Czas letniej kaniku│y dobiega ko±ca. Jednak po wakacjach pozosta│y opr≤cz opalenizny, zapisane na ta╢mie wideo wspomnienia z g≤r, wielkich metropolii, pla┐. Jednym s│owem godziny dobrego materia│u na film pt. Wakacje '98. Jednak by z tego materia│u powsta│ ciekawy film, musimy najpierw zmontowaµ co ciekawsze fragmenty letnich wspomnie±. Jak siΩ okazuje, do tego celu nie musimy wynajmowaµ studia telewizyjnego, wystarczy nam bowiem odpowiednio wyposa┐ony komputer.

Aby rozpocz▒µ nasze filmowe zmagania, musimy byµ wyposa┐eni w sprzΩt do "Hard Disk Recordingu". Okre╢lenie to opisuje spos≤b edycji film≤w: materia│ nagrywany jest na dysk twardy komputera, ca│y proces edycji dokonywany jest na materiale cyfrowym, a dopiero efekt ko±cowy zgrywany jest na ta╢mΩ wideo. Taki proces okre╢lany jest r≤wnie┐ monta┐em nieliniowym, w odr≤┐nieniu od liniowej edycji wideo, kt≤ra umo┐liwia realizacjΩ nagrania na ┐ywo.

Monta┐ to przede wszystkim umiejΩtne po│▒czenie nakrΩconych ujΩµ w przemy╢lan▒ ca│o╢µ, jak▒ mo┐e byµ reporta┐, film czy reklama. Zanim do niego przyst▒pimy musimy wybraµ dobre ujΩcia (patrz ramka "ABC filmowca"), u│o┐yµ ich kolejno╢µ i, u┐ywaj▒c jednego z program≤w edycyjnych, po│▒czyµ.

W zale┐no╢ci od naszych preferencji do │▒czenia poszczeg≤lnych ujΩµ mo┐emy stosowaµ ostre ciΩcie lub przenikanie (patrz "S│owniczek"). Rodzaj przenikania zale┐y tylko od zasobu efekt≤w, jakimi pos│uguje siΩ dany program i naszej inwencji.

UjΩcia mo┐emy │▒czyµ tak┐e znanymi z telewizji efektownymi wjazdami i odjazdami nowego obrazu. Oprogramowanie pozwala nam r≤wnie┐ na dodawanie napis≤w, tytu│u i poprawianie zgranego materia│u. Mo┐emy te┐ wtapiaµ obraz w obraz i dodawaµ efekty do samego filmu, np. rozmazanie, wiatr itp.

Ostatnim etapem jest dogranie ╢cie┐ki audio odpowiedniej dla przygotowywanego materia│u.

SprzΩt

Zacz▒µ musimy od karty przechwytywania wideo. Szeroki test urz▒dze± tego typu, dostΩpnych na polskim rynku, przedstawimy w nastΩpnym numerze.

Podczas wyboru zwr≤µmy uwagΩ na standardy wideo, jakie obs│uguje karta. W naszych warunkach musi to byµ PAL. R≤wnie┐ nie bez znaczenia jest zestaw wej╢µ i wyj╢µ. Od niego zale┐y to, czy bΩdziemy mogli zgraµ np. materia│ z kamery DV lub czy bΩdziemy mogli wyprowadziµ sygna│ w standardzie wymaganym przez studio TV (component video).

I element najwa┐niejszy - zakres kompresji karty, a w│a╢ciwie jej minimalny stopie± decyduj▒cy o mo┐liwej do uzyskania najwy┐szej jako╢ci.

Tutaj stopie± rzΩdu 4:1 powinien byµ warto╢ci▒ obowi▒zuj▒c▒ (nie dotyczy standardu DV, poniewa┐ ten pos│uguje siΩ sta│▒ kompresj▒ 5:1), bo tylko wtedy mo┐emy m≤wiµ o p≤│profesjonalnej jako╢ci karty. Ostatni element to do│▒czone oprogramowanie, o czym m.in. poni┐ej.

Dysk twardy

Od wielko╢ci dysku zale┐y, ile minut filmu uda nam siΩ zmie╢ciµ (patrz ramka "Jaka kompresja?") przy danym stopniu kompresji.

