Praktycznie wszystkie profesjonalne aplikacje biurowe, a tak┐e te wspomagaj▒ce zarz▒dzanie firm▒, finansami czy choµby pakiety programistyczne maj▒ wbudowane narzΩdzia umo┐liwiaj▒ce grupow▒ pracΩ nad konkretnym zadaniem. Argumenty przeciwnik≤w sieci (czy s▒ jeszcze tacy?) dotycz▒ g│≤wnie koszt≤w instalacji. Jednak w dzisiejszych realiach nawet po│▒czenie kilku jednostek nie wi▒┐e siΩ z wielkim wydatkiem, za to mo┐e przynie╢µ wymierne korzy╢ci. W zesz│ym miesi▒cu na │amach ENTERA skupili╢my siΩ na czysto sprzΩtowej stronie sieci, a konkretnie na sprawach zwi▒zanych z okablowaniem, kartami sieciowymi czy wreszcie monta┐em tego wszystkiego.

Znacznie wiΩksz▒ inwestycj▒ w przypadku uruchamiania sieci komputerowej jest oprogramowanie. Wysoka cena profesjonalnych system≤w sieciowych dzia│a odstraszaj▒co, jednak w wielu przypadkach nie ma potrzeby kupowania a┐ tak kosztownego oprogramowania. Producenci i tw≤rcy aplikacji sieciowych proponuj▒ mniej zasobnym w got≤wkΩ u┐ytkownikom rozwi▒zania tanie, a jednocze╢nie funkcjonalne i, co wa┐niejsze, proste w dzia│aniu.

Na pocz▒tek

Najprostszym i najta±szym sposobem po│▒czenia ze sob▒ dw≤ch (i tylko dw≤ch) komputer≤w jest zastosowanie przewodu pod│▒czanego do port≤w szeregowych lub r≤wnoleg│ych. DziΩki temu mo┐liwe jest przesy│anie plik≤w, katalog≤w lub uruchamianie program≤w. Oczywi╢cie tak┐e w tym przypadku konieczne jest skorzystanie z odpowiedniego oprogramowania, dostΩpnego razem z systemem operacyjnym (jak np. modu│ "Bezpo╢rednie po│▒czenie kablowe" w Windows 95) b▒d╝ nabywanego oddzielnie (np. LapLink, PC Anywhere itp.). Odpowiednia obs│uga port≤w wykorzystanych do po│▒czenia dw≤ch stanowisk pracy, pozwalaj▒ca na zapewnienie podstawowej us│ugi sieciowej, jak▒ jest udostΩpnianie zaso- b≤w dyskowych (plik≤w i katalog≤w), wystarcza, by takie po│▒czenie potraktowaµ jak - co prawda powoln▒, o nik│ych mo┐liwo╢ciach, ale zawsze - sieµ.

Protok≤│

W znacznie powa┐niejszych instalacjach sieciowych jakiekolwiek przesy│anie danych - pomijaj▒c warstwΩ fizyczn▒, czyli okablowanie i karty sieciowe - odbywa siΩ za pomoc▒ protoko│≤w. Protok≤│ to nic innego jak odpowiedni zestaw komunikat≤w pozwalaj▒cy na "dogadanie siΩ" po│▒czonych element≤w sieci w taki spos≤b, by sta│o siΩ mo┐liwe korzystanie z us│ug sieciowych. NajczΩ╢ciej stosowanymi protoko│ami w sieciach lokalnych s▒: IPX/SPX, TCP/IP, NetBIOS, a tak┐e - ze wzglΩdu na popularno╢µ systemu - stosowany w Windows 95/98 NetBeui.

Lista istniej▒cych protoko│≤w mog│aby zape│niµ kilka stron, lecz dla u┐ytkownika sieci czy dla firmy, kt≤ra zamierza zbudowaµ sieµ na w│asnym podw≤rku, najistotniejsze jest, ┐eby wszystkie stosowane przez nich narzΩdzia - komputery, karty sieciowe oraz oprogramowanie - korzysta│y z tego samego protoko│u sieciowego. W wiΩkszo╢ci sieci mo┐na u┐ywaµ kilku protoko│≤w (zamiennie lub jednocze╢nie), jednak sta-cje pracuj▒ce w danej chwili z r≤┐nymi protoko│ami nie bΩd▒ siΩ wzajemnie "widzieµ" w sieci.

Najlepiej jednakowo

Nie mniej istotnym aspektem, kt≤rego zrozumienie pozwoli na korzystanie z sieci bez zbΩdnych wydatk≤w i k│opot≤w, jest zgodno╢µ wszystkich element≤w sieci pocz▒wszy od okablowania, kart sieciowych, wspomnianych protoko│≤w, a┐ po systemy operacyjne zainstalowane na poszczeg≤lnych komputerach.

Odno╢nie okablowania proponujΩ zapoznanie siΩ z tekstem dotycz▒cym monta┐u sieci, kt≤ry opublikowali╢my miesi▒c temu (jest on tak┐e na naszej witrynie w Internecie: www.enter.pol.pl). Dodam tylko, ┐e najistotniejsz▒ spraw▒ jest - rzecz pozornie oczywista - u┐ycie okablowania tego samego typu do ca│ej instalacji sieciowej.

W przypadku kart sieciowych najbezpieczniejszym wyj╢ciem jest zastosowanie urz▒dze± tego samego typu, pochodz▒cych od jednego producenta. Nie zawsze jednak jest to mo┐liwe, dlatego wa┐ne jest, aby wszystkie posiadane przez nas karty mia│y sterowniki umo┐liwiaj▒ce pracΩ w systemach operacyjnym oraz sieciowym, kt≤rych u┐ywamy.

Ostatnia sprawa to oprogramowanie. Je┐eli wykorzystujemy pakiety sieciowe bΩd▒ce nak│adkami na zainstalowany ju┐ na komputerze system operacyjny (jak np. LANtastic), upewnijmy siΩ, czy dodawane oprogramowanie sieciowe wsp≤│pracuje ze wszystkimi systemami operacyjnymi, w jakie posiadane przez nas komputery s▒ wyposa┐one. Je╢li za╢ decydujemy siΩ na wykorzystanie mechanizm≤w standardowo wbudowanych w dany system operacyjny (jak np. Windows 95, 98 czy NT), to musimy stwierdziµ, czy dany system potrafi siΩ "dogadaµ" w sieci z innym systemem. Warto te┐ pamiΩtaµ, ┐e czΩsto producenci oprogramowania sprzedaj▒ swoje produkty zestawiaj▒c je razem z odpowiednim sprzΩtem (np. kartami sieciowymi). Tego typu pakiety (tzw. Starter Kits) s▒ gwarancj▒, ┐e dane oprogramowanie bΩdzie wsp≤│pracowa│o bezproblemowo z do│▒czonym sprzΩtem.

