S│o±ce

S│o±ce, podobnie jak wszystkie gwiazdy, jest olbrzymi▒ kul▒ silnie roz┐arzonego, ale nadzwyczaj zagΩszczonego gazu. ªrednica tej kuli mierzy a┐ 1390 tysiΩcy kilometr≤w, czyli jest prawie 109 razy wiΩksza od ╢rednicy naszej planety. Kula ta w swej objΩto╢ci zawiera tak wielk▒ ilo╢µ materii, ┐e mo┐na by z niej zbudowaµ 333 tysi▒ce planet tej wielko╢ci co Ziemia.
Kula s│oneczna otoczona jest rozleg│▒ pow│ok▒ gazow▒, zwan▒ przez astronom≤w koron▒. W normalnych warunkach nie mo┐emy jej widzieµ z uwagi na o╢lepiaj▒ce ╢wiat│o S│o±ca, ale podczas ca│kowitego zaµmienia, kiedy glob KsiΩ┐yca zas│oni sob▒ jego tarczΩ, mamy mo┐no╢µ podziwiaµ przepiΩkn▒ aureolΩ ╢wiec▒c▒. S▒ to cz▒steczki zjonizowanego gazu, kt≤ry opu╢ciwszy powierzchniΩ S│o±ca i rozci▒ga siΩ a┐ za orbitΩ Ziemi.
ªrednia gΩsto╢µ materii, z kt≤rej zbudowane jest S│o±ce, wynosi 1,4 grama na centymetr sze╢cienny, co stanowi mniej wiΩcej jedn▒ czwart▒ ╢redniej gΩsto╢ci Ziemi. Ma ona w│a╢ciwo╢ci, jak to wykaza│y obserwacje i rozwa┐ania teoretyczne, silnie zjonizowanego gazu, zwanego przez fizyk≤w plazm▒. Atomy w takim gazie s▒ cze╢ciowo lub ca│kowicie pozbawione swych pow│ok elektronowych.
Wielka ilo╢µ materii i stosunkowo jej du┐a gΩsto╢µ sprawiaj▒, ┐e we wn▒trzu S│o±ca temperatura dochodzi do 15 milion≤w stopni Celsjusza i panuje ogromne ci╢nienie, przekraczj▒ce 70 miliard≤w atmosfer. S▒ tam wiΩc odpowiednie warunki do przemian j▒drowych, podobnych do tych, kt≤re zachodz▒ podczas wybuchu bomby termoj▒drowej. Polega ona na │▒czeniu siΩ czterech j▒der wodoru w jedno j▒dro helu, w wyniku czego wyzwalaj▒ siΩ ogromne ilo╢ci energii, kt≤r▒ S│o±ce szczodrze nas odarowywuje.
Trwa to od miliard≤w lat i bΩdzie trwa│o co najmniej jeszcze kilka miliard≤w lat, gdy┐ wod≤r stanowi oko│o trzech czwartych og≤lnej masy S│o±ca. Na hel przypada jedna pi▒ta jego masy, a reszta na pozosta│e pierwiastki, g│≤wnie za╢ na metale w stanie gazowym. Te ostatnie znajduj▒ sie przede wszystkim w j▒drze S│o±ca, maj▒cym oko│o 700 tysiΩcy kilometr≤w ╢rednicy.
Jest oczywiste, ┐e ta rozrzutno╢µ nie mo┐e uj╢µ S│o±cu bezkarnie, bo przecie┐ tylko w ci▒gu jednej sekundy traci ono w postaci promieniowania oko│o 4 milion≤w ton swej masy. Ale ubytek ten stanowi przys│owiow▒ "kroplΩ w morzu" w por≤wnaniu z ogromn▒ mas▒, jaka zawarta jest w kuli s│onecznej. Nietrudno zreszt▒ obliczyµ, ┐e od czasu powstania Ziemi, co nast▒pi│o oko│o 4,5 miliarda lat temu, S│o±ce straci│o zaledwie 0,02 procenta swej masy.
Gdyby jednak S│o±ce zgas│o, to temperatura na Ziemi obni┐y│aby sie nagle do minus 200 stopni Celsjusza, a mo┐e jeszcze ni┐ej. Na skutek tego para wodna w atmosferze uleg│a by zestaleniu i opad│a na na powierzchniΩ naszej planety w postaci ╢niegu lub szronu. To samo sta│oby siΩ z innymi gazami atmosferycznymi, kt≤re w niskiej temperaturze nie mog│yby zostaµ w stanie gazowym. Wreszcie zamarz│yby rzeki, jeziora i oceany, wyginΩ│yby zwierzΩta i ro╢liny.
Ale ┐ycie na Ziemi wymar│oby i w≤wczas, gdyby S│o±ce pewnego dnia zaczΩ│o silniej promieniowaµ. Wtedy na naszej planecie temperatura znacznie by wzros│a, powierzchnia jej zamieni│aby siΩ w ja│ow▒ pustyniΩ. Takie w│a╢nie warunki panuj▒ dzi╢ na Merkurym i Wenus, gdzie niemo┐liwa jest wegetacja nie tylko zwierz▒t i ro╢lin, ale nawet najprymitywniejszych organizm≤w - bakterii.
Mo┐emy jednak byµ spokojni, moc promieniowania S│o±ca bΩdzie siΩ utrzymywaµ na obecnym poziomie jeszcze przez bardzo d│ugi okres czasu. Nie mo┐e to oczywi╢cie trwaµ wiecznie, bo w dalekiej przysz│o╢ci bΩdzie ono coraz s│abiej promieniowaµ, a w ko±cu wystygnie zupe│nie. Ale i to nie musi wcale oznaczaµ zag│ady ludzko╢ci, gdy┐ cz│owiek mo┐e wcze╢niej opu╢ciµ ZiemiΩ i osiedliµ siΩ na planetach kr▒┐▒cych doko│a innych, znacznie m│odszych gwiazd.