Przecie┐ jedna sekunda filmu w standardzie PAL (bez d╝wiΩku i bez kompresji) to 22 MB. PamiΩtajmy, ┐e nie wszystkie karty radz▒ sobie w │▒czeniu kilku dysk≤w w jeden du┐y dysk magazynuj▒cy. R≤wnie wa┐ny podczas pracy z plikami wideo jest transfer dysku i czas dostΩpu. Minimalny transfer to 3 MB, ale po┐▒dany jest transfer na poziomie 6 MB, co jest r≤wnoznaczne ze stosowaniem dysk≤w FastSCSI lub Ultra DMA-33. Najlepiej spisuj▒ siΩ dyski oznaczone symbolem AV (AudioVideo) lub Multimedia Ready.

Czas dostΩpu dysk≤w powinien byµ ni┐szy ni┐ 10 ms. Osobi╢cie polecam dyski Seagate (np. z rodzin Medalist i Cheetah) i Quantum (Fireball, a zw│aszcza Big Foot). Wolniejsze dyski bΩd▒ podczas zapisu wideo gubi│y klatki, przez co zgrany film straci p│ynno╢µ. Uwaga! Przed prac▒ zdefragmentujmy dyski, kt≤rymi chcemy pracowaµ, tak aby wolne miejsce by│o dostΩpne w du┐ych i ci▒g│ych blokach. Czynno╢µ tΩ powinni╢my powtarzaµ tak czΩsto, jak to potrzebne. U┐ywajmy dw≤ch r≤┐nych dysk≤w (nie logicznych partycji) do przechwytywania wideo i zgrywania materia│u ko±cowego. ZaoszczΩdzimy w ten spos≤b czas podczas przygotowywania pliku wynikowego.

Procesor i RAM

Od szybko╢ci procesora i ilo╢ci pamiΩci RAM zale┐y szybko╢µ, z jak▒ programy edycyjne bΩd▒ w stanie wygenerowaµ ostateczn▒ wersjΩ montowanego materia│u. Z test≤w wynika, ┐e Pentium II 233 i 64 MB RAM wystarczaj▒ do wiΩkszo╢ci podstawowych zastosowa±, co nie oznacza, ┐e szybszy procesor i wiΩcej pamiΩci nie by│oby po┐▒dane.

Magistrala PCI

Strumie± wideo wysy│a co sekundΩ nawet 22 MB danych. Magistrala ISA nie jest w stanie sprostaµ takiemu przeci▒┐eniu. Z kolei transfer danych przez z│▒cze PCI mo┐e siΩgaµ nawet 132 MB/sekundΩ, wiΩc 22 MB nie powinny byµ ┐adnym problemem.

Tak jednak nie jest, gdy┐ magistrala PCI wykorzystywana jest r≤wnie┐ przez inne urz▒dzenia i czΩsto nie jest w stanie obs│u┐yµ tak du┐ego strumienia, dodatkowo taka ilo╢µ danych znacznie obci▒┐a procesor. Dlatego karty przechwytywania wideo wykorzystuj▒ technikΩ PCI Bus Mastering. Do tej pory podrzΩdne urz▒dzenia PCI obci▒┐a│y procesor zbΩdnymi zadaniami, a karty typu slave musia│y czekaµ na dostΩp do szyny PCI do momentu udostΩpnienia jej przez procesor. Bus Master zmienia ten stan rzeczy. Urz▒dzenie pracuj▒ce jako Bus Master dyktuje kolejno╢µ pracy kart PCI.

DziΩki temu np. kontroler dysku musi czekaµ na rozkazy z karty master PCI, a procesor zostaje znacznie odci▒┐ony. Uwaga! WiΩkszo╢µ nowych p│yt g│≤wnych obs│uguje tryb Bus Master na ka┐dej szynie PCI, jednak, aby go uruchomiµ potrzebne s▒ czasem odpowiednie sterowniki.

