PiszΩ ten tekst w rocznicΩ powstania listopadowego. I nasunΩ│o mi to pytanie, dlaczego obchodzimy rocznice. Ot≤┐, wydaje siΩ, ┐e jest to pewien g│os z przesz│o╢ci, kt≤ry informuje nas o tym, co by│o dawniej. I daje mam wyci▒gn▒µ wnioski o tym, co jest teraz. Po to obchodzimy rocznice, by siΩ nad nimi zastanawiaµ, by analizowaµ przesz│o╢µ, bo ona rzutuje na nasza tera╝niejszo╢µ i na nasza przysz│o╢µ. Ja pragnΩ zaj▒µ siΩ tym powstaniem listopadowym, kt≤rego nie by│o - ale kt≤re, mog│o byµ. Historia jest nauczycielka ┐ycia - ws│uchajmy siΩ w jej porady. Kiedy w 1997 zastanowi│em siΩ nad tym, jak grupa podchor▒┐ych, grupa kilkudziesiΩciu m│odzie┐y poci▒gnΩ│a polityk≤w "z pierwszych stron gazet", wojskowych o uznanym autorytecie, a nawet cz│owieka, kt≤ry mia│ pretensje do carskiego tronu. Na │atwopalna tkankΩ narodu paru podchor▒┐ych (gdzie╢ siedemnastu) rzuci│o iskry. Po┐ar ogarn▒│ ca│▒ nawΩ pa±stwow▒.

Ten g│os - m≤wi▒cy z przesz│o╢ci - odczyta│em jako pytanie o sensowno╢µ "okr▒g│ego sto│u". Jestem pewien, ┐e gdyby nie rozmowy, kt≤re doprowadzi│y do "okr▒g│ego sto│u", gdyby nie fakty polityczne, kt≤re wydarzy│y siΩ, po i dziΩki temu, to historia polski wygl▒da│a by inaczej. Wybuch│o by II Powstanie Listopadowe. Ci╢nienie spo│eczne, gdzie╢ w okolicach listopada, osi▒gnΩ│o by swoj▒ masΩ krytyczn▒. Jakie╢ od│amy w│adzy, reprezentanci "Solidarno╢ci", mo┐e czΩ╢µ wojska, mo┐e jeszcze jakie╢ czΩ╢ci zatomizowanego spo│ecze±stwa podnios│o by g│owΩ. Gdyby nie by│o ustale± "okr▒g│ego sto│u", to problem polskiej wolno╢ci rozegra│ by siΩ w "kryterium ulicznym", jak 29 listopada 1830 roku. Z t│umem na ulicach nie daje siΩ rozmawiaµ - rozmawiaµ mo┐na jedynie z reprezentami tego t│umu. Gdyby nie by│o kontraktowych wybor≤w i pierwszych niekomunistycznych rz▒d≤w, to by nie by│o - chyba, bo ani zdanie potwierdzaj▒ce, ani te, kt≤re temu przeczy, nie jest do udowodnienia - "Aksamitnej jesieni narod≤w".. Mo┐e wtedy mur berli±ski sta│by do tej pory i, co gorsza, sta│y by na nim zbrojne komunistyczne warty.

Wielu przeciwnik≤w zawartego przy okr▒g│ym stole porozumienia powiada, ze i tak zadzia│a│a reakcja domina, ┐e poszczeg≤lne ko╢ci k│ad│y siΩ jedna na druga wymuszaj▒c upadek rz▒d≤w i - w ostatnim rozrachunku - imperium. Nie zdaj▒ sobie sprawy, ┐e gdyby ta pierwsza kostka zosta│a zmia┐d┐ona butem rosyjskiego so│data, to ca│a reakcja domina by zasz│a . Jesieni▒ 1830 mo┐liwe by│y rozmowy polityczne, kt≤re mog│y by przes▒dziµ o innym kszta│cie cesarstwa Romanowych. Nikt tego nie sprawdzi.

Mo┐e wtedy, w domniemanym listopadzie 1989 roku, wprowadzono by sowieckie wojska tak jak w Wilnie, mo┐e nawet uderzenie by│o by mocniejsze. Mam g│Ωboka intuicjΩ, ┐e taki stan rzeczy oddali│ by zmiany w naszej czΩ╢ci ╢wiata na - co najmniej 15 lat. PamiΩtam, jak do Warszawy przyjecha│a delegacja na najwy┐szym szczeblu z RFN-u. By│em wtedy jeszcze tylko przewodnicz▒cym Zwi▒zku. Pyta│em kilkakrotnie: co Panowie zrobicie jak upadnie mur. Odpowiedzieli - niechΩtnie, bo kwalifikowali te pytania jako science-fiction polityczne - ┐e nie nast▒pi to za ich ┐ycia. Musieli przerwaµ wizytΩ i wracaµ do kraju, bo siΩ mur chwia│, chwia│, a┐ upad│.

My╢lΩ, ┐e w wypadku utrzymania fundamentalistycznej tendencji mur sta│ by do tej pory. I na polskich ulicach sp│yn▒│ by strumyk polskiej krwi. Prymas Polski Stefan Kardyna│     Wyszy±ski powiedzia│ mi kiedy╢, ┐e je┐eli jest mo┐liwo╢µ ocalenia chocia┐ kropli polskiej krwi nale┐y zrobiµ wszystko, by ja ocaliµ. Zawsze tak robi│em.

Nazwiska Nabielaka, Wysockiego - nazwiska Ch│opickiego i Skrzyneckiego - nazwiska Makrota i R≤┐nieckiego - m≤wi▒ do nas z oddali chc▒ nam przekazaµ pewn▒ lekcjΩ. W rocznice Listopada 1830 roku ws│uchujΩ siΩ w te g│osy. Bo listopad niebezpieczna dla Polak≤w pora.