Archiwizacja dokument≤w

Zanim zabierzemy siΩ do usuwania wszystkiego z dysku (dysk≤w) twardego, musimy zachowaµ nasze dotychczasowe dokumenty. Je┐eli nie dysponujemy dyskami wymiennymi - nagrywark▒ CD-ROM czy te┐ napΩdami typu ZIP lub JAZ - to no╢nikiem archiwizowanych dokument ≤w pozostaje najpopularniejsza (mimo wielu wad), jak do tej pory, dyskietka. Po pierwsze, zalecam skrupulatne przejrzenie wszystkich folder≤w znajduj▒cych siΩ na dysku twardym, a nie tylko tych, gdzie zwykle zachowywali╢my nasze prace. Po drugie, pamiΩta jmy o zapisywaniu dokument≤w w dw≤ch kopiach (po jednej na dyskietkΩ). Oczywi╢cie mo┐e to byµ nieco pracoch│onne, lecz uchroni nas przed ewentualn▒ strat▒ pracy z powodu awarii (co jest nierzadkim zdarzeniem) dyskietki. Po wykonaniu kopii wszystkich potrzebnych nam plik≤w, powinni╢my przygotowaµ dyskietkΩ startow▒ (posiadacze Windows 95 w wersji OEM maj▒ ju┐ dyskietkΩ startow▒ w wyposa┐eniu, tote┐ poni┐sze uwagi ich nie dotycz▒). Z menu "Start" wybieramy "Ustawienia > Panel Sterowania", a nastΩpnie klikamy ikonkΩ "Dodaj/Usu± programy". Z otwartego okna wybieramy zak│adkΩ "Dysk Startowy", a nastΩpnie klikamy przycisk "Utw≤rz dysk..." (rys. 1).
Po wykonaniu w ten spos≤b dyskietki startowej nie zapomnijmy o skopiowaniu na ni▒ plik≤w inicjuj▒cych napΩd CD. Aby zobaczyµ, o jaki plik chodzi, najlepiej podejrzeµ zawarto╢µ pliku "config.sys" (na dysku C). Przyk│adowa linia zawieraj▒ca stero wnik CD-ROM mo┐e wygl▒daµ np. tak:

device=C:\atapi_cd.sys /D:OEMCD001

W takim przypadku na dyskietkΩ kopiujemy plik "atapi_cd.sys", a nastΩpnie w pliku "config.sys", znajduj▒cym siΩ na przygotowanej dyskietce, wprowadzamy liniΩ:

device=A:\atapi_cd.sys /D:OEMCD001

Kolejny krok to przekopiowanie na dyskietkΩ startow▒ pliku "mscdex.exe" znajduj▒cego siΩ w folderze "C:\windows\command\" (pod warunkiem, ┐e Windows 95 jest zainstalowany w folderze "windows"). Gdy skopiujemy ww. plik pozost aje nam dopisanie do pliku "autoexec.bat" nastΩpuj▒cej linii:

MSCDEX.EXE /D:OEMCD001 /L:D

W tym momencie nasza dyskietka startowa jest ju┐ gotowa, umieszczamy j▒ w stacji i wciskamy klawisz Reset.