Oprogramowanie

Obok karty wideo jest najistotniejszym elementem cyfrowego monta┐u. W chwili obecnej na rynku znajduj▒ siΩ dwa rywalizuj▒ce produkty: Adobe Premiere 5.0 i Ulead Media Studio Pro 5.01 (bardziej szczeg≤│owy opis tych i innych program≤w do edycji wideo za miesi▒c). Wyb≤r kt≤regokolwiek z nich wydaje siΩ kwesti▒ gustu i preferencji u┐ytkownika. To, co widaµ podczas pracy to lepsze zgranie Media Studio z produktami firmy Fast.

Z drugiej strony Adobe z │atwo╢ci▒ korzysta z ca│ego inwentarza mo┐liwo╢ci, jakie daj▒ inne programy tej firmy, chocia┐by Photoshop. Istotnym czynnikiem wp│ywaj▒cym na to, jakiego programu bΩdziemy u┐ywaµ jest zestaw oprogramowania otrzymanego wraz z kart▒. Czasem producent do│▒cza oba te programy. Gdy chcemy wzbogaciµ nasz film o ciekawsz▒ grafikΩ mo┐emy siΩgn▒µ po aplikacjΩ 3D np. 3D Studio, znajduj▒c▒ siΩ na naszym kr▒┐ku Simply 3D, czy Asymetrix 3D/FX. PamiΩtajmy tak┐e, ┐e film to r≤wnie┐ d╝wiΩk. Dlatego warto zaopatrzyµ siΩ w oprogramowanie do edycji d╝wiΩku, np. zawarte na naszym kr▒┐ku programy: GoldWave 3.24 i AcidWAV 1.1. Na koniec jeszcze raz przypominam, ┐e w jednym z nastΩpnych numer≤w opiszemy wyniki stale przez nas testowanych kart do obr≤bki wideo, jak r≤wnie┐ zaprezentujemy kilka popularnych program≤w edycyjnych.

KOMPUTER

Do monta┐u film≤w potrzebujemy odpowiedniego komputera i sprzΩtu dodatkowego, jakim jest karta przechwytywania wideo. Filmowy pecet powinien byµ wyposa┐ony w pojemny dysk twardy, wydaje siΩ, ┐e wyj╢ciow▒ pojemno╢ci▒ jest 6 GB.

Dysk musi byµ dedykowany dla multimedi≤w, tzn. SCSI AV lub ATA-3 Multimedia Ready, i mieµ minimalny ci▒g│y transfer danych 3 MB/s. Kolejny element to szybki procesor (na start wystarczy Pentium II 233 MHz) i odpowiednia ilo╢µ pamiΩci RAM (64 MB). Pozosta│e elementy nie musz▒ byµ "z g≤rnej p≤│ki", wystarcz▒ standardowe.

Cena takiego komputera bez monitora - 3000 z│. Najwa┐niejszy element przy obr≤bce wideo to karta przechwytywania obrazu. Je┐eli chcemy uzyskaµ jako╢µ S-VHS zmontowanego materia│u, to karta powinna │apaµ obraz z rozdzielczo╢ci▒ 720╫480 punkt≤w (25 klatek na sekundΩ) oraz oferowaµ kompresjΩ 4:1. Ceny kart zaczynaj▒ siΩ od 700 z│. WiΩcej informacji na ten temat w jednym z nastΩpnych numer≤w.

KOMPRESJA - DOBRE RADY

Stopie± kompresji a rodzaj dysku

Uwaga! Tak zapisanego pliku AVI nie odtworzymy na komputerze, kt≤ry nie jest wyposa┐ony w tΩ sam▒ kartΩ. Z tego powodu taki kodek nie spe│ni swojego zadania, gdy chcemy rozpowszechniµ film np. w sieci.

Z pomoc▒ przychodz▒ nam tutaj kompresory dostarczane standardowo z Windows - takie filmy odczyta ka┐dy posiadacz Windows. Generalnie rzecz bior▒c wyb≤r kodeka jest istotny podczas zapisu materia│u do formy elektronicznej.

Podczas przechwytywania wideo karta pos│uguje siΩ zawsze swoim kompresorem i jeste╢my praktycznie na niego skazani. Nasza ingerencja mo┐e sprowadzaµ siΩ jedynie do ustalenia stopnia kompresji i rozdzielczo╢ci (nie zawsze).

