Kiedy karta │adnie gra?

Na pocz▒tek odpowiedzmy na postawione wy┐ej pytanie. Ka┐da karta d╝wiΩkowa potrafi zapisaµ i odczytaµ d╝wiΩk. To, jakiej on bΩdzie jako╢ci zale┐y od czΩstotliwo╢ci pr≤bkowania i d│ugo╢ci s│owa (wielko╢µ pamiΩci, jak▒ przeznaczymy na opisanie pojedynczego zdarzenia muzycznego). WiΩkszo╢µ kart spe│nia wymogi jako╢ci CD, czyli: czΩstotliwo╢µ - 41 KHz; s│owo - 16 bit≤w. Ale te parametry w ┐aden spos≤b nie oddaj▒ jako╢ci d╝wiΩku opisanego w pliku MIDI, kt≤ry (plik) informuje jedynie komputer jaki, na jak d│ugo i w jaki spos≤b ma uaktywniµ instrument. Oznacza to, ┐e komputer tworzy za pomoc▒ syntezatora rzeczywisty d╝wiΩk. Tanie karty oferuj▒ jedynie syntezator FM, kt≤ry generuje d╝wiΩk na podstawie wzor≤w matematycznych, kt≤re go opisuj▒ (opisuj▒ nie tyle d╝wiΩk, co jego wykres uchwycony na oscyloskopie). Jak │atwo siΩ domy╢liµ jego jako╢µ pozostawia wiele do ┐yczenia. Lepsze karty wyposa┐ono w syntezator wavetable, kt≤ry korzysta z tablicy pr≤bek (pamiΩµ ROM), gdzie zgromadzono nagrania "┐ywych" instrument≤w. Je╢li tablica jest odpowiednio du┐a (wiΩcej dostΩpnych instrument≤w) i dobrze przygotowana (pr≤bki zosta│y nagrane we w│a╢ciwej rozdzielczo╢ci), to mo┐emy na komputerze ws│uchiwaµ siΩ w subtelne tony orkiestry. Ale to niestety kosztuje.

Softsynth - co to jest?

Softsynth, czyli - m≤wi▒c po polsku - programowe emulatory syntezatora s▒ rozwi▒zaniem pieniΩ┐nych dylemat≤w. Wymagaj▒ jedynie prostej karty d╝wiΩkowej, kt≤ra jest w stanie przetwarzaµ d╝wiΩk z jako╢ci▒ CD. O resztΩ (czytaj orkiestrΩ) zadba emulator i procesor, najlepiej klasy MMX. Efekty mog▒ wprawiµ w os│upienie nawet w│a╢cicieli kart kosztuj▒cych 1000 z│ (lub wiΩcej). Oczywi╢cie im lepszy procesor, tym lepszy emulator mo┐emy zainstalowaµ. Zanim przejdΩ do testu, chcΩ zwr≤ciµ uwagΩ, ┐e wiΩkszo╢µ program≤w wymaga niewielkich op│at, je┐eli chcemy ich stale u┐ywaµ. Niemniej producenci udostΩpniaj▒ 30- lub 90-dniowe wersje darmowe w Internecie (patrz te┐ kr▒┐ek ENTER CD8 #1).

