Proponowany przez rz▒d projekt reformy o╢wiaty przewiduje zmiany systemu edukacji we wszystkich aspektach jego funkcjonowania, pocz▒wszy od zasad finansowania publicznego szkolnictwa, przez stworzenie nowych typ≤w szk≤│ oraz nowej organizacji zajΩµ, a┐ do zasad zatrudniania i wynagradzania nauczycieli.
W dzisiejszej szkole nauczyciel jest wykonawc▒ opracowanego z g≤ry narzuconego programu, nie podlegaj▒cego jego ocenie. Nauczyciel jest rozliczany ze sposobu wykonania powierzonego zadania, nie za za efekt swoich dzia│a±. Ucze± jest manipulowany dydaktycznie i wychowawczo w taki spos≤b by uzyskaµ absolwenta zbli┐onego jak najbardziej do przyjΩtego modelu, bez zwracania uwagi na indywidualnoci dziecka. Schemat ten skonstruowany w zesz│ym stuleciu, zak│ada│ przyswajanie przez uczni≤w wiedzy o ╢wiecie i kulturze. PostΩp cywilizacyjny spowodowa│ ogromne rozszerzenie siΩ owego zasobu wiedzy, za pr≤by aktualizacji program≤w nauczania doprowadzi│y do tego, ┐e sta│y siΩ one streszczeniem dorobku nauki i kultury. Uczniowie nie s▒ w stanie poch│on▒µ coraz wiΩkszej porcji encyklopedycznej wiedzy, a proces kszta│cenia ulega sp│yceniu.
Na zdjΩciach rozpoczΩcie roku szkolnego
- 1 wrzesie±.
Najbardziej spektakularnym elementem reformy jest stworzenie nowych typ≤w szk≤│ oraz likwidacja niekt≤rych ich typ≤w istniej▒cych obecnie. Nowy ustr≤j szkolny obejmuje etapy edukacji od przedszkola do studi≤w doktoranckich. W przedszkolach nauczanie bΩdzie nieobowi▒zkowe tak jak uczestnictwo w zajΩciach "zer≤wki". Obowi▒zkowa nauka rozpoczyna siΩ w wieku siedmiu lat w pierwszej klasie szecioletniej szko│y podstawowej. W klasach I-III zrezygnowano z podzia│u na tradycyjne lekcje, przerwy i przedmioty, pozostawiaj▒c nauczycielowi organizacjΩ zajΩµ. Nauczyciel tak┐e dostosuje czas trwania zajΩµ, dob≤r treci programowych oraz spos≤b w jaki zajΩcia zostan▒ przeprowadzone, bΩd▒ one zale┐a│y g│≤wnie od zainteresowa± uczni≤w. W klasach IV-VI tak┐e zrezygnowano z podzia│u na tradycyjne przedmioty, zastΩpuj▒c je tzw. kszta│ceniem blokowym. Uczniowie tych klas zapoznaj▒ siΩ z poszczeg≤lnymi dziedzinami wiedzy podczas zajΩµ maj▒cych charakter blok≤w przedmiotowych, obejmuj▒cych cztery tradycyjne dyscypliny akademickie, np. blok przedmiotowy "przyroda" zawiera zagadnienia z dziedziny biologii, geografii, chemii, fizyki. W system kszta│cenia blokowego wpleciono tzw. "programy wychowawcze" na kt≤re sk│ada siΩ wychowanie patriotyczne i obywatelskie, kultura informacyjna. Uczniowie ko±cz▒c szko│Ω podstawow▒, sk│adaµ bΩd▒ pierwszy w ┐yciu powa┐ny egzamin - sprawdzian kompetencji. Niezale┐nie od jego wyniku wszyscy rozpoczn▒ naukΩ w gimnazjum.
W trzyletnim gimnazjum kszta│ciµ siΩ bΩdzie wed│ug tradycyjnego podzia│u na przedmioty, odpowiadaj▒ce przedmiotom nauczanym obecnie w liceum og≤lnokszta│c▒cym. Programy wychowawcze wprowadzone w starszych klasach szko│y podstawowej ulegn▒ rozszerzeniu o edukacjΩ filozoficzn▒, ekologiczn▒ i obronΩ cywiln▒ wystepuj▒c pod nazw▒ ╢cie┐ek miΩdzyprzedmiotowych. Nauka w gimnazjum zostanie zako±czona kolejnym egzaminem - sprawdzianem preorientuj▒cym, kt≤rego celem ma byµ okrelenie stanu wiedzy i umiejΩtno╢ci ucznia. Wynik tego egzaminu bΩdzie decydowa│ o dalszej karierze ucznia. W du┐ej mierze od wyniku egzaminu preorientuj▒cego bΩdzie zale┐a│o do jakiej szko│y p≤jdzie absolwent, czy do szko│y zawodowej czy te┐ do kt≤rego z lice≤w profilowanych.