Kilka rad
Starajmy siΩ tak dobraµ kodek, by nikt nie mia│ trudno╢ci z odtworzeniem filmu zapisanego za jego pomoc▒ lub do│▒czymy go wraz z plikiem pamiΩtaj▒c o prawach autorskich. Maj▒c na wzglΩdzie wielko╢µ ko±cow▒ pliku dobierzmy optymalnie ustawienia liczby klatek na sekundΩ, g│Ωbi koloru, rozdzielczo╢ci obrazu. PamiΩtajmy o mo┐liwo╢ciach systemu. Filmu zapisanego ze zbyt wyg≤rowanymi parametrami nie da siΩ obejrzeµ na wszystkich komputerach. Czasami mo┐emy nawet przygotowaµ tak plik, ┐e nie podo│a mu maszyna, na kt≤rej by│ tworzony.

PamiΩtajmy, ┐e o wielko╢ci plik≤w, a przede wszystkim czasie potrzebnym na monta┐, decyduje liczba i stopie± skomplikowania stosowanych efekt≤w.

Je┐eli nie mamy zamiaru zapisywaµ zmontowanego filmu na dysk, to jedyne znaczenie ma dla nas kompresja wej╢ciowa, poniewa┐, poza dodaniem efekt≤w i monta┐em, materia│ nie podlega ┐adnym zmianom.

Dla por≤wnania podajemy na wykresie czasy potrzebne do zapisu 10 sekund filmu (bez efekt≤w, tylko │▒czenie 4 r≤┐nych sekwencji) z zastosowaniem popularnych kodek≤w.

WARTO WIEDZIE╞

Z przeplotem - bez przeplotu

Analogowe lub cyfrowe wideo mo┐e byµ sklasyfikowane jako z przeplotem (interlaced) lub bez (progressive scan). Standardy stosowane w telewizji (PAL, NTSC czy SECAM) wy╢wietlaj▒ obraz z przeplotem, czyli ka┐dej ramce obrazu odpowiadaj▒ dwa p≤│obrazy, wy╢wietlane w dw≤ch przej╢ciach. Odwrotnie jest w przypadku komputer≤w. Tutaj ramka wy╢wietlana jest w jednym przebiegu.

Sygna│ telewizyjny wy╢wietlany jest z przeplotem, poniewa┐ starsze odbior-niki tv zbyt szybko wy╢wietla│y obraz, tak ┐e jego g≤rna czΩ╢µ zd▒┐y│a znikn▒µ nim zobaczyli╢my doln▒. Dla nas najistotniejsze jest, aby materia│ wej╢ciowy by│ zapisywany tak, jak ma byµ nagrany. W innym wypadku straci ostro╢µ, bΩd▒ pojawia│y siΩ smu┐enia i niepotrzebne linie.

Gubienie klatek

Je┐eli podczas przechwytywania wideo zgrywany plik ma tendencje do gubienia klatek (wynika to ze ╝le dobranych parametr≤w przechwytywania i prawdopodobnie zbyt wolnego dysku), powinni╢my zmniejszyµ rozdzielczo╢µ, by w ten spos≤b daµ szansΩ komputerowi.

Synchronizacja d╝wiΩku

Sprawd╝, czy nagrywana ╢cie┐ka audio zgadza siΩ z ogl▒danym filmem. Podczas zapisu musisz zdecydowaµ, jak czΩsto (co ile klatek) bΩd▒ synchronizowane z obrazem dane audio. Je┐eli jest to muzyka w tle, najlepiej znacznik synchronizacji do│▒czyµ do filmu w odstΩpach sekundowych (czyli przy np. czΩstotliwo╢ci 25 klatek/s - co 25. klatkΩ).

Gdy wideo chcemy przesy│aµ przez Internet lub na ekranie pojawiaj▒ siΩ tzw. gadaj▒ce g│owy, powinni╢my synchronizowaµ ╢cie┐kΩ audio co 1 ramkΩ (klatkΩ).

