Poni┐szy tekst jest kopi▒ listu wys│anego do redakcji "Naszego Akwarium" przez Tomasza Kwietnia i Marcina M▒czkΩ w dniu 31 marca, 2000. Jest to polemika z artyku│em autorstwa Romana Pawlaka pt. "Tropheus", z nru 6/2000. List ten ukaza│ siΩ w 7 numerze "Naszego Akwarium" z 2000 roku.
	Droga Redakcjo. Z zainteresowaniem przyjΩli╢my fakt pojawienia siΩ na │amach Waszego pisma kolejnego artyku│u zwi▒zanego z pielΩgnicami jeziora Tanganika. Z tym wiΩkszym, ┐e szczeg≤lnie interesujemy siΩ przedstawicielami rodzaju Tropheus. Jednak┐e niekt≤re fragmenty opublikowanego w ostatnim numerze pisma tekstu pt. "Tropheus" autorstwa Pana Romana Pawlaka, budz▒ w nas pewne kontrowersje. Dlatego te┐ pozwalamy sobie za po╢rednictwem Pa±stwa podj▒µ dyskusjΩ z autorem. Roman Pawlak na wstΩpie podaje informacjΩ, ┐e w rodzaju Tropheus wyr≤┐nia siΩ osiem gatunk≤w. Niestety nie jest to do ko±ca prawda. Po pierwsze, zaprezentowany podzia│ nie jest oficjalnie obowi▒zuj▒cym. Przyznajemy, ┐e ten oficjalny jest obiektem szerokiej krytyki. Niemniej jednak, nale┐y zauwa┐yµ, ┐e zaprezentowany w artykule pogl▒d jest jedynie propozycj▒ autorstwa Ada Koningsa. A powszechnie wiadomo, ┐e sam Ad Konings w przeci▒gu ostatnich kilku lat, zmienia│ ju┐ kilkakrotnie stanowisko w sprawie podzia│u rodzaju Tropheus. Po drugie, wielu r≤wnie znanych i uznanych autor≤w publikacji tematycznie zwi▒zanych z pielΩgnicami jeziora Tanganika, ma zgo│a odmienne pogl▒dy np. Staeck, Hermann czy Brichard. Zgadzamy siΩ oczywi╢cie z autorem, ┐e taksonomia rodzaju Tropheus jest pogmatwana i stanowi niezwyk│a │amig│≤wkΩ. Nawet dotychczas przeprowadzone badania genetyczne, nie przynios│y oczekiwanych efekt≤w. Z r≤┐nych bowiem przyczyn, ich wyniki nie by│y akceptowane przez ┐adn▒ ze stron sporu, kt≤rego losy obserwujemy w kolejnych zachodnich publikacjach. Dlatego uwa┐amy, ┐e korzystnym by│oby zaprezentowanie r≤wnie┐ opinii innych autor≤w. Kolejna sprawa, kt≤ra budzi nasze w▒tpliwo╢ci. Autor opisuje migracje tych ryb wzd│u┐ brzeg≤w, prawdopodobnie podaj▒c to za Koningsem ("Tanganyika cichlids in their natural habitat"). Tymczasem w innym swoim artykule Ad Konings opisuje, jak r≤┐nicuj▒ siΩ odcieniem osobniki odmiany T. sp. "black" Bulu Point, wzd│u┐ strefy swego wystΩpowania. Ten fakt raczej wskazuje na to, ┐e owe populacje siΩ nie tylko nie przemieszczaj▒, ale ┐e w ewidentny spos≤b zwi▒zane s▒ z miejscem wystΩpowania. Byµ mo┐e jeste╢my w│a╢nie ╢wiadkami tworzenia siΩ nowych odmian barwnych. Nawiasem m≤wi▒c, nie jest to pierwsza ju┐ niezgodno╢µ pomiΩdzy r≤┐nymi artyku│ami Koningsa. Dalej autor pisze, ┐e Konings obserwowa│ tak▒ ┐eruj▒c▒ │awicΩ z│o┐on▒ z Tropheus moori, Tropheus brichardi, Tropheus annectens, Tropheus sp. "red" i Tropheus sp. "black". Wyst▒pi│ tu ewidentny b│▒d w t│umaczeniu ksi▒┐ki Koningsa "Tanganyika cichlids in their natural habitat", gdzie jest napisane: "I have seen foraging schools formed by T. moori, T. brichardi, T. annectens, T. sp. "red", and by T. sp. "black". Nie wynika z tego, ┐e widywa│ je razem, co jest do╢µ oczywiste dla kogo╢, kto choµ pobie┐nie zorientowany jest w rozmieszczeniu poszczeg≤lnych gatunk≤w w jeziorze. Dalej autor pisze, ┐e takie │awice widuje siΩ rzadko. Natomiast Konings w swojej ksi▒┐ce, na podstawie, kt≤rej w du┐ej mierze oparto ten artyku│, jest dok│adnie odmiennego zdania. Nieco dalej Roman Pawlak pisze, ┐e T. annectens i T. brichardi najlepiej trzymaµ z jednym dominuj▒cym samcem w akwarium, natomiast inne gatunki mog▒ byµ trzymane w proporcji samc≤w jak 1:1, lub z przewag▒ samic. Tak samo podaje Ad Konings we wspomnianej ju┐ wcze╢niej ksi▒┐ce. Jednak┐e, co jest szczeg≤lnie ciekawe, w innym swoim artykule "The genus Tropheus" z "Cichlids yearbook Vol. 2" Konings podaje co╢ wrΩcz przeciwnego. W tym opracowaniu przeczytaµ mo┐emy, ┐e wiΩkszo╢µ gatunk≤w Tropheus nale┐y trzymaµ z przewag▒ samic, z wyj▒tkiem T. brichardi, kt≤re hoduje siΩ w r≤wnym stosunku p│ci. Zatem i w tej kwestii bardzo korzystne by│oby zapoznanie siΩ r≤wnie┐ z opiniami innych autor≤w. W╢r≤d wielu hodowc≤w rozpowszechniona jest opinia, aby trzymaµ mo┐liwie najmniej samc≤w, przy du┐ej przewadze samic. W akapicie o ┐ywieniu Tropheus≤w powt≤rzona jest opinia Koningsa z jego ksi▒┐ki "Tanganyika cichlids in their natural habitat", ┐e ryby te nale┐y karmiµ tylko raz dziennie. Co ciekawe, niedawna dyskusja maj▒ca miejsce na │amach miΩdzynarodowej grupy dyskusyjnej "Tropheus", dotycz▒ca w│a╢nie czΩstotliwo╢ci karmienia tych ryb wykaza│a, i┐ zdecydowana wiΩkszo╢µ hodowc≤w optuje za mo┐liwie czΩstym (nawet do 6 x dziennie) karmieniem. Warunkiem jest jednak, naprawdΩ niewielka ilo╢µ jednorazowo podawanego pokarmu, taka by zjedzona by│a w ci▒gu 15-20 sekund. Takie podej╢cie wydaje siΩ bardziej uzasadnione, jako ┐e jest zbli┐one do warunk≤w naturalnych, w kt≤rych Tropheusy niemal bez przerwy pobieraj▒ pokarm, obskubuj▒c ska│y z glon≤w. Obserwowano r≤wnie┐, ┐e jednorazowe podawanie dziennej dawki pokarmu powodowaµ mo┐e stany chorobowe u tych wra┐liwych ryb. Skrupulatny czytelnik mo┐e r≤wnie┐ odnie╢µ wra┐enie po przeczytaniu artyku│u, ┐e minimalny zbiornik dla T. moori to... 10 tysiΩcy litr≤w! No bo tak: trzeba trzymaµ co najmniej 10 ryb, po r≤wno samic i samc≤w, a to oznacza 5 samc≤w. Rewir samca ma ╢rednicΩ ok. 2 metr≤w. Jak │atwo policzyµ rozmiar dna takiego akwarium wynosi│by 2x10 metr≤w, co przy, powiedzmy 50 cm wysoko╢ci, daje w│a╢nie 10 tysiΩcy litr≤w. Oczywi╢cie nie jest a┐ tak ╝le. Ale w│a╢nie takiej podstawowej dla akwarysty informacji naszym zdaniem zabrak│o w artykule. PielΩgnice afryka±skie s▒ niezmiernie ciekawym obiektem bada±, wskazuj▒ na to opinie r≤┐nych badaczy, czΩsto r≤┐ni▒ce siΩ od siebie diametralnie. Jak ju┐ wspomniano, sam Ad Konings wielokrotnie zmienia│ zdanie, co zapewne by│o wynikiem weryfikacji w│asnych, poprzednich obserwacji. Dlatego bardzo po┐yteczne by│oby, gdyby pan Roman Pawlak opar│ swoj artyku│ na wiΩkszej liczbie ╝r≤de│, a nie tylko na jednej pozycji. Ten zarzut nie jest pomy│k▒ z naszej strony. Pomimo pozornie bogatej bibliografii, kt≤ra autor przedstawi│ na ko±cu artyku│u, jest to fakt oczywisty. Prezentowany tekst Romana Pawlaka jest w oko│o 90% dos│ownym, lub niemal dos│ownym t│umaczeniem ksi▒┐ki Ada Koningsa "Tanganyika cichlids in their natural habitat". WiΩksza czΩ╢µ akapitu pierwszego, ca│y drugi akapit, trzeci, czwarty, pi▒ty, sz≤sty, si≤dmy, ≤smy, dziesi▒ty, jedenasty, czΩ╢µ trzynastego, ca│y czternasty i piΩtnasty (ostatni) to w│a╢nie taki dok│adny, lub niemal dok│adny przek│ad dw≤ch rozdzia│≤w tej ksi▒┐ki (strony 51, 54, 71, 74, wydanie z 1998 roku). Rozumiemy, ┐e Autor otrzyma│ licencjΩ na t│umaczenie ksi▒┐ki Ada Koningsa, i bardzo siΩ z tego cieszymy, poniewa┐ przet│umaczenie i wydanie tej nietuzinkowej pozycji by│oby wielkim wydarzeniem na naszym rynku literatury akwarystycznej. Jednak┐e zastanawiaj▒cy jest fakt, i┐ pod artyku│em nie znajduje siΩ nazwisko rzeczywistego autora tj. Ada Koningsa, kt≤ry z pewno╢ci▒ pod konsekwentnie i bezb│Ωdnie przet│umaczonym w│asnym tekstem by siΩ podpisa│. Wierzymy ze jest to jedynie niedopatrzenie ze strony redakcji. Ze swej za╢ strony, solennie obiecujemy bezinteresown▒ pomoc przy dalszym t│umaczeniu ksi▒┐ki, o ile oczywi╢cie zajdzie taka potrzeba. Serdecznie pozdrawiamy, Tomasz Kwiecie± i Marcin M▒czka, Szczecin. á (c) Tomasz Kwiecie± i Marcin M▒czka, 2000