Na szczeblu szkolnictwa ╢redniego nowy system edukacji proponuje dwa typy szk≤│: trzyletnie liceum profilowane oraz szko│Ω zawodow▒ w kt≤rej po dwuletnim okresie nauki nale┐y zdaµ egzamin zawodowy. Obydwa typy szk≤│ ko±cz▒ siΩ egzaminem maturalnym. W nowym projekcie przewidziano likwidacjΩ technik≤w i lice≤w zawodowych. W liceum profilowanym nauka obejmie trzy typy przedmiot≤w: wsp≤lne dla wszystkich profili zajΩcia w zakresie podstawowym, zajΩcia zintegrowane oraz przedmioty odpowiadaj▒ce poszczeg≤lnym profilom. W liceum tak jak w gimnazjum wyst▒pi▒ programy wychowawcze w postaci ╢cie┐ek miΩdzyprzedmiotowych. Egzamin maturalny umo┐liwia naukΩ na studiach wy┐szych i szko│ach policealnych. Nauka w liceum i w szkole zawodowej jest obowi▒zkowa.
Powstan▒ tak┐e dwuletnie licea uzupe│niaj▒ce dla absolwent≤w kt≤rzy zdali egzaminy zawodowe i pragn▒ zdobyµ wy┐sze wykszta│cenie. Mog▒ oni kontynuowaµ naukΩ po zdaniu egzaminu maturalnego w szko│ach wy┐szych i policealnych (z rocznym op≤╝nieniem w stosunku do absolwent≤w lice≤w).
Szkolnictwo wy┐sze zosta│o zorganizowane dwustopniowo:
- trzyletnie studia wy┐sze pierwszego stopnia zako±czone licencjatem
- dwuletnie uzupe│niaj▒ce studia magisterskie.
Jednolite, piΩcioletnie studia magisterskie pozosta│y bez zmian.
Podobne rozwi▒zania zastosowano w kszta│ceniu na wy┐szych uczelniach zawodowych, czyli nie ma jednolitych piΩcioletnich studi≤w magisterskich. Ostatnim etapem edukacji bΩd▒ organizowane przez poszczeg≤lne wydzia│y uczelni studia doktoranckie.
Absolwenci lice≤w, zar≤wno profilowanych, jak i uzupe│niaj▒cych poza szko│ami wy┐szymi mog▒ kontynuowaµ naukΩ w trzyletnich kolegiach np. jΩzykowych lub w dwuletnich szko│ach policealnych, w kt≤rych naukΩ ko±czy egzamin zawodowy.
W nowych typach szk≤│ zajΩcia zorganizowane bΩd▒ w odmienny spos≤b ni┐ dotychczas. Reforma zak│ada odej╢cie od prze│adowanych program≤w nauczania, w kt≤rych poszczeg≤lne przedmioty odpowiadaj▒ dyscyplinom akademickim, na rzecz zajΩµ, dziΩki kt≤rym bΩdzie mo┐na dostrzec indywidualno╢µ ucznia i po│o┐yµ nacisk na rozw≤j jego osobowoci, predyspozycji i mo┐liwoci.