Uk│ad partycji

Istotn▒ spraw▒ jest odpowiedni uk│ad partycji na dysku twardym. Opisane poni┐ej dzia│anie oparte jest na za│o┐eniu, ┐e u┐ytkownik posiada np. dysk o pojemno╢ci 2 GB. Gdy komputer uruchomi siΩ z dyskietki startowej, powinni╢my na ekranie zobaczyµ znak zac hΩty DOS-u "A:\>". Tym kt≤rzy u┐yli firmowej dyskietki startowej zalecam wyj╢cie z instalatora (uruchamiaj▒cego siΩ samoczynnie). Wpisujemy komendΩ "fdisk", co uruchomi program o tej samej nazwie (ry s. 2). Je┐eli posiadamy instalacjΩ Windows 95 w wersji OSR 2, to program fdisk w momencie uruchomienia pyta, czy chcemy u┐ywaµ starszego systemu plik≤w FAT (dok│adniej FAT 16), czy te┐ nowszego FAT 32. Je┐eli u┐ywamy starszego oprogramowania (np. do Windows 3,x), to zalecam pozostanie przy starszym systemie plik≤w, je┐eli nie - warto wybraµ FAT 32. Zainteresowanych szczeg≤│ami odsy│am do ramki "Systemy plik≤w".
Dysk mo┐emy podzieliµ na partycje: podstawow▒ oraz rozszerzon▒. Dopiero w partycji rozszerzonej mo┐emy ustawiaµ dyski logiczne. Partycja podstawowa to zazwyczaj partycja startowa, zawieraj▒ca system operacyjny oznaczona liter▒ C. Partycja rozszerzona jak o taka nie ma oznaczenia literowego. Maj▒ go dopiero ustawione w niej dyski logiczne, kt≤re przyjmuj▒ kolejne litery alfabetu (D, E, F itd.).
Zanim zabierzemy siΩ do ustawienia nowych partycji niezbΩdne jest usuniΩcie starych. Kolejno╢µ jest nastΩpuj▒ca: najpierw usuwamy dyski logiczne z partycji rozszerzonej, p≤╝niej j▒ sam▒ (o ile wcze╢niej istnia│a), a na koniec pozbywamy siΩ partycji podst awowej. Partycja podstawowa powinna pomie╢ciµ ca│y system operacyjny oraz programy, kt≤rych bΩdziemy stale u┐ywaµ do pracy. Sam Windows 95 u┐ywa ok. 200 MB przestrzeni, dodajmy do tego aplikacje, z kt≤rymi bΩdziemy pracowaµ poczynaj▒c od najbardziej "zasoboch│onnych", jak np. CorelDRAW czy MS Office. Generalnie ostateczna wielko╢µ partycji podstawowej powinna kszta│towaµ siΩ w granicach 500-600 MB, przy czym mniejsza warto╢µ dotyczy u┐ywaj▒cych systemu plik≤w FAT 16. Oczywi╢cie ca│y czas operu jΩ dyskiem 2 GB. Jednak nawet dla posiadaczy dysk≤w o mniejszej pojemno╢ci (np. 850 MB) taki podzia│ ma sens. Podstawow▒ partycjΩ (500-600 MB) po jej utworzeniu trzeba ustawiµ jako aktywn▒ (polecenie w menu programu fdisk).
Kolejnym krokiem jest utworzenie partycji rozszerzonej. Jak │atwo wyliczyµ dla 2 GB dysku bΩdzie mia│a ona pojemno╢µ ok. 1400-1500 MB, czyli pozosta│e miejsce po partycji podstawowej. NastΩpnie program fdisk pyta, czy utworzyµ dyski logiczne w rozszerzon ej partycji. ProponujΩ stworzyµ dwa dyski o r≤wnej d│ugo╢ci (w naszym przyk│adzie ok. 700-750 MB ka┐dy), chyba ┐e posiadamy dysk o pojemno╢ci do 1,2 GB. W takim wypadku wystarczy jeden dysk logiczny. Przyjrzyjmy siΩ ko±cowemu uk│adowi partycji:

• partycja podstawowa (C:) - 500-600 MB;
• pierwszy dysk logiczny (D:) - 700-750 MB;
• drugi dysk logiczny (E:) - 700-750 MB.