Audio Compositor 3.0

Wszestronny interfejs programu Audio Compositor

Jeden z najlepszych program≤w - pozwala tworzyµ banki brzmie±, kt≤re s▒ wykorzystywane do odtwarzania plik≤w MIDI lub podczas gry na klawiaturze muzycznej zgodnej z MIDI. Jako╢µ d╝wiΩku zale┐y od jako╢ci za│adowanych bank≤w. DziΩki temu, ┐e program korzysta z pamiΩci RAM komputera, pr≤bki mog▒ byµ bardzo rozbudowane. Oczywi╢cie pod warunkiem, ┐e nasz komputer jest wyposa┐ony w wystarczaj▒c▒ (bior▒c pod uwagΩ pracΩ w Windows, minimum to 32 MB) pojemno╢µ pamiΩci. Uwaga, program standardowo jest wyposa┐ony w przyk│adowy bank, ale zawieraj▒cy tylko brzmienie gitary klasycznej (wraz z utworem demonstracyjnym). Nie powinno to jednak stanowiµ problemu, poniewa┐ Audio Compositor czyta format SoundFont≤w (sf2) i DLS, a w sieci mo┐na znale╝µ sporo ciekawych - i co wa┐niejsze - darmowych bank≤w brzmie± zapisanych w tych formatach. My testowali╢my Compositora na ╢ci▒gniΩtym z sieci 8-megabajtowym banku GS. Efekt by│ znakomity, tym bardzej, ┐e poszczeg≤lne elementy banku mo┐na regulowaµ (LFO, CC Routing, Xfade i wiele innych). Jedyn▒ dostrze┐on▒ przez nas wad▒ programu jest to, ┐e nie instaluje siΩ on jako urz▒dzenie MIDI w Windows i nie mo┐na go wykorzystywaµ w celu np. ods│uchania plik≤w MIDI podczas gry. Audio Compositor 3.0 jest dostΩpny na kr▒┐ku ENTER CD8 #1 lub w Internecie pod adresem: www.eden.com/~mitchell

Jet-MIDI 1.1

Mikser Jet-MIDI wraz z odgrywark▒

Prosty program emuluj▒cy urz▒dzenie MIDI Windows, pracuje w standardzie GM. Po instalacji jego ikona jest widoczna po prawej stronie paska zada± (obok zegarka), sk▒d mo┐emy wywo│aµ prosty mikser MIDI oraz wielofunkcyjn▒ odgrywarkΩ obs│uguj▒c▒ ten format. W panelu sterowania mo┐emy wybraµ, ile g│os≤w ma obs│ugiwaµ (maksymalnie 64) emulator oraz - zale┐nie od mocy procesora - z jak▒ czΩstotliwo╢ci▒ maj▒ byµ pr≤bkowane d╝wiΩki (maksymalnie 44,1 kHz). DostΩpne s▒ tak┐e efekty Chorus i Reverb, a tak┐e mo┐liwo╢µ zmiany oktawy w g≤rΩ lub w d≤│. Brzmienia oferowane przez Jet-MIDI s▒ r≤┐ne - od gorszej jako╢ci, np. imitacja rogu francuskiego, do bardzo dobrych.
Program dostΩpny na kr▒┐ku ENTER CD #1 oraz pod adresem: www.cowon.com

Maestro V

Wie┐a dostarczana z programem Maestro

Pomimo tylko 24-g│osowej polifonii Maestro jest bardzo dobrym syntezatorem, ale trudno siΩ temu dziwiµ, gdy┐ pracuje on na 6-megabajtowych pr≤bkach Kurzweila. Maestro dostarczany jest, opr≤cz samego syntezatora, z "centrum kontroli", czyli mikserem Media Rack Multimedia. Sample s▒ pr≤bkowane z czΩstotliwo╢ci▒ DATa, czyli 44 kHz i pracuj▒ w standardzie GM (128 instrument≤w + 47 pr≤bek perkusji oraz reverb). W sumie program jest niez│▒ propozycj▒, kt≤rej g│≤wn▒ wad▒ jest zbyt ma│a polifonia. Program dostΩpny pod adresem: www.synhrome.com/maestrov/html

MIDInight Express 2.1

MIDInight nie jest propozycj▒ godn▒ komputerowego muzyka

Podobny do Compositora emulator zar≤wno pod wzglΩdem intefejsu, jak i jako╢ci brzmie± pr≤bek. Niestety, MIDInight Express 2.1 zosta│ wyposa┐ony w mo┐liwo╢µ czytania pr≤bek zapisanych tylko w wewnΩtrznym, w│asnym formacie. W wersji testowej dostarczany z 10 plikami MIDI i pr≤bkami pozwalaj▒cymi na ich odegranie. Pe│ny zestaw pr≤bek GM mo┐na dostaµ w momencie kupna zarejestrowanego WAVmakera - programu do obr≤bki brzmie±. Otrzymujemy wtedy 170 MB 16-bitowych patchy GM wysokiej jako╢ci (44,1 kHz) i kilka dodatkowych bank≤w perkusji. Mimo dobrego brzmienia pr≤bek, fakt niemo┐no╢ci importu pr≤bek zapisanych w powszechnie stosowanych formatach zdecydowa│, ┐e naszym zdaniem MIDInight nie jest propozycj▒ godn▒ komputerowego muzyka.
Program dostΩpny w Internecie pod adresem: www.abc.se/~9303

