M agazyn  


Elektroniczny handel
Cezary G│owi±ski


Od pewnego czasu w naszym s│ownictwie pojawi│y siΩ okre╢lenia: "wirtualny sklep", "wirtualna witryna", a nawet "wirtualny pasa┐". Firmy zaczynaj▒ dostrzegaµ potΩgΩ popularno╢ci sieci WWW i pr≤buj▒ wykorzystywaµ j▒ komercyjnie. Atrakcyjno╢µ Internetu jako medium do prowadzenia handlu wynika z jego globalnego zasiΩgu, bogatych mo┐liwo╢ci multimedialnych i stosunkowo du┐ej dostΩpno╢ci.

Podstawowym atutem elektronicznego rynku jest szeroki dostΩp do informacji.To z kolei pozwala lepiej prezentowaµ towary handlowe. DziΩki wykorzystaniu rozbudowanej sieci WWW mo┐liwe jest │atwe przygotowywanie, a nastΩpnie modyfikowanie atrakcyjnych ofert handlowych. Du┐e mo┐liwo╢ci multimedialne pozwalaj▒ tej formie sprzeda┐y konkurowaµ ze wszystkimi znanymi dotychczas sposobami handlu. Wykorzystanie komputer≤w pozwala r≤wnie┐ │atwo prowadziµ badania rynku oraz tworzyµ r≤┐norodne zestawienia. To pomaga p≤╝niej w opracowywaniu ofert.
Du┐▒ zalet▒ jest szybko╢µ transakcji przeprowadzanych za po╢rednictwem sieci. Jest ona wiΩksza ni┐ jakikolwiek inny spos≤b robienia zakup≤w. Kolejnym argumentem na rzecz elektronicznych transakcji s▒ ich bardzo niskie koszty. Nawet w stosunku do transakcji telefonicznych czy bankowych. To z kolei pozwala obni┐yµ ceny sprzedawanych towar≤w.
Wymienione argumenty ╢wiadcz▒ o tym, ┐e elektroniczne transakcje prezentuj▒ wy┐sz▒ jako╢µ i daj▒ wiele nowych mo┐liwo╢ci zar≤wno sprzedawcom, jak i ich klientom. Przyczynia siΩ to do lepszej dystrybucji produkt≤w.

Internetowy sklep


Sklep internetowy to nic innego jak okre╢lony adres w sieci WWW, kt≤ry odnosi siΩ do specjalnie przygotowanej strony, a dok│adniej ca│ego o╢rodka. Firma umieszcza tam wykazy produkt≤w, jakie oferuje w sprzeda┐y wraz z ich prezentacj▒ oraz cennikiem. W pobli┐u zawsze jest jakie╢ po│▒czenie do formularza zam≤wie±, kt≤ry trzeba wype│niµ, gdy chce siΩ co╢ kupiµ.
Mo┐na powiedzieµ, ┐e obecnie zarysowa│a siΩ ju┐ tendencja do tego, aby sklepy tworzy│y ca│e pasa┐e handlowe. S▒ to strony, gdzie zgrupowane s▒ odno╢niki do r≤┐nych sklep≤w, przewa┐nie uporz▒dkowane wed│ug posiadanego asortymentu.
Za po╢rednictwem Internetu mo┐na obecnie kupowaµ r≤┐norodne towary (takie jak urz▒dzenia, komputery, ksi▒┐ki, ┐ywno╢µ itp.) prowadziµ rezerwacjΩ bilet≤w, miejsc w hotelach itd. Na potwierdzenie, ┐e handel elektroniczny mo┐e w przysz│o╢ci zajmowaµ pierwszoplanow▒ rolΩ ╢wiadcz▒ dzisiejsze sukcesy firm tak w│a╢nie prowadz▒cych swoje interesy. Przyk│adem mog▒ byµ: elektroniczna ksiΩgarnia "Amazon.com" (www.amazon. com), sklep p│ytowy "CDnow" (www.cdnow. com) czy te┐ sklep z winami "Virtual Vineyards" (www.virtualvin.com).

Przebieg transakcji


Generalnie trudno jest podaµ dok│adny przebieg elektronicznych transakcji. W gruncie rzeczy zale┐y on od oprogramowania u┐ywanego przez sklep i klienta. Mo┐na jednak pokusiµ siΩ o sprecyzowanie schematu przyk│adowych zakup≤w za po╢rednictwem Internetu.
Ot≤┐ w│a╢ciciel sklepu tworzy ofertΩ posiadanych towar≤w w postaci katalog≤w oraz udostΩpnia odpowiednie elektroniczne formularze zam≤wie± - u┐ytkownik mo┐e do nich dotrzeµ za pomoc▒ przegl▒darki stron WWW. Klient wybiera interesuj▒ce go pozycje, wype│nia zam≤wienie. Przed wys│aniem okre╢la r≤wnie┐ formΩ p│atno╢ci.