Co widaµ?

Zwykle po pod│▒czeniu i odpowiednim skonfigurowaniu sieci na komputerze (w systemie operacyjnym) u┐ytkownika nie widaµ wielu zmian. NajczΩ╢ciej dyski sieciowe s▒ widoczne jako kolejne "dyski twarde", a drukarka sieciowa z punktu widzenia u┐ytkownika sieci nie r≤┐ni siΩ niczym od drukarki lokalnej (z tym wyj▒tkiem, ┐e jej nie widaµ na biurku). Takie podej╢cie znacznie upraszcza korzystanie z zasob≤w sieciowych, gdy┐ u┐ytkownik nie musi wykonywaµ skomplikowanych dzia│a±; chc▒c np. wydrukowaµ dokument na drukarce sieciowej, wybiera po prostu z menu edytora, kt≤rego u┐ywa, polecenie "Drukuj" i gotowe...

Mimo to specyfika pracy w sieci r≤┐ni siΩ nieco od pracy na pojedynczym stanowisku. Ot≤┐ aplikacje, kt≤rych zwykle u┐ywamy, mog▒ nie byµ w pe│ni przystosowane do pracy w sieci. Nie oznacza to bynajmniej konieczno╢ci rezygnacji z ich stosowania, nale┐y jedynie pamiΩtaµ o tym, by nie traktowaµ dos│ownie pewnych komunikat≤w, jakie dany program nam serwuje.
Przyk│adem mo┐e byµ np. niew│a╢ciwe zachowanie siΩ program≤w wspomagaj▒cych zarz▒dzanie plikami. Komunikat "dysk uszkodzony, nie mo┐na zapisaµ pliku" wcale nie musi oznaczaµ faktycznego uszkodzenia, zw│aszcza gdy pracujemy na dysku sieciowym. Wynika to po prostu z braku obs│ugi przez dany program uprawnie± (lub ich braku), kt≤re dany u┐ytkownik ma do konkretnego katalogu sieciowego.

CzΩstym b│Ωdem u┐ytkownik≤w sieci jest "zapychanie" drukarki tym samym dokumentem. Sytuacja taka wystΩpuje najczΩ╢ciej, gdy u┐ytkownik drukuj▒c dokument stwierdza, ┐e na drukarce sieciowej drukuje siΩ zupe│nie co╢ innego, lub te┐ - rzadziej - nic siΩ nie drukuje. W takim przypadku cz│owiek wraca do komputera, gdzie ponawia ┐▒danie wydruku, obci▒┐aj▒c tym samym zupe│nie niepotrzebnie kolejkΩ wydruku (patrz: ramka "Drukowanie w sieci"). Nietrudno przewidzieµ, ┐e ko±czy siΩ to wydrukowaniem kilku zbΩdnych egzemplarzy oraz zdenerwowaniem u┐ytkownika.

Nie tylko Novell

Jaki system sieciowy wybraµ? - tabela

LANtastic 8.0 - kolejny krok ku prostszej obs│udze i wykorzystaniu sieci. Wszystkie funkcje sieciowe oferowane przez LANtastica dostΩpne s▒ za po╢red-nictwem jednej aplikacji.

Windows 95 i 98 umo┐liwiaj▒ udostΩpnianie plik≤w i drukarek, a tym samym stworzenie prostej sieci

NetWare 4.11 for Small Business (znany te┐ pod nazw▒ "Kayak") to uproszczony NetWare, zawieraj▒cy │atwiejsze w obs│udze aplikacje zarz▒dzaj▒ce sieci▒

NetWare for Small Business wyr≤┐nia siΩ bogat▒ dokumentacj▒ w postaci plik≤w HTML i nie tylko

Jeszcze kilka lat temu w Polsce synonimem sieci by│ Novell NetWare. Jego cena do niedawna przekracza│a mo┐liwo╢ci ma│ej firmy, jednak w ostatnich czasach pod wp│ywem konkurencji (zw│aszcza ze strony Microsoftu i systemu Windows NT) sytuacja zaczΩ│a siΩ znacznie zmieniaµ na korzy╢µ najbardziej zainteresowanych - samych u┐ytkownik≤w.

Mo┐liwo╢ci systemu Novell NetWare s▒ tak du┐e, ┐e w wielu przypadkach (a zw│aszcza dla ma│ych i ╢rednich firm) s▒ inwestycj▒ nieco na wyrost. Podobnie wygl▒da sprawa w przypadku najpowa┐niejszego konkurenta systemu NetWare - Windows NT Server.

Popularno╢µ systemu Novell NetWare w Polsce wynika z faktu, ┐e firma Novell jako jedna z pierwszych firm produkuj▒cych oprogramowanie rozwinΩ│a w Polsce sieµ dystrybucji, dziΩki czemu potencjalni u┐ytkownicy mieli dostΩp do oprogramowania w pe│ni legalnego na miejscu. Popularno╢µ za╢ Windows NT jest rezultatem popularno╢ci "okienek" Microsoftu, systemu, kt≤ry jest najpowszechniej stosowany w komputerach PC. Obydwa wspomniane systemy oferuj▒ mechanizmy pozwalaj▒ce zaplanowaµ i stworzyµ strukturΩ sieciow▒ maj▒c▒ nawet kilka tysiΩcy ko±c≤wek (czyli poszczeg≤lnych komputer≤w).

Zaawansowane narzΩdzia wymagaj▒ jednak tak┐e odpowiedniej obs│ugi, konserwacji i zarz▒dzania. Wszystko to powoduje, ┐e koszt ca│kowity zar≤wno oprogramowania, wymaganego przez sieµ sprzΩtu, jak i fachowej kadry administracyjnej jest niewsp≤│mierny do korzy╢ci, jakie chcieliby╢my osi▒gn▒µ │▒cz▒c komputery w sieµ.

Z serwerem czy bez?

