|
Atak decybeli |
||||||
| Sebastian Malinowski | ||||||
Jeszcze 2 lata temu wyposa┐enie komputera w kartΩ d╝wiΩkow▒ by│o operacj▒ znacznie przekraczaj▒c▒ ≤wczesne standardy. Dzi╢ trudno jest spotkaµ zestaw nie posiadaj▒cy tego urz▒dzenia. Wsp≤│czesne oprogramowanie wrΩcz wymaga mo┐liwo╢ci generowania realistycznego d╝wiΩku, tak samo jak wy╢wietlania du┐ej liczby kolor≤w przez kartΩ graficzn▒ czy prΩdko╢ci przetwarzania danych przez procesor. Technologia generowania cyfrowego d╝wiΩku jest obecnie jednym z najdynamiczniej rozwijaj▒cych siΩ kierunk≤w w przemy╢le komputerowym. Urz▒dzeniem fizycznie wytwarzaj▒cym d╝wiΩk jest g│o╢nik. WiΩkszo╢µ obecnych na rynku g│o╢nik≤w to zestawy 2-g│o╢nikowe o lepszych lub gorszych parametrach d╝wiΩkowych. Ich producenci prze╢cigaj▒ siΩ w wymy╢laniu kszta│t≤w obud≤w, mocy g│o╢nik≤w oraz element≤w dodatkowych. Obecnie standardem s▒ g│o╢niki aktywne (posiadaj▒ce w│asny wzmacniacz). Wyposa┐ane s▒ w potencjometry reguluj▒ce g│o╢no╢µ oraz barwΩ d╝wiΩku. Te o wiΩkszej mocy posiadaj▒ r≤wnie┐ regulator natΩ┐enia ton≤w niskich, regulator balansu oraz, w niekt≤rych przypadkach, funkcjΩ tzw. pseudo 3D, czyli efektu udaj▒cego d╝wiΩk przestrzenny (co z prawdziwym d╝wiΩkiem przestrzennym nie ma nic wsp≤lnego). WiΩkszo╢µ zestaw≤w posiada zasilacze sieciowe wbudowane w jeden z g│o╢nik≤w. Zmniejsza to ilo╢µ element≤w zestawu, zaoszczΩdzaj▒c trochΩ miejsca na biurku. Niestety, obecnie wykorzystywanym materia│em do produkcji obud≤w g│o╢nikowych jest plastik. Tworzywo to nie posiada zbyt dobrych parametr≤w akustycznych, co powoduje znaczne sp│ycenie generowanych d╝wiΩk≤w oraz nieprzyjemne brzΩczenie, gdy s│uchamy muzyki w wy┐szych zakresach g│o╢no╢ci. Istniej▒ r≤wnie┐ komplety zawieraj▒ce 4, 5 lub nawet 6 osobnych g│o╢nik≤w wraz ze specjalnymi g│o╢nikami niskotonowymi - subwooferami. Zestawy takie potrafi▒ wsp≤│pracowaµ z systemami d╝wiΩku przestrzennego (patrz ramka).