Mo┐e przy tym pos│u┐yµ siΩ wirtualnym portfelem. Jest to oprogramowanie, kt≤re pozwala zarz▒dzaµ p│atno╢ciami za po╢rednictwem kart kredytowych (ma zapisane ich numery) lub innego elektronicznego pieni▒dza. NastΩpuje wys│anie zam≤wienia. Wymiana danych miΩdzy klientem a sklepem jest szyfrowana. Przes│ane dane s▒ potwierdzane w instytucji finansowej obs│uguj▒cej dany rodzaj elektronicznej p│atno╢ci autoryzuj▒c lub nie mo┐liwo╢ci p│atnicze klienta. NastΩpnie sklep generuje rachunek i odsy│a go do klienta, za╢ towar przesy│any jest ju┐ fizycznie poprzez pocztΩ lub kurier≤w do zamawiaj▒cego. Firma, kt≤ra dzia│a jako elektroniczny sklep musi korzystaµ ze specjalnego oprogramowania. Nale┐▒ do niego aplikacje pozwalaj▒ce tworzyµ katalogi produkt≤w, obs│ugΩ zam≤wie±, realizacjΩ bezpiecznych p│atno╢ci, obliczanie podatk≤w i op│at za dostawy oraz wspomaganie dystrybucji towar≤w.

Bezpiecze±stwo


Hestia
»eby handel m≤g│ kwitn▒µ, musi byµ zapewniony bezpieczny obr≤t pieniΩdzmi. W przypadku wirtualnego rynku nie mo┐emy pos│ugiwaµ siΩ ju┐ realnym pieni▒dzem. Zamiast tego wykorzystuje siΩ karty kredytowe, a dok│adniej ich numery. Jest to zatem jeden z najmniej bezpiecznych moment≤w w elektronicznej transakcji, wywo│uj▒cy du┐e obiekcje klient≤w. Przyst▒piono zatem do opracowania protoko│u, kt≤ry zapewni bezpiecze±stwo numerom kart przekazywanym w sieci. Protok≤│ ten nazwano SET (Secure Electronic Transactions, czyli bezpieczne transakcje elektroniczne). Opiera siΩ on na zaawansowanym szyfrowaniu oraz cyfrowych podpisach bΩd▒cych swoistymi cyfrowymi dowodami osobistymi wydawanymi przez uprawnione do tego instytucje. To one pozwol▒ potwierdziµ autentyczno╢µ obydwu stron zar≤wno sklepu, jak i klienta. Aktualnie najbardziej zaawansowanymi pracami nad implementacj▒ SET szczyci siΩ firma IBM, kt≤rej pilota┐owe instalacje wykonano ju┐ w kilku krajach. Dop≤ki jednak protok≤│ SET nie wejdzie na dobre do u┐ytku, to pos│ugiwanie siΩ kartami kredytowymi w handlu internetowym jest obarczone du┐ym ryzykiem. Istnieje przecie┐ mo┐liwo╢µ ich przechwycenia i p≤╝niejszego pos│ugiwania siΩ nimi przez osoby niepowo│ane.
Poprzez Internet mo┐na prowadziµ zar≤wno sprzeda┐ polis ubezpieczeniowych jak i innych ╢rodk≤w bezpiecze±stwa
Poprzez Internet mo┐na prowadziµ zar≤wno sprzeda┐ polis ubezpieczeniowych jak i innych ╢rodk≤w bezpiecze±stwa
Aktualnie firmy Visa i Mastercard nie zalecaj▒ tej formy p│atno╢ci. Dlatego te┐ istniej▒ inne formy p│acenia. Podstawowym sposobem jest podawanie numeru karty kredytowej przez telefon. Jest te┐ mo┐liwo╢µ przefaksowania numeru karty. Je╢li klient nie chce w og≤le ujawniaµ numeru swojej karty kredytowej, to mo┐e pos│u┐yµ siΩ czekami wysy│aj▒c je na firmΩ, kt≤ra prowadzi elektroniczny sklep. Mo┐na wreszcie dokonaµ bankowego przelewu na konto sprzedawcy.
Wymienione sposoby s▒ mo┐e mniej wygodne i op≤╝niaj▒ zawarcie samej transakcji, ale za to s▒ do zaakceptowania ze wzglΩd≤w bezpiecze±stwa p│atno╢ci. (O bezpiecze±stwie handlu w sieci pisali╢my w numerze 11/97 ENTER-a, str. 28 - red.)