PrzyjΩ│o siΩ uwa┐aµ sieci peer-to-peer za sieci bezserwerowe. Okre╢lenie to mo┐e powodowaµ pewne niejasno╢ci w zrozumieniu funkcjonowania takiej sieci na skutek tego, ┐e przyzwyczaili╢my siΩ traktowaµ serwer jako ca│kowicie odrΩbn▒ jednostkΩ (komputer) o wysokim potencjale, du┐ej szybko╢ci dzia│ania, wyposa┐on▒ w pojemn▒ pamiΩµ (zar≤wno operacyjn▒, jak i masow▒, czyli dyski twarde) itd. Tymczasem dla sieci - z logicznego punktu widzenia - serwerem jest nie tyle konkretny komputer, co zestaw funkcji, jakie maj▒ byµ realizowane za jego po╢rednictwem. Tym samym mo┐na powiedzieµ, ┐e jakiekolwiek urz▒dzenie (nawet niekoniecznie komputer) pe│ni▒ce wobec innych komputer≤w funkcje us│ugowe jest serwerem. Dlatego te┐ stwierdzenie "bezserwerowe" w przypadku sieci peer-to-peer oznacza, ┐e faktycznie w danej sieci nie ma serwera dedykowanego (jednak niekt≤re przedstawione przez nas w niniejszym zestawieniu pakiety umo┐liwiaj▒ stworzenie dedykowanego serwera), czyli m≤wi▒c inaczej - komputera odgrywaj▒cego tylko i wy│▒cznie rolΩ serwera.

Cech▒ charakterystyczn▒ sieci peer-to-peer jest to, ┐e ka┐dy komputer mo┐e pe│niµ w sieci funkcjΩ zar≤wno serwera (niededykowanego), jak i klienta. Mo┐na to wyja╢niµ na przyk│adzie g│≤wnej us│ugi sieciowej, jak▒ jest umo┐liwienie dostΩpu do danych zapisanych na dysku twardym. W sieciach z dedykowanym serwerem funkcjΩ tΩ pe│ni - stanowi▒cy najczΩ╢ciej ca│kowicie oddzieln▒ jednostkΩ - file server (serwer plik≤w). Tymczasem w sieci peer-to-peer dany komputer mo┐e udostΩpniaµ innym zawarto╢µ swojego dysku twardego - bΩd▒c wtedy serwerem - lub mo┐e tego nie robiµ. Podobnie zreszt▒ jest w przypadku innych us│ug, np. drukowania, wysy│ania i odbierania poczty, komunikacji z innymi zewnΩtrznymi sieciami itp. Przy czym w sieciach peer-to-peer dowoln▒ - dostΩpn▒ przez oprogramowanie sieciowe - us│ugΩ mo┐na scedowaµ na dowoln▒ jednostkΩ, kt≤ra staje siΩ serwerem odpowiedzialnym za dan▒ us│ugΩ. Zalet▒ owej dowolno╢ci wyboru stanowiska jest to, ┐e u┐ytkownicy nie musz▒ siΩ martwiµ brakiem np. drukarki sieciowej, gdy zostanie uszkodzona stacja robocza pe│ni▒ca dotychczas funkcjΩ printservera (serwera druku) - wystarczy podpi▒µ drukarkΩ do innego komputera i odpowiednio skonfigurowaµ stosowane oprogramowanie.

Jak wiΩc widaµ w sieci peer-to-peer komputer wykorzystywany do pracy mo┐e tak┐e odgrywaµ rolΩ niededykowanego serwera odpowiedzialnego za jedn▒ lub kilka us│ug sieciowych. W pewnych sytuacjach, np. przy wzmo┐onym ruchu w sieci, konieczno╢ci▒ bΩdzie wydzielenie z zestawu komputer≤w jednej maszyny i skonfigurowanie jej (a tak┐e wykorzystywanego oprogramowania) jako dedykowanego serwera. Takie dzia│anie trzeba podj▒µ w sytuacji, gdy jednoczesna obs│uga ┐▒da± sieciowych oraz lokalnych aplikacji okazuje siΩ zbyt du┐ym obci▒┐eniem dla komputera, powoduj▒c zapychanie siΩ sieci. Na szczΩ╢cie bior▒c pod uwagΩ mo┐liwo╢ci, ja-kie tkwi▒ w dzisiejszych komputerach biurkowych, oraz fakt, ┐e sieci peer-to-peer s▒ najczΩ╢ciej tworzone do po│▒czenia nieznacznej liczby u┐ytkownik≤w (do 10-20), opisana wy┐ej sytuacja zmuszaj▒ca do postawienia dedykowanego serwera nie powinna siΩ zdarzyµ. Choµ oczywi╢cie zalet▒ oprogramowania sieciowego jest mo┐liwo╢µ takiego dzia│ania.

Odmienne spojrzenie

Zupe│nie inn▒ filozofiΩ systemu ni┐ w najbardziej popularnych "okienkach" Microsoftu przyjΩto w systemie Unix i jego pochodnych, w tym w jednej z najbardziej popularnych odmian, czyli systemie Linux, kt≤rego wersjΩ - Red Hat 5.1 - mieli╢my okazjΩ przetestowaµ w naszej redakcji. G│≤wn▒ ide▒ sieci jest mo┐liwo╢µ pracy wielu u┐ytkownik≤w na wsp≤lnych danych. Istniej▒ jednak dwa, ca│kowicie odmienne rozwi▒zania dotycz▒ce problemu "uwsp≤lnienia" informacji. Sieµ oparta na powszechnie znanych systemach operacyjnych, jak Windows 95 czy 98, poprzez zastosowanie mechanizm≤w zaimplementowanych standardowo w tych systemach, b▒d╝ te┐ za pomoc▒ programowych nak│adek (np. LANtastic) dzia│a na zasadzie wsp≤│dzielenia zasob≤w miΩdzy komputerem-stacj▒ robocz▒ (klientem) a komputerem-serwerem. Przy czym jeden komputer mo┐e pe│niµ funkcje zar≤wno serwera, jak i klienta. W takim wypadku mo┐na m≤wiµ o rozproszonym przetwarzaniu danych, gdy┐ na stacjach roboczych po│▒czonych w sieµ wykonywane s▒ aplikacje (klienci), kt≤re z kolei mog▒ zleciµ wykonanie pewnych zada± serwerowi. Jest to znaczne rozszerzenie mo┐liwo╢ci w por≤wnaniu z sytuacj▒, gdy serwery zajmowa│y siΩ jedynie drukowaniem i udostΩpnianiem plik≤w.

