Bieszczadzkie cerkwie - czΩ╢µ 3


DEKANAT úUPKOWSKI

Parafie tworz▒ce w 1938 r. dekanat │upkowski a┐ do lat dwudziestych naszego wieku stanowi│y czΩ╢µ rozleg│ego dekanatu ja╢liskiego sk│adaj▒cego siΩ z 24 parafii. Nowo utworzony dekanat │upkowski liczy│ 11 parafii. W tym kszta│cie przetrwa│ a┐ do wysiedle±.
  • Jawornik
    Cerkiew parafialna pw. ╢w. Dymitra, drewniana, zbudowana w 1843 r., remontowana i powt≤rnie konsekrowana w 1884 r.; kolejny remont w 1918 r.
    Zniszczona po 1944 r. Zachowa│a siΩ kamienna podmur≤wka i krzy┐e z he│m≤w cerkwi.
    W latach osiemdziesi▒tych dawni mieszka±cy wsi (mieszkaj▒ m.in. w Rzepedzi) zbudowali w obrΩbie podmur≤wki ma│▒, drewnian▒ kaplicΩ greckokatolick▒, w kt≤rej kilka razy do roku odprawiane s▒ nabo┐e±stwa.
    Obok miejsca po cerkwi drewniane krzy┐e ustawione na pami▒tkΩ 950 i 1000-lecia Chrztu Rusi.
    Dwa cmentarze grzebalne oddzielone potokiem, po│o┐one na p≤│noc od miejsca po cerkwi. Nowszy, le┐▒cy bli┐ej cerkwi jest nadal u┐ytkowany przez dawnych mieszka±c≤w Jawornika rozproszonych obecnie w s▒siednich wioskach.

  • Koma±cza
    Cerkiew parafialna pw. Opieki Matki Bo┐ej. Pierwotna wzmiankowana w 1565 r. Poprzednia sp│onΩ│a w 1800 r. Obecna, drewniana, zbudowana i konsekrowana w 1805 r. W 1836 r. dobudowano zakrystiΩ (na osi cerkwi) i zwie±czono j▒ czwartym he│mem.
    Odnowiona w 1919 r. Po 1947 r. by│a jedn▒ z dw≤ch cerkwi greckokatolickich, w kt≤rych nadal odprawiano nabo┐e±stwa w tym obrz▒dku. Proboszczem by│ w≤wczas ks. Emilian Kaleniuk. Po jego ╢mierci w 1961 r. cerkiew zosta│a zamkniΩta przez w│adze i przekazana w 1963 r. wiernym prawos│awnym. Do dzi╢ pozostaje w ich rΩkach.
    W 1970 r. wykonano remont fundament≤w, podwalin i ╢cian.
    We wnΩtrzu zachowany ikonostas pochodz▒cy ze wsi Wo│osianka (Zakarpacie), wykonany w 1832 r. przez snycerza i malarza Afanazego Ru┐y│owicza, przy wsp≤│pracy Stefana Kowacza, Piotra Ru┐y│owicza, Marcina Melierowicza, Jana Kulczyckiego, Adama Gaykowskiego, Daniela Po│umiacki i Wasyla Kumanieckiego. Przemalowany w 1934 r. W o│tarzu g│≤wnym obraz Matki Bo┐ej z Dzieci▒tkiem w typie Matki Bo┐ej Rzymskiej - kopia cudownego obrazu Matki Bo┐ej úopie±skiej, pochodz▒cy z 1803 r.
    W cerkwi przechowywane s▒ fragmenty wyposa┐enia nieistniej▒cej cerkwi w Do│┐ycy (zwie±czenia dw≤ch o│tarzy i stacje MΩki Pa±skiej).
    Zachowa│y siΩ starodruki ruskie z XVII i XVIII w. oraz miedziany kocio│ muzyczny z XIX w. u┐ywany podczas ªwiΩta Jordanu.
    Dzwonnica-brama, drewniana, s│upowa, na planie kwadratu. Nakryta dachem namiotowym ze ╢lep▒ latarni▒. Zbudowana w 1834 r. Usytuowana na zach≤d od cerkwi, wkomponowana w ogrodzenie cmentarza. Dzwon z 1882 r.
    Bramka drewniana, w formie w▒skiego dwuspadowego daszku na dw≤ch s│upach. Usytuowana w po│udniowo-zachodniej czΩ╢ci muru okalaj▒cego cmentarz cerkiewny.
    Cmentarz cerkiewny z kilkoma nagrobkami z II p≤│. XIX w. i pocz. XX w., otoczony niskim murkiem z │amanego kamienia. Ciekawe nagrobki tutejszych proboszcz≤w: ks. Wasylija Sanczyna (zm. 1853 r.?) i ks. Joana Leszczy±skiego (zm. 1908 r.), pe│ni▒cego swoje obowi▒zki przez 55 lat.
    Na le┐▒cym nieopodal cmentarzu grzebalnym nagrobek proboszcza ks. Ilariona Wenhrynowicza (1875-1943).
    Cerkiew parafialna pw. Opieki Matki Bo┐ej, murowano-drewniana, zbudowana w latach 1985-1988. Po│o┐ona ok. 500 m na wsch≤d od cerkwi starszej. W zwi▒zku z tym, ┐e w│adze nic zgodzi│y siΩ na budowΩ nowej cerkwi, a jedynie na przeniesienie, bardzo ju┐ zniszczonej i nieu┐ytkowanej od wysiedle±, drewnianej cerkwi z Dudy±c≤w (zb. 1802 r.), ustawiono j▒ jako zwie±czenie na w│a╢ciwym, murowanym budynku cerkwi, okre╢lanym jako "fundament".
    Dolna, murowana czΩ╢µ zachowa│a plan cerkwi z Dudy±c≤w, ale wszystkie jego wymiary pomno┐one zosta│y przez p≤│tora. Od 1990 r. przy cerkwi istnieje ma│e muzeum ┐ycia codziennego úemk≤w.
    Dzwonnica parawanowa, murowana, obita drewnem. Mie╢ci dwa dzwony.

