Felieton "ªlady na Betonie"

Felieton Lecha Wa│Ωsy

ªlady na betonie

Nadchodz▒ wybory. Kiedy pada czasownik: "wybieraµ" ludzie pytaj▒ najczΩ╢ciej: kogo? Ja pytam: miΩdzy czym, a czym? Wybiera siΩ oczywi╢cie kandydat≤w, konkretnych ludzi. Ale wybiera siΩ te┐ miΩdzy odmiennymi koncepcjami w│adzy, miΩdzy r≤┐nymi sposobami jej sprawowania. Bo polska scena polityczna jest g│Ωboko pΩkniΩta (┐eby nie powiedzieµ dramatycznie rozdarta). My╢lΩ, ┐e mogΩ byµ jej recenzentem. Nie startujΩ w wyborach, nie ubiegam siΩ ani o senatorski, ani o sejmowy fotel. Nie mam te┐ partyjnej legitymacji, co nie znaczy wcale, ┐e nie mam politycznych pogl▒d≤w (znam takich, co mieli legitymacje zamiast pogl▒d≤w). Recenzent powinien byµ zaanga┐owany, a - nade wszystko - kompetentny. Od prawie trzydziestu lat (liczΩ od 1970) zajmujΩ siΩ polityk▒ wiΩc mia│em kiedy nabraµ do╢wiadczenia.

Rozdarcie polskiej sceny dzieli ja na czΩ╢µ postsolidarno╢ciow▒ i postkomunistyczn▒. Ten podzia│, kt≤ry po jednej stronie k│adzie SLD i PSL - ugrupowania maj▒ce swe korzenie w PRL-u, z drugiej za╢ AWS, ROP i UW - podmioty polityczne o solidarno╢ciowym rodowodzie, nie jest tylko podzia│em historycznym. Ten podzia│ nie odnosi nas tylko do tego co by│o, minΩ│o (choµ chΩtnie tak przedstawiaj▒ rzecz postkomuni╢ci). Ten podzia│ to tak┐e, a mo┐e przede wszystkim, rezultat pewnego sposobu sprawowania w│adzy. To sprawa wielkiej ┐ywotno╢ci na dzi╢, to sprawa aktualna tu i teraz.

Ten spos≤b sprawowania w│adzy, to wszechpotΩga urzΩdnik≤w plus system powi▒za± i ╢wiadcze± kole┐e±sko - kumoterskich. W gospodarce ╢wiΩci triumfy system koncesyjny, koncesji udzielaj▒ urzΩdnicy, urzΩdnicy udzielaj▒ koncesji wedle niejasnych kryteri≤w, czΩsto po znajomo╢ci. Odbudowuje siΩ system nakazowo - rozdzielczy. Si│▒ bezw│adu wracaj▒ dawne nie zawsze jasne powi▒zania, odbudowuj▒ siΩ kontakty, rekonstruuje siΩ system ╢wiadcze± wzajemnych. Centralizm eseldemokratyczny.

Kiedy╢ przygl▒da│em siΩ ╢wie┐o zbudowanej betonowej ╢cianie. Na ledwie zaschniΩtej powierzchni widaµ by│o odci╢niΩte deski, kt≤re s│u┐y│y do szalunku. Na nich za╢ da│o siΩ zauwa┐yµ ╢lady s│oj≤w i sΩk≤w, kt≤re by│y charakterystyczne dla tego w│a╢nie drzewa przed potarciem. Te natomiast odtwarza│y warunki glebowe i klimatyczne miejsca, na kt≤rym wyros│a ro╢lina. I patrzy│em na ╢cianΩ, na kt≤rej odcisnΩ│y siΩ ╢lady nieznanych mi wichr≤w, jakie przed wielu laty giΩ│y nieznane mi drzewo. Wtedy zrozumia│em jak wielka jest si│a przesz│o╢ci. Jak wielka jest moc bezw│adu. Jak ogromn▒ zdolno╢µ do odtwarzania siΩ maj▒ uk│ady spo│eczne. Zobaczy│em jakim niebezpiecze±stwem jest rekonstrukcja starych powi▒za± i starego sposobu sprawowania w│adzy.

System polityczny, to przecie┐ stosunki w│asno╢ci plus spos≤b sprawowania w│adzy. Je┐eli chodzi o stosunki w│asno╢ci, to ludzie dawnego systemu nabyli tyle kapita│u, ┐e ┐adnemu nowemu Marksowi go nie oddadz▒. Spos≤b sprawowania w│adzy mo┐e siΩ jednak odrodziµ. Nomenklatura, to wielog│owa hydra - odrasta wiele g│≤w, wcale nie m▒drzejszych ni┐ by│y. Niech siΩ nam nie wydaje, ┐e wybieraj▒c przysz│o╢µ jeste╢my w stanie wyzwoliµ siΩ od przesz│o╢ci. To tylko poz≤r - to racjonalno╢µ dziecka, kt≤re zamyka oczy ┐eby znik│o to, czego siΩ boi. Ju┐ czas wydoro╢leµ. Wybieraj▒c przysz│o╢µ (czytaj: odrzucaj▒c przesz│o╢µ) skazujemy siΩ na amnezjΩ. To dobry stan dla tych, kt≤rzy chc▒ unikn▒µ wyrzut≤w sumienia. Inni zapomn▒ te┐ i to, czego siΩ nauczyli. Nie bΩd▒ mogli uczyµ siΩ nawet na w│asnych b│Ωdach, nie m≤wi▒c ju┐ o cudzych. Id▒c do wybor≤w bΩdziemy musieli rozstrzygn▒µ: czy wybieramy stronΩ postsolidarno╢ciow▒, czy postkomunistyczn▒. Bo wybory parlamentarne okre╢l▒ polityczne oblicze naszego kraju na - co najmniej - cztery lata. Wybieramy nie tylko ludzi - wybieramy system. Chodzi o to, aby wybraµ dobrze.

STRONA Gú╙WNA