Dane liczbowe:

ªrednica r≤wnika 1 392 000 km
Odleg│o╢µ od Ziemi 150 000 000 km
Masa S│o±ca 1,983*1035 g
Masa (Ziemia=1) 333 000
ªrednia gΩsto╢µ S│o±ca 1,410 g/cm3
GΩsto╢µ w ╢rodku S│o±ca 100 g/cm3
ObjΩto╢µ S│o±ca 1,4*1018km 3
Czas obrotu wok≤│ osi 25 dni 9 godz.
Nachylenie osi wzglΩdem ekliptyki 7░20'
Pow. S│o±ca 0,6*1013 km2
Temperatura powierchni S│o±ca 6000░C
Temperatura plam s│onecznych 4000░C
Temperatura wewn▒trz S│o±ca 17 000 000░C
Ci╢nienie wewn▒trz S│o±ca 70 mld. atm.
Ca│kowite promieniowanie S│o±ca 3,79*1033 erg/s-1
Promieniowanie z 1 cm2 powierzchni 6,2*1010 erg/s-1
Si│a ciΩ┐ko╢ci na S│o±cu 2,738*104 cm/s2
Si│a ciΩ┐ko╢ci w stosunku do S│o±ca 27,9
PrΩd. ucieczki ze S│o±ca 619,4 km/s
Odleg│o╢µ od ╢rodka Galaktyki 26 tys.lat ╢w.
Okres obiegu doko│a ╢rodka Gal. 180 mld lat
PrΩd. ruchu doko│a ╢rodka Gal. 250 km/s
PrΩd. ruchu wzglΩdem bliskich gwiazd 19,5 km/s
Wielko╢µ gwiazdowa S│o±ca -26,84m
Absolutna wielko╢µ gwiazdowa 4,73m*
ªrednia d│ugo╢µ cyklu plamotw≤rczego 11,13 lat



* Tak▒ jasno╢µ mia│oby S│o±ce, gdyby je przenie╢µ na odleg│o╢µ 32,62 lat ╢wietlnych

Autor: : Bartek »ak 

POWR╙T