Na │amach naszej internetowej strony przezntowane by│y r≤zne konkursy. Zamie╢cili╢my teraz pytania drugiej edycji (niestety ju┐ bez nagr≤d) aby╢cie sami mogli siΩ z nimi zmierzyµ. »yczymy mi│ej zabawy. PYTANIA DRUGIEJ  EDYCJI  KONKURSU: Pytanie 1      Lodowce szelfowe s▒ to kilkuset metrowej grubo╢ci p│yty lodowe, opartych z jednej strony o l▒d, a z drugiej podtrzymywanych przez wodΩ. NajwiΩkszy lodowiec szelfowy u wybrze┐y Antarktydy to: Pytanie 2      Grubo╢µ l▒dolodu antarktycznego waha siΩ od 2000 m do powy┐ej 4000 m. R≤┐nice mi▒┐szo╢ci l▒dolodu na Antarktydzie s▒ odzwierciedleniem rze╝by pod│o┐a. W obni┐eniach jego grubo╢µ jest du┐a, natomiast nad wyniesieniami maleje. W jaki spos≤b mo┐na zmierzyµ grubo╢µ antarktycznego lodu? Pytanie 3      "Ostatnia wielka podr≤┐ na ziemi" - tymi s│owy Sir Ernest Shackelton okre╢li│ samotny trawers Antarktydy. Jest to jedno z najwiΩkszych osi▒gniΩµ ╢wiatowego polarnictwa. Wyczynu tego dokona│ w 1957 roku, u┐ywaj▒c pojazd≤w g▒sienicowych, dr Vivian Fuchs wspomagany przez Sir Edmunda Hillarego, kt≤ry wyruszy│ mu naprzeciw zak│adaj▒c sk│ady ┐ywno╢ciowe. W tym roku wyzwanie to podj▒│ Marek Kami±ski pod▒┐aj▒c tras▒ od Morza Weddella do Morza Rossa. Dlaczego wyprawy pokonuj▒ AntarktydΩ trawersuj▒c od Morza Wedella do Morza Rossa a nie odwrotnie? Kto jako pierwszy zaproponowa│ przej╢cie kontynentu w tym w│a╢nie kierunku? Pytanie 4      Obecnie wyprawy polarne do komunikacji ze ╢wiatem u┐ywaj▒ r≤┐nego typu nadajnik≤w, s▒ to tzw. radioboje. Do │▒czno╢ci wykorzystuj▒ one systemy satelitarne. Jednak w czasach pierwszych eksplorator≤w, │▒czno╢µ tego typu pozostawa│a poza sfer▒ marze±. W p≤╝niejszym okresie u┐yto w tym celu nadajnik≤w radiowych. Kt≤ra wyprawa jako pierwsza wykorzysta│a radionadajnik na Antarktydzie i w jakich okoliczno╢ciach? Pytanie 5      Antarktyczny ekosystem ma charakter liniowy, a najwa┐niejszym ogniwem │▒cz▒cym najmniejsze organizmy z najwiΩkszymi ssakami jest zooplankton. NajwiΩksz▒ jego grupΩ tworz▒ niewielkie organizmy odgrywaj▒ce kluczow▒ rolΩ w dynamice antarktycznego ekosystemu wodnego. Zale┐y od nich - bezpo╢rednio lub po╢rednio - istnienie wy┐szych gatunk≤w zwierz▒t. W poszukiwaniu tych odrobnych skorupiak≤w prowadzi migracje wiΩkszo╢µ ryb, miΩczak≤w, pingwin≤w, ptak≤w morskich, fok oraz waleni. O jakiego skorupiaka chodzi? Pytanie 6      Na Antarktydzie wystΩpuje sze╢µ gatunk≤w z rodziny p│etwonogich. Zasiedlaj▒ one okoliczne wody a w czasie rozrodu i linienia mo┐na je powszechnie spotkaµ na wybrze┐ach Antarktydy. Na zamieszczonych zdjΩciach przedstawiono 4 gatunki p│etwonogich. ProszΩ odpowiednio nazwaµ przynajmniej 3 z nich. Pytanie 7      W wodach antarktycznych rozmna┐a siΩ oko│o 100 gatunk≤w ryb. WiΩkszo╢µ z nich nale┐y do rodziny Notothenidae. Rybo│≤stwo na obszrze antarktycznym nie jest mocno rozpowszechnione, mimo to wystΩpuj▒ tam gatunki od│awiane i cenione na rynku. Polscy rybacy r≤wnie┐ prowadzili po│owy na antarktycznych wodach. Wymie± 2 znane gatunki antarktycznych ryb sprzedawanych w Polsce. Pytanie 8      Pingwiny, najbardziej charakterystyczni mieszka±cy Antarktyki wiΩksz▒ czΩ╢µ zimy spΩdzaj▒ w oceanie, w pobli┐u warstwy lodu pakowego. Dopiero z pocz▒tkiem pa╝dziernika przemieszczaj▒ siΩ w wolne od lodu rejony przybrze┐ne; wiedzione instynktem, prawie zawsze wracaj▒ w miejsca, gdzie siΩ wyklu│y lub rozmna┐a│y w roku poprzednim. Jednak w odr≤┐nieniu od innych gatunk≤w pingwin≤w jeden z nich, w najciΩ┐szym okresie zimowym, nie wΩdruje w rejony subantarktyczne lecz pozostaje na kontynencie. W tym czasie, podczas antarktycznej zimy, odbywa on okres rozrodu. ProszΩ podaµ jaki to gatunek i w