UNIWERSALNY..."
W dniach 1 - 6 maja br. odby│a siΩ 7. edycja presti┐owego festiwalu muzycznego, jakim w ostatnich latach sta│ siΩ w│a£nie MiΩdzynarodowy Festiwal Muzyki Sakralnej "GAUDE MATER". O jego pocz╣tkach i obecnym kszta│cie rozmawiamy z jednym ze wsp≤│organizator≤w, ksiΩdzem profesorem Kazimierzem Szymonikiem. Jest on jednocze£nie dyrygentem Ch≤ru Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie, kt≤ry niemal co roku wystΩpuje na "Gaude Mater"...

M: Sk╣d wzi╣│ siΩ pomys│ stworzenia w Polsce jeszcze jednego festiwalu muzycznego?

K.Sz: Po odzyskaniu niepodleg│o£ci w 1989r. powsta│y mo┐liwo£ci tworzenia kultury zgodnej z przekonaniami i duchowymi potrzebami wiΩkszo£ci obywateli - g│≤wnych podatnik≤w. Dotychczas ich pieniΩdzmi, przeznaczonymi na kulturΩ, zarz╣dzali arbitralnie marksistowscy atei£ci. CzΩstochowa, drugie co do wielko£ci miejsce pielgrzymkowe w Europie (a trzecie na £wiecie), gdzie rocznie przybywa ponad 6 milion≤w pielgrzym≤w, w nowej rzeczywisto£ci mog│o staµ siΩ tak┐e wa┐nym o£rodkiem kultury inspirowanej wiar╣. Ksi╣dz Lucjan Nowakowski i pan Krzysztof Po£piech tak d│ugo przekonywali w│adze miasta, wojew≤dztwa, odpowiednie referaty Ministerstwa Kultury i Sztuki oraz KomisjΩ Muzyczn╣ Episkopatu Polski, ┐e w pierwszym tygodniu maja 1991 roku odby│ siΩ I MiΩdzynarodowy Festiwal Muzyki Sakralnej "Gaude Mater".

M: Czy festiwal ten znalaz│ aprobatΩ meloman≤w?

K.Sz: Zapotrzebowanie na festiwal o tej tematyce by│o wielkie, zar≤wno w£r≤d s│uchaczy, jak i kompozytor≤w. Ci ostatni poszukuj╣ pola, gdzie mogliby daµ upust inspiracjom, kt≤re w nich drzemi╣. Trzeba pamiΩtaµ, ┐e wielkie dzie│a mog╣ powstaµ tylko z naprawdΩ bardzo g│Ωbokich inspiracji, a religijne do nich nale┐╣. Festiwal daje szansΩ wykonania powsta│ych utwor≤w o tej tematyce. Od pocz╣tku pomys│u tego festiwalu znalaz│em siΩ w wirze przygotowa± i Komisji Artystycznej. W tym roku festiwal "Gaude Mater" odby│ siΩ ju┐ po raz si≤dmy. Zainteresowanie w£r≤d s│uchaczy ro£nie z ka┐dym rokiem. Zdarza siΩ ju┐, ┐e ko£cio│y i sale koncertowe CzΩstochowy nie mieszcz╣ s│uchaczy...

M: Jaki jest cel takiego festiwalu?

K.Sz: Kluczem do zrozumienia jego specyfiki jest "sacrum" - trudno definiowalne, a przecie┐ utΩsknione i poszukiwane. Powodzenie wszelkiego rodzaju sekt i ruch≤w religijnych £wiadczy o poszukiwaniu "sacrum" i w og≤le g│Ωbszego sensu ludzkiej egzystencji. Pozostaje ci╣gle otwarte pytanie, czy objawia siΩ ono w obiektywnych strukturach muzycznych, czy te┐ zale┐y od intencji tworz╣cego? Staro┐ytni Grecy w sztuce przekonywania rozr≤┐niali "logos" i "ethos", przy czym ten drugi oznacza│ stan duchowy cz│owieka przekazuj╣cego prawdΩ. Festiwal jest pr≤b╣ odpowiedzi na te poszukiwania. Festiwal jest pr≤b╣ odpowiedzi na te poszukiwania.

