T ak w│a╢nie wygl▒da w dniu dzisiejszym rynek pamiΩci. Proste pamiΩci DRAM zosta│y wyparte przez FP DRAM, EDO DRAM i SDRAM, a w cieniu czaj▒ siΩ gro╝nie RbDRAM i MDRAM. W dodatku zamiast poczciwych 9-bitowych modu│≤w SIMM, musimy obecnie wybieraµ pomiΩdzy 32- lub 36-bitowymi modu│ami SIMM oraz 64- i 72-bitowymi modu│ami DIMM. NaprawdΩ mo┐na przy tym wszystkim zg│upieµ, a na pewno jest du┐e ryzyko, ┐e damy sobie "wcisn▒µ" pamiΩci, kt≤re co prawda sprzedawca bardzo chcia│ sprzedaµ, ale kt≤re nie na wiele nam siΩ przydadz▒. Spr≤bujmy sobie wyja╢niµ, co jest co, i co jest do czego.

Fast Page to ju┐ historia

PamiΩci o architekturze Fast Page DRAM, kt≤rych zasada dzia│ania oparta by│a na odczycie wielu kolumn z jednego wiersza w obrΩbie tej samej strony, co umo┐liwia│o odczyt trzech kolejnych adres≤w bez cykli oczekiwania, odesz│y ju┐ w niepamiΩµ. Owszem, ka┐dy z obecnie produkowanych chipset≤w jeszcze obs│uguje ten typ pamiΩci, ale ju┐ tylko na zasadzie zgodno╢ci historycznej. Je╢li kto╢ posiada tak▒ pamiΩµ, w dodatku w modu│ach, kt≤re dadz▒ siΩ pod│▒czyµ do wsp≤│czesnej p│yty g│≤wnej, mo┐e jej jeszcze u┐yµ. Ale to na pewno bΩdzie ostatnia p│yta, w kt≤rej taki typ pamiΩci da siΩ zastosowaµ.
RozwiniΩciem idei Fast Page s▒ pamiΩci EDO DRAM, wci▒┐ jeszcze popularne i stosowane zar≤wno w modu│ach do p│yt g│≤wnych, jak i w wielu konstrukcjach kart graficznych. Ale i ich dni s▒ ju┐ policzone - pamiΩci EDO s▒ w stanie sprawdzaµ siΩ, dop≤ki zegar p│yty g│≤wnej nie przekroczy│ magicznej czΩstotliwo╢ci 66 MHz. Przy tej czΩstotliwo╢ci maksimum osi▒g≤w EDO DRAM mo┐e jeszcze konkurowaµ z jej najgro╝niejszym nastΩpc▒ - SDRAM.

Wsp≤│czesno╢µ - SDRAM

Modu│ DIMM z 64 MB SDRAM

PamiΩci SDRAM o synchronicznym odczycie i zapisie to przysz│o╢µ, a mo┐e nawet ju┐ tera╝niejszo╢µ standardu PC. Prostsze w obs│udze od EDO, r≤wnocze╢nie zapewniaj▒ relatywnie bardzo kr≤tkie czasy dostΩpu. Relatywnie, dlatego ┐e 15-nanosekundowy czas dostΩpu pamiΩci taktowanej zegarem 66 MHz praktycznie wystΩpuje w co czwartym cyklu dostΩpu do pamiΩci, w pozosta│ych cyklach czasy te s▒ przynajmniej podwojone. Ale to i tak jest postΩp w stosunku do 35/70 nanosekundowych cykli dostΩpu pamiΩci EDO. Przy zegarze 66 MHz r≤┐nice s▒ pomijalne, ale coraz wiΩcej g│os≤w zar≤wno ze strony producent≤w p│yt g│≤wnych, jak i producent≤w procesor≤w zapowiada podniesienie czΩstotliwo╢ci zegara p│yty do 75, 83 i 100 MHz. A to, w przypadku SDRAM, daje czasy dostΩpu odpowiednio 13/27, 12/24 i 10/20 ns, czyli por≤wnywalne z czasami dostΩpu statycznych pamiΩci cache. Przysz│o╢µ, przynajmniej najbli┐sza, wydaje siΩ w ca│o╢ci nale┐eµ do SDRAM, oferuj▒cych najwiΩcej za najni┐sz▒ por≤wnywaln▒ do EDO cenΩ.
Ale na d│u┐sz▒ metΩ nie nale┐y siΩ za bardzo przywi▒zywaµ do SDRAM, bo producenci p│yt g│≤wnych ju┐ zapowiadaj▒ swoje zainteresowanie pamiΩciami o architekturze RAMbus, sprawdzonej pozytywnie w konstrukcjach kart graficznych 3D, gdzie wymagania dotycz▒ce szybko╢ci dostΩpu do pamiΩci s▒ znacznie bardziej wyg≤rowane ni┐ w samym komputerze: przecie┐ nie odczytany w porΩ bajt, to nie wy╢wietlony piksel - rzecz rzucaj▒ca siΩ w oczy!