W przypadku Linuxa i podobnych mu system≤w sprawa wygl▒da nieco inaczej, gdy┐ Linux jest systemem wielodostΩpnym, a tym samym umo┐liwia pracΩ wielu u┐ytkownik≤w na jednym systemie. Rozwi▒zanie takie jest pochodn▒ przesz│o╢ci komputeryzacji, kiedy zaawansowane stacje robocze by│y praktycznie niedostΩpne dla u┐ytkownik≤w, kt≤rzy wykonywali swoje dzia│ania korzystaj▒c z terminali, czyli najpro╢ciej m≤wi▒c: zestawu monitor + klawiatura. W takim wypadku u┐ytkownik korzystaj▒cy z terminala jest po│▒czony stale z komputerem-hostem (gospodarzem), wprowadzaj▒c do± dane i ogl▒daj▒c przetworzone przez hosta informacje na ekranie terminala. Sam terminal nie mo┐e wykonaµ nic (nie jest przecie┐ w og≤le komputerem jako takim), gdy┐ wszystkie zadania, przetwarzanie danych, obliczenia czy uruchamianie aplikacji wykonywane s▒ na ho╢cie. Faktem jest, ┐e obydwie te architektury w swej "czystej" postaci nale┐▒ ju┐ do przesz│o╢ci.

Stosuje siΩ rozwi▒zania │▒cz▒ce funkcje charakterystyczne dla architektury klient-serwer, b▒d╝ te┐ terminal-host. Przyk│adem mo┐e byµ np. sieµ, w kt≤rej pracownicy wykorzystuj▒ informacje przechowywane na dedykowanym serwerze bazodanowym, zlecaj▒c mu przetwarzanie informacji lub wysy│aj▒c ┐▒dania wynik≤w. Uk│ad przypomina ten znany z system≤w wielodostΩpnych. Ka┐dy z komputer≤w u┐ytkownik≤w jest jednak zdolny do samodzielnego przetwarzania danych (nie jest terminalem), a tym samym wiΩkszo╢µ dzia│a± u┐ytkownika jest wykonywana autonomicznie, bez udzia│u serwera.

Wszystkie drogi wiod▒ do...

Wyb≤r kt≤regokolwiek z prezentowanych przez nas rozwi▒za± dotycz▒cych ma│ych sieci si│▒ rzeczy zale┐ny jest nie tylko od mo┐liwo╢ci i bogactwa funkcji oferowanych przez oprogramowanie, lecz tak┐e od posiadanej przez nas infrastruktury, czyli komputer≤w, w jakie jeste╢my wyposa┐eni.

Zdecydowanie najlepszym pod wzglΩdem mo┐liwo╢ci tej klasy oprogramowaniem jest LANtastic (zar≤wno wersja 7, jak i 8). Wp│yw na to mia│ na pewno fakt, ┐e jest on jedynym rozwi▒zaniem w przypadku, gdy czΩ╢µ komputer≤w przez nas posiadanych jest ju┐ do╢µ wiekowa (np. 486, czy 386, a nawet starsze). Je┐eli jednak wyposa┐enie miejsca, w kt≤rym ma powstaµ sieµ, jest jednolite pod wzglΩdem sprzΩtowym i w miarΩ nowoczesne, mo┐emy zdecydowaµ siΩ na rozwi▒zanie wykorzystuj▒ce mechanizmy wbudowane w systemy operacyjne zainstalowane na danych komputerach (Windows 95, 98, NT). W ka┐dym razie stworzenie ma│ej sieci jest stosunkowo tanim sposobem poprawienia efektywno╢ci pracy jakiegokolwiek biura czy innego miejsca, gdzie komputery - ze wzglΩdu na charakter wykonywanej pracy - s▒ nieodzowne.

Konfiguracje testowe

Drukowanie w sieci

Drukowanie jakichkolwiek dokument≤w w sieci przebiega w spos≤b nieco odmienny od wykonywania wydruk≤w na drukarce pod│▒czonej bezpo╢rednio do komputera. Pozornie po zainstalowaniu sieci nic siΩ nie zmienia. Drukarka jest widoczna w systemie operacyjnym na danym komputerze (przynajmniej powinno tak byµ w przy-padku, gdy u┐ytkownik ma uprawnienia do drukowania), wszelkie za╢ aplikacje umo┐liwiaj▒ce wydruk tworzonych za ich po╢rednictwem prac bezproblemowo powinny wsp≤│pracowaµ z drukark▒ sieciow▒.

Termin drukarka sieciowa nie oznacza bynajmniej jakiego╢ specjal-nie przystosowanego do sieci urz▒dzenia drukuj▒cego. Zwykle funkcjΩ tΩ pe│ni drukarka pod│▒czona do jednego z komputer≤w w sieci, kt≤ry opr≤cz tego, ┐e jest stacj▒ robocz▒, odgrywa rolΩ serwera druku (print serwer). Istniej▒ oczywi╢cie drukarki z wbudowanym gniazdem sieciowym (a w│a╢ciwie kart▒ sieciow▒), co pozwala pod│▒czyµ drukarkΩ jako kolejne urz▒dzenie sieciowe, tego typu rozwi▒zania s▒ jednak zazwyczaj dro┐sze od zwyk│ych drukarek.