  • Czystohorb
    Cerkiew filialna pw. ╢w. Micha│a Archanio│a, drewniana, zbudowana i konsekrowana w 1900 r. na miejscu starszej. By│a to tr≤jkopu│owa ╢wi▒tynia wzniesiona w narodowym stylu ukrai±skim przez cie╢li sprowadzonych z Huculszczyzny. Wyr≤┐nia│a siΩ bogatymi zdobieniami ciesielskimi. Sp│onΩ│a w 1943 r. lub w noc sylwestrow▒ 1945 r. Zachowa│a siΩ podmur≤wka w wie±cu starych drzew.
    Cmentarz cerkiewny wok≤│ miejsca po cerkwi ogrodzony niskim, kamiennym murkiem, z kt≤rego zachowa│a siΩ po│udniowa czΩ╢µ.

  • Do│┐yca
    Cerkiew filialna pw. ╢w. Micha│a Archanio│a, drewniana, zbudowana i konsekrowana w 1840 r. W latach 1870-1880 prace malarskie w cerkwi wykonywa│ Antoni Bogda±ski. Zniszczona po 1944 r. Nie zachowa│y siΩ po niej ┐adne ╢lady. Wok≤│ miejsca po cerkwi dwie stare lipy. Naprzeciw miejsca po cerkwi, po drugiej stronie drogi, urz▒dzono niedawno w niewielkim budynku kaplicΩ rzymskokatolick▒.
    Cmentarz cerkiewny, na kt≤rym zachowa│y siΩ trzy nagrobki, najstarszy z 1896 r. Ogrodzenia brak.

  • úupk≤w
    Cerkiew parafialna pw. ╢w. Micha│a Archanio│a, drewniana, zbudowana w 1815 lub 1820 r., konsekrowana w 1858 r. Zniszczona po 1944 r. Zachowa│a siΩ czytelna podmur≤wka, z kt≤rej wynika, ┐e cerkiew by│a orientowana, tr≤jdzielna, z prezbiterium zamkniΩtym tr≤jbocznie i prostok▒tn▒ zakrysti▒ przy p≤│nocnej ╢cianie prezbiterium. Zachowa│y siΩ trzy kute, ┐elazne krzy┐e wie±cz▒ce cerkiew.
    PiΩkne stare lipy stanowi▒ce ozdobΩ cmentarza zosta│y wyciΩte kilka lat temu. Zosta│y tylko trzy, po czΩ╢ci spr≤chnia│e.
    Dzwonnica murowana (?), na planie zbli┐onym do kwadratu, po│o┐ona na zach≤d od cerkwi, na skraju cmentarza. Zniszczona po 1944 r. Czytelna dolna partia ruin. Bramka, zapewne kamienno-drewniana. Usytuowana we wschodniej czΩ╢ci ogrodzenia cmentarza cerkiewnego. Pozosta│y z niej dwa p│askie kamienne filary.
    Cmentarz cerkiewny, zdewastowany z piΩcioma nagrobkami. W╢r≤d nich dwa nagrobki z 1858 i 1866 r., oraz nagrobek tutejszego proboszcza ks. Teodora Hrabca (zm. 1912 r.) z secesyjnym, kutym ogrodzeniem. Cmentarz otacza zrujnowane ogrodzenie wykonane z imponuj▒cych blok≤w skalnych.
    Cmentarz grzebalny przytyka do cmentarza cerkiewnego od po│udnia. Zachowa│o siΩ oko│o dziesiΩciu zdewastowanych nagrobk≤w.