Interaktywny d╝wiΩk przestrzenny Czym jest interaktywny d╝wiΩk 3D? Interaktywne aplikacje oparte s▒ na pomy╢le generowania wirtualnego ╢rodowiska, kt≤re mo┐e byµ nawigowane przez u┐ytkownika w czasie rzeczywistym. NajwiΩcej rozrywki przynosz▒ te ╢rodowiska, w kt≤rych rzeczywisto╢µ odwzorowana jest najbardziej realistycznie rzucaj▒c u┐ytkownika w sam ╢rodek tr≤jwymiarowego ╢wiata kipi▒cego ┐yciem ze wszystkich stron. Wspominaj▒c o tym mam na my╢li wszelkiego rodzaju rajdy samochodowe, internetowe ╢rodowiska przestrzenne VRML, symulatory lotu, nie wspominaj▒c ju┐ o strzelaninach FPP. Graficzne ╢rodowiska tr≤jwymiarowe sta│y siΩ w ostatnich latach bardzo silnie rozwijaj▒c▒ siΩ ga│Ωzi▒ rynku software'owego, winduj▒c sprzΩt komputerowy na krawΩdzie jego technicznych mo┐liwo╢ci. Ale co z d╝wiΩkiem? Aby d╝wiΩk mo┐na by│o nazwaµ interaktywnym, musi on byµ wytwarzany "w locie" tak samo, jak tworzona jest wizualna strona aplikacji. Aby d╝wiΩk m≤g│ r≤wnaµ siΩ w swej realistyce z obrazem, musi wyp│ywaj▒c z g│o╢nik≤w otoczyµ s│uchacza i sprawiµ, by ten poczu│ siΩ tak, jak gdyby by│ w samym jego centrum. Wtedy to siedz▒c przed monitorem w ciemnym pokoju us│yszysz bestiΩ skradaj▒c▒ siΩ za twoimi plecami dok│adnie z ty│u, odwr≤cisz siΩ do niej na ekranie monitora i bΩdziesz m≤g│ stawiµ jej czo│a. Dotychczasowe systemy audio nie by│y w stanie pozwoliµ odbiorcy na doznawanie takiego typu wra┐e±. Stereo mog│o umiejscawiaµ d╝wiΩk z lewej b▒d╝ prawej strony. Rozszerzone stereo jest w stanie posun▒µ siΩ o krok dalej generuj▒c d╝wiΩk o nieco szerszym spektrum, lecz wci▒┐ nie jest w stanie umie╢ciµ go pod, na lub za nasz▒ g│ow▒. Potrafi to technika Surround, lecz wykluczona jest interakcja (╢cie┐ka d╝wiΩkowa musi byµ premiksowana). Nowo powsta│e technologie, takie jak Aureal A3d, Qsound, SRS, lub EMI/CLR pozwol▒ obej╢µ niedogodno╢ci zwi▒zane z "p│asko╢ci▒" d╝wiΩku i cieszyµ siΩ realistycznym, tr≤jwymiarowym efektem audio wydobywaj▒cym siΩ z 2 ╝r≤de│ d╝wiΩku, za╢ systemy wielog│o╢nikowe, wykorzystuj▒ce obecnie najbardziej zaawansowane techniki generowania d╝wiΩku przez komputery domowe, takie jak Environmental Audio, s▒ w stanie stworzyµ otaczaj▒c▒ przestrze± audio w swej realno╢ci nie odbiegaj▒c▒ od rzeczywistego ╢wiata.
Systemy d╝wiΩku przestrzennego
Virtual Dolby Surround for multimediaWiod▒cy na ╢wiecie producent najwy┐szej klasy system≤w d╝wiΩku przestrzennego wykorzystywanego w salach kinowych oraz domowych zestawach audio, firma Dolby Laboratories, rozpoczΩ│a ekspansjΩ na rynek komputerowy. Ju┐ dzi╢ najwiΩksi producenci oprogramowania rozrywkowego, tacy jak Electronic Arts, Ocean czy Psygnosis, wykorzystuj▒ tΩ technologiΩ w swoich nowych produktach, a potentaci rynku komputerowego (Intel, Microsoft) postrzegaj▒ Dolby Surround jako przysz│o╢µ komputerowych system≤w audio.Niew▒tpliw▒ zalet▒ tego systemu jest mo┐liwo╢µ wykorzystywania 2 dowolnych ╝r≤de│ d╝wiΩku bez konieczno╢ci dodatkowego dokupowania system≤w wielog│o╢nikowych. Technika tworzenia d╝wiΩku przestrzennego jest kombinacj▒ dekodowania d╝wiΩku metod▒ Dolby ProLogic z zaawansowanymi technikami przetwarzania sygna│u 3D w celu stworzenia otaczaj▒cego pola d╝wiΩkowego za po╢rednictwem 2 g│o╢nik≤w. Krokiem
w przysz│o╢µ jest system Dolby Digital 5.1
(5 g│o╢nik≤w + subwoofer), kt≤ry wkr≤tce bΩdzie debiutowa│ na rynku komputerowym. U┐ywa on technologii kodowania Dolby
AC-3, kt≤ra do przechowywania oraz transmisji wysokiej jako╢ci d╝wiΩku u┐ywa znacznie mniejszej ilo╢ci bit≤w ni┐ systemy konwencjonalne, co znacznie wp│ywa na poprawΩ jako╢ci generowanych efekt≤w.
