Historyczek Basi Niemiec
Harcerstwo w Siemianowicach ªl▒skich
Zebra│a i spisa│a: dh.Basia NIEMIEC pwd

Po powstaniu Polskiego Komisariatu Plebiscytowego przy jego wydziale Wychowania Fizycznego zosta│a powo│ana sekcja harcerska, dziΩki kt≤rej, w porozumieniu z Naczelnictwem ZHP, zosta│ utworzony ªl▒ski Inspektorat Harcerski z Mi│oszem So│tysem na czele.

Ju┐ w lutym 1918 roku w Siemianowicach ªl▒skich za│o┐ono M│odzie┐ow▒ Dru┐ynΩ Skautow▒, kt≤ra od 4 kwietnia 1920 roku nosi│a imiΩ Tadeusza Ko╢ciuszki. Jej za│o┐ycielem i dru┐ynowym by│ Rajmund Skorupa. Latem 1920 roku z inicjatywy dh. Jadwigi So│tysowej powsta│a »e±ska Dru┐yna Harcerska im. Emilii Plater a jej dru┐ynow▒ zosta│a Ma│gorzata Skorupa.

W 1920 roku Harcerstwo ªl▒skie otrzyma│o sztandar Komendy Chor▒gwi. Pierwsza harc≤wka mie╢ci│a siΩ w salce przy ulicy Hutniczej 4 (obecnie 27 Stycznia).

Harcerki i harcerze z Siemianowic, Bytkowa i Micha│kowic czΩsto w│▒czali siΩ do wsp≤lnych akcji ze Zwi▒zkiem Powsta±c≤w ªl▒skich i Towarzystwem Polek. Rada Dru┐ynowych Hufca w Siemianowicach ªl▒skich na zebraniu 27 pa╝dziernika 1935 roku z│o┐y│a protest przeciwko coraz wiΩkszym prze╢ladowaniom rodak≤w za Olz▒. Na ulicy Hutniczej zosta│y rozwieszone afisze nawo│uj▒ce do obrony praw Polak≤w na ªl▒sku Cieszy±skim. Zgodnie z programem Char▒gwi ªl▒skiej "Czujna s│u┐ba na zachodnich rubie┐ach" znalaz│a sw≤j wyraz na Jubileuszowym Zlocie Harcerstwa w Spale.

Rok 1923 by│ czasem intensywnej pracy organizacyjnej w ca│ym ╢l▒skim harcerstwie. Powsta│o wiele nowych dru┐yn. Np. 1 lipca 1923 roku powo│ano I MΩsk▒ Dru┐ynΩ Harcerzy im.Andrzeja Ma│kowskiego w Bytkowie, jej dru┐ynowym zosta│ 18-letni Pawe│ Wr≤bel. Powstanie tej dru┐yny zainicjowa│o dalszy rozw≤j harcerstwa w rejonie siemianowickim.

W 1926 roku powo│ano Hufiec Bytk≤w, w sk│ad kt≤rego wesz│y:
-- I MDH im.Adama Mickiewicza w Micha│kowicach, powsta│a 13 marca 1927 roku, jej dru┐ynowym by│ Jan Anders.
-- Gromada Wilcz▒t w Micha│kowicach.
-- I MDH im.Stanis│awa Staszica w Siemianowicach dru┐ynowy Marian Miodo±ski.
-- II MDH im.ks.J≤zefa Poniatowskiego, dru┐ynowy Romuald Franek.
Hufcowi Bytk≤w podlega│y tak┐e:
-- I MDH im.Tadeusza Ko╢ciuszki w We│nowcu, dru┐ynowy Oswald Kozio│
-- I MDH im.Tadeusza Ko╢ciuszki w D▒br≤wce Ma│ej, dru┐ynowy Robert Niedziela
-- II MDH w D▒br≤wce Ma│ej, za│o┐ona w 1928 roku, w kwietniu 1930 po│▒czona z I MDH.
-- I MDH w Chorzowie Starym, dru┐ynowy Piotr Korzus
Harc≤wkΩ w micha│kowickim zameczku mia│a do dyspozycji »e±ska Dru┐yna im.Kr≤lowej Jadwigi.