Struktura folder≤w

Czas na instalacjΩ Windows 95. W│≤┐my wiΩc p│ytΩ do napΩdu CD-ROM. Korzystamy ca│y czas z dyskietki, wiΩc CD-ROM powinien byµ oznaczony kolejn▒ liter▒ dysku. W tym przypadku - F: (litery C, D oraz E s▒ zajΩte przez utworzone partycje/dyski logiczne). Aby uruchomiµ program instalacyjny Windows 95, wystarczy wpisaµ "f:\setup.exe". Dalej postΩpujemy wg wskaz≤wek Instalatora. Posiadaczom wersji OEM pozostaje jeszcze alternatywna metoda: restart systemu i uruchomienie go z firmowej dyskietki. Insta lator uruchomi siΩ samoczynnie. Domy╢lnie Windows 95 instaluje siΩ na dysku C w folderze "Windows". Zauwa┐my, ┐e poza folderem "Windows" system tworzy na tym dysku folder "Program Files" (nazwa ta jest angielska bez wzglΩdu na to, czy korzystamy z polskiej wersji Windows 95) oraz folder "Temp". Folder "Program Files" z za│o┐enia ma s│u┐yµ do przechowywania program≤w u┐ytkownika, za╢ "Temp" jest folderem, w kt≤rym umieszczane s▒ pliki tymczasowe .

Instalacja program≤w

Po instalacji systemu mo┐emy umie╢ciµ oprogramowanie stale przez nas u┐ywane. Ka┐dy program instalacyjny pozwala na podanie miejsca (╢cie┐ki), gdzie ma byµ zainstalowana dana aplikacja (b▒d╝ ca│y pakiet). WiΩkszo╢µ program≤w pisanych dla ╢rodowiska Windo ws 95 domy╢lnie wybiera folder "C:\Program Files", je┐eli w przypadku program≤w przez nas u┐ywanych tak nie jest, proponujΩ stosownie podaµ powy┐sz▒ ╢cie┐kΩ. DziΩki temu ca│y zestaw oprogramowania bΩdzie znajdowa│ siΩ w jednym miejscu na dysku. Przy czym zwracam jeszcze raz uwagΩ, by na dysku systemowym (tu: C) instalowaµ aplikacje, kt≤re s▒ nam niezbΩdne do pracy.

Korzystanie z Internetu

Je┐eli w╢r≤d zainstalowanych ju┐ niezbΩdnych aplikacji znajduje siΩ przegl▒darka WWW lub dowolnie inne oprogramowanie do pracy z Internetem, pamiΩtajmy o odpowiedniej konfiguracji tych aplikacji ze wzglΩd≤w bezpiecze±stwa. Wyja╢niΩ to bli┐ej na przyk│adz ie przegl▒darek WWW. Gdy przegl▒damy internetowe witryny, przegl▒darki w celu szybszego │adowania stron buforuj▒ ich zawarto╢µ na dysku twardym, stwarza to pewne niebezpiecze±stwo, gdy┐ mogliby╢my staµ siΩ w ten spos≤b posiadaczami jakiego╢ "z│o╢liw ego" pliku. Dlatego te┐ mo┐na tak skonfigurowaµ przegl▒darkΩ, by sk│adowa│a owe strony na innym dysku. W przypadku Internet Explorera 3.0 najpierw stw≤rzmy folder dla plik≤w tymczasowych na innym dysku (np. E:), nastΩpnie wybieramy z menu "Wido k" polecenie "Opcje...", w otwartym oknie wybieramy zak│adkΩ "Zaawansowane" (Advanced) i w polu "Tymczasowe pliki internetowe" (Temporary Internet files) klikamy przycisk "Ustawienia..." (Settings). W kolejnym oknie wybieramy przycisk "Przesu± folder" (Move folder) i wybieramy uprzednio utworzony folder (rys. 3).
Gdy u┐ywamy Netscape Navigatora 4.0x, postΩpujemy podobnie. Najpierw tworzymy potrzebny folder (na innym dysku), nastΩpnie wybieramy z menu "Edit" opcjΩ "Preferences...". W otwartym oknie kliknijmy na znak "+" obok opcji "Advanced" i wybierzmy "Cache" oraz przycisk "Choose folder", aby podaµ przegl▒darce namiary na utworzony przez nas folder (rys. 4). Tyle odno╢nie plik≤w tymczasowych, jednak ta sama uwaga do tyczy wszelakich plik≤w ╢ci▒ganych przez nas ╢wiadomie. Dla takich plik≤w r≤wnie┐ stw≤rzmy folder na innym, ni┐ systemowy, dysku. Nazwa foldera powinna jednoznacznie identyfikowaµ jego zawarto╢µ (wykorzystujmy fakt, ┐e Windows 95 pozwala na 255-znakowe n azwy).