Limit 2 GB

Obs│ugiwany przez karty wideo i system Windows system plik≤w wideo AVI ma ograniczenie wielko╢ci plik≤w do 2 GB. Jest to powa┐nym utrudnieniem, gdy przygotowujemy d│u┐szy materia│, kt≤ry chcemy zgraµ na ta╢mΩ wideo jako jedn▒ ca│o╢µ. Te barierΩ pozwalaj▒ przezwyciΩ┐yµ programy "sklejaj▒ce" film dostarczane wraz z kartami przechwytywania wideo.

Czym skompresowaµ?

Obok wyboru stopnia kompresji sygna│u wej╢ciowego musimy tak┐e pomy╢leµ, jakiego rodzaju kodeka u┐yjemy do zapisania przygotowanego materia│u na dysku. Jego wyb≤r powinien byµ podyktowany kilkoma wzglΩdami. Po pierwsze wielko╢ci▒ pliku i szybko╢ci▒ przesy│u danych zapewniaj▒c▒ p│ynne odtworzenie, po drugie dostΩpno╢ci▒ samego kodeka - najlepiej, gdy jest to standardowy element Windows. Poza tym wa┐ne jest ko±cowe zastosowanie kompresowanego pliku np. Internet czy CD-ROM. Poni┐ej charakterystyka popularnych kodek≤w wideo dla Windows.

Video for Widows (AVI)

Cinepak Radius - u┐yteczny do kompresji 24-bitowego wideo, kt≤re ma byµ nagrane na CD-ROM lub ╢ci▒gane ze stron WWW. Charakteryzuje siΩ wiΩkszym stopniem kompresji i szybszym czasem │adowania podczas odtwarzania ni┐ MS Video. Mo┐emy ustawiµ transfer potrzebny do odtworzenia wideo. Jako╢µ obrazu spada wyra╝nie gdy wybierzemy transfer poni┐ej 30 kB/s. Do╢µ wolno przeprowadza proces kompresji.

Intel Indeo 5.03 - doskona│y do wideo rozprowadzanego sieci▒ pomiΩdzy komputerami wyposa┐onymi w Pentium II i procesory MMX. Kodek ten wyposa┐ony zosta│ w opcjΩ szybkiej kompresji, kontrolΩ liczby ramek, klucza chrominancji oraz kadrowania (pozwala zmniejszyµ wielko╢µ pliku). Mo┐e tak┐e dostosowaµ parametry kompresji do szybko╢ci │▒cza, po kt≤rym chcemy przesy│aµ plik.

Intel Indeo Raw R1.1 - przydatny do przechwytywania wideo bez kompresji z kart▒ Intela. Cechuje siΩ wysok▒ jako╢ci▒ - brak kompresji, a przy tym plik jest mniejszy ni┐ inne zapisy poniewa┐ informacja o kolorze zapisywana jest nie jako RGB, ale jako bardziej zwarty YUV.

Intel Indeo Video R3.2 - u┐yteczny dla kompresji 24-bitowego wideo, kt≤re ma byµ nagrane na CD-ROM. Charakteryzuje siΩ wiΩkszym stopniem kompresji i szybszym czasem │adowania podczas odtwarzania ni┐ Microsoft Video 1. Dla uzyskania dobrych rezultat≤w powinni╢my u┐ywaµ tego kodeka do kompresji sygna│u wideo, kt≤ry nie zosta│ poddany wcze╢niej wysokiej kompresji stratnej. Jako╢ciowo por≤wnywalny z Cinepakiem.

Intel Indeo Video Interactive - podobny do Indeo 5.03, z tym ┐e rozszerzony o wspomaganie przezroczysto╢ci, film≤w multiple-version i efekt≤w przy odtwarzaniu. Aby w pe│ni z niego skorzystaµ, potrzebne jest dodatkowe oprogramowanie narzΩdziowe Intela.

Microsoft RLE - przydatny do kompresji plik≤w, gdzie s▒ du┐e przestrzenie jednolitego koloru, tak jak np. animacje w stylu kresk≤wek. Microsoft Video 1 - dobry do analogowego wideo. Pracuje w 16- lub 8-bitowej g│Ωbi koloru.

QuickTime

Component video - u┐yteczny do kompresji wideo. U┐ywa niskiej kompresji, w zwi▒zku z czym potrzebuje du┐o wolnego miejsca na dysku. Graphics - stosuje siΩ go przede wszystkim do statycznych grafik o 8-bitowej g│Ωbi koloru. Mo┐e byµ stosowany do film≤w, ale tylko przeznaczonych do odtwarzania z dysku.