W wyniku wsp≤│dzielenia drukarki w sieci dostΩp do niej mog▒ mieµ wszyscy u┐ytkownicy (ewentualnie ci, kt≤rzy maj▒ odpowiednie uprawnienia sieciowe), jednak oczywiste jest, ┐e drukarka mo┐e obs│u┐yµ naraz tylko jedno zlecenie (innymi s│owy: drukuje jedn▒ kartkΩ). Dlatego te┐, aby unikn▒µ sytuacji, kiedy u┐ytkownicy musieliby uzgadniaµ miΩdzy sob▒, kto w danej chwili zamierza skorzystaµ z drukarki (pozornie wydaje siΩ to bezsensowne, jednak taka sytuacja wystΩpuje, gdy np. drukarka jest pod│▒czona do dw≤ch komputer≤w za po╢rednictwem rozdzielacza), stosuje siΩ mechanizm zwany kolejk▒ wydruku. Polega to na tym, ┐e w wyniku wys│anego przez u┐ytkownika ┐▒dania wydrukowania danego dokumentu tworzony jest tymczasowy zbi≤r danych zwany zadaniem druku (print job), kt≤ry z kolei wΩdruje do serwera wydruku, gdzie jest umieszczany w kolejce. Po przyjΩciu zadania (lub zada±) druku do kolejki serwer wysy│a kolejno zadania na drukarkΩ. Okre╢lenie "wysy│ane kolejno" jest tutaj pewnym uprosz-czeniem. Istotnie, najczΩ╢ciej u┐ytkownicy maj▒ wzglΩdem danej dru-karki sieciowej r≤wnorzΩdne uprawnienia sieciowe. Niekt≤re pakiety sieciowe umo┐liwiaj▒ jednak skonfigurowanie sieci w taki spos≤b, by uprzywilejowani u┐ytkownicy otrzymywali wydruk szybciej ni┐ pozostali, czyli innymi s│owami - ich zadania wydruku ustawianie s▒ priorytetowo na pocz▒tku kolejki bez wzglΩdu na czas ich powstania. Wykorzystywanie mechanizmu kolejki powoduje, ┐e z punktu widzenia u┐ytkownika stacji roboczej w pewnych sytuacjach mo┐e siΩ wydawaµ, ┐e druk - a w│a╢ciwie samo wysy│anie pliku na drukarkΩ, a tym samym zwolnienie zasob≤w komputera do dalszej pracy - przebiega szybciej. Wynika to z faktu, ┐e dane do wydruku nie s▒ przesy│ane przez stosunkowo powolny port r≤wnoleg│y, lecz kartΩ sieciow▒ stanowi▒c▒ zwykle szybszy interfejs przesy│u danych. Jednak od wykonania polecenia "Drukuj" do uzyskania kartki zadrukowanej ┐▒danym dokumentem mo┐e up│yn▒µ czas nawet sporo d│u┐szy ni┐ podczas wydruku lokalnego.

Bezpieczne dane

Zapewnienie bezpiecze±stwa przesy│anym i udostΩpnianym przez jak▒kolwiek sieµ danym jest jednym z kluczowych zada± oprogramowania sieciowego. Zwykle system zabezpiecze± kojarzony jest z zaawansowanymi strukturami sieciowymi stosowanymi w du┐ych korporacjach, bankach itp. Nic bardziej b│Ωdnego.

Ka┐de rozwi▒zanie umo┐liwiaj▒ce przesy│anie plik≤w miΩdzy komputerami powinno mieµ wbudowane mechanizmy zabezpieczaj▒ce przed utrat▒ danych b▒d╝ to ze wzglΩdu na b│Ωdy u┐ytkownika (najczΩstszy przypadek), b▒d╝ ze wzglΩdu na mo┐liwo╢µ wyst▒pienia wadliwie dzia│aj▒cej aplikacji (nie przystosowanej do warunk≤w sieciowych).

W pierwszym przypadku zalety mechanizm≤w zabezpieczaj▒cych docenimy, gdy jeden z u┐ytkownik≤w przypadkowo skasuje "niepotrzebne" dane z dysku F, kt≤ry on widzia│ jako dysk lokalny, a kt≤ry w istocie by│ dyskiem og≤lnodostΩpnym, zawieraj▒cym wa┐ne dokumenty. Oczywiste jest, ┐e nie nale┐y winiµ owego "niszczyciela", lecz osobΩ odpowiedzialn▒ za nieodpowiedni▒ konfiguracjΩ sieci.

Drugi przypadek jest ju┐ nieco mniej oczywisty i mo┐e wyst▒piµ, gdy kilku u┐ytkownik≤w pr≤buje edytowaµ plik znajduj▒cy siΩ na dysku sieciowym za pomoc▒ "nieprzystosowanej" do sieci aplikacji, co w efekcie mo┐e spowodowaµ utratΩ owego pliku. Bez wzglΩdu na mo┐liwe konsekwencje, w sieciach peer-to-peer funkcjonuj▒ dwa modele systemu uprawnie±.

Pierwszy (rys. 1) - wystΩpuj▒cy np. w Windows 95/98 - polega na zabezpieczeniu dostΩpu do ka┐dego zasobu. Ka┐dy katalog sie-ciowy jest dostΩpny dla danego u┐ytkownika po podaniu specyficznego dla danego zasobu has│a. Metoda ta - choµ prostsza w konfiguracji - ma tΩ wadΩ, ┐e wymaga pamiΩtania hase│ do ka┐dego interesuj▒cego nas zasobu.

Drugi spos≤b (rys. 2), choµ trudniejszy w konfiguracji, jest za to du┐o prostszy w u┐ytkowaniu. Og≤lnie m≤wi▒c, oparty jest na mechanizmie kont u┐ytkownik≤w. Ka┐dy u┐ytkownik jest w sieci odpowiednio identyfikowany za pomoc▒ nazwy (identyfikatora) oraz unikalnego (znanego tylko jemu) has│a. Z tymi dwoma warto╢ciami zwi▒zany jest ca│y zakres uprawnie± uwzglΩdniaj▒cy, do jakich zasob≤w dana osoba ma dostΩp, a tak┐e w jakim stopniu jest w stanie widoczne zasoby modyfikowaµ. Taki spos≤b udostΩpniania zasob≤w ma jeszcze t▒ zaletΩ, ┐e jest du┐o │atwiejszy w obs│udze dla u┐ytkownika, kt≤ry aby wej╢µ do sieci musi pamiΩtaµ tylko jedno - osobiste has│o dostΩpu, a tak┐e wystarczy, ┐e wprowadzi je do komputera tylko raz - podczas procesu logowania. Dodatkow▒ zalet▒ jest mo┐liwo╢µ predefiniowania uprawnie± nie tylko dla konkretnego u┐ytkownika, ale te┐ dla wybranych, utworzonych uprzednio grup u┐ytkownik≤w.