Podczas nauki w szkole podstawowej, przez pierwsze trzy lata uczniowie bΩd▒ uczΩszczali na "zajΩcia og≤lne", trwaj▒ce 15 godzin tygodniowo (I kl.) oraz 16 i 17 godzin (II i III kl.). Celem zajΩµ og≤lnych jest, opr≤cz opanowania podstawowych umiejetnoci czytania, pisania i liczenia, rozwijanie umiejΩtno╢ci pos│ugiwania siΩ prostymi narzΩdziami, kszta│towanie nawyk≤w spo│ecznego wsp≤│┐ycia i wra┐liwoci moralnej. Od nauczyciela bΩdzie zale┐a│ wyb≤r sposobu, w jakim wysi│ek intelektualny bΩdzie przeplatany aktywno╢ci▒ fizyczn▒ (kiedy╢ znany jako "gimnastyka ╢r≤dlekcyjna") w wymiarze trzech godzin tygodniowo. W aktualnym systemie zajΩcia podzielone s▒ na przedmioty i trwaj▒ o trzy godziny tygodniowo d│u┐ej ni┐ w projekcie nowego programu. Projekt jednak przewiduje oddanie do dyspozycji nauczyciela trzech godzin w tygodniu do wykorzystania w wybranej dziedzinie oraz dw≤ch godzin wyr≤wnawczych dla uczni≤w maj▒cych problemy z realizacj▒ programu nauczania. W wymiarze dw≤ch godzin tygodniowo bΩdzie realizowany przedmiot etyka lub religia (do wyboru). Nauczyciel bΩdzie mia│ do wyboru jeden z program≤w zaproponowanych przez Ministerstwo Edukacji Narodowej lub bΩdzie m≤g│ opracowaµ w│asny, autorski program nauczania kt≤ry jednak bΩdzie musia│ byµ zgodny z centralnie ustalonym tzw. minimum programowym oraz zaakceptowanym przez radΩ pedagogiczn▒. NastΩpne trzy klasy podstaw≤wki to kszta│cenie blokowe. Projekt przewiduje cztery bloki przedmiotowe: kultura i jΩzyk polski, matematyka, przyroda, historia i spo│ecze±stwo (po 6 godzin tygodniowo) oraz sztuka i technika (2 godziny), jΩzyki obce i wychowanie fizyczne po trzy godziny. W starszych klasach podstaw≤wki uczniowie maj▒ doskonaliµ umiejetno╢ci nabyte we wcze╢niejszym etapie nauki oraz rozwijaµ zainteresowania. Na tym etapie maj▒ byµ rozpoznawane ich szczeg≤lne uzdolnienia i predyspozycje oraz okreslane w│a╢ciwe drogi dalszej edukacji. Osi▒gniΩcie samodzielno╢ci, sprawno╢ci i skuteczno╢ci w rozwi▒zywaniu problem≤w oraz przyswojenie postaw spo│ecznych i umiejetno╢ci wiadomego podejmowania decyzji jest kolejnym celem. Sprawdzian kompetencji wie±czy naukΩ w szkole podstawowej. Nie jest to egzamin selekcyjny, celem jego jest dostarczenie informacji o poziomie wiedzy i umiejΩtno╢ci ucznia opuszczaj▒cego mury szko│y. Wyniki bΩd▒ przedstawione w formie punktowej, nie za egzamin zdany czy te┐ nie zdany.
ZajΩcia w gimnazjum nie bΩd▒ siΩ r≤┐niµ zbytnio od zajΩµ w starszych klasach szko│y podstawowej i liceum og≤lnokszta│c▒cego. Nauczane bΩd▒ tradycyjne przedmioty. Wprowadzona bΩdzie w wymiarze dw≤ch godzin tygodniowo informatyka (wprowadzenie tych zajΩµ bΩdzie uzale┐nione od mozliwoci szko│y). Lekcje muzyki, plastyki, techniki i informatyki prowadzone bΩd▒ w grupach o r≤┐nym stopniu zaawansowania. Zale┐nie od swoich mo┐liwoci i zainteresowa± uczniowie bΩd▒ mogli wybieraµ poszczeg≤lne grupy. Poszczeg≤lne przedmioty maj▒ byµ przeplatane tre╢ciami wychowawczymi, kt≤rych zakres zosta│ rozszerzony w por≤wnaniu do podstaw≤wki o tematy z dziedziny ekologii, filozofii oraz obrony cywilnej. Przedmioty te zosta│y nazwane ╢cie┐kami miΩdzyprzedmiotowymi.
Kolejnym egzaminem organizowanym na zako±czenie nauki w gimnazjum bΩdzie sprawdzian preorientacyjny. Jego celem ma byµ ustalenie poziomu wiedzy i umiejetno╢ci i predyspozycji ucznia. Tak jak poprzednio tak i w tym przypadku wynik bedzie podawany w formie punktowej. Od liczby zdobytych punkt≤w zale┐eµ bΩdzie mo┐liwo╢µ podjΩcia nauki w szko│ach licealnych lub zawodowych.
Nauczanie w trzyletnim liceum profilowanym odbywaµ siΩ bΩdzie wed│ug rozszerzonych program≤w z niekt≤rych przedmiot≤w. Jest to przeformu│owanie obecnego podzia│u na klasy o r≤┐nych profilach. Uczniowie bed▒ uczΩszczaµ na trzy rodzaje zajΩµ.
ZajΩcia w│a╢ciwe dla danego profilu - lekcje zorganizowane na wy┐szym poziomie zaawansowania, obowi▒zkowe dla tych, kt≤rzy wybrali dany profil.
ZajΩcia zintegrowane (kultura i sztuka, cz│owiek i ╢rodowisko, cz│owiek i ╢wiat wsp≤│czesny), uzupe│niaj▒ce programy poszczeg≤lnych profili. Uczniowie bΩd▒ uczΩszczaµ na te lekcje z grupy zajΩµ zintegrowanych, kt≤rych nie przerabiali w ramach przedmiot≤w w│aciwych dla wybranego przez siebie profilu.