  • Zube±sko
    Cerkiew filialna pw. ╢w. Micha│a Archanio│a, drewniana, zbudowana w XVIII w. (zapewne w 1789 r.), odnowiona w 1875 r. i powt≤rnie konsekrowana w 1879 r.
    Zniszczona prawdopodobnie w czasie II wojny ╢wiatowej. Miejsce po cerkwi poro╢niΩte tarnin▒, podmur≤wka nieczytelna.
    Zachowa│y siΩ trzy kute, ┐elazne krzy┐e z he│m≤w cerkwi. Jeszcze w 1828 r. Zube±sko by│o siedzib▒ parafii, kt≤ra zosta│a zlikwidowana przed 1879 r.
    Cmentarz cerkiewny wok≤│ nieistniej▒cej cerkwi. Zachowa│ siΩ jeden zniszczony nagrobek z piaskowca. Cmentarz otacza osiem kilkudziesiΩcioletnich lip.

  • Mani≤w
    Cerkiew parafialna pw. ╢w. Miko│aja, drewniana, zbudowana w 1841 lub 1842 r. Zniszczona po 1944 r. Pozosta│a czytelna podmur≤wka.
    Cerkiew by│a tr≤jdzielna, na planie pod│u┐nym. NawΩ i prezbiterium kry│y dachy kalenicowe, zwie±czone baniastymi he│mami. Nad babi±cem wznosi│a siΩ prostopad│o╢cienna wie┐a wtopiona w po│acie dachowe, nakryta brogowym dachem zwie±czonym niewielk▒ latarni▒ i cebulk▒.
    Dzwonnica drewniana, na planie kwadratu, usytuowana na osi cerkwi, na zach≤d od niej. Zniszczona. Pozosta│a czytelna podmur≤wka.
    Cmentarz cerkiewny z dziewiΩcioma nagrobkami zgrupowanymi na wsch≤d od miejsca po cerkwi. Poro╢niΩty starodrzewem.
    Kaplica murowana, zbudowana po 1914 r. Wymieniania w schematyzmie z 1918 r. W owym czasie odprawiano w niej nabo┐e±stwa greckokatolickie. Zachowa│a siΩ do dzi╢. W lalach osiemdziesi▒tych pe│ni│a rolΩ prowizorycznej kaplicy rzymskokatolickiej.