Video - ╢wietny do przechwytywania i kompresji analogowego wideo, kt≤re ma byµ odtwarzane z dysku lub CD-ROM-u. Dane mog▒ byµ zdekompresowane i ponownie spakowane z wiΩksz▒ kompresj▒ z minimalnymi stratami jako╢ci. Animation - przydatny do klip≤w u┐ywaj▒cych du┐ych przestrzeni jednolitego koloru. Mo┐na go stosowaµ do przechowywania sekwencji tytu│owych i animowanej grafiki.

Motion JPEG - najpopularniejszy z format≤w QuickTime pozwala osi▒gn▒µ na wyj╢ciu, pomimo kompresji, bardzo wysok▒ jako╢µ. Kodek "rozumiany" przez r≤┐ne platformy sprzΩtowe. H.263 - kodek stosowany do kompresji wideo w systemach wideokonferencyjnych. Nie polecany do edycji wideo.

MPEG

MPEG I - tworzy pliki o 1/2 rozdzielczo╢ci PAL, czyli 352╫240 punkt≤w przy maksymalnym transferze 200 Kb/s. Nie nadaje siΩ do Internetu i podobnych zastosowa±.

MPEG II - pe│noekranowy standard kompresji stosowany np. w DVD. Potrzebuje transferu rzΩdu 0,5-3 MB/s. Generalnie nie polecany ze wzglΩdu na potrzebΩ sprzΩtowej dekompresji.

WA»NE PARAMETRY

Rozmiar ramki

Ustalenie tego parametru ma znaczenie, kiedy montowany materia│ ma byµ zapisany w formie pliku filmowego. Obraz, jaki ogl▒damy w odbiorniku tv ma rozdzielczo╢µ 720╫576 punkt≤w dla sygna│u PAL, natomiast plik AVI, kt≤ry chcemy umie╢ciµ w Internecie nie powinien mieµ wiΩkszej rozdzielczo╢ci ni┐ 160╫120. Dlaczego? Ma to zwi▒zek przede wszystkim z miejscem, kt≤re musimy po╢wiΩciµ na zapisanie pliku i szybko╢ci▒ przesy│u danych potrzebn▒ do odtworzenia filmu, a ta, jak wiemy, nie jest najmocniejsz▒ stron▒ Internetu. Poza tym, im mniejsza rozdzielczo╢µ, tym szybciej komputer jest w stanie przeliczyµ montowane sekwencje.

Ile ramek?

Je┐eli chcemy pozostaµ w systemie PAL, to powinni╢my trzymaµ siΩ 25 ramek na sekundΩ i podstawy czasu r≤wnej 25. Zmniejszenie liczby spowoduje skakanie obrazu, ale zmniejszy wielko╢µ pliku. Przyk│adowo dla plik≤w przeznaczonych na CD-ROM powinni╢my wybraµ 15-18 ramek na sekundΩ.

G│Ωbia koloru

Im g│Ωbia kolor≤w bΩdzie wiΩksza, tym obraz bΩdzie zawiera│ wiΩcej informacji o kolorze. Zazwyczaj karty przechwytywania wideo konwertuj▒ sygna│ YUV na format RGB o 24-bitowej g│Ωbi.

Podczas p≤╝niejszej obr≤bki mo┐emy zmniejszyµ tΩ warto╢µ. W ten spos≤b stracimy na jako╢ci, ale zapisywany plik zajmie mniej miejsca.

Kontrola ramki

Klucz ramki (Keyframe) pozwala okre╢liµ podczas nagrywania ko±cowego materia│u, co ile ramek (klatek) maj▒ byµ sprawdzane informacje o nagrywanej klatce np. jej chrominancja.

Je┐eli materia│ jest statyczny lub zachodz▒ na nim powolne zmiany, mo┐emy wstawiµ klucz co 10-15 ramkΩ. Gdy jednak ujΩcia czΩsto siΩ zmieniaj▒ (du┐o ciΩµ) musimy zmieniµ tΩ warto╢µ do 5, a nawet 1 ramki.

