E nter.net  


Systematyka nazewnictwa domen
We╝my na logikΩ
Dariusz Ha│as


W sieciach wykorzystuj▒cych protok≤│ TCP/IP, a tak▒ sieci▒ jest Internet, │▒czno╢µ pomiΩdzy komputerami oparta jest na systemie adresowania, w kt≤rym unikalny 32-bitowy ci▒g cyfr (tzw. adres IP) jest przypisany ka┐dej jednostce w sieci. ╙w 32-bitowy adres IP jest zapisywany w postaci czterech 8-bitowych liczb oddzielonych kropkami (np. 194.213.241.74). Taki pojedynczy sk│adnik adresu IP nosi nazwΩ oktetu i jest zapisywany dziesiΩtnie (przyjmuje warto╢ci od 0 do 255).
Dzisiaj, wobec olbrzymich zasob≤w Internetu, pos│ugiwanie siΩ adresem IP w czystej postaci by│oby niezwykle k│opotliwe (spr≤bujmy zapamiΩtaµ chocia┐ stronΩ ksi▒┐ki telefonicznej), dlatego te┐ sk│onni do upraszczania homo sapiens ka┐demu komputerowi przyznawali nazwΩ. Po pewnym czasie doprowadzi│o to jednak do coraz wiΩkszego ba│aganu, gdy┐ wobec rosn▒cych rozmiar≤w sieci i liczby jednostek do± przy│▒czonych, trudno by│o znale╝µ unikaln▒ nazwΩ dla ka┐dego komputera. Ponadto komputer odpowiadaj▒cy za tzw. NIC (Network Information Center), czyli zawieraj▒cy uaktualnione nazwy jednostek w sieci nie nad▒┐a│ za jej rozwojem, a serwery nie otrzymywa│y na czas uaktualnionej listy komputer≤w w sieci. W efekcie powodowa│o to kolizje nazw komputer≤w. System Nazw Domen (DNS) stworzono, by zapobiec w│a╢nie takim k│opotom.
Generalnie pomys│ polega│ na pogrupowaniu jednostek pod│▒czonych do sieci wed│ug domen, z kt≤rych ka┐da tworzy│aby wΩze│, niejako ga│▒╝ w drzewie nazw. W takim wypadku jasne jest, ┐e nazwa komputera musi byµ niepowtarzalna tylko w obrΩbie domeny, w kt≤rej on siΩ znajduje. DNS jest wiΩc rozproszon▒ baz▒ danych zawieraj▒c▒ schemat hierarchicznego nazewnictwa. Za t│umaczenie adres≤w IP komputer≤w na ich nazwy odpowiedzialny jest program zwany rezolwerem. Dzisiaj ka┐dy klient ftp, przegl▒darka WWW, czy te┐ program pocztowy dzia│aj▒cy na platformie PC ma wbudowany rezolwer, dziΩki temu u┐ytkownik wpisuje tylko szukany adres, reszt▒ zajmuje siΩ program.
Naj│atwiej przyjdzie nam zrozumieµ nazewnictwo przyjΩte w DNS, pos│uguj▒c siΩ przyk│adowym adresem poczty elektronicznej. Typowy adres e-mail ma postaµ: u┐ytkownik@firma.domena. Po lewej stronie takiego adresu znajduje siΩ nazwa posiadacza konta pocztowego (niekoniecznie musi to byµ pojedynczy u┐ytkownik), po prawej za╢ mamy nazwΩ domeny. DomenΩ czyta siΩ od prawej do lewej rozpatruj▒c ka┐dy segment oddzielony kropkami. Pierwszy segment (od prawej) oznacza domenΩ pierwszego rzΩdu (zwan▒ te┐ domen▒ g│≤wn▒). Pierwotnie, gdy Internet nie obejmowa│ jeszcze ca│ego ╢wiata, a jedynie USA, mo┐na by│o rozr≤┐niµ 7 podstawowych domen pierwszego rzΩdu (patrz ramka).