  • Balnica
    Cerkiew filialna pw. ╢w. Micha│a Archanio│a, drewniano-murowana, zbudowana i konsekrowana w 1856 r. Kryta blach▒. Cerkiew mia│a ciekaw▒ konstrukcjΩ. Prostok▒tna nawa (7,5 x 6 m) i niemal kwadratowe prezbiterium (4,5 x 4 m) mia│y drewnian▒ konstrukcjΩ zrΩbow▒ przykryt▒ kalenicowym dachem zwie±czonym baniastym he│mem. Do zachodniej ╢ciany nawy przytyka│o kwadratowe murowane pomieszczenie kruchty lub babi±ca (3,8 x 3,8 m). Nad pomieszczeniem tym wznosi│a siΩ prostopad│o╢cienna, drewniana wie┐a, wy┐sza od dachu nad naw▒, zwie±czona baniastym he│mem.
    Dach zosta│ rozebrany w 1944 r. Zachowa│a siΩ do╢µ czytelna podmur≤wka czΩ╢ci drewnianej i wyra╝ne pozosta│o╢ci ruin czΩ╢ci murowanej oraz dwa kute, ┐elazne krzy┐e wie±cz▒ce cerkiew.
    Dzwonnica-brama murowana, na planie kwadratu (3 x 3 m), dwukondygnacyjna, nakryta dachem namiotowym z cebulk▒ i krzy┐em, wkomponowana w murowane ogrodzenie cmentarza. Mie╢ci│a trzy dzwony.
    Usytuowana oko│o 15 m na po│udnie od wie┐y cerkwi. Dzwonnica nie istnieje. Widaµ wyra╝nie pozosta│o╢ci ruin. Zachowa│ siΩ krzy┐ wie±cz▒cy dach dzwonnicy.
    Kostnica drewniana, zrΩbowa sta│a ok. 20 m na po│udnie od dzwonnicy, na zewn▒trz ogrodzenia cmentarza. Nie istnieje.
    Cmentarz cerkiewny, z sze╢cioma zdewastowanymi nagrobkami. Przed wojn▒ otoczony by│ niskim kamiennym murkiem, kt≤rego resztki pozosta│y do dzi╢.
    Kaplica murowana, nakryta baniastym he│mem krytym blach▒. W ruinie. We wnΩtrzu ╢lady polichromii. Istnia│a ju┐ w 2 p≤│. XIX w., usytuowana obok cudownego ╝r≤d│a. Otoczona, wraz ze ╝r≤d│em, niskim kamiennym murkiem. Po│o┐ona na p≤│nocnym kra±cu wsi, na lewym brzegu potoku Balniczka, na stoku ok. 100 m od potoku. Odprawiano w niej nabo┐e±stwa greckokatolickie, a latem ╢wiΩcono wodΩ w ╝r≤de│ku.

  • Szczerban≤wka
    Cerkiew filialna pw. ╢w. Dymitra, drewniana, zbudowana w 1857 r. i konsekrowana w 1858 r. Zniszczona po 1944 r. Podmur≤wka nieczytelna. Zachowa│y siΩ dwa kute, ┐elazne krzy┐e z cerkwi.
    Dzwonnica (?) murowana z kamienia, usytuowana miΩdzy wej╢ciem do cerkwi, a zachodni▒ czΩ╢ci▒ ogrodzenia. Zachowa│y siΩ resztki ruin.
    Cmentarz cerkiewny otoczony dobrze zachowanym niskim murkiem z │amanego kamienia. Ro╢nie tu jedena╢cie lip w wieku kilkudziesiΩciu lat. Nie ma nagrobk≤w, widaµ jedynie pozosta│o╢ci ziemnych mogi│. MiΩdzy miejscem po cerkwi, a po│udniow▒ czΩ╢ci▒ ogrodzenia le┐y spr≤chnia│y krzy┐ z figur▒ Chrystusa malowan▒ na blasze.

  • Pre│uki
    Cerkiew parafialna pw. ╢w. Miko│aja, drewniana, zbudowana w 1831 lub w 1842 r. Odnowiona we wnΩtrzu i powt≤rnie konsekrowana w 1900 r. W 1903 r. wykonano polichromiΩ wnΩtrza. ªwi▒tynia mia│a wie┐Ω od strony zachodniej. Mo┐na przypuszczaµ, ┐e kry│y j▒ dachy kalenicowe. Opuszczona po 1946 r. Istnia│a jeszcze w 1955 r., ale by│a w bardzo z│ym stanie.
    Cmentarze grzebalne. Jeden usytuowany po drugiej stronie drogi, na zach≤d od cerkwi. Drugi ok. 300 m na zach≤d od cerkwi, po│o┐ony na stoku, na skraju lasu.

  • Duszatyn
    Cerkiew filialna pw. ╢w. W│odzimierza Wlk., drewniana, zbudowana w 1925 r. Zniszczona po 1944 r. By│a to pierwsza cerkiew we wsi. Wzniesiono j▒ na tzw. R≤wni nad Os│aw▒. Dzi╢ przez miejsce po cerkwi przechodzi tor kolejki w▒skotorowej.