Wszyscy bΩd▒ uczΩszczaµ na zajΩcia wsp≤lne w zakresie podstawowym - j.polski, matematykΩ, j.obce, wychowanie fizyczne, obronΩ cywiln▒ oraz religiΩ lub etykΩ.
W por≤wnaniu do gimnazjum rozszerzona zostanie liczba ╢cie┐ek miΩdzyprzedmiotowych. NaukΩ w gimnazjum ko±czy egzamin pa±stwowy - matura.
Projekt reformy przewiduje wprowadzenie nowego systemu oceniania postΩp≤w w nauce jakie osi▒gaj▒ uczniowie na poszczeg≤lnych etapach kszta│cenia.
Egzaminy bΩd▒ przygotowywane i przeprowadzane przez Centraln▒ KomisjΩ Egzaminacyjn▒ i Regionalne Komisje Egzaminacyjne, kt≤re bΩd▒ instytucjami niezale┐nymi zar≤wno od szko│y, jak i kuratori≤w o╢wiaty.
Nowy system oceniania poprzez egzaminy pa±stwowe pozwala rzetelnie oceniµ wiedzΩ i umiejΩtnoci ucznia. Zwr≤cenie uwagi na umiejΩtno╢ci bΩd▒ce istotnym elementem podlegaj▒cym ocenie w trakcie egzamin≤w ukazuje, ┐e autorzy projektu k│ad▒ du┐y nacisk na dostosowanie program≤w szkolnych do wymaga±, jakie przed przysz│ymi absolwentami stawia zmieniaj▒ca siΩ rzeczywisto╢µ. Stworzenie jednolitych kryteri≤w oceny umo┐liwi kuratorium o╢wiaty skuteczny nadz≤r, zar≤wno w zakresie monitorowania przebiegu proces≤w dydaktycznych, jak i ewentualnych korekt organizacyjnych, programowych i metodycznych.
System ten sk│ada siΩ z trzech poziom≤w i obejmuje wszystkich uczni≤w ko±cz▒cych dane typy szk≤│.
szko│a podstawowa - sprawdzian kompetencji, nie maj▒cy charakteru selekcyjnego, ma za zadanie dostarczyµ uczniom i ich rodzicom, a tak┐e szko│om informacji o poziomie osi▒gniΩµ absolwenta. Punktowa forma prezentacji wynik≤w pozwoli na dok│adne przedstawienie r≤┐nic miΩdzy uczniami oraz na por≤wnanie wynik≤w sprawdzianu z ocenami wystawionymi przez nauczycieli w czasie nauki w szkole podstawowej.
gimnazjum - sprawdzian preorientuj▒cy, odpowiednik przedwojennej "ma│ej matury", podany w formie punkt≤w zadecyduje o dalszych losach absolwent≤w (licea profilowane i szko│y zawodowe bΩd▒ okrela│y minimaln▒ liczbΩ punkt≤w, jak▒ musi uzyskaµ kandydat, aby dostaµ siΩ na listΩ przyjΩtych do tej szko│y).
szko│a ╢rednia - matura, otwieraj▒ca mo┐liwo╢µ podjΩcia dalszej edukacji w szkole wy┐szej. Dzi╢ ze wzglΩd≤w na brak jednolitych kryteri≤w stopnie s▒ wystawiane subiektywnie i nie pozalaj▒ na por≤wnanie poziomu wiedzy uczni≤w z r≤┐nych szk≤│, a nawet czΩsto poszczeg≤lnych klas tej samej szko│y. Por≤wnawcze oceny umo┐liwiaj▒ jedynie, rzadko przeprowadzane, sprawdziany kuratoryjne z precyzyjnie okreslon▒ punktacj▒ i skal▒ ocen.
-
Wszystkie sprawdziany bΩd▒ standardowo przygotowane, przeprowadzane i oceniane przez niezale┐ne od lokalnych ╢rodowisk o╢wiatowych komisje egzaminacyjne, co pozwoli na dokonanie rzetelnej oceny uczni≤w, por≤wnywalnej w skali kraju.
Podanie wynik≤w sprawdzian≤w do wiadomoci szk≤│ pozwoli na dokonanie zar≤wno ocen efekt≤w pracy dydaktycznej poszczeg≤lnych nauczycieli przez dyrektor≤w szk≤│, jak i kontrolΩ dzia│alno╢ci samych szk≤│ dokonan▒ przez w│adze o╢wiatowe.