Aureal A3D SurroundOparty na technologii audio firmy Aureal Semiconductor, Aureal A3D pozwala na dok│adne umiejscowienie ╝r≤de│ d╝wiΩku w tr≤jwymiarowej przestrzeni otaczaj▒cej s│uchacza, kt≤ry u┐ywa tylko 2 zwyk│ych g│o╢nik≤w lub pary s│uchawek.Podstaw▒ do stworzenia A3D by│o stwierdzenie faktu - je┐eli cz│owiek potrafi s│yszeµ dochodz▒cy do niego tr≤jwymiarowy d╝wiΩk, to musi byµ spos≤b, aby wygenerowaµ przestrzenny d╝wiΩk za pomoc▒ jedynie 2 ╝r≤de│ d╝wiΩku. Opracowano technologiΩ, kt≤ra │▒czy w sobie metodΩ generowania d╝wiΩku Aureal A3D z technologi▒ dekodowania typu Dolby ProLogic lub Dolby Digital AC-3. Dekoder d╝wiΩku Dolby Surround wytwarza 5 ╢cie┐ek audio, kt≤re s▒ studyjnie wstΩpnie miksowane w celu stworzenia pola d╝wiΩkowego, kt≤re ma otoczyµ s│uchacza. Wyklucza to jednak tworzenie d╝wiΩku interaktywnego (tworzonego w czasie rzeczywistym). W zastΩpstwie generowania 5 osobnych ╢cie┐ek audio przez 5 osobnych g│o╢nik≤w rozstawionych dooko│a s│uchacza, d╝wiΩk przepuszczany jest przez specjalizowany procesor A3D Surround generuj▒cy 5 wirtualnych przestrzennych ╝r≤de│ d╝wiΩku. Efektem jest wra┐enie przestrzenno╢ci d╝wiΩku wydobywaj▒cego siΩ jedynie z 2 g│o╢nik≤w.
Environmental AudioPowstanie technologii symulowania d╝wiΩku przestrzennego wykorzystuj▒cego 2 jego ╝r≤d│a jest z pewno╢ci▒ rozwi▒zaniem bardziej dostΩpnym dla zwyk│ego posiadacza komputera. Wi▒┐e siΩ to jedynie z wymian▒ karty d╝wiΩkowej na tak▒, kt≤ra obs│ugiwaµ bΩdzie tΩ now▒ technologiΩ, za╢ reszta element≤w mo┐e pozostaµ bez zmian (g│o╢niki komputerowe, s│uchawki, ew. domowy sprzΩt audio, do kt≤rego pod│▒czony jest komputer).Znalaz│ siΩ jednak kto╢, kto stwierdzi│, ┐e aby uzyskaµ 100% efekt przestrzenno╢ci d╝wiΩku, nie wystarcz▒ "p≤│╢rodki", czyli techniki oszukiwania m≤zgu s│uchacza. Tym kim╢ by│ potentat na rynku komputerowym - firma Creative Labs. Zaprojektowa│a ona od podstaw rewolucyjny pod wzglΩdem jako╢ci generowanego d╝wiΩku 3D system Environmental Audio. Platforma ta sk│ada siΩ z zestawu element≤w, kt≤rych po│▒czenie pozwala zmieniµ komputer w praw-dziwe kino domowe. Sercem systemu jest nowa karta muzyczna Sound Blaster Live! Wykorzystuje ona procesor EMU10K zbudowany z ponad 2 milion≤w tranzystor≤w i pracuj▒cy z szybko╢ci▒ przekraczaj▒c▒ 1000 MIPS (co dor≤wnuje mocy procesora Pentium). Wyposa┐ony jest w cyfrowe uk│ady wej╢cia/wyj╢cia umo┐liwiaj▒c uzyskanie efekt≤w d╝wiΩkowych o studyjnej jako╢ci. Kolejnym elementem systemu s▒ zestawy wielog│o╢nikowe. Pierwszym z nich jest PC Works FourPointSurround. Opracowany we wsp≤│pracy z Cambridge SoundWorks, system sk│ada siΩ z czterech aktywnych g│o╢nik≤w satelitarnych i specjalnego g│o╢nika niskotonowego. Drugim systemem jest Desktop Theatre 5.1. Jest to ca│kowicie zintegrowany, oparty na technologii Dolby Digital 5.1, zestaw g│o╢nik≤w, stanowi▒cy wyposa┐enie multimedialnych komputer≤w PC ko±ca lat 90. Sk│ada siΩ on z 5 g│o╢nik≤w i dodatkowego g│o╢nika niskotonowego (subwoofer), wyposa┐onego we wzmacniacz i wbudowany dekoder Dolby Digital, co sprawia, ┐e u┐ytkownik czuje siΩ jak w do-mowym kinie i mo┐e cieszyµ siΩ niebywale realistycznym d╝wiΩkiem. System Environmental Audio Extensions (EAX) jest stworzonym przez Creative Labs elementem wzbogacaj▒cym opracowany przez Microsoft interfejs programowania DirectSound 3D.