Podstawowa zasada, jak▒ powinien siΩ kierowaµ ka┐dy, kto definiuje uprawnienia innych u┐ytkownik≤w b▒d╝ te┐ ustala prawa dostΩpu do danego zasobu powinna brzmieµ: Nie udostΩpniaj nigdy wiΩcej, ponad to, co jest danej osobie niezbΩdne do pracy. Zalety takiego podej╢cia s▒ dwojakie: po pierwsze u┐ytkownik maj▒cy dostΩp tylko do ╢ci╢le przeznaczonych mu zasob≤w nie bΩdzie traci│ czasu na poszukiwanie potrzebnego mu dokumentu. Po drugie dysponuj▒c dostΩpem do ograniczonej liczby zasob≤w bΩdzie mia│ znikome szanse - choµby nieumy╢lnie - zaszkodziµ innym.

Istnieje jeszcze po╢rednia metoda zabezpieczenia ╢ci╢le zwi▒zana z dan▒ stacj▒ robocz▒. Polega to na za│o┐eniu, ┐e ka┐dy kto usi▒dzie przy komputerze Nowaka jest Nowakiem. Taki spos≤b, choµ stanowi pewne uproszczenie zasady pojedynczego logowania siΩ do sieci i udostΩpnionych zasob≤w, zalecany jest jedynie w przypadku, gdy na ka┐d▒ stacjΩ robocz▒ przypadaj▒ odrΩbne zadania, czyli inaczej m≤wi▒c, gdy podzia│ funkcji w danej firmie jest na tyle wyrazisty, ┐e pozwala na jej zastosowanie.

Na co zwracaµ uwagΩ - kryteria wyboru

Wszystkie przedstawione w tabeli pakiety sieciowego oprogramowania instalowali╢my na trzech komputerach (ich konfiguracje przedstawiamy w ramce "Konfiguracje testowe"). Podczas testowania dostarczonych produkt≤w starali╢my siΩ bardziej skupiµ na u┐ytkowym aspekcie wykorzystywania sieci ni┐ na por≤wnywaniu osi▒gniΩµ szybko╢ciowych w dzia│aniu konkretnej sieci. Wyszli╢my z za│o┐enia, ┐e znacznie wiΩksze znaczenie ma m.in. │atwo╢µ obs│ugi i wykorzystywania funkcji zaimplementowanych w danej sieci, ani┐eli po╢cig za r≤┐nicami czasowymi w transferze czy drukowaniu. Owe minimalne r≤┐nice nic nie znacz▒ w zestawieniu z czasem, jaki musi po╢wiΩciµ u┐ytkownik na oswojenie siΩ z konkretnym rozwi▒zaniem.

Co z tego, ┐e w sieci "takiej-to-a-takiej" wydruk odbywa siΩ nawet np. dwa razy szybciej, gdy tymczasem do odpowiedniego jej skonfigurowania potrzebna jest wiedza "ponadprzeciΩtna", a czas, jaki poch│oniaj▒ czynno╢ci konfiguracyjne, jest niewsp≤│miernie d│ugi. Owszem, mo┐na argumentowaµ, ┐e konfigurujemy "tylko raz" uzyskuj▒c sta│e korzy╢ci, jednak i tak ka┐d▒ sieci▒ trzeba siΩ opiekowaµ. Sieµ komputerowa to tw≤r bardzo z│o┐ony, przekraczaj▒cy stopniem komplikacji sam komputer, na kt≤rym zwykle pracujemy. Dlatego tym bardziej w tanich sieciach u┐ytkownik nie powinien dostrzegaµ tej ca│ej z│o┐ono╢ci.

Wszystko, co musimy zrobiµ, powinno byµ osi▒gane w prosty i przystΩpny spos≤b. Pierwsz▒ licz▒c▒ siΩ rzecz▒ jest zatem nie szybko╢µ dzia│ania, lecz prostota obs│ugi i │atwo╢µ instalacji. Kolejnym - uwzglΩdnianym przez nas - czynnikiem, by│y mo┐liwo╢ci oferowane przez dany pakiet sieciowy.

Odpowiedzi na pytania: jakie zasoby i w jaki spos≤b s▒ udostΩpniane poszczeg≤lnym u┐ytkownikom, jakie s▒ mechanizmy zabezpieczania danych przed osobami niepowo│anymi, oraz wreszcie, jakie s▒ mo┐liwo╢ci komunikacji pomiΩdzy u┐ytkownikami, decydowa│y o preferowaniu konkretnego rozwi▒zania. Nie bez znaczenia by│a tak┐e mo┐liwo╢µ rozbudowy sieci zar≤wno poprzez dodanie nowych u┐ytkownik≤w czy stacji roboczych, jak i po│▒czenie z inn▒ sieci▒.

Niew▒tpliwie du┐e znaczenie ma te┐ zgodno╢µ danego oprogramowania sieciowego ze sprzΩtem oferowanym na rynku. Poprawna praca z r≤┐nymi kartami sieciowymi oraz z r≤┐nymi komputerami w obrΩbie jednej sieci owocuje mniejszymi k│opotami spowodowanymi niekompatybilno╢ci▒ sprzΩtu. Jest to tym bardziej istotne, ┐e si│a tanich sieci powinna tkwiµ w│a╢nie w tym, ┐eby nie tyle wykorzystywaµ najnowszy sprzΩt, co efektywnie u┐ywaµ ju┐ istniej▒cego - niekiedy nawet do╢µ wiekowego.

Ostatnim decyduj▒cym czynnikiem wyboru by│ spos≤b, w jaki dany producent rozwi▒zania sieciowego oferuje sw≤j produkt. Czynnik ten mo┐e nie jest zwi▒zany bezpo╢rednio z samymi mo┐liwo╢ciami oprogramowania sieciowego, ma jednak znaczenie istotne, poniewa┐ produkt powinien byµ dopasowany zar≤wno do potrzeb u┐ytkownika pragn▒cego po│▒czyµ ze sob▒ kilka zaledwie komputer≤w, jak te┐ do potrzeb ma│ej b▒d╝ ╢redniej firmy, kt≤rej wymagania odno╢nie pakietu sieciowego mog▒ byµ wiΩksze. UwzglΩdniµ tu nale┐y te┐, na ile proste jest rozbudowanie istniej▒cej sieci poprzez dokupienie dodatkowych licencji.