A B C - FILMOWCA

Wymienione poni┐ej uwagi s▒ tylko gar╢ci▒ rad, kt≤re maj▒ wprowadziµ w arkana sztuki filmowej. Oczywi╢cie, te jak ka┐de inne regu│y, mo┐na │amaµ, byle tylko w ko±cu odstΩpstwa od zasad da│y efekt, kt≤ry poruszy widza.

UjΩcie - aby filmowany obraz by│ bardziej dynamiczny i przemy╢lany, stosuj, zamiast zmiany pola widzenia, szeroko╢µ ujΩcia. Warto, aby poszczeg≤lne ujΩcia by│y wcze╢niej przemy╢lane lub nagrane na sucho, czyli bez wci╢niΩtego klawisza Record.

Najlepiej zacz▒µ od szerokiego planu (rys. 1), wprowadzaj▒cego w ca│▒ sytuacjΩ, a nastΩpnie przej╢µ do p≤│zbli┐enia (rys. 2), pokazuj▒cego najbli┐szy obiekt i zbli┐enia prezentuj▒cego szczeg≤│y (rys. 3).

Jednocze╢nie, w celu urozmaicenia nagrania, mo┐esz przesuwaµ siΩ, zmieniaj▒c w ten spos≤b punkt widzenia. Trzeba jednak pamiΩtaµ, aby ka┐dy ruch kamery s│u┐y│ jakiemu╢ celowi, a nie wprowadza│ chaos i zamieszanie.

Kompozycja - g│≤wne ujΩcia nie musz▒ byµ na ╢rodku obrazu. CzΩsto du┐o ciekawsze ujΩcia uzyskamy, gdy np. poruszaj▒ca siΩ osoba znajdzie siΩ z boku kadru, a nieco wiΩcej przestrzeni znajdzie siΩ po stronie, w kt≤r▒ patrzy lub siΩ porusza (rys. 4).

Je┐eli filmowanym obiektem jest osoba, to staraj siΩ nie obcinaµ jej g│owy. Je┐eli podczas filmowania postaci stosujesz najazd i odjazd kamery, a osoba filmowana nie mie╢ci siΩ w kadrze, to staraj siΩ nie zatrzymywaµ obrazu na kadrze z dolnym ciΩciem na poziomie szyi, pasa lub kolan. Znacznie lepiej wygl▒da takie ujΩcie, gdy poni┐ej tych punkt≤w obraz ma "nieco powietrza". PamiΩtaj te┐, aby pozostawiµ nieco wolnego miejsca nad g│ow▒ filmowanej osoby (rys. 5).

Zwracaj uwagΩ, aby nieistotne dla scenariusza elementy nie psu│y pierwszoplanowych element≤w obrazu (rys. 6).

Ruch kamery - poziomy ruch kamery stosuj wtedy, gdy filmujesz krajobraz lub obiekty bΩd▒ce w ruchu. Postaraj siΩ wcze╢niej zaplanowaµ sekwencjΩ, kt≤r▒ masz zamiar nagraµ. Okre╢l pocz▒tkowy i ko±cowy punkt planowanego ujΩcia. Wykonaj ten ruch kamer▒ na sucho, sprawdzaj▒c, czy we wszystkich punktach ujΩcia kamera trzyma ostro╢µ i obiekty znajduj▒ siΩ w odpowiednim o╢wietleniu. Ruch poziomy rozpocznij od statycznego ujΩcia, po kilku sekundach rozpocznij ruch tu│owiem w stronΩ ko±cowego ujΩcia. Je r≤wnie┐ zako±cz kilkusekundowym statycznym ujΩciem.

Poruszaj siΩ powoli i r≤wnomiernie (rys. 7).

Pionowy ruch kamery stosuj, gdy masz zamiar podkre╢liµ wysoko╢µ filmowanego obiektu. Obracaj kamerΩ z g≤ry do do│u, gdy chcesz wprowadziµ kogo╢ na scenΩ (ujΩcia gangsterskich film≤w zaczynaj▒ce siΩ od lakierk≤w), zw│aszcza, gdy rozgrywa siΩ na tle g≤ry lub wysokiego budynku (rys. 8).