  • Radoszyce
    Cerkiew parafialna pw. ╢w. Dymitra. Pierwotna wzmiankowana w 1507 r. Obecna zbudowana w 1868 r., drewniana, konsekrowana w 1872 r. Odnawiana w 1896 r. (wnΩtrze i powt≤rna konsekracja), 1899 r., 1906 r. W 1944 r. pociski podziurawi│y dach i zniszczy│y he│my oraz jeden z krzy┐y. Po wysiedleniu ludno╢ci w 1947 r. wojsko zabra│o z niej dwa kielichy, dwana╢cie komplet≤w ornat≤w i trzy dzwony o wadze 750 kg.
    W 1948 r. cerkiew przej▒│ │aci±ski proboszcz z Koma±czy.
    Odprawiano tu nabo┐e±stwa, pocz▒tkowo raz, potem dwa razy w miesi▒cu, 10 VIII 1961 r. na polecenie Wydzia│u ds. Wyzna± UrzΩdu Wojew≤dzkiego w Rzeszowie cerkiew zosta│a zamkniΩta i zaplombowana.
    W 1966 r. mieszka±cy otworzyli j▒ samowolnie i spowodowali wznowienie nabo┐e±stw.
    Na ksiΩdza i parafian spad│y represje SB. Jedn▒ z nich by│o wybudowanie przez PGR ob≤r w bezpo╢rednim s▒siedztwie cerkwi. 27 V 1971 r. parafia │aci±ska z Koma±czy uzyska│a zezwolenie na remont i u┐ytkowanie ╢wi▒tyni. W pierwszej kolejno╢ci zrekonstruowano he│my na cerkwi i zwie±czenie dzwonnicy.
    Pieni▒dze pochodzi│y wy│▒cznie ze ╝r≤de│ ko╢cielnych. Od 1979 r. odprawiana jest msza ╢w. co niedzielΩ, a cerkiew pe│ni rolΩ filialnego ko╢cio│a rzymskokatolickiego.
    We wnΩtrzu zachowany ikonostas z okresu budowy ╢wi▒tyni oraz o│tarzyk rokokowy z ko±ca XVIII w. Na parapecie ch≤ru muzycznego malowid│o przedstawiaj▒ce tutejsz▒ cerkiew i miejscowego g≤rala siej▒cego zbo┐e.
    Dzwonnica-brama parawanowa, murowana, zbudowana na pocz. XX w. Zwie±czona trzema cebulastymi he│mami. Usytuowana na zach≤d od cerkwi, wkomponowana w murowane ogrodzenie cmentarza.
    Cmentarz cerkiewny, otoczony niskim, kamiennym murkiem. Zachowany jeden nagrobek z 1868 r. za prezbiterium cerkwi.
    Cmentarz grzebalny usytuowany na po│udniowy-wsch≤d od cerkwi. U┐ytkowany obecnie. Zachowa│o siΩ kilkana╢cie starych nagrobk≤w.
    Kaplica pw. Ofiarowania MB w ªwi▒tyni, murowana, zbudowana w 1878 lub w 1892 r. przy uj╢ciu do Barbarki potoczku, kt≤rego ╝r≤d│a uwa┐ano za cudowne. Powsta│a na miejscu starszej, byµ mo┐e drewnianej. Zniszczona - widaµ miejsce po niej. Obok krzy┐ przydro┐ny.

  • Os│awica
    Cerkiew filialna pw. ╢w. Micha│a Archanio│a, murowana, zbudowana w 1821 r., odnowiona i powt≤rnie konsekrowana w 1892 r. Ponownie odnowiona w 1927 r. Bry│▒ zbli┐ona do cerkwi w Smolniku nad Os│aw▒. Po 1944 r. u┐ytkowana przez PGR. W latach sze╢µdziesi▒tych rozebrano nawΩ i prezbiterium, a pod koniec lat siedemdziesi▒tych wie┐Ω. Miejsce po cerkwi dobrze widoczne, ale plan nieczytelny.
    Cmentarz cerkiewny z dwoma przewr≤conymi nagrobkami i dwoma nowymi mogi│ami. Brak starodrzewu i ogrodzenia.