jaki spos≤b zabiezpiecza siΩ on i swoje m│ode przed surowymi warunkami zimowymi? Pytanie 9      Na Antarktydzie rozegra│ siΩ najwiΩkszy w historii odkryµ geograficznych dramat. Gdy w styczniu 1912 r. kapitan Robert Scott dotar│ ze swoj▒ ekip▒ do Bieguna, zasta│ tam namiot pozostawiony tam przez Norweg≤w. Uprzedzi│ go Roald Amundsen. By│ na Biegunie na miesi▒c przed Scott'em. Za│amana i wyczerpana dru┐yna Scott'a zginΩ│a w drodze powrotnej do bazy. ProszΩ podaµ co Amundsen zostawi│ dla Scotta w namiocie na Biegunie Po│udniowym a tak┐e nazwiska wsp≤│towarzyszy Scotta. Pytanie 10      Antarktyda niemal┐e w ca│o╢ci pokryta jest grub▒ warstw▒ lodu, co w znacznym stopniu uniemo┐liwia dok│adniejsze poznanie jej budowy geologicznej i co siΩ z tym wi▒┐e z│≤┐ mineralnych. Mimo to odkryto tam obecno╢µ licznych bogactw naturalnych. Wschodnia czΩ╢µ tego kontynentu uformowana jest na bazie starych ska│ krystalicznych, a wystΩpuj▒ce tam minera│y to: rudy ┐elaza, cyny, molibdenu oraz miedzi. WystΩpuje tam tak┐e wΩgiel kamienny. W obrΩbie Antarktydy Zachodniej znaleziono r≤wnie┐ rudΩ ┐elaza, a tak┐e cynku i molibdenu. Ponadto odkryto tam z│oto i diamenty. ProszΩ podaµ, kt≤re pa±stwo ma nawiΩksze prawa do ich eksploatacji i jakie prawo reguluje tego typu dzia│alno╢µ. Pytanie 11      Powierzchnia Antarktydy wynosi oko│o 14 mln km2. Zajmuje ona centraln▒ czΩ╢µ Antarktyki, obejmuj▒c▒ rozleg│e obszary wodne i l▒dowe, po│o┐one wok≤│ Bieguna Po│udniowego naszego globu. GranicΩ Antarktyki stanowi obszar konwergencji antarktyczna, kt≤ra przebiega przez po│udniowe akweny Ocean≤w: Atlantyckiego, Indyjskiego i Spokojnego. Kontynent antarktyczny oddalony jest od pozosta│ych kontynent≤w. ProszΩ podaµ jaki kontynent po│o┐ony jest najbli┐ej Antarktydy i w jakiej odleg│o╢ci. Pytanie 12      AntarktydΩ mo┐na podzieliµ na dwie odrΩbne czΩ╢ci - Wschodni▒, o powierzchni oko│o 10,5 mln km2, i Zachodni▒ o powierzchni 3,5 mln km2. Gdyby zdj▒µ pokrywΩ lodow▒ z Antarktydy, to okaza│oby siΩ, ┐e jej wschodnia czΩ╢µ stanowi do╢µ zwarty l▒d o dobrze rozwiniΩtej linii brzegowej, natomiast czΩ╢µ zachodnia przedstawia│aby siΩ jako archipelag wysp. ProszΩ podaµ co stanowi granicΩ miedzi Antarktyd▒ Wschodni▒ i Zachodni▒ i na czym polega odrΩbno╢µ poszczeg≤lnych czΩ╢ci. Pytanie 13      Nawet w czasie polarnego lata Antarktyda jest obramowana przez blisko 3 mln km2 lodu morskiego. Ruch g≤rskich lodowc≤w do morza zasila lodowce szelfowe, okalaj▒ce kontynent. Pokrywa lodu morskiego ogranicza wymianΩ ciep│a i wody pomiΩdzy oceanem i atmosfer▒, co z kolei wp│ywa na ruch powietrza i pr▒dy morskie.      Poza lodem powstaj▒cym w wyniku zamarzania powierzchniowej warstwy wody w oceanach pojawiaj▒ siΩ g≤ry lodowe. Osi▒gaj▒ one czΩsto d│ugo╢µ ponad 80 km i mog▒ bardzo d│ugo dryfowaµ na p≤│noc nawet do 40░ szeroko╢ci geograficznej po│udniowej. ProszΩ wyja╢niµ w jaki spos≤b i dlaczego powstaj▒ g≤ry lodowe. Pytanie 14      Charakter antarktycznej atmosfery prowadzi do powstawania zjawisk optycznych, bΩd▒cych rezultatem za│amywania siΩ ╢wiat│a na cz▒steczkach wody zawartych w powietrzu. Do najczΩstszych zjawisk optycznych nale┐▒: halo przys│oneczne i przyksiΩ┐ycowe, mira┐e oraz zorze. ProszΩ wyja╢niµ na czym polegaj▒ powy┐sze zjawiska. Pytanie 15      Zjawisko zorzy polarnej jest charakterystyczne dla obszar≤w anatarktycznych. NajczΩ╢ciej wystΩpuje w odleg│o╢ci 20-25░ od bieguna geomagnetycznego Ziemi. Je┐eli chcemy obserwowaµ zorzΩ polarn▒ przebywaj▒c w obozie Patriot Hills (po│o┐onym na ok. 84░ S), to w jakim kierunku nale┐y patrzeµ? Czy mo┐na w dzie± polarny obserwowaµ zorzΩ polarn▒? Je┐eli tak to za pomoc▒ jakich przyrz▒d≤w?