SúOWNIK

ArcNet - standard sieciowy uwzglΩdniaj▒cy protok≤│ transmisyjny, dedykowany sprzΩt (karty sieciowe itp.) i okablowanie. Sieci ArcNet charakteryzowa│y siΩ topologi▒ gwiazdy. Standard ten dzi╢ jest ju┐ praktycznie anachronizmem ze wzglΩdu na znikom▒ popularno╢µ oraz zbyt niski jak na dzisiejsze wymagania transfer (od 2,5 Mb/s do ok. 16 Mb/s).
Backup - inaczej archiwizacja (nie myliµ z pakowaniem - kompresj▒ danych) - polega na tworzeniu zapasowych kopii danych na wypadek awarii. Backup sporz▒dzany jest zazwyczaj na zewnΩtrznych no╢nikach pamiΩci masowej (ta╢my magnetyczne, CD-R itp.).
Broadcast (tu: rozg│oszenie) - komunikat wysy│any automatycznie do wszystkich u┐ytkownik≤w lub wΩz│≤w sieci.

Capture (dos│. chwytanie) - funkcja przechwytuj▒ca dane wysy│ane na lokalny (w danym komputerze) port drukarki (najczΩ╢ciej LPT1) w celu ich skierowania do druku na drukarce sieciowej.
Chat (dos│. pogawΩdka) - us│uga umo┐liwiaj▒ca prowadzenie (pisanego) dialogu z aktualnie pracuj▒cymi u┐ytkownikami sieci.
Client (klient) - komputer korzystaj▒cy z us│ug serwera lub aplikacja uruchomiona na stacji roboczej wykorzystuj▒ca zasoby sieciowe. Przyk│adowo aplikacj▒ klienta jest przegl▒darka WWW.

Dysk sieciowy - udostΩpniony obszar pamiΩci masowej (najczΩ╢ciej jest to katalog dysku twardego serwera) widoczny dla u┐ytkownika jako kolejny dysk logiczny (przez mapowanie lub predefinicjΩ zasobu) w jego komputerze; najczΩ╢ciej obwarowany odpowiednimi uprawnieniami dostΩpu do jego zawarto╢ci.
Ethernet - podobnie jak ArcNet, standard sieciowy zapewniaj▒cy komunikacjΩ z szybko╢ci▒ 10 Mb/s. Nazw▒ t▒ okre╢la siΩ tak┐e karty sieciowe i okablowanie przystosowane do tego standardu. Istnieje kilka wariant≤w, m.in. IEEE 802.2, IEEE 802.3, SNAP, mog▒cych wykorzystywaµ to samo okablowanie, lecz niewidocznych wzajemnie w sieci. Jego nowsz▒ odmian▒ jest Fast Ethernet umo┐liwiaj▒cy komunikacjΩ miΩdzy poszczeg≤lnymi jednostkami sieci z szybko╢ci▒ 100 Mb/s.
File Server - serwer plik≤w; komputer udostΩpniaj▒cy swoje katalogi i pliki u┐ytkownikom sieci.

Host (dos│. gospodarz) - w systemach wielodostΩpnych (Unix, Linux) oznacza centralny komputer, na kt≤rym uruchamiane s▒ wszystkie programy przez u┐ytkownik≤w pracuj▒cych na (por.) terminalach.
IPX/SPX (Internetwork Packet eXchange/Sequenced Packet eXchange) - protoko│y sieciowe opracowane przez firmΩ Novell. Stanowi▒ jedne z najbardziej popularnych protoko│≤w; wykorzystywane w wielu sieciach (nie tylko NetWare).

Katalog sieciowy - jeden z katalog≤w znajduj▒cych siΩ na (por.) dysku sieciowym. Zwykle widoczny tylko dla u┐ytkownik≤w dysponuj▒cych odpowiednimi uprawnieniami nadawanymi im przez administratora sieci. W pewnych przypadkach (np. Linux) stanowi jednostkΩ organizacyjn▒ systemu plik≤w nie przyporz▒dkowan▒ logicznie do ┐adnego z dysk≤w twardych (z punktu widzenia u┐ytkownika, gdy┐ fizycznie katalog znajduje siΩ oczywi╢cie na konkretnym dysku twardym lub innym no╢niku pamiΩci masowej).
Komunikat - kr≤tka wiadomo╢µ wysy│ana do innego u┐ytkownika lub wybranej grupy u┐ytkownik≤w za po╢rednictwem sieci.
Login, logon (logowanie) - proces identyfikacji u┐ytkownika polegaj▒cy na wpisaniu w│a╢ciwej mu nazwy i has│a, umo┐liwiaj▒cy dostΩp do sieci (a w│a╢ciwie konkretnych jej zasob≤w).
Logout (wylogowanie) - polecenie od│▒czaj▒ce danego u┐ytkownika od sieci.

Mapowanie - funkcja pozwalaj▒ca logicznie przyporz▒dkowaµ serwer, dysk sieciowy lub katalog sieciowy widocznej przez u┐ytkownika struk-turze systemu plik≤w stacji roboczej. Np. zmapowany katalog sieciowy mo┐e byµ widoczny jako dysk na stacji roboczej oznaczony liter▒ (np. F:)
Mailbox (skrzynka pocztowa) - miejsce, gdzie przechowywane s▒ listy u┐ytkownika poczty elektronicznej. Mo┐e to byµ wydzielony katalog danego programu pocztowego lub te┐ katalog na dysku komputera zajmuj▒cego siΩ wysy│k▒ i odbiorem poczty elektronicznej.
NetBIOS - popularny i bogaty w mo┐liwo╢ci protok≤│ sieciowy stosowany m.in. w sieciach IBM LAN.

Networked Printer (drukarka sieciowa) - drukarka wykorzystywana przez po│▒czone w sieµ komputery. Drukarka sieciowa mo┐e mieµ wbudowan▒ kartΩ sieciow▒ lub byµ fizycznie pod│▒czona do jednego z komputer≤w w sieci i udostΩpniana pozosta│ym.
Network shell (pow│oka sieci) - sk│adnik oprogramowania sieciowego umo┐liwiaj▒cy komu-nikacjΩ miΩdzy serwerem (lub serwerami) a stacja-mi roboczymi; jedn▒ z funkcji pow│oki jest prze-chwytywanie portu drukarki. T│umaczy ┐▒dania systemu operacyjnego wykonywane zwykle lokalnie na ich sieciowe odpowiedniki (np. zapis pliku na dysk sieciowy).
ODI (Open DataLink Interface) - niezale┐ny od sprzΩtu i stosowanego w sieci protoko│u interfejs pozwalaj▒cy wielu protoko│om transportowym na bezkonfliktowe korzystanie z jednej karty sieciowej. Sterownik ODI ma budowΩ modularn▒. Z kartami sieciowymi czΩsto dostarczane s▒ modu│y obs│uguj▒ce dan▒ kartΩ, natomiast sieciowe systemy zawieraj▒ modu│y steruj▒ce protoko│ami sieciowymi. Taka konstrukcja uniezale┐nia dzia│anie np. karty sieciowej od posiadanego systemu operacyjnego.