NovaStation

Ju┐ od momentu obejrzenia interfejsu odgrywarki wiemy, ┐e zaczyna siΩ dziaµ co╢ pozytywnego. NovaStation to emulator pod ka┐dym wzglΩdem najlepszy z prezentowanych w tym artykule. Pod wzglΩdem brzmienia jest tak samo dobry jak Yamaha S-YXG50 (wykorzystuje jej kod), czyli du┐o lepszy od brzmienia Sound Blastera czy Gravisa. Jest to mo┐liwe dziΩki wykorzystaniu syntezy XG. Kolejne plusy to 100 doskona│ych plik≤w MIDI dostarczonych razem z programem, z kt≤rych polecam dwa: Farolillo i Voodoo - tego trzeba pos│uchaµ. Ograniczenie wersji testowej polega na zmniejszeniu do 10 utwor≤w, kt≤re mog▒ byµ zapisane do pliku PlayList (spis utwor≤w do odegrania). NovaStation pracuje jako urz▒dzenie MIDI Window. Je┐eli mamy oprogramowanie np. Xgedit - ENTER CD8 #1 - mo┐emy dobieraµ parametry efekt≤w (42) typu chorus, delay, reverb...
Program dostΩpny na kr▒┐ku ENTER CD8 #1 (w wersji 30-dniowej) lub w Internecie: www.iitrek.com

Yamaha S-YG20

Pierwszy programowy emulator Yamahy przeznaczony do s│abszych komputer≤w, oferuje "tylko" 32-g│osow▒ polifoniΩ, 360 instrument≤w, 9 zestaw≤w perkusyjnych i pr≤bkowanie brzmie± 22 KHz. Interfejs odgrywarki jest taki sam, jak w S-YXG50. Bior▒c pod uwagΩ spor▒ liczbΩ instrument≤w oraz niskie wymagania sprzΩtowe (wystarczy w zupe│no╢ci 486) mo┐emy stwierdziµ, ┐e ten syntezator jest doskona│▒ propozycj▒ dla komputer≤w pozbawionych szybkiego procesora.
DostΩpny pod adresem: www.yamaha.co.jp/english/xg/s-synth/

Yamaha S-YXG50

Emulator syntezy GM i XG oferuje 128-g│osow▒ polifoniΩ, pr≤bkowanie 44 KHz, po 8 niezale┐nych efekt≤w chorus i reverb, 36 innych efekt≤w, a┐ 676 instrument≤w plus 21 zestaw≤w perkusji doskona│ej jako╢ci. Yamaha stworzy│a wspania│y syntezator, kt≤ry jest w stanie wykorzystaµ mo┐liwo╢ci wsp≤│czesnych procesor≤w, potrafi obs│u┐yµ tak┐e rozkazy charakterystyczne dla procesor≤w MMX. Jedyn▒ cech▒ r≤┐ni▒c▒ go od NovaStation jest mniejsza liczba do│▒czonych mid≤w (25 - kt≤re zreszt▒ s▒ w NavaStation) i nieco inna odgrywarka mid≤w, za to pozbawiona ogranicze± odno╢nie listy utwor≤w.Wersja testowa, dostΩpna w sieci, pracuje a┐ przez 90 dni; adres: www.yamaha.co.jp/english/xg/s-synth/

TiMidity

Dobra odgrywarka mid≤w pos│uguj▒ca siΩ pr≤bkami zapisanymi w formacie Gravisa (dostarczana bez pr≤bek. Jako╢µ znalezionych w sieci pr≤bek dobrze ╢wiadczy o tym emulatorze. Szkoda tylko, ┐e nie pos│uguje siΩ innymi formatami (DLD, Sf2), jak to robi Audio Compositor, ani te┐ nie pozwala na ingerencje w banki brzmie±.
Program dostΩpny: ENTER CD8 #1 lub w Internecie - www.clinet.fi/~toivonen/timidity/