  • Smolnik
    Cerkiew parafialna pw. ╢w. Miko│aja. Poprzednia wzmiankowana w 1744 r. Obecna, murowana, zbudowana w 1806 r., konsekrowana w l846 r. i odnowiona w 1930 r. W 1944 r. w wyniku dzia│a± wojennych zosta│y powa┐nie uszkodzone dach i wie┐a. Od 20 XII 1956 r. u┐ytkowana przez │aci±sk▒ parafiΩ w Koma±czy (msze ╢w. co dwa tygodnie) W tym czasie dokonano koniecznych napraw.
    W dniu 8 VIII 1961 r. zosta│a zamkniΩta i zaplombowana przez urzΩdnik≤w z UrzΩdu Wojew≤dzkiego w Rzeszowie. Niebawem zaczΩ│y siΩ kradzie┐e ikon i sprzΩt≤w liturgicznych.
    W 1968 r., w czasie wizyty biskupa, mieszka±cy samowolnie otworzyli cerkiew i uprz▒tnΩli wnΩtrze - zosta│a odprawiona msza ╢w.
    Od tego czasu cerkiew u┐ytkowana jest do dzi╢ jako filialny ko╢ci≤│ rzymskokatolicki.
    W 1973 r. dokonano remontu z funduszy ko╢cielnych. We wnΩtrzu zachowa│ siΩ ikonostas z pocz. XIX w. o charakterze barokowym.
    Z cerkwi ukradzionych zosta│o dwana╢cie prazdnik≤w i ikona z przedstawieniem jednego z Aposto│≤w. Zachowa│y siΩ o│tarz g│≤wny (pocz. XIX w.) i trzy o│tarze boczne - dwa w nawie (pocz. XVIII w.) i jeden w prezbiterium (pocz. XIX w.). We wnΩtrzu ╢wi▒tyni polichromia figuralna i ornamentalna (k. XIX w.?) oraz dwa epitafia inskrypcyjne z czarnego marmuru - ks. Bazylego úawrowskiego, dziekana baligrodzkiego, proboszcza w Smolniku (zm. 1813) i jego ┐ony Pelagii z Terleckich úawrowskiej (zm. 1819).
    Dzwonnica murowana, na planie kwadratu, dwukondygnacjowa, nakryta dachem namiotowym. Cmentarz cerkiewny, u┐ytkowany obecnie, z kilkoma starymi nagrobkami. W╢r≤d nich nagrobek ks. Paw│a Stukacza (1855-1922) i grobowiec rodziny Mycielskich. Cmentarz otacza niski murek z kamienia, po czΩ╢ci zrujnowany.

  • Mik≤w
    Cerkiew filialna pw. ╢w. Micha│a Archanio│a, drewniana, zbudowana w 1784 r., odnowiona w 1890 r. i powt≤rnie konsekrowana w 1907 r. Zniszczona po 1944 r. Miejsce po cerkwi otacza wieniec starych drzew.
    Cmentarz cerkiewny, wok≤│ miejsca po cerkwi, zdewastowany

  • Solinka
    Cerkiew parafialna pw. Zes│ania Ducha ªw., drewniana, zbudowana i konsekrowana w 1907 r. na miejscu starszej, po╢wiΩconej w 1846 r. Zniszczona po 1944 r. Cmentarz cerkiewny wok≤│ miejsca po cerkwi. Zachowa│o siΩ kilka nagrobk≤w.

  • Zubracze
    Cerkiew filialna pw. ╢w. Micha│a Archanio│a, drewniana, zbudowana 1907 r. i konsekrowana w 1908 r. Zosta│a spalona podczas wysiedlenia ludno╢ci. Podmur≤wka zniszczona.
    Cmentarz cerkiewny z sze╢cioma nagrobkami i piΩcioma starymi drzewami. W naro┐u cmentarza kwatera z I wojny ╢wiatowej.

  • Szczawne
    Cerkiew parafialna pw. Za╢niΩcia MB. Pierwotna wzmiankowana w 1492 r. Obecna, drewniana, zbudowana i konsekrowana w 1882 lub 1888 r. Jej budowniczym by│ cie╢la Hojsan z le┐▒cej po s▒siedzku wsi P│onnej. W 1925 r. cerkiew odnowiono, a wnΩtrze ozdobiono polichromi▒ figuraln▒, kt≤rej autorami byli: Jurko Krych, Semen Ostapczuk, Borys Pej│o, Miko│aj Prasycki i Pawe│ Zaporo┐ski.
    Po 1947 r. u┐ytkowana jako filialna cerkiew prawos│awna. Zachowa│ siΩ niekompletny ikonostas z czasu budowy cerkwi (brak prazdnik≤w). Przed wej╢ciem do cerkwi kamienna p│yta z dat▒ 1889. Wok≤│ ╢wi▒tyni kilkudziesiΩcioletnie lipy.
    Dzwonnica drewniana, s│upowa, na planie kwadratu. Nakryta dachem namiotowym z baniastym he│mem. Zbudowana w 1889 r., a remontowana w 1973 r. Usytuowana na zach≤d od cerkwi.
    Cmentarz cerkiewny z dwoma nagrobkami usytuowanymi przy po│udniowej ╢cianie babi±ca: Honoraty Pietrownej Lewickiej (1830--1882) i Sergieja Ka│u┐niackiego (1891-1894). Na po│udnie od nawy stoi drewniany krzy┐ wystawiony w 1988 r. z okazji 1000-lecia Chrztu Rusi.
    Cmentarz grzebalny po│▒czony z cerkiewnym, po│o┐ony na p≤│noc i zach≤d od cerkwi. Spotykamy tu nagrobki Radziejowskich, Dudziak≤w, Lewickich i Maµk≤w.

  • Kulaszne
    Cerkiew filialna pw. ╢w. Micha│a Archanio│a, drewniana, zbudowana w 1906 lub 1912 r. na miejscu starszej wzmiankowanej w 1761 r. Schematyzmy z XIX w. podaj▒, ┐e cerkiew poprzednia by│a pod wezwaniem ╢w. Proroka Ilji. Co wiΩcej, schematyzm z 1910 r. podaje, ┐e ostatni▒ cerkiew zbudowano w 1901 r. r≤wnie┐ pod tym wezwaniem. Jest to o tyle interesuj▒ce, ┐e wezwanie jest bardzo rzadkie i nadawane by│o zwykle cerkwiom monasterskim.
    Z innych wsi w Bieszczadach tylko jedna cerkiew mia│a to wezwanie - w Terce, gdzie po╢wiadczone jest istnienie monasteru. Po 1947 r. cerkiew u┐ytkowali katolicy obu obrz▒dk≤w. Od 1949 r. pe│ni│a jednocze╢nie rolΩ filialnego ko╢cio│a rzymskokatolickiego i filialnej kaplicy greckokatolickiej.
    Mia│a kompletny ikonostas i polichromiΩ figuraln▒ na ╢cianach wewnΩtrznych. Otoczona by│a wie±cem starych drzew. Sp│onΩ│a w 1974 r. W jej miejscu wybudowano murowany ko╢ci≤│ o nowoczesnej sylwetce, kt≤ry r≤wnie┐ s│u┐y wiernym obu obrz▒dk≤w.
    Dzwonnica murowana, na planie o╢mioboku, dwukondygnacjowa, nakryta sp│aszczonym cebulastym he│mem. Zbudowana na pocz. XX w.

  • Turza±sk
    Cerkiew parafialna pw. ╢w. Micha│a Archanio│a. Pierwotna wzmiankowana w 1526 r. Obecna, drewniana, zbudowana w latach 1801-1803. W 1836 r. dodano przedsionek od zachodu i prawdopodobnie zakrystiΩ po│udniow▒ (p≤│nocna istnia│a ju┐ wcze╢niej), odnawiana w 1898 i 1913 r. (pokrycie blach▒).
    Po 1947 r. cerkiew u┐ytkowana by│a przez │aci±sk▒ parafiΩ z Koma±czy.
    W dniu l O VIII 1961 r. zosta│a zamkniΩta i zaplombowana przez urzΩdnik≤w z UrzΩdu Wojew≤dzkiego w Rzeszowie.
    W 1963 r. oddana prawos│awnym i do dzi╢ pe│ni funkcjΩ filialnej cerkwi prawos│awnej.
    Ikonostas z pocz. XIX w. z ikonami malowanymi w 1895 r. przez Josypa Bukowczyka. We wnΩtrzu polichromia z 1898 i 1913 r. (w babi±cu malowid│o przedstawiaj▒ce Chrystusa w chacie │emkowskiej). W cerkwi nie ma pr▒du, mo┐emy wiΩc uczestniczyµ w nastrojowych nabo┐e±stwach przy ╢wiecach.
    Dzwonnica drewniana, o podw≤jnej konstrukcji s│upowo-ramowej, zwie±czona dzwonowatym dachem z baniastym he│mem. Zbudowana w 1817 r. Usytuowana na zach≤d od cerkwi, wkomponowana w kamienne ogrodzenie cmentarza cerkiewnego.
    Bramka drewniana, w formie w▒skiego dwuspadowego daszku na dw≤ch s│upach. Usytuowana w po│udniowo-zachodnicj czΩ╢ci muru okalaj▒cego cmentarz cerkiewny.
    Cmentarz cerkiewny otoczony niskim, kamiennym murkiem. We wschodniej czΩ╢ci dwa nagrobki z k. XIX w. W po│udniowej stoi dΩbowy krzy┐ z 1938 r. ustawiony na pami▒tkΩ 950-lecie Chrztu Rusi.

  • Rzeped╝
    Cerkiew filialna pw. ╢w. Miko│aja. Pierwotna wzmiankowana w 1526 r. Obecna, drewniana, zbudowana w 1824 r. i konsekrowana w 1826 r. Odnowiona i przebudowana w 1896 r. (zmieniono konstrukcjΩ dachu). Ikonostas uzupe│ni│ i przemalowa│ w 1896 r. Josyp Bukowczyk.
    W 1947 r. przejΩta na w│asno╢µ przez pa±stwo i przekazana pod zarz▒d │aci±skiej parafii w Koma±czy.
    W latach piΩµdziesi▒tych i sze╢µdziesi▒tych sporadycznie u┐ytkowana jako kaplica pogrzebowa.
    W 1960 r. mieszka±cy wsi odnale╝li zakopany dzwon cerkiewny, kt≤ry zosta│ skonfiskowany i wywieziony do Sanoka.
    Remontowana w latach 1970-1973 przez parafian. W tym czasie rozebrano po│udniow▒ zakrystiΩ, na kt≤rej wcze╢niej zawali│ siΩ dach. W remoncie aktywny udzia│ brali miejscowi grekokatolicy mimo licznych szykan SB. W 1976 r. uzyskali oni zgodΩ │aci±skiego biskupa przemyskiego Ignacego Tokarczuka na korzystanie z cerkwi kilka razy w roku.
    Od 1987 r. ╢wi▒tynia powr≤ci│a do swej pierwotnej roli i sta│a siΩ ponownie filialn▒ cerkwi▒ greckokatolick▒ nale┐▒c▒ do parafii w Koma±czy.
    Zachowa│ siΩ niekompletny ikonostas (brak piΩciu ikon z Aposto│ami i zwie±czenia) i dwa o│tarze boczne w nawie.
    Na ╢cianach i stropie polichromia figuralna. Na parapecie ch≤ru muzycznego namalowany widok tutejszej cerkwi przed przebudow▒ w 1896 r. Dzwonnica drewniana, o podw≤jnej konstrukcji s│upowo-ramowej, na planie kwadratu o ╢ciΩtych naro┐ach, zwie±czona namiotowym dachem ze ╢lep▒ latarni▒.
    Zbudowana w 1824 r. Usytuowana na zach≤d od cerkwi, wkomponowana w kamienne ogrodzenie cmentarza cerkiewnego.
    Bramka drewniana, w formie w▒skiego dwuspadowego daszku na dw≤ch s│upach. Usytuowana w po│udniowo-zachodniej czΩ╢ci muru okalaj▒cego cmentarz cerkiewny.
    Kostnica drewniana, zrΩbowa - w ruinie. Usytuowana w po│udniowo-wschodnim naro┐niku cmentarza grzebalnego.
    Cmentarz cerkiewny otoczony niskim kamiennym murkiem. W jego p≤│nocnej czΩ╢ci neogotycki nagrobek Stanis│awa Niezabitowskiego (1809-1876), uczestnika Powstania Listopadowego.
    Cmentarz parafialny dotyka od p≤│nocy do cmentarza cerkiewnego. Jest nadal u┐ytkowany. Zachowa│o siΩ kilka starych nagrobk≤w, w╢r≤d nich ciekawy przyk│ad ludowej kamieniarki (na grobie Iwana Warcho│a zm. 1927).
    Kaplica pw. ╢w. Eliasza, zbudowana w latach trzydziestych XX w. Odprawiano w niej nabo┐e±stwa greckokatolickie. Prawdopodobnie jest to istniej▒ca do dzi╢, murowana kaplica stoj▒ca przy szosie u st≤p nowego ko╢cio│a.

  • Wola Michowa
    Cerkiew parafialna pw. ╢w. Miko│aja. Pierwotna wzmiankowana w 1530 r. Ostatnia, murowana, zbudowana zosta│a w 1843 r. Ikonostas malowa│ w 1855 r. Grzegorz Pawlikowski z Krywego. Cerkiew rozebrano po 1947 r. Wok≤│ miejsca po cerkwi pozosta│y cztery stare lipy i jesion.

  • na podstawie: Kryci±ski S.: "Cerkwie w Bieszczadach", Pruszk≤w 1995

    (c) Wirtualne Bieszczady 1999 - 2000