Mir
Mir (Pok≤j) jest rosyjsk╣ stacj╣ kosmiczn╣ najnowszej generacji, zaprojektowan╣ dla d│ugotrwa│ych misji. Za│ogi s╣ transportowane na stacjΩ kosmiczn╣ i z powrotem przez pojazdy Sojuz. S╣ one okresowo zaopatrywane przez automatyczne pojazdy towarowe Progress, kt≤re w zasadzie s╣ bezza│ogowymi Sojuzami. Mir jest zbudowany wok≤│ jednostki centralnej, kt≤ra zosta│a wys│ana na orbitΩ w lutym 1986 roku. ZewnΩtrznie jednostka centralna bardzo przypomina wcze£niejsze stacje kosmiczne Salut. Jednak w odr≤┐nieniu od tamtych jest ona wyposa┐ona przede wszystkim jako modu│ mieszkalny. Mir ma na jednym ko±cu kulisty przedzia│ przej£ciowy z piΩcioma wΩz│ami cumowniczymi. Na przeciwleg│ym ko±cu jest jeszcze jeden wΩze│ cumowniczy, co umo┐liwia jednoczesne przy│╣czenie maksymalnie sze£ciu dodatkowych element≤w. S╣ to modu│y specjalistyczne, w kt≤rych wykonywana jest g│≤wna praca badawcza na stacji Mir. Pierwszy modu│ Kwant 1, po│╣czy│ siΩ z jednostk╣ centraln╣ Mir w grudniu 1989 roku. Do ko±ca 1992 roku przy│╣czono do stacji dalsze dwa modu│y - Kwant 2 i Kristall. A nastΩpnie przy│╣czono jeszcze dwa, Spektr i Priroda. Planuje siΩ te┐ wys│anie na orbitΩ stacji Mir drugiej generacji, Mir 2, a wtedy obydwa Miry zostan╣ po│╣czone razem. P≤ƒniej pierwszy Mir zostanie wy│╣czony, a Mir 2 stanie siΩ j╣drem nowej stacji kosmicznej. Je£li wszystko siΩ powiedzie, jeden lub wiΩcej rosyjskich wahad│owc≤w Buran zostanie wykorzystany do transportu modu│≤w.
Salut
W kwietniu 1971 roku Rosjanie wys│ali na orbitΩ pierwszy obiekt kosmiczny przeznaczony do d│ugotrwa│ego funkcjonowania, czyli stacjΩ kosmiczn╣ Salut. By│a to pierwsza z siedmiu stacji kosmicznych o tej samej nazwie i o bardzo podobnej konstrukcji. Zasadniczo sk│ada│a siΩ ona z trzech cylindr≤w o r≤┐nych £rednicach, wzajemnie po│╣czonych. Mia│a baterie s│oneczne do wytwarzania energii i jeden wΩze│ cumowniczy dostosowany do statk≤w za│ogowych Sojuz, kt≤re transportowa│y na ni╣ kosmonaut≤w. Pierwsza za│oga Saluta 1 ustanowi│a rekord pobytu w kosmosie - trzej kosmonauci przebywali w stacji kosmicznej przez trzy tygodnie. Ale rado£µ zamieni│a siΩ w tragediΩ, kiedy kosmonauci zginΩli wracaj╣c na ZiemiΩ. Rosjanie nie odnie£li wielu sukces≤w przy wysy│aniu kolejnych stacji typu Salut, a┐ do roku 1977, kiedy wys│ali na orbitΩ Saluta 6. By│ on lepiej wyposa┐ony ni┐ poprzednie i mia│ dwa wΩz│y cumownicze usytuowane po przeciwnych stronach zdolne przyjmowaµ statki za│ogowe i statki towarowe Progress.
Skaylab
Skylab by│ ameryka±sk╣ do£wiadczaln╣ stacj╣ kosmiczn╣, wys│an╣ dla zbadania mo┐liwo£ci i korzy£ci z d│ugiego przebywania w kosmosie. Mia│ on swoje pocz╣tki w planach stacji na orbicie ziemskiej, jakie NASA przedstawi│a ju┐ w 1965 roku. Ale musia│y one byµ äod│o┐one na p≤│kΩö z powodu braku fundusz≤w. Jednak powstanie stacji kosmicznej urealni│o siΩ po skre£leniu trzech planowanych lot≤w Apollo. NASA zaprojektowa│a stacjΩ wykorzystuj╣c sprzΩt, kt≤ry sta│ siΩ zbyteczny z powodu odwo│ania lot≤w Apollo. W roku 1970 projekt zosta│ nazwany Skylab (laboratorium niebieskie). Plan operacyjny przewidywa│, ┐e odwiedz╣ stacjΩ trzy zespo│y po trzech astronaut≤w, przetransportowane na orbitΩ i z powrotem przez pojazd kosmiczny Apollo. J╣drem stacji kosmicznej Skylab by│ adoptowany do pracy za│ogi trzeci stopie± S-IVB rakiety Saturn V. Sta│ siΩ on warsztatem orbitalnym (OWS) i by│ wyposa┐ony jako przestronne pomieszczenie mieszkalne i robocze. Dodane zosta│y tak┐e inne elementy. MiΩdzy innymi: £luza powietrzna (AM), u┐ywana przez astronaut≤w przy wychodzeniu na spacer kosmiczny, wΩze│ cumowniczy (MDA), umo┐liwiaj╣cy po│╣czenie statku Apollo ze stacj╣.
