El┐bieta Cichocka:
Panie Prezesie, NIK zarzuca Funduszowi z│e gospodarowanie. Od kilku lat kolejne zarz▒dy nie potrafi▒ uporaµ siΩ z rozliczeniem zak│ad≤w, kt≤re nie p│ac▒ obowi▒zkowych sk│adek na PFRON. Nie jeste╢cie te┐ w stanie sprawdziµ, czy pomoc, kt≤r▒ kierujecie do zak│ad≤w pracy chronionej, jest rzeczywi╢cie wykorzystywana zgodnie z przeznaczeniem Czy Pan siΩ zgadza z tymi zarzutami?
Marian Leszczy±ski:
Z czΩ╢ci▒ zarzut≤w siΩ zgadzam, ale proszΩ zauwa┐yµ, ┐e ostatni raport NIK zawiera skumulowan▒ ocenΩ dzia│alno╢ci PFRON za ca│y okres jego istnienia. Sejmowa komisja polityki spo│ecznej po trudnej dyskusji zdecydowa│a siΩ jednak przyj▒µ sprawozdanie zarz▒du Funduszu, dostrzegaj▒c poprawΩ w porz▒dkowaniu finans≤w. Fundusz zrobi│ bardzo du┐o, by rozliczyµ system pomocy zak│adom w ubieg│ych latach. Sam NIK stwierdza, ┐e rozliczono ju┐ po│owΩ beneficjent≤w tej pomocy. To mato, powinno byµ sto procent. Ale realizacja bie┐▒cych zada± i uporz▒dkowanie po│owy spraw z przesz│o╢ci jest ju┐ pozytywnym sygna│em. Na pocz▒tku zesz│ego roku mieli╢my 21 ty╢. nierozliczonych podmiot≤w, a na pocz▒tku tego -tylko 6 ty╢. Trzeba dostrzec ten wysi│ek, zw│aszcza ┐e s▒ szansΩ, i┐ do ko±ca roku rozliczymy wszystkie sprawy. Raport NIK zawiera te┐ ocenΩ systemu rehabilitacji zawodowej i spo│ecznej ludzi niepe│nosprawnych i przenosi tΩ krytyczn▒ ocenΩ na PFRON. To jest niedopuszczalne. To s▒ dwie r≤┐ne sprawy: dzia│alno╢µ pa±stwowej instytucji (PFRON) oraz system, w kt≤rym ona dzia│a. Pom≤wmy zatem o systemie. Z raport≤w NIK i z wypowiedzi przedstawicieli Ministerstwa Finans≤w wynika, ┐e pomoc niepe│nosprawnym to niezwykle skuteczny spos≤b na topienie pieniΩdzy podatnik≤w. Czy ten system zas│uguje na obronΩ? - Znam na tyle problemy rehabilitacji zawodowej niepe│nosprawnych, by przyznaµ, ┐e konieczne jest zracjonalizowanie tej pomocy, bo dzisiaj obarczona jest ona bardzo powa┐nymi b│Ωdami. Dla mnie wiΩksze znaczenie maj▒ nie tyle wypadki ╢wiadcz▒ce o kryminogenno╢ci systemu, bo te mo┐na znale╝µ wszΩdzie. Wa┐niejsze s▒ powa┐ne b│Ωdy systemowe.
Wysoko╢µ ulg jest ogromnie zr≤┐nicowana w zale┐no╢ci od charakteru i wielko╢ci zak│adu, a nie od liczby niepe│nosprawnych w nim zatrudnionych. Nie jest zachowana
zasada ekwiwalencji miΩdzy kosztami, kt≤re ponosz▒ pracodawcy przygotowuj▒cy stanowisko pracy dla niepe│nosprawnego, a tym, co pa±stwo daje pracodawcy na pokrycie tych koszt≤w. Wad▒ systemu jest te┐ niezwykle ograniczona mo┐liwo╢µ kontroli wykorzystania ╢rodk≤w. Skutkiem tych wad jest ┐ywio│owy, niekontrolowany wzrost liczby zak│ad≤w pracy chronionej. Na dodatek przepisy prawa s▒ niejasne i niesp≤jne, pozwalaj▒ na lawirowanie. Poprawiajmy wiΩc prawo. To dlaczego ludzie na w≤zkach demonstruj▒ przed Sejmem w obronie tego systemu?
- Propozycja rz▒du jest radykalna. Spowodowa│a bardzo du┐y niepok≤j, i to naprawdΩ nie tylko w ╢rodowisku pracodawc≤w, ale r≤wnie┐ zatrudnianych przez nich ludzi. To jest niezwykle wra┐liwa spo│ecznie sprawa, a stopie± poinformowania ╢rodowiska jest zdecydowanie niewystarczaj▒cy. Opieraj▒c siΩ tylko na dokumentach, kt≤re rz▒d przes│a│ do Sejmu, mo┐na wysnuµ wniosek, ┐e pomoc pa±stwa zostanie wydatnie zmniejszona. Brakuje analizy skutk≤w tej zmiany.
Nie s▒dzi Pan, ┐e obawy niepe│nosprawnych s▒ podsycane przez pracodawc≤w, kt≤rzy broni▒ swoich interes≤w? Maj▒ o wiele wiΩcej do stracenia ni┐ pracownicy.
- Bez wzglΩdu na przyczyny tego strachu on istnieje. Pracodawcy sobie poradz▒. Osoby niepe│nosprawne w wypadku likwidacji zak│adu bΩd▒ mia│y znacznie wiΩksze problemy ze znalezieniem pracy. Czy Pana zdaniem zak│adom pracy chronionej rzeczywi╢cie grozi upad│o╢µ po przyjΩciu przez parlament propozycji rz▒du? Czy nie s▒ w stanie sprostaµ kryteriom gospodarki rynkowej?
- Bez w▒tpienia konkurencyjno╢µ tych zak│ad≤w siΩ zmniejszy. Je╢li w zesz│ym roku w zak│adach pozostawa│y ponad 3 mid z│ ze ╢rodk≤w publicznych, a plany rz▒du zak│adaj▒ dotacjΩ w wysoko╢ci 700 min oraz - co jeszcze nie jest pewne - ╢rodki PFRON w wysoko╢ci 1,4 mid, to daje kwotΩ prawie o miliard z│otych mniejsz▒. Musi to spowodowaµ os│abienie konkurencyjno╢ci zak│ad≤w pracy chronionej.
Je╢li w│a╢ciciel zak│adu kupuje sobie jacht za pieni▒dze przeznaczone na pomoc inwalidom, to nie zwiΩksza konkurencyjno╢ci swojej firmy. CzΩ╢µ tych pieniΩdzy by│a w tym systemie zaw│aszczana.
- Uwa┐am, ┐e to skandal, je╢li pracodawca przeznacza ╢rodki otrzymane od pa±stwa na indywidualn▒ konsumpcjΩ.