Inne aplikacje

Podczas codziennego korzystania z komputera oczywiste jest, ┐e nie ograniczamy siΩ do korzystania tylko i wy│▒cznie z aplikacji stale u┐ywanych. CzΩsto chcemy poznaµ dzia│anie innego oprogramowania, czy te┐ po prostu zagraµ w jak▒╢ grΩ. Wszak ENTER r≤wni e┐ oferuje co miesi▒c na kr▒┐ku CD zestaw program≤w demonstracyjnych i shareware, a tak┐e sami nieraz ╢ci▒gamy z Internetu r≤┐ne "ma│e" aplikacje. Dla tego typu program≤w przeznaczmy dysk, na kt≤rym uprzednio stworzyli╢my foldery dla plik≤w tym czasowych. Zacznijmy od utworzenia foldera, kt≤ry bΩdzie zawiera│ instalowane aplikacje. Np. dla gier mo┐e mieµ on postaµ "E:\gry\", a dla innych program≤w np. "E:\programy tymczasowe". Oczywi╢cie nazwa jest przyznawana czysto arbitra lnie, lecz jak ju┐ wspomnia│em powinna identyfikowaµ zawarto╢µ foldera. Procedura instalacji winna w przypadku tych program≤w wygl▒daµ nieco inaczej. Uruchamiamy "Panel sterowania" (za pomoc▒ opcji "Ustawienia" w menu "Start" lub ikony "M≤j komputer"), nastΩpnie klikamy dwukrotnie modu │ "Dodaj/Usu± programy" i z zak│adki "Instaluj/Odinstaluj" klikamy przycisk "Instaluj" (rys. 5).
Teraz system bΩdzie samodzielnie poszukiwa│ programu instalacyjnego, je┐eli go nie znajdzie, musimy sami go wskazaµ. Po co to wszystko? DziΩki tak przeprowadzonej instalacji istnieje du┐a szansa, ┐e │atwiejsze bΩdzie p≤╝niejsze odinstalowanie danej aplik acji i nie pozostawi ona "╢mieci" w naszym systemie. Proces odinstalowania przeprowadzamy na takiej samej zasadzie jak instalacjΩ.

Dokumenty

Nietrudno zauwa┐yµ, ┐e jak do tej pory ca│y czas pomija│em jeden z dysk≤w logicznych utworzony podczas zak│adania partycji. Chodzi, rzecz jasna, o dysk D. Jego przeznaczeniem powinno byµ przechowywanie naszej pracy: dokument≤w, list≤w, notatek, raport≤w, grafik i wszelkiego innego rodzaju plik≤w przez nas utworzonych. Oczywi╢cie dla ka┐dego typu dokument≤w warto stworzyµ odrΩbne foldery. Powstaje pytanie, czy a┐ tyle miejsca jest potrzebne na nasze pliki? To zale┐y od rodzaju wykonywanych prac, jednak b ez wzglΩdu na typ dokument≤w powinny byµ one przechowywane z dala od plik≤w tymczasowych (tu: znajduj▒cych siΩ na dysku E:). Pomys│em godnym realizacji jest te┐ zachowywanie naszej pracy w dw≤ch kopiach, w dw≤ch r≤┐nych miejscach. Pomys│ umieszczania dok ument≤w na oddzielnym dysku powsta│, poniewa┐ wirusy maj▒ sk│onno╢µ do infekowania obszar≤w systemowych, b▒d╝ te┐ plik≤w uruchamialnych (czyli po prostu program≤w). Infekcja mo┐e mieµ r≤┐ny charakter, od zaka┐enia tylko program≤w, a┐ po uniemo┐liwienie o dczytu zainfekowanego dysku. Je┐eli natomiast dokumenty przechowujemy na odrΩbnej jednostce logicznej, niebezpiecze±stwo znacznie maleje. Owszem istniej▒ tzw. wirusy makro, lecz uszkadzaj▒ one tylko pojedyncze dokumenty, a nie ca│e dyski.