Spacelab
Ca│kowicie wyposa┐one laboratorium kosmiczne Spacelab jest zaprojektowane do wyniesienia na orbitΩ przez wahad│owiec. Przez ca│y czas pozostaje w luku │adunkowym wahad│owca. Spacelab zosta│ zbudowany przez Europejsk╣ AgencjΩ Przestrzeni Kosmicznej (ESA), za│oga sk│ada│a siΩ z ameryka±skich i europejskich astronaut≤w. Jego debiut kosmiczny mia│ miejsce w listopadzie 1983 roku w czasie lotu STS-9/Spacelab 1. W tym locie niemiecki astronauta Ulf Merbold by│ pierwszym Europejczykiem, kt≤ry lecia│ w ameryka±skim pojeƒdzie kosmicznym. Spacelab mo┐e mieµ r≤┐ne konfiguracje. Zwykle tworzony jest tak zwany d│ugi modu│. Sk│ada siΩ on z klimatyzowanego laboratorium o d│ugo£ci 7 metr≤w i szeroko£ci 4 metr≤w. Jest ono wyposa┐one w sprzΩt laboratoryjny, aparaturΩ i komputery na znormalizowanych stojakach. CzΩsto modu│ laboratoryjny jest wysy│any z dodatkowymi przyrz╣dami na paletach, kt≤re w luku │adunkowym wahad│owca s╣ umieszczane za modu│em. Palety s╣ otwarte w kierunku przestrzeni kosmicznej. Czasem Spacelab wystΩpuje w konfiguracji z samymi paletami, z tak zwanym äiglooö, kt≤re jest jednostk╣ dowodzenia i sterowania. W czasie lot≤w Spacelaba badacze wykonuj╣ do£wiadczenia w szerokim zakresie: zasoby Ziemi, medycyna kosmiczna, wp│yw niewa┐ko£ci na procesy biologiczne i fizyczne, przetwarzanie materia│≤w, astronomia itd.. Wyniki do£wiadcze± mog╣ byµ analizowane na miejscu lub przesy│ane do analizy na ZiemiΩ. Typowy lot laboratorium Spacelab trwa oko│o 10 dni.
Ariane 5
Rakieta no£na z rodziny Ariane przeznaczona do transportu ciΩ┐kich │adunk≤w oraz za│ogowego samolotu kosmicznego Hermes, kt≤rym u progu XXI w. astronauci bΩd╣ lataµ z europejskiego laboratorium Columbus na stacjΩ kosmiczn╣ Alfa.
Freedom
Freedom mia│a byµ miΩdzynarodow╣ stacj╣ kosmiczn╣, kt≤rej uko±czenie by│o planowane na koniec tego stulecia. NASA mia│a zmontowaµ stacjΩ na orbicie i dostarczyµ dwa z czterech g│≤wnych modu│≤w. Jednym z nich mia│ byµ modu│ mieszkalny, tworz╣cy mieszkanie dla ca│ej za│ogi stacji. Drugim ameryka±ski modu│ laboratoryjny, w kt≤rym ameryka±scy uczeni i in┐ynierowie mieli wykonywaµ do£wiadczenia na orbicie. Pozosta│e dwa modu│y mia│y byµ dostarczone przez Europejsk╣ AgencjΩ Przestrzeni Kosmicznej (ESA) i Japo±sk╣ AgencjΩ Przestrzeni Kosmicznej (NASDA). Udzia│ ESA w stacji Freedom mia│o stanowiµ do│╣czane laboratorium Columbus (CAT), a udzia│ NASDA - japo±ski modu│ do£wiadczalny JEM. Stacja Freedom mia│a byµ budowana etapami przy u┐yciu sprzΩtu i modu│≤w dostarczanych przez wahad│owce. W swojej ko±cowej konfiguracji stacja Freedom mia│a sk│adaµ siΩ z czterech g│≤wnych modu│≤w, po│╣czonych przez jednostki zwane wΩz│ami zasobowymi, zamocowanych do zespo│u kratownic o d│ugo£ci 150 metr≤w.