Polskie realia


W naszym kraju internetowy handel zaczyna dopiero raczkowaµ. Wielu z u┐ytkownik≤w sieci nie ma zaufnia do bezpiecze±stwa transakcji elektronicznych w Polsce. Jednak coraz wiΩcej firm decyduje siΩ na otwarcie wirtualnych sklep≤w. NajwiΩcej jest sklep≤w oferuj▒cych sprzΩt komputerowy i salon≤w muzycznych. Ale pojawaj▒ siΩ tak┐e internetowe samy, gdzie mo┐na kupiµ chleb (ToTu). Ostatnio Supermedia na swoich stronach uruchomi│a najwiΩksze w polskim Internecie wirualne centrum handlowe Zakupin, gdzie zgromadzono 290 (stan na koniec listopada) stoisk oferuj▒cych artyku│y od ┐wirku dla kota po pralkΩ. Praktycznie wszystkie nasze sklepy pozwalaj▒ na p│atno╢µ kart▒ kredytow▒, niekt≤re w trosce o bezpiecze±stwo klient≤w proponuj▒ przefaksowanie danych osobistych i numeru karty lub op│atΩ przy odbiorze towaru. Czas dostawy jest uzale┐niony od jako╢ci towaru: np. w przypadku ┐ywn╢ci wynosi maksymalnie 2 godziny, a w przypadku powiedzmy telewizora nawet tydzie±. Towary najczΩ╢ciej dostarczane s▒ do klient≤w przez firmy kurierskie, a koszt przesy│ki jest zazwyczaj wliczony w cenΩ.

Tera╝niejszo╢µ i przysz│o╢µ


TicketsOnLine
TicketsOnLine to nowa inicjatywa LOT-u pozwalaj▒ca na rezerwacjΩ i zakup bilet≤w lotnicznych bez ruszania siΩ z domu lub firmy
Obecnie warto╢µ sieciowych transakcji szacuje siΩ na ok. 8 mld dolar≤w. Przewidywane dane m≤wi▒ o ok. 300 mld dolar≤w w 2002 roku (wg firmy Forrester za "Gazet▒ Wyborcz▒"), co oznacza│oby olbrzymi▒ dynamikΩ wzrostu przesz│o 3000% w ci▒gu najbli┐szych piΩciu lat. Wielko╢µ elektronicznego rynku wci▒┐ ro╢nie. Jest to spowodowane coraz powszechniejszym dostΩpem do Internetu. Szacuje siΩ, ┐e za ok. trzy lata 10% ludno╢ci Ziemi bΩdzie mia│o dostΩp do sieci globalnej.
ªrednia skuteczno╢µ reklamy internetowej utrzymuje siΩ na poziomie 4% (dane: Infoseek). Oznacza to, ┐e na sto ods│on baneru reklamowego, umieszczonego na stronie WWW, nastΩpuj▒ w ni▒ cztery klikniΩcia zainteresowanych, oznaczaj▒ce chΩµ szczeg≤│owego zapoznania siΩ z ofert▒. Internet, kt≤rego ide▒ powstania by│a nieskrΩpowana wymiana informacji, coraz czΩ╢ciej wykorzystywany jest w celach zarobkowych. Zakusy firm komercyjnych s▒ tak silne, ┐e lansowana jest ju┐ koncepcja w pe│ni biznesowej sieci Internet 2. Jej zadaniem by│oby rozwijanie nowych us│ug sieciowych. Bezpiecznych, ale p│atnych. Jednak miejmy nadziejΩ, ┐e co╢ takiego pozostanie tylko w sferze plan≤w.

Kioski internetowe


Kiosk internetowy to co╢ w rodzaju budki telefonicznej, w kt≤rej aparat telefoniczny zast▒piono komputerem pod│▒czonym do Internetu. Jest to realizacja wizji powszechnego dostΩpu do sieci globalnej. Za pomoc▒ kiosk≤w internetowych mo┐na korzystaµ z r≤┐norodnych us│ug sieciowych oferowanych przez firmy komercyjne, np. zakup biletu do teatru lub rezerwacja miejsca w samolocie. Jest on odpowiednio zabezpieczony, aby nie mo┐na go by│o │atwo zniszczyµ (m.in. metalowa obudowa i pancerne szk│o). Pomimo tego rozwi▒zanie nie zadomowi│o siΩ na ulicach miast. Pojedyncze kioski instalowane s▒ jedynie w kafejkach internetowych.

Przyk│adowy przebieg elektronicznej transakcji (rysunek)

Adresy najpopularniejszych sklep≤w internetowych w Polsce


www.netmusic.com.pl Netmusic sklep muzyczny
www.cdland.pl CDLAND komputery
www.hbz.com.pl/sklep HBZkomputery
www.arr.com.pl ARR Group komputery
www.zakupy.supermedia.pl Centrum Handlowe Zakupin 290 r≤┐nych stoisk
www.ako2.com.pl Bajki o Bezpiecznych Kapturkach prezerwatywy
www.hestia.pl ubezpieczenia Hestia ubezpiecznia
www.paragraf.com.pl ksiΩgarnia Paragraf wirtualne ksiΩgarnie
www.cdhause.agsmedia.com.pl CDhause salon muzyczny Hirka Wrony
www.sklep.optimus.com.pl sklep firmowy Optimus S.A.komputery

(c) Copyright LUPUS