Programy pomocnicze

Co jaki╢ czas zalecam pos│u┐enie siΩ programami porz▒dkuj▒cymi uk│ad plik≤w na dyskach oraz naprawiaj▒cymi ewentualne b│Ωdy. Windows 95 jest zaopatrzony w dwa tego typu programy. Pierwszy z nich, Defragmentator dysk≤w, rozmieszcza odpowiednio pliki na d ysku zapobiegaj▒c zjawisku fragmentacji (np. program stanowi▒cy logiczn▒ ca│o╢µ znajduje siΩ fizycznie w r≤┐nych rejonach dysku, powoduje to jego d│u┐szy odczyt, a co za tym idzie spowalnia pracΩ). Drugi za╢ - Scandisk - naprawia b│Ωdy mog▒ce powstaµ w s trukturze plik≤w niezale┐nie od nas (np. przerwa w zasilaniu). Zalecam r≤wnie┐ regularne sprawdzanie dys- k≤w programem antywirusowym.

Odpowiednie uporz▒dkowanie danych nie tylko ochroni nas przed strat▒ dokument≤w, ale tak┐e zwiΩkszy wydajno╢µ komputera. I to o tyle, ┐e na pewno bΩdzie to zauwa┐alne podczas pracy.

Systemy plik≤w

Najmniejszym obszarem zapisu na dysku s▒ tzw. klastry (cluster). Rozmiar klastra zale┐y od pojemno╢ci pojedynczej jednostki logicznej (partycji). System FAT 16 (File Allocation Table ) pos│uguje siΩ 16-bitow▒ numeracj▒ klastr≤w, co pozwala na maksymaln▒ liczbΩ (216) 65 536 klastr≤w. Zatem dla klastra o rozmiarze 8 kB maksymalna pojemno╢µ adresowa (dysku) wynosi 512 MB.
W miarΩ zwiΩkszania siΩ pojemno╢ci dysku ro╢nie rozmiar pojedynczego klastra a┐ do wielko╢ci 32 kB, co pozwala na zaadresowanie obszaru 2048 MB. Im wiΩkszy rozmiar klastra, tym wiΩksze straty pojemno╢ci dysku, gdy┐ ka┐dy plik o objΩto╢ci mniejszej od poj edynczego klastra, zajmuje na dysku ca│y klaster. Np. zapisanie 1-kilobajtowych plik≤w o │▒cznej pojemno╢ci 1 MB daje stratΩ miejsca na dysku 2 GB a┐... 31 MB!
FAT 32 obs│uguje ju┐ 32-bitow▒ numeracjΩ klastr≤w. Przy maksymalnej liczbie klastr≤w, wynosz▒cej ponad 4 mld, jasne jest, ┐e problem straty pojemno╢ci praktycznie zosta│ wyeliminowany. Przy czym klaster w FAT 32 mo┐e mieµ minimaln▒ wielko╢µ 4 kB. Zatem w tym przypadku maj▒c analogiczn▒ sytuacjΩ (pliki o │▒cznej pojemno╢ci 1 MB, po 1 kB ka┐dy) strata miejsca na dysku 2 GB wyniesie zaledwie...
3 MB. Przy czym maksymalny obszar mo┐liwy do zaadresowania 4-kB klastrami to dysk o pojemno╢ci 16 384 GB (16 TB)!

Programy odinstalowuj▒ce

Aby zwiΩkszyµ kontrolΩ nad instalowanym oprogramowaniem mo┐emy skorzystaµ z dodatkowych program≤w zar≤wno komercyjnych, jak np. Cleansweep firmy Quarterdeck lub te┐ shareware. Do tej drugiej kategorii nale┐y m.in. RemoveR albo bardziej zaawansowane narzΩdzie jakim jest ca│kiem darmowy program Clean System Directory. Polecam za poznanie siΩ z Raportem ENTER-a w numerze 2/98.

(c) Copyright LUPUS