Historia Bieszczad≤w


Historia tych teren≤w jest niezwykle ciekawa.

W│a╢nie przez nawa│nice dziej≤w jakie siΩ tedy przewinΩ│y Bieszczady s▒ tak atrakcyjne. Teren ten pomimo, i┐ znajdowa│ siΩ w regionie do╢µ spokojnym, nie posiadaj▒c ┐adnych strategicznych obiekt≤w o kt≤re mo┐na by siΩ zabijaµ, wstrz▒sany by│ raz po raz konfliktami o pod│o┐u lokalnym.

Pierwsze ╢lady osadnictwa znaleziono w okolicach Sanoka i datuje siΩ je na epokΩ br▒zu. W czasach ╢wietno╢ci Rzymu zapΩdzali siΩ tutaj ≤wcze╢ni handlowcy przewo┐▒c na po│udnie Europy, wszystko z czego s│ynΩ│a ≤wczesna kraina Polan. Znajduje siΩ wiΩc monety z podobiznami Cezar≤w Rzymu jak r≤wnie┐ inne dowody ╢wiadcz▒ce o obecno╢ci migruj▒cych tΩdy kupc≤w.
Wraz z biegiem lat tereny to pustosza│y to budzi│y siΩ do ┐ycia i pierwsze sta│e ╢lady osadnictwa datowaµ mo┐na na VI, VII wiek.

W wieku XV rozpocz▒│ siΩ czas kolonizowania tych teren≤w przez licznie naje┐d┐aj▒ce te grupy ordy±c≤w wo│oskich. Okres ten wywar│ szczeg≤lne piΩtno w historii tych teren≤w poniewa┐ wiΩkszo╢µ wsi lokowana by│a na prawie wo│oskim. Pierwszym jakimkolwiek prawie obowi▒zuj▒cym na tych terenach.
W tym czasie tereny te wraz z ziemi▒ Sanock▒ i Przemysk▒ przynale┐a│y do ma│ego pa±stwa - ksiΩstwa LΩdzian.
G│≤wn▒ rolΩ w ╢redniowiecznym rozwoju tych teren≤w odegra│y rody Kmit≤w (zamki tego rodu mo┐emy podziwiaµ miΩdzy innymi w Lesku - dzi╢ o╢rodek wypoczynkowy jednej z kopal± wΩgla - oraz w Sobieniu) i Bal≤w.

Bieszczady ┐y│y w│asnym ┐yciem - choµ rozwija│y siΩ g│≤wnie dziΩki wycinaniu drzewa oraz pasterskiej hodowli byd│a i owiec.

Tereny te regularnie naje┐d┐ane by│y jak nie przez Tatar≤w to przez bandy rabusi≤w z obecnych teren≤w WΩgier. DziΩki takiemu biegowi rzeczy zamieszkiwa│a tu szlachta niezwykle butna lecz r≤wnie┐ bardzo oddana i waleczna.

Powa┐ne zmiany nast▒pi│y wraz z pierwszym rozbiorem kiedy to Bieszczady przypad│y Austrii. Do╢µ spokojnie by│o do roku 1918 kiedy wraz z uzyskaniem niepodleg│o╢ci na terenach tych rozpoczΩto organizowanie nowej pa±stwowo╢ci i tu te┐ powsta│y pierwsze konflikty pomiΩdzy dwoma zgodnie ┐yj▒cymi dotychczas nacjami tj. Polakami i Ukrai±cami.
Tereny te w latach 1918 - 1939 by│y bardzo przeludnione co wraz z postΩpuj▒c▒ degradacj▒ ╢rodowiska prowadzi│o do "spiΩµ" natury etnicznej jak r≤wnie┐ do monstrualnej biedy.

We wrze╢niu 1939 tereny te zajΩte zosta│y przez sprzymierzone wojska Niemiecko - S│owackie a nastΩpnie r≤wnie┐ przez wojska ZSRR.

Ju┐ w 1918 roku na terenach na wsch≤d od Sanoka zaczΩ│y dzia│aµ niezale┐ne boj≤wki Ukrai±c≤w, kt≤rzy d▒┐yli za wszelk▒ cenΩ do wyzwolenia tych teren≤w i utworzenia samoistnego pa±stwa. Pocz▒tkowo za zgod▒ Pi│sudskiego boj≤wki te by│y wspierane przez nowopowsta│e pa±stwo Polskie aby "po cichu" ograniczaµ wp│ywy Moskwy na tych terenach lecz z czasem dzia│alno╢µ ta obr≤ci│a siΩ niejako przeciwko samej Polsce o czym rych│o mia│ nas przekonaµ s│ynny Stefan Bandera, kt≤ry stan▒│ na czele jednostek UPA (Ukrai±skiej Powsta±czej Armii), kt≤re z kolei zasia│y tak wielk▒ nienawi╢µ pomiΩdzy powojennych Polak≤w i Ukrai±c≤w.

Walki z UPA zako±czone ich klΩsk▒ trwa│y do roku prawie 1947 kiedy to rozpoczΩto masowe wysiedlanie ludno╢ci Ukrai±skiej. AkcjΩ tΩ nazwano "Akcja Wis│a".
Do dzi╢ dnia wywo│uje ona ┐ywe polemiki, opieraj▒ce siΩ zwykle na p≤│prawdach i stereotypach - czy wrΩcz przes▒dach zasianych przez NKWD.
W roku 1951 nast▒pi│o s│ynne "r≤wnanie granic" kt≤re polega│o na oddaniu ZSRR czΩ╢ci teren≤w wojew≤dztwa Lubelskiego w zamian za czΩ╢µ Bieszczad≤w miedzy innymi z Ustrzykami Dolnymi.

Patrz▒c z punktu widzenia dnia dzisiejszego mo┐na stwierdziµ, i┐ akcje te zniszczy│y zupe│nie unikaln▒ kulturΩ tego regionu. Ludzie zamieszkuj▒cy te tereny - Bojkowie i úemkowie - kt≤rzy nie wiele mieli wsp≤lnego z dzia│aniami UPA zostali wywiezieni na ziemie odzyskane czy w rejon Pomorza co doprowadzi│o do wyniszczenia odrΩbno╢ci kulturowej tego regionu oraz praktycznie do wyniszczenia ich odrΩbno╢ci narodowej.
"... W úemkach ┐yje strach przed niew│a╢ciw▒ to┐samo╢ci▒. Wszyscy nam m≤wili ┐e╢my "ich" . Madziarzy i Ukrai±cy, Polacy i Sowieci. A my, jak us│yszymy - "jeste╢cie nasi" - to wiemy, ┐e albo bΩd▒ brali do wojska, albo do podw≤d, albo do kopania row≤w, albo do oboz≤w internowania ..." (fragment zaczerpniΩty z przewodnika "Bieszczady" Wydawnictwa PASCAL autorstwa Marka Motaka str. 30).
Przytoczona wypowied╝ dog│Ωbnie oddaje dramat tych ludzi.

Przyje┐d┐aj▒c w Bieszczady mo┐na wyczuµ pewn▒ "nijako╢µ" w kulturze ludzi tu zamieszkuj▒cych - przez wiele lat oczekuj▒cych na powr≤t rdzennych mieszka±c≤w czy te┐ na sw≤j powr≤t w rodzinne strony.


(c) Wirtualne Bieszczady 1999 - 2000