Roland VSC-55 i VSC-88

Roland VSC-55 nie zachwyca ani brzmieniem, ani wygl▒dem

Programowo zrealizowane syntezatory Sound Canvas Rolanda. Obs│uguj▒ tradycyjny ju┐ standard GM oraz rolandowskie GS. Pracuj▒ ze 128-g│osow▒ polifoni▒ i obs│uguj▒ efekty reverb oraz chorus. Jednak jak na tak znan▒ markΩ spodziewali╢my siΩ czego╢ lepszego. Nieco lepiej sprawuje siΩ VSC-88 - wy┐sze pr≤bkowanie, wsp≤│praca z procesorami MMX, ale nadal ustΩpuje znacznie produktom firmy Yamaha. W wersji testowej VSC-55 mo┐e odegraµ tylko 50 sekund z ka┐dego utworu. DostΩpny pod adresem: www.edirol.com/vsc/

WinGrove

WinGrove - niewielki program o bogatych mo┐liwo╢ciach. W dodatku shareware.

Dobrze brzmi▒cy syntezator, kt≤ry instaluje siΩ jako urz▒dzenie MIDI Windows. Opr≤cz standardu GM obs│uguje czΩ╢µ instrukcji GS. Sample s▒ pr≤bkowane z czΩstotliwo╢ci▒ 44 kHz. WinGrove obs│uguje efekt reverb i compressor. Poza tym ma niskie wymagania sprzΩtowe, dzia│a bowiem na procesorze DX486 i jest jedynym z testowanych, dzia│aj▒cym na platformie Windows 3.1. Warto spr≤bowaµ. Program dostΩpny jest na naszym kr▒┐ku ENTER CD8 #1 lub pod adresem: http://www.cc.rim.or.jp/~hiroki/english

Emulatory sprzΩtowych syntezator≤w muzycznych nie wyczerpuj▒ tematu programowego zastΩpowania hardware'u. W nastΩpnym numerze: emulatory popularnych komputer≤w (Atari, Commodore, Amiga, Macintosh), konsol do gier oraz akcelerator≤w 3Dfx.,

Co wybraµ?

Zdecydowanie najlepiej prezentuje siΩ NovaStation. Charakteryzuje siΩ doskona│ym, pe│nym brzmieniem i wspania│▒ bibliotek▒ utwor≤w MIDI. Zaraz za nim jest Yamaha S-YXG 50, kt≤rej jedyn▒ wad▒ w stosunku do lidera jest mniejsza liczba przyk│adowych utwor≤w. Gdyby nie to, obie aplikacje mog│yby zaj▒µ r≤wnorzΩdne miejsca.
Trzecim produktem zas│uguj▒cym na uwagΩ jest Audio Compositor 3.0, kt≤ry nale┐y do nieco innej grupy emulator≤w. Oferuje on ╢wietne mo┐liwo╢ci kreowania w│asnych brzmie±, w dodatku za darmo (freeware).

Dodatki

Dodatkiem przydatnym przy stosowaniu emulator≤w d╝wiΩku mo┐e byµ zaawansowana konsola miksersko-edycyjna Xgedit. Co prawda, s│u┐y ona g│≤wnie do pracy z syntezatorami XG (jest ╢wietnym uzupe│nieniem emulatora NovaStation i Yamaha S-YXG 50), ale mo┐e te┐ obs│ugiwaµ standard GM. Drugim narzΩdziem, przydatnym podczas u┐ywania programowych emulator≤w muzycznych, jest programowy interfejs MIDI Loopback 2.4 umo┐liwiaj▒cy jednoczesn▒ pracΩ na czterech instrumentach MIDI.
Znale╝µ je mo┐na w Internecie:
Xgedit - www.cyberfheque.fr/galerie/Ggregson
MIDI Loopback 2.4 - ftp.winsite.com/ein3/sounds i na kr▒┐ku ENTER CD 8 #1

Dodatkowe informacje o emulatorach syntezator≤w oraz biblioteki plik≤w MIDI mo┐na znale╝µ pod adresami:
jazzpiano.com/midi_info/softsynths.htm
www.softsynths
www.midi.city
www.midifarm.com
xgmidi.wtal.de
www.genitek.com/Midilounge/

(c) Copyright LUPUS