ªwiatowa pajΩczyna


W chwili obecnej, gdy Internet obejmuje praktycznie ca│y ╢wiat, nazewnictwo uleg│o nieznacznej zmianie. Po prostu dotychczasowe nazwy domen g│≤wnych zosta│y przesuniΩte w lewo staj▒c siΩ domenami drugiego rzΩdu, a na ich miejsce wprowadzono dwuliterowy kod kraju, zwany te┐ stref▒. Regu│a ta dotyczy wszystkich po│▒czonych z Internetem pa±stw z wyj▒tkiem Stan≤w Zjednoczonych, kt≤re zachowa│y starszy schemat.
W niekt≤rych krajach r≤wnie┐ obecna domena drugiego rzΩdu zosta│a skr≤cona do dw≤ch liter. Przyk│adem mo┐e byµ Wielka Brytania, gdzie domenΩ com zast▒piono co, a edu - ac (od academic community). Domenami g│≤wnymi w Internecie zarz▒dza InterNIC, jednak dla ka┐dego kraju istnieje odrΩbny zarz▒dca rejestruj▒cy domeny drugiego rzΩdu w danym kraju. I tak dla polski obs│ug▒ domeny .pl zajmuje siΩ NASK i wszelkie poddomeny dla .pl s▒ rejestrowane w│a╢nie przez NASK.
Zostawienie administracji domenami ka┐demu krajowi, spowodowa│o, ┐e opr≤cz nazw domen drugiego poziomu, odpowiadaj▒cym 7 podstawowym (patrz ramka), powsta│y r≤wnie┐ dodatkowe domeny. W Polsce mo┐na np. wyr≤┐niµ domeny regionalne (waw.pl, krakow.pl, lodz.pl, poznan.pl itp.). Z samego adresu mo┐emy wywnioskowaµ, w jakim kraju stacjonuje dana jednostka oraz jaki rodzaj dzia│alno╢ci reprezentuje. Warto jednak wiedzieµ, ┐e ostatnio ta konwencja uleg│a nieznacznej zmianie za spraw▒ tzw. domen wirtualnych.

Domeny wirtualne


Domena wirtualna nie jest faktycznie zarejestrowan▒ domen▒ w serwerze nazw, lecz wskazaniem na konkretny katalog znajduj▒cy siΩ na danym serwerze. Dzia│anie jej jest do╢µ proste. Wyobra╝my sobie, ┐e u pewnego us│ugodawcy internetowego o adresie np. "www.provider.com.pl" zdecydowali╢my siΩ zam≤wiµ stworzenie w│asnej witryny WWW. Standardowo tego typu us│uga polega na stworzeniu przez us│ugodawcΩ katalogu na serwerze dla konkretnego klienta, gdzie mo┐e on umieszczaµ swoje strony WWW. Adres takiej witryny wy-gl▒da│by mniej wiΩcej tak: "www.provider.com. pl/mojawitryna/", gdzie "mojawitryna" oznacza nazwΩ katalogu stworzonego dla nas przez provi-dera. Gdyby╢my jednak chcieli mieµ inny adres, mo┐emy ┐▒daµ, ┐eby us│u- godawca (oczywi╢cie odp│atnie) przypisa│ do przeznaczonego nam katalogu domenΩ "www.mojawitryna.com.pl". Obydwa adresy odnosz▒ siΩ do tych samych stron (a w│a╢ciwie do jednej o nazwie "index. html"), jednak brzmienie tego drugiego adresu jest zdecydowanie lepsze. Oczywi╢cie na takiej domenie mog▒ w pe│ni funkcjonowaµ adresy e-mailowe, przy czym znowu polega to na odpowiednim przypisaniu domeny do fizycznie istniej▒cego adresu.

Podstawowe domeny pierwszego rzΩdu


  • com - oznacza instytucje komercyjne (np. microsoft.com, netscape.com itp.)
  • edu - uniwersytety i inne plac≤wki edukacyjne (np. mit.edu)
  • org - organizacje niekomercyjne tzw. non-profit (np. w3.org)
  • net - administracje sieciowe (np. nfs.net, cerf.net)
  • gov - instytucje i plac≤wki rz▒dowe (np. whitehouse.gov)
  • mil - instytucje militarne (np. navy.mil)
  • int - organizacje miΩdzynarodowe (np. nato.int)

Dodatkowe informacje


Dla zainteresowanych tematem podajΩ kilka adre-s≤w traktuj▒cych do╢µ szeroko o domenach:
www.wsp.krakow.pl/papers/domeny.html
www.internic.net
www.alternic.net
www.iahc.org
www.gtld-mou.org
www.edns.net
www.netregistry.com/my_html/indexn.html
www.nask.pl

(c) Copyright LUPUS