Zmiany gospodarcze zapocz▒tkowane w 1989 roku przynios│y dwojakiego rodzaju rezultaty w sferze poczucia bezpiecze±stwa socjalnego. Stworzy│y szansΩ na rozw≤j, spowodowa│y wzrost samodzielno╢ci i poprawΩ poziomu ┐ycia. Jednak r≤wnocze╢nie wielu osobom nowa rzeczywisto╢µ uniemo┐liwi│a lub utrudni│a awans i korzystanie z osi▒gniΩµ polskiej gospodarki.

Polityka spo│eczna, kt≤rej podstawow▒ rol▒ jest sprzyjanie sp≤jno╢ci spo│ecznej oraz wyr≤wnywaniu szans ┐yciowych, musia│a szybko reagowaµ na wiele bie┐▒cych problem≤w. Powsta│y zrΩby nowoczesnej sieci bezpiecze±stwa socjalnego. Poprawi│a siΩ efektywno╢µ instrument≤w polityki spo│ecznej. Pomoc zaczΩ│a docieraµ do ludzi i grup najbardziej potrzebuj▒cych wsparcia.

Niestety po objΩciu w│adzy przez koalicjΩ SLD-PSL uwidoczni│y siΩ z ca│▒ ostro╢ci▒ nastΩpuj▒ce problemy :

1)nieumiejΩtno╢ci spo┐ytkowania dorobku poprzednik≤w w sferze ochrony socjalnej;

2)nieumiejΩtno╢ci przygotowania odwa┐nych rozwi▒za±, wybiegaj▒cych w przysz│o╢µ,

3)hamowanie zmian w polityce spo│ecznej,marnotrawienia czasu, pomys│≤w i energii ludzkiej,

4)niechΩci koalicji rz▒dz▒cej do budowania szerokiego consensu spo│ecznego wok≤│ zmian strukturalnych w polityce spo│ecznej.

*

Te zaniechania zwiΩkszaj▒ zagro┐enia, wobec kt≤rych staje spo│ecze±stwo i pa±stwo. Dotycz▒ one czterech fundamentalnych spraw.

1. BRAK POCZUCIA ZABEZPIECZENIA NA STAROª╞

System ubezpiecze± spo│ecznych jest finansowo niewydolny. Nie spe│nia oczekiwa± wielu grup emeryt≤w, nie stwarza ┐adnej perspektywy poczucia bezpiecze±stwa dla pokole± aktualnie pracuj▒cych i wchodz▒cych w ┐ycie zawodowe. Sk│adki s▒ wysokie, nadmiernie obci▒┐aj▒ pracodawc≤w, nie sprzyjaj▒c tym samym ograniczaniu bezrobocia przez tworzenie nowych miejsc pracy.

Blokada decyzji w sprawie g│Ωbokich reform ubezpiecze± spo│ecznych, kt≤re by wprowadzi│y mo┐liwo╢µ kapitalizacji sk│adki i wykorzystywa│yby zasoby prywatyzacyjne dla wzmocnienia rodz▒cych siΩ funduszy emerytalnych, ju┐ obecnie doprowadzi│a do wielu strat i zaniedba±.

2. GRO¼BA WYSOKIEGO BEZROBOCIA

W ostatnich kilku latach dziΩki wzrostowi gospodarczemu obni┐y│o siΩ bezrobocie. PowiΩksza siΩ r≤wnocze╢nie grupa os≤b, kt≤re nie widz▒c szans na znalezienie pracy, dezaktywizuj▒ siΩ ca│kowicie. ZwiΩksza siΩ te┐ liczba os≤b d│ugotrwale bezrobotnych. Olbrzymi▒, prawie 40-procentow▒ rzeszΩ w╢r≤d bezrobotnych, stanowi▒ ludzie m│odzi, do 35 roku ┐ycia. W wielu regionach kraju brakuje miejsc pracy dla kobiet. W ╢rodowisku wiejskim ukryte bezrobocie siΩga kilkuset tysiΩcy os≤b.

3. NIEEFEKTYWNOª╞ SCENTRALIZOWANYCH STRUKTUR PA╤STWOWYCH

Istot▒ nowoczesnej polityki spo│ecznej, dziΩki kt≤rej mo┐na budowaµ sieµ bezpiecze±stwa socjalnego, jest wielo╢µ instytucji znajduj▒cych siΩ blisko ludzi, mog▒cych im pomagaµ. Odpowiedzialne pa±stwo podejmuje tylko czΩ╢µ zada± z zakresu opieki socjalnej dziel▒c siΩ pozosta│ymi z samorz▒dami i organizacjami pozarz▒dowymi.

Zahamowanie reformy ustrojowej pa±stwa zatrzyma│o te┐ proces decentralizacji dzia│a± w sferze polityki spo│ecznej. Powstanie powiat≤w by│oby - z punktu widzenia tworzenia bliskiej obywatelowi sieci bezpiecze±stwa socjalnego - najlepszym rozwi▒zaniem strukturalnym.

Obecnie pieni▒dze na potrzeby socjalne wydawane s▒ nieefektywnie i czΩsto w spos≤b ╝le adresowany. Nie docieraj▒ wiΩc tam, gdzie ich najbardziej potrzeba. Hamowana jest aktywno╢µ spo│eczna, a samorz▒d odsuwany od swoich najg│≤wniejszych zada± - integrowania ╢wiadcze±, dostΩpno╢ci us│ug, pomocy spo│ecznej, walki z bezrobociem, ochrony zdrowia i podnoszenia poziomu edukacyjnego Polak≤w.