P│yty te┐ nie te same

32-bitowy SIMM

Opr≤cz zmian architektury chip≤w pamiΩci, zasz│y w ostatnich czasach daleko id▒ce zmiany w konstrukcji p│yt g│≤wnych i przeznaczonych do nich modu│≤w pamiΩci. Przede wszystkim, rozpowszechnienie Pentium i zwi▒zanej z nim architektury Socket 7, w po│▒czeniu z brakiem mo┐liwo╢ci i sensu rozwoju maszyn opartych na 486, spowodowa│y rewizjΩ zasad konstrukcyjnych podsystemu pamiΩci w PC. Czteromodu│owe banki pamiΩci, obsadzone modu│ami SIMM o szeroko╢ci 8 lub 9 bit≤w, odesz│y ju┐ dawno do lamusa (choµ wci▒┐ ╢wietnie siΩ sprawdzaj▒ w wielu komputerach w naszych domach i biurach). Wci▒┐ jeszcze popularne s▒ modu│y SIMM 32- lub 36-bitowe.

Zabytkowy SIMM - 9-bitowy

Modu│y te zwykle zawieraj▒ ju┐ pamiΩci EDO RAM, chocia┐ czasami mo┐na spotkaµ (i siΩ naci▒µ!) modu│y takie obsadzone uk│adami Fast Page. Tworz▒c parami banki pamiΩci modu│y takie kwalifikuj▒ siΩ jako wyposa┐enie 80% obecnie oferowanych p│yt g│≤wnych. Pozosta│e 20% co prawda by│yby w stanie zaakceptowaµ ten rodzaj pamiΩci, ale ze wzglΩdu na ich mo┐liwo╢ci rozwojowe, przede wszystkim na zdolno╢µ do pracy z zegarem zewnΩtrznym wy┐szym od 66 MHz, znacznie bardziej sensowne wydaje siΩ wyposa┐enie ich w pamiΩci SDRAM w modu│ach DIMM. Chocia┐by dlatego, ┐e modu│ DIMM pamiΩci 100 MHz SDRAM kosztuje niewiele wiΩcej od SIMM-a EDO o tej samej pojemno╢ci i czasie dostΩpu 70 ns. A za rok czy nawet dwa bΩdzie siΩ jeszcze nadawa│ do u┐ytku.
Uwaga! Modu│y DIMM bywaj▒ wyposa┐ane r≤wnie┐ w pamiΩci EDO! I takich lepiej siΩ wystrzegaµ, bo co prawda na razie siΩ sprawdz▒, ale je╢li przyspieszymy zegar p│yty, stan▒ siΩ kul▒ u nogi ca│ego systemu.

Co i jak wybieraµ?

To zale┐y od pozycji wyj╢ciowej, czyli od posiadanej aktualnie p│yty g│≤wnej, a tak┐e od plan≤w perspektywicznych. Ale og≤lne zasady s▒ nastΩpuj▒ce:

• je╢li posiadasz p│ytΩ g│≤wn▒ z gniazdami SIMM i DIMM, obsadzon▒ pamiΩciami SIMM (EDO), upewnij siΩ u dostawcy, czy mo┐e ona pracowaµ z r≤┐nymi typami pamiΩci w r≤┐nych bankach; je╢li tak (a z konstrukcji standardowych chipset≤w tak Intela, jak i VIA/AMD nie wynika, by musia│o byµ inaczej), zapomnij o SIMM-ach EDO i rozbudowywuj konfiguracjΩ wy│▒cznie DIMM-ami SDRAM;
• je╢li jeste╢ skazany przez konstruktor≤w p│yty na SIMM-y, konieczne uzupe│nienia realizuj w postaci pamiΩci EDO w 32-bitowych modu│ach SIMM, ale nie inwestuj zbyt wiele w pamiΩµ, bo nieuchronny upgrade systemu mo┐e siΩ p≤╝niej okazaµ zbyt kosztowny! Twoja nastΩpna p│yta g│≤wna mo┐e w og≤le nie mieµ gniazd SIMM! I mo┐e byµ trudno pozbyµ siΩ tych pamiΩci.

Zwariowana karuzela postΩpu krΩci siΩ stanowczo zbyt szybko. Jeszcze dobrze mi siΩ nie zamortyzowa│y dwa 4-megabajtowe SIMM-y EDO, a ju┐ nie mam co z nimi zrobiµ - moja nowa, czekaj▒ca na zagospodarowanie p│yta g│≤wna, nie tylko nie obs│uguje EDO, ale nawet nie ma gniazd SIMM, tylko 3 DIMM! Mo┐e spadn▒ mi one z nieba, najlepiej z jakim╢ odpowiednim procesorem (mo┐e byµ AMD K-6 233 lub wy┐ej...). Ale niebo nie wydaje siΩ byµ pe│ne podzespo│≤w do PC, zw│aszcza tych, kt≤re w danej chwili s▒ najbardziej na czasie. I gdyby nie konieczno╢µ u┐ywania jakich╢ komputer≤w, namawia│bym wszystkich do przeczekania, a┐ bariery fizyczne i ekonomiczne obal▒ prawo Moore'a, kt≤re zmusza nas do corocznego podwajania gΩsto╢ci upakowania uk│ad≤w scalonych, czyli z│o┐ono╢ci sprzΩtu, na kt≤rym pracujemy.

(c) Copyright LUPUS