W ramach systemu EAX funkcjonuje ponad 30 wstΩpnie skonfigurowanych ╢rodowisk, takich jak np. Large Room (du┐e pomieszczenie), Padded Cell (cela dla psychicznie chorych), Cave (grota) czy Underwater (pod wod▒), kt≤re mog▒ byµ przez programist≤w wykorzystane w grach komputerowych,
tak aby muzyka i efekty d╝wiΩkowe brzmia│y naturalnie. EAX jest otwartym standardem,
a zestaw w│a╢ciwo╢ci tego systemu pozwala programistom budowaµ w│asne ╢rodowiska.
Microsoft Digital Sound System 80Pierwszy system d╝wiΩkowy Microsoftu, sk│ada siΩ z 3 g│o╢nik≤w, 2 satelit≤w oraz subwoofera z wbudowanym wzmacniaczem, potrafi odbieraµ d╝wiΩk w postaci cyfrowej lub analogowej. DziΩki wykorzystaniu technologii USB (Universal Serial Bus) mo┐liwe jest przesy│anie cyfrowego sygna│u audio bezpo╢rednio z Internetu, p│yty audio CD, CD-ROM-u lub DVD konwertuj▒c go w subwooferze na sygna│ analogowy, nie wykorzystuj▒c przy tym karty d╝wiΩkowej. G│o╢nik niskotonowy skonstruowany zosta│ w technologii wOOx firmy Philips, co z pewno╢ci▒ pozytywnie odbije siΩ na jako╢ci generowanych d╝wiΩk≤w.Komputery nie wyposa┐one w port USB powinny mieµ zainstalowan▒ dowoln▒ kartΩ d╝wiΩkow▒ zgodn▒ ze standardem Sound Blaster z dostΩpnym portem MIDI/Game.
Nasz wyb≤r Wybieraj▒c faworyt≤w spo╢r≤d testowanych zestaw≤w g│o╢nikowych, postanowili╢my podzieliµ je na 3 kategorie: 1. - ma│e, tanie g│o╢niki do 150 z│ dla mniej wymagaj▒cych, 2. - dro┐sze, du┐e kolumny do 300 z│ z dodatkami typu efekt surround, 3. - zestawy g│o╢nikowe hiend od 300 z│ wzwy┐.
S│owniczek
SUBWOOFER - Wyspecjalizowany g│o╢nik przetwarzaj▒cy najni┐sze czΩstotliwo╢ci, wykorzystywany w systemach wysokiej klasy.
P.M.P.O. - Moc impulsowa lub muzyczna. Wyznaczana jest przy dostarczaniu kr≤tkich, trwaj▒cych milisekundy, impuls≤w sygna│u o du┐ej mocy, przerywanych znacznie d│u┐szymi, nawet minutowymi przerwami. R.M.S. - Zdolno╢µ dostarczania do zespo│u g│o╢nikowego sygna│u o okre╢lonej mocy, przez d│ugi okres czasu bez przerw - tak okre╢lana moc jest nazywana moc▒ znamionow▒. (c) Copyright LUPUS |