4. GRO¼BA TRWA│EJ MARGINALIZACJI SPOúECZNEJ

Transformacja gospodarki ujawni│a z ca│▒ ostro╢ci▒ zagro┐enia, na jakie nara┐eni s▒ ludzie ╝le wykszta│ceni, bez pracy, ┐yj▒cy w rodzinach wielodzietnych, nie potrafi▒cy sobie radziµ, znajduj▒cy siΩ w krΩgu subkultury ub≤stwa. Tworzy siΩ wiΩc margines ludzi wykluczanych z korzystania z rozwoju gospodarczego. Jest to zjawisko niebezpieczne, szczeg≤lnie wtedy, gdy utrwala siΩ i jest przekazywane z pokolenia na pokolenie.

Lata rz▒d≤w koalicji SLD-PSL - mimo stworzonych wcze╢niej warunk≤w politycznych do podjΩcia radykalnych decyzji w dziedzinie ochrony socjalnej i pomimo dobrych wynik≤w gospodarczych, kt≤re sprzyjaj▒ przesuwaniu ╢rodk≤w wsparcia w stronΩ najbardziej potrzebuj▒cych - nie przeciwdzia│a│y utrwalaniu siΩ marginesu spo│ecznego. Ani wsparcie edukacyjne, ani pomoc rodzinom wielodzietnym, ani polityka regionalna, neutralizuj▒ca olbrzymie dysproporcje miΩdzy r≤┐nymi czΩ╢ciami Polski (wywodz▒ce siΩ jeszcze z dawnych lat i PRL-owskiego systemu), ani decetralizacja pa±stwa i stworzenie szans gminom na ograniczenie rejon≤w polskiej biedy - nie zosta│y podjΩte przez koalicjΩ SLD-PSL.

*

1.Nale┐y stworzyµ system ubezpiecze± emerytalnych w oparciu o kapitalizacjΩ sk│adki i wykorzystanie zasob≤w prywatyzacyjnych.

Chodzi o rzeczywi╢cie samorz▒dny system ubezpiecze±, uwzglΩdniaj▒cy r≤wnie┐ reprywatyzacjΩ zagarniΩtego przez okupanta w czasie wojny i przez pa±stwo w czasach PRL maj▒tku nieruchomego oraz funduszy i instytucji ubezpieczeniowych. Nale┐y poprzeµ, tak┐e w drodze rozwi▒za± prawnych, powstawanie sieci instytucji ubezpieczeniowych. Tylko w ten spos≤b uda siΩ obni┐yµ koszty pracy i stworzyµ zachΩty do oszczΩdzania. Tylko w ten spos≤b maj▒tek narodowy zostanie przeznaczony na cele wa┐ne dla przysz│o╢ci Polak≤w; system ubezpieczeniowy stanie siΩ samowystarczalny, a ludzie bΩd▒ mieli perspektywΩ bezpiecze±stwa na staro╢µ.

2. Nale┐y opracowaµ d│ugofalowy program przeciwdzia│ania bezrobociu.

Trzeba stworzyµ system rob≤t publicznych oraz powi▒zaµ zasi│ki dla bezrobotnych z wykonywaniem przez nich, tam gdzie to mo┐liwe, pracspo│ecznie i gospodarczo u┐ytecznych. Piln▒ konieczno╢ci▒ jest podniesienie poziomu wykszta│cenia w spo│ecze±stwie (tak┐e stworzenie wielu mo┐liwo╢ci przekwalifikowa± dla os≤b doros│ych) i dostosowanie profilu wykszta│cenia do potrzeb nowoczesnej gospodarki. Wymaga to nak│ad≤w na edukacjΩ oraz zachΩt podatkowych do inwestowania w edukacjΩ. Nale┐y r≤wnie┐ :

- przygotowaµ r≤┐ne formy promocji zatrudnienia ludzi m│odych i w czΩ╢ci sybsydiowaµ ich zatrudnienie,

- opracowaµ program zatrudnienia dla mieszka±c≤w wsi wraz z mo┐liwo╢ci▒ kredytow▒ tworzenia miejsc pracy w sferze oko│orolniczej,

- wprowadziµ instrumenty ekonomiczne ograniczaj▒ce szar▒ strefΩ i umo┐liwiaj▒ce zmniejszenie koszt≤w pracy,

- zwiΩkszyµ udzia│ samorz▒d≤w oraz innych partner≤w spo│ecznych w decyzjach dotycz▒cych lokalnych rynk≤w pracy,

- wspieraµ doradztwo zawodowe i zwiΩkszaµ efektywno╢µ po╢rednictwa pracy.

3. Nale┐y stworzyµ sieµ bezpiecze±stwa socjalnego.

Drog▒ wiod▒c▒ do tego celu jest doko±czenie reformy samorz▒dowej, powo│anie do ┐ycia powiat≤w i wprowadzenie gwarancji dla funkcjonowania wojew≤dztw samorz▒dowych. Do nowej struktury nale┐y dostosowaµ system finansowania zada± publicznych. We wszystkich dziedzinach polityki spo│ecznej (edukacja, ochrona zdrowia, walka z bezrobociem, pomoc najubo┐szym) trzeba dbaµ o efektywno╢µ wydatkowanych funduszy.

W systemie podatkowym powinny zostaµ stworzone odpowiednie zachΩty do prowadzenia rodzinnych rozlicze± podatkowych. Pa±stwo winno prowadziµ aktywn▒ politykΩ prorodzinn▒, wykorzystuj▒c odpowiednie do tego celu podatki.. Obserwujemy niebezpieczny proces depopulacji Polski - mo┐e to przynie╢µ, w bliskiej ju┐ przysz│o╢ci, gro╝ne konsekwencje polityczne, spo│eczne oraz gospodarcze.

4. Nale┐y zahamowaµ marginalizacjΩ spo│eczn▒ niekt≤rych grup i rozrastanie siΩ sfer ub≤stwa.