Statyw - zapewnia stabilne po│o┐enie podczas nagrywania. Jest to szczeg≤lnie wa┐ne przy du┐ych zbli┐eniach. Je┐eli nie masz statywu, to postaw kamerΩ na stabilnej, p│askiej podstawie i steruj nagrywaniem za pomoc▒ pilota. Uwa┐aj aby ╢wiat│o nie wpada│o do wnΩtrza wizjera lub na ekran LCD - mo┐e siΩ roztopiµ.

Jaka kompresja?

15:07

Stopie± kompresji	Format wideo	Ile minut na jednym GB?
1:1	nieskompresowane, D1, studio TV	0:45
2:1	cyfrowy Betacam, D5	1:30
5:1-8:1	Betacam SP, MII	3:45-6:00
5:1	DV Video - sta│a kompresja	4:45
10:1-15:1	Profesjonalny S-VHS	7:36-11:25
20:1	U-Matic Highband
30:1-40:1	VHS	22:04-30:18
60:1	offline	45:23
90:1	offline	68:12
100:1	offline	75:45

Dane dla systemu PAL (NTSC potrzebuje nieco mniej miejsca) bez ╢cie┐ki audio.

Dla praktyk≤w

Timecode Podczas pracy z materia│em filmowym powinni╢my zwr≤ciµ uwagΩ na tzw. timecode, czyli zapis trwania filmu, kt≤ry pomaga w obr≤bce materia│u.

Wybranie odpowiedniego formatu zapisu jest szczeg≤lnie wa┐ne, gdy chcemy pracowaµ p≤╝niej z obrabianym na komputerze materia│em w studiu telewizyjnym. Szczeg≤│≤w nie podajemy, poniewa┐ trzeba je ustaliµ indywidualnie.

Dobieranie transferu Programy do edycji wideo pozwalaj▒ zadeklarowaµ transfer danych, z jakim ma byµ wy╢wietlany nagrywany film. Przyk│adowo dla napΩdu CD-ROM 2╫ warto╢µ ta wynosi 300 Kb/s. Okre╢lenie tej warto╢ci optymalizuje zapisywany plik. W niekt≤rych programach (np. Media Studio) okre╢lenie bariery transferu monitoruje strumie± przesy│anych danych. Gdy jest on wy┐szy od za│o┐onego (np. du┐o przenika±), wtedy program pyta, czy ma zmniejszyµ jako╢µ filmu, aby nie przekroczyµ tej bariery.

Monta┐ offline Bardzo niskie kompresje stosowane s▒ podczas monta┐u offline. Mo┐na wtedy zmie╢ciµ o wiele wiΩcej materia│u na dysku, a proces monta┐u odbywa siΩ niemal b│yskawicznie. Jak │atwo siΩ domy╢liµ jako╢µ zmontowanego filmu jest bardzo s│aba. Niemniej jednak tego typu dzia│ania maj▒ sw≤j cel. Je┐eli na materiale jest nagrany timecode, to program do edycji wideo (Adobe Premiere, Ulead Media Studio) mo┐e wygenerowaµ plik EDLs (Edit Decision List) bΩd▒cy list▒ polece± edycyjnych dla profesjonalnego sprzΩtu klasy Betacam SP. Wtedy materia│ montowany jest automatycznie bezpo╢rednio z telewizyjnych wysokiej jako╢ci kaset-matek.

Komputer (np. notebook) s│u┐y jedynie do u│atwienia pracy.

Zakazane kolory Na zako±czenie uwaga o kolorach. SprzΩt wideo nie toleruje - brak synchronizacji, problemy z wy╢wietlaniem podczas odtwarzania - niekt≤rych kolor≤w, np. bardzo jasnego niebieskiego czy pomara±czowego albo w og≤le kolor≤w o du┐ym nasyceniu, jaskrawych. W niekt≤rych programach mo┐na w│▒czyµ filtrowanie tego typu barw. Podobnie niezbyt dobrze zachowuje siΩ, gdy na obrazie s▒ zbli┐one rozsuniΩte ┐aluzje, firanka (efekt siatki dyfrakcyjnej).

(c) Copyright LUPUS