Peer-to-peer (pot. ka┐dy z ka┐dym) - typ sieci, w kt≤rej ta sama jednostka (komputer) mo┐e pe│niµ funkcjΩ zar≤wno serwera (udostΩpnia swoje zasoby), jak i stacji roboczej (korzysta z zasob≤w innych). Charakterystyczny w tego typu sieciach jest brak dedykowanego komputera-serwera.
Print Job (zadanie druku) - okre╢lenie to ozna-cza zestaw danych wysy│anych przez aplikacjΩ, z kt≤rej drukowany jest konkretny dokument, wraz z informacj▒ dostarczan▒ przez konfiguracjΩ sieciow▒.
Print Queue (kolejka wydruku) - bufor gromadz▒cy i porz▒dkuj▒cy zadania do druku na drukarkΩ sieciow▒. Ka┐da kolejka wydruku jest przyporz▒dkowana konkretnej drukarce sieciowej.
Print Server (serwer wydruku) - urz▒dzenie sieciowe, komputer lub aplikacja zajmuj▒ca siΩ obs│ug▒ zada± ustawionych w kolejkach wydruku w│a╢ciwych danym drukarkom sieciowym.

Server (serwer) - komputer udostΩpniaj▒cy swoje zasoby pozosta│ym jednostkom sieci (lub aplikacja - np. serwer baz danych), wykonuj▒cy pewne czynno╢ci w zale┐no╢ci od ┐▒dania u┐ytkownika-klienta.
Sharing (wsp≤│u┐ytkowanie) - us│uga sieciowa umo┐liwiaj▒ca korzystanie z danych zasob≤w (plik≤w, pamiΩci, drukarek itp.) przez kilku u┐ytkownik≤w komputer≤w po│▒czonych w sieµ.
TCP/IP (Transmission Control Protocol/Internet Protocol) - najpopularniejszy na ╢wiecie protok≤│ (a w│a╢ciwie grupa protoko│≤w) sieciowy wykorzystywany m.in. w Internecie.

Terminal - urz▒dzenie wykorzystywane w systemach wielodostΩpnych (m.in. Linux, Unix) do komunikacji z u┐ytkownikiem. Wy╢wietla dane uzyskane (por.) z hosta i przekazuje do niego informacje wprowadzane za po╢rednictwem klawiatury. Terminalem mo┐e byµ tak┐e komputer, jednak w tym trybie dzia│ania nie zajmuje siΩ on przetwarzaniem danych, a jedynie ich przesy│aniem do hosta.
Token Ring - kolejny, po ArcNet i Ethernet, standard sieciowy uwzglΩdniaj▒cy protoko│y, karty i okablowanie (topologia pier╢cienia). Umo┐liwia komunikacjΩ z szybko╢ci▒ do 16 Mb/s.
User account (konto u┐ytkownika) - zestaw danych (m.in. nazwa u┐ytkownika, has│o, uprawnienia, przyporz▒dkowane zasoby, itp.) umo┐liwiaj▒cy danej osobie korzystanie z sieci.

User group (grupa u┐ytkownik≤w) - zestaw informacji wsp≤lnych dla pewnej grupy u┐ytkownik≤w. W wielu programach sieciowych i systemach mo┐e byµ traktowany jako pojedyncze konto. U│atwia to administracjΩ m.in. uprawnieniami u┐ytkownik≤w, a tak┐e tworzenie nowych kont u┐ytkownik≤w na zasadzie przynale┐no╢ci do grupy (w takiej sytuacji nowy u┐ytkownik ma takie same uprawnienia jak grupa, do kt≤rej jest on przynale┐ny). Mechanizm ten jest stosowany tak┐e w programach pocztowych, u│atwiaj▒c rozes│anie listu do wybranej grupy u┐ytkownik≤w (a nie do ka┐dego z osobna).
User ID - identyfikator u┐ytkownika w sieci o charakterze jawnym; zwykle podawany w trakcie logowania. Danej osobie mo┐e zostaµ przyporz▒dkowanych kilka identyfikator≤w, z kt≤rymi wi▒┐▒ siΩ r≤┐ne uprawnienia. Mechanizm ten jest wykorzystywany czΩsto przez administrator≤w, kt≤rzy ze wzglΩd≤w bezpiecze±stwa u┐ywaj▒ r≤┐nych identyfikator≤w do pracy i do administrowania sieci▒.
User password - has│o u┐ytkownika; w po│▒czeniu z identyfikatorem umo┐liwia jednoznaczn▒ identyfikacjΩ u┐ytkownika w sieci. Tajno╢µ has│a chroni danego u┐ytkownika przed niepowo│anym dostΩpem ze strony os≤b trzecich, dlatego te┐ powinno ono byµ znane tylko i wy│▒cznie w│a╢cicielowi danego konta sieciowego.

UTP (Unshielded Twisted Pair) - typ okablowania wykorzystywanego w sieciach Ethernet, popularnie zwany skrΩtk▒.
Voice Chat - us│uga sieciowa, ideowo identyczna z Chat. R≤┐nic▒ jest to, ┐e u┐ytkownicy do porozumiewania siΩ nie wykorzystuj▒ klawiatury, lecz w│asny g│os (wymaga karty d╝wiΩkowej zainstalowanej w komputerze ka┐dego u┐ytkownika korzystaj▒cego z tej us│ugi). Co╢ w rodzaju "sieciowego" telefonu.
Voice Mail - specyficzny rodzaj poczty elektronicznej, w kt≤rej medium informacyjnym jest g│os. Funkcjonalnie przypomina automatyczn▒ sekretarkΩ.
Workstation (stacja robocza) - ka┐dy komputer w sieci wykorzystywany do bezpo╢redniej pracy. Stacja robocza (a w│a╢ciwie aplikacje na niej uruchomione w│▒cznie z systemem operacyjnym) mo┐e, lecz nie musi, wykorzystywaµ zasoby serwer≤w.

(c) Copyright LUPUS