M: Jakiego rodzaju utwory mo┐emy us│yszeµ na "Gaude Mater"?

K.Sz: W programie festiwalu znajduj╣ siΩ zar≤wno utwory dawne, jak i prawykonania. Oratoria, Msze, kantaty, motety, pie£ni. Utwory katolickie, prawos│awne, protestanckie, ┐ydowskie, a tak┐e innych wielkich religii. Poszukiwanie "sacrum" w muzyce ma wiΩc charakter bardzo uniwersalny.

M: A tegoroczna edycja festiwalu - co by│o w niej najciekawsze?

K.Sz: W si≤dmej edycji "Gaude Mater" mo┐na by│o zauwa┐yµ przewagΩ prawykona± wsp≤│czesnej muzyki polskiej, powsta│ych w inspiracji religijnej. Na koncercie inauguracyjnym us│yszeli£my prawykonanie oratorium "Sanctus Adalbertus - flos purpurens" Juliusza úuciuka. Inauguracj╣ liturgiczn╣ by│o prawykonanie "Missa brevis" B.Riemera z Bydgoszczy. W drugim dniu odby│ siΩ koncert prawykona± sakralnych w wykonaniu "Schola Cantorum Gedanensis". Nie spos≤b te┐ nie wspomnieµ o wykonaniu "Liturgii £w. Jana Z│otoustego" Aleksandra Greczaninowa, kt≤ra zako±czy│a festiwal. To oczywi£cie tylko kilka wybranych koncert≤w, spo£r≤d wielu innych, chyba nie mniej interesuj╣cych, jakie w tym roku siΩ odby│y podczas festiwalu.

M: Prowadzony przez ksiΩdza Ch≤r ATK wystΩpowa│ na "Gaude Mater" ju┐ wielokrotnie...

K.Sz: Tak, Ch≤r ATK od samego pocz╣tku bierze aktywny udzia│ w tym festiwalu, a to dlatego, ┐e zajmujemy siΩ wsp≤│czesn╣ muzyk╣ religijn╣. Z siedmiu festiwali, tylko w dw≤ch nie bra│ udzia│u... WiΩkszo£µ z naszych wystΩp≤w, to prawykonania utwor≤w takich wybitnych kompozytor≤w, jak H.M.G≤recki, J.úuciuk, M.Sawa, St.Moryto, M.Borkowski, J.WΩcowski czy P.úukaszewski. W tym roku ch≤r nie wyst╣pi│, poniewa┐ nie chce monopolizowaµ festiwalu...

M: Festiwal "Gaude Mater", to jednak nie tylko koncerty. Obok nich odbywaja siΩ te┐ ciekawe seminaria i wyk│ady. Ksi╣dz m≤wi│ w tym roku o "Oficium rymowanym o £w. Stanis│awie"...

Ch≤r

K.Sz: Tak, seminarium naukowe przy festiwalu jest ciekawym uzupe│nieniem. Jego tematem s╣ z jednej strony dzie│a religijne - np. w tym roku by│a mowa o oficjach o £w. Wojciechu, kt≤rego 1000-lecie £mierci obchodzimy oraz o £w. Stanis│awie i nowym oratorium J.úuciuka, wychodz╣cym z tych ofic≤w. By│y te┐ tematy historyczne - o chorale gregorianskim, o muzyce bizantyjskiej, barokowej, romantycznej, ┐ydowskiej. Poruszano w nich szczeg≤lnie problemy wykonawcze. W referatach przewija siΩ te┐ dyskusja filozoficzna nad istot╣ tego, czym jest "sacrum" w muzyce.

M: DziΩkujemy za rozmowΩ!