Komendantem Hufca Bytk≤w mianowano dh.Paw│a Wr≤bla. Z czasem Hufiec Bytk≤w przekszta│cono w Hufiec Siemianowice.

Koniec lat dwudziestych przyni≤s│ dru┐ynom siemianowickim sukcesy w dzia│alno╢ci sportowej i kulturalno-spo│ecznej. W 1928 roku bytkowscy harcerze uzyskali prawo u┐ytkowania starych zabudowa± nale┐▒cych do dyrekcji miejscowych kopal± i hut, kt≤re adaptowali na harc≤wke.

W 1937 roku w Komendzie utworzono Wydzia│ Wychowania Gospodarczego, kt≤rego celem by│o organizowanie praktycznych kurs≤w w zakresie sprawno╢ci harcerskich oraz pomoc w zak│adaniu warsztat≤w rzemie╢lniczych i sklep≤w, a tak┐e umo┐liwienie kszta│cenia zawodowego. W tym w│a╢nie celu 4 Dru┐yna zorganizowa│a Kurs Samarytanki i S│u┐by Ambulansowej dla harcerzy Hufca Siemianowice. Odby│y siΩ te┐ kursy administracyjne, gospodarstwa domowego, przysposobienia do obrony kraju, kursy strzeleckie i narciarskie.

Jednym z naczelnych zada± stoj▒cych przed Komend▒ Chor▒gwi by│a konieczno╢µ szerokiego oddzia│ywania na m│odzie┐, w celu przeciwstawiania siΩ germanizacji. Wykorzystuj▒c ci▒gle rosn▒ce bezrobocie Niemcy prowadzili szerok▒ agitacjΩ w╢r≤d bezrobotnych ojc≤w, oferuj▒c im pracΩ po niemieckiej stronie. PracΩ otrzymywali Ci, kt≤rzy zapisywali swe dzieci do niemieckiej szko│y mniejszo╢ciowej.

Aby wci▒gn▒µ wiΩksz▒ ilo╢µ m│odzie┐y do harcerstwa potrzebna by│a wiΩc kadra instruktorska. W jej kszta│ceniu wielkie zas│ugi po│o┐y│ m.in. Micha│kowiczanin - J≤zef Skrzek, zaanga┐owany w uruchomienie pierwszej w Polsce Szko│y Instruktorskiej na "Buczu" w G≤rkach Wielkich.

W 1939 roku normalny tok pracy dru┐yn zosta│ zak│≤cony przez rozkaz, og│aszaj▒cy stan pogotowia.

Od 28 sierpnia szeregi m│odzie┐y powsta±czej w sile 200 os≤b w Micha│kowicach wzmocnili inni cz│onkowie r≤znych organizacji pod kierownictwem phm.Paw│a Wr≤bla.

Harcerze brali udzia│ w bohaterskiej obronie kopalni "Micha│", podczas kt≤rej wielu z nich zginΩ│o. Ci, kt≤rzy siΩ uratowali postanowili w ukryciu przetrwaµ okupacjΩ.

18 listopada 1941 roku podczas publicznej egzekucji powieszeni zostali czo│owi obro±cy polsko╢ci i harcerze: phm.Pawe│ Wr≤bel i hm.J≤zef Skrzek.

Po zako±czeniu wojny ZHP zosta│o reaktywowane w Micha│kowicach na pierwszej zbi≤rce (1 lipiec 1945) spotkali siΩ: Teodor Oko± - HR, Stanis│aw Dykta - µwik, Hubert Karwot - µwik, Benedykt Oko± - µwik. PodjΩli oni dzia│alno╢µ jako harcerze II MDH im.J≤zefa Skrzeka w Micha│kowicach. 27 kwietnia 1947 roku obchodzono jubileusz za│o┐enia II MDH, w trakcie kt≤rego ksi▒dz proboszcz Bertold Hojka po╢wiΩci│ obelisk wystawiony ku czci dh.J≤zefa Skrzeka i dh.Paw│a W≤jcika. W tym dniu dru┐yna otrzyma│a sztandar z wizerunkiem ╢w.Jerzego ufundowany przez cz│onk≤w i sympatyk≤w ZHP.

Do 1950 roku dru┐ynΩ prowadzi│ dh.Stanis│aw Dykta, jej opiekunem by│ dh.Teodor Oko±. Niestety by│y to ostatnie miesi▒ce ich dzia│alno╢ci.

W listopadzie 1956 roku - jeszcze przed Og≤lnopolskim Zjazdem Dzia│aczy Harcerskich, kt≤ry reaktywowa│ ZHP - w mieszkaniu dh.Teodora Okonia zebra│a siΩ starszyzna harcerska Micha│kowic i podjΩ│a decyzjΩ o wznowieniu pracy dru┐yny.

W 1961 roku przyst▒piono do reogranizacji struktur ZHP. Powsta│ Szczep im.J≤zefa Skrzeka, do kt≤rego w│▒czono dwie dru┐yny ┐e±skie: im.Emilii Plater i im.Marii Sk│odowskiej-Curie. 8 czerwca 1976 roku w ogrodzie przy Szkole Podstawowej nr 13 otwarto Dom Harcerza - rezydencjΩ Szczepu.

W Bytkowie w latach piΩµdziesi▒tych dzia│alno╢µ harcerska skoncentrowa│a siΩ w Szkole Podstawowej nr 14. Na prze│omie 1956/57 kilku aktywnych instruktor≤w pod kierunkiem phm.Ernesta Ceglarka zainicjowa│o pracΩ I MDH im.Andrzeja Ma│kowskiego. W okresie tym stworzono zal▒┐ek przysz│ego szczepu oraz dwie dru┐yny zuchowe, a skupieni w nich harcerze brali udzia│ w pracach spo│ecznych i akcjach Komendy Chor▒gwi. Jednak powa┐nym utrudnieniem by│ brak harc≤wki.

Przez wiele lat Komendantem Hufca by│ dh.Marian Cicho±, kt≤ry od 1964 roku kierowa│ prac▒ Szczep≤w ca│ego regionu siemianowickiego. Przy Komendzie Hufca, z siedzib▒ przy ul.1-go Maja 11 dzia│a│ Klub Instruktorski ZHP, skupiaj▒cy m│odzie┐ starszoharcersk▒ z ca│ego miasta, m.in. nale┐eli do niego: Hilary Chlebek, Zbigniew Jask≤│a, Krzysztof Kmieµ, Marian Gogol.

Podobnie jak micha│kowiccy, r≤wnie┐ bytkowscy harcerze podjΩli wysi│ek stworzenia w│asnej harc≤wki. Z inicjatyw▒ wyst▒pi│ w 1962 roku Ernest Ceglarek. 3 kwietnia 1964 roku powo│ano Spo│eczny Komitet Budowy Domu Harcerza. W 1969 roku uko±czono prace, po czym 9 maja tego roku nast▒pi│o uroczyste otwarcie Domu Harcerza. W tym dniu Szczep przyj▒│ nazwΩ Obro±c≤w Kopalni Micha│.

W latach siedemdziesi▒tych dru┐yny harcerskie dzia│aj▒ce w szko│ach ╢rednich zmieniono na HSPS, czyli Harcersk▒ S│u┐bΩ Polsce Socjalistycznej.

W 1978 roku siemianowicki Hufiec otrzyma│ imiΩ Jana Krasickiego. Hufiec nale┐a│ wed│ug ≤wczesnych kryteri≤w do przoduj▒cych w Chor▒gwi Katowickiej. W 41 dru┐ynach zuchowych, 49 harcerskich i 45 dru┐ynach HSPS by│o zrzeszonych 5500 druhen i druh≤w. Wsr≤d kilku szczep≤w do najlepszych nale┐a│ IV Szczep przy I LO im.Jana ªniadeckiego.

W latach powojennych funkcjonowa│ w szkolnictwie ponadpodstawowym Zwi▒zek M│odzie┐y Polskiej (ZMP), natomiast na prze│omie lat 1960/70 Zwi▒zek M│odzie┐y Socjalistycznej (ZMS) przekszta│cony p≤╝niej w Zwi▒zek Socjalistycznej M│odzie┐y Polskiej (ZSMP).

W 1989 roku Rada Hufca zawiesi│a imiΩ Janka Krasickiego.

Obecnie Komendantem Hufca jest dh.Adam Skowronek hm.

W Hufcu jest zrzeszonym og≤│em 889